Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2022 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu, Wydział III Rodzinny i Nieletnich w składzie:

Przewodniczący sędzia Tomasz Simiński-Stanny

Protokolant sekretarz sądowy Weronika Góralska

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2022 r. w Grudziądzu

sprawy z powództwa R. B.

przeciwko małoletnim N. i M. B. (1) działającym przez matkę M. B. (2)

o obniżenie alimentów

orzekł:

I.  obniża alimenty zasądzone od powoda R. B. na rzecz małoletniego pozwanego M. B. (3) w punkcie IV. wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 28 maja 2019 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I C 374/19 z kwoty 2000,-zł (dwa tysiące złotych) miesięcznie do kwoty 1200,-zł (jeden tysiąc dwieście złotych) miesięcznie, poczynając od dnia 24 maja 2021 r., płatne do dnia 15. każdego miesiąca z góry do rąk matki małoletniego pozwanego - M. B. (2), wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  znosi wzajemnie między stronami koszty procesu;

IV.  zasądza solidarnie od małoletnich pozwanych N. i M. B. (3), działających przez matkę M. B. (2), na rzecz powoda R. B. kwotę 686,-zł (sześćset osiemdziesiąt sześć złotych) tytułem zwrotu kosztów sądowych, zaś w pozostałym zakresie nieuiszczonymi kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt III RC 227/21

UZASADNIENIE

W dniu 24 kwietnia 2021 r. powód R. B., działając przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł do Sądu Rejonowego w Grudziądzu pozew przeciwko małoletnim N. i M. B. (1), działającym przez matkę M. A. (1) o obniżenie alimentów orzeczonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 28 maja 2019 r., sygn. akt I C 374/19 na rzecz małoletniego M. B. (3) z kwoty 2000 zł miesięcznie do kwoty 800 zł miesięcznie od stycznia do czerwca i od września do grudnia oraz połowę tej kwoty w miesiącach lipiec i sierpień, a także na rzecz małoletniej N. B. z kwoty 1000 zł miesięcznie do kwoty 800 zł miesięcznie w miesiącach od stycznia do czerwca i od września do grudnia oraz połowę tej kwoty w miesiącach lipiec i sierpień, z proporcjonalnym zmniejszeniem tych kwot w miesiącach, w których dzieci znajdują się pod opieką powoda w czasie trwania ferii proporcjonalnie do czasu trwania ferii.

W uzasadnieniu pozwu podniósł, że już kwota alimentów żądana w toku sprawy rozwodowej była w jego ocenie zawyżona, jednak zaakceptował ją ze względu na chęć szybkiego zakończenia sprawy rozwodowej oraz nadzieję, że środki będą przekazywane na utrzymanie małoletnich dzieci. W jego ocenie płacone przez niego alimenty nie są jednak przeznaczane na potrzeby małoletnich, ponieważ dzieci mają zaniedbaną i podniszczoną odzież, a ponadto matka nie organizuje im żadnych wycieczek czy zajęć dodatkowych. Ponadto w jego ocenie dzieci mają znacznie bliżej do szkoły czy przedszkola, co wiąże się z mniejszymi wydatkami na dojazdy. Wskazał, że nie ma także potrzeby ponoszenia wydatków na pampersy. a także zatrudniania pomocy domowy (osoby do opieki nad wspólnymi dziećmi stron). Podniósł, że to na nim spoczywa obowiązek opłacenia kosztów leczenia dzieci, ponieważ matka zaniedbuje swoje obowiązki w tym zakresie.

W odpowiedzi na pozew małoletni powodowie N. B. i M. B. (3), działający przez matkę M. A. (1), reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika, wnieśli o oddalenie powództwa w całości.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanych wskazał, że nie doszło do żadnej zmiany w usprawiedliwionych potrzebach dzieci ani w sytuacji majątkowej i zarobkowej powoda. Ponadto podniósł, że matka małoletnich zabezpiecza wszystkie potrzeby dzieci, a twierdzenia jakoby małoletni byli zaniedbani nie znajdują żadnego potwierdzenia w rzeczywistości. Podniósł ponadto, że sytuacja materialna matki małoletnich pogorszyła się, gdyż znajduje się w zagrożonej ciąży w związku z czym zmuszona jest ograniczyć prowadzenie działalności gospodarczej. Z kolei z informacji, które posiada matka małoletnich wynika, że powód rozszerza zakres swojej działalności gospodarczej i zatrudnia więcej osób, a zatem jego sytuacja majątkowa od czasu wyrokowania w sprawie rozwodowej poprawiła się.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy w Toruniu w wyroku z dnia 28 maja 2019 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C 374/19 zasądził od R. B. alimenty na rzecz małoletniego M. B. (3) w kwocie po 2000 zł miesięcznie oraz na rzecz małoletniej N. B. w kwocie po 1000 zł miesięcznie, tj. w łącznej kwocie po 3000 zł miesięcznie, płatne z góry do dnia 15. każdego miesiąca do rąk matki małoletnich, poczynając od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Wyrok stał się prawomocny w dniu 5 maja 2019 r.

W chwili ustalenia pierwotnego obowiązku alimentacyjnego małoletni M. B. (3) miał niespełna rok. Zdiagnozowano u niego astmę oraz wstępnie alergię m.in. na białko kurze i mleko. Matka małoletniego wydawała 400-500 zł miesięcznie na specjalistyczne mleko dla syna oraz około 100 zł na jego lekarstwa. Ponadto, gdy małoletni miał 5 miesięcy stwierdzono u niego szmery nad sercem i zalecono dalsze badania. Przez 8 godzin dziennie, gdy matka pracowała, chłopcem zajmowała się opiekunka, której wynagrodzenie wynosiło 1650 zł miesięcznie. Z kolei małoletnia N. B. miała ukończone 5 lat i uczęszczała do przedszkola. Koszt przedszkola wynosił 200 zł miesięcznie. Ponadto matka wydawała na wyżywienie córki około 500 zł miesięcznie, na odzież i obuwie 700-1000 zł miesięcznie. Dzieci miały wyjechać z matką na wczasy do Grecji na 10 dni. Matka małoletnich zajmowała się prowadzenie własnej działalności gospodarczej - pracowni cukierniczej. Współpracowała z kilkoma restauracjami i osiągała z tego tytułu dochód w wysokości 4000-8000 zł miesięcznie. Rodzina mieszkała w wynajętym mieszkaniu w G.. Ojciec małoletnich R. B. również zajmował się prowadzeniem własnej działalności gospodarczej, z której osiągał średni dochód w wysokości około 15 000 zł netto miesięcznie.

(Okoliczności bezsporne, dowód: protokół rozprawy z dn. 28 maja 2019 r. - k. 126-129 akt, wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu - k. 12-13 akt.)

Obecnie małoletni M. B. (3) i N. B. zamieszkują z matką M. A. (1), jej obecnym mężem oraz przyrodnią siostrą, która w styczniu 2023 r. skończy rok. Rodzina mieszka w domu jednorodzinnym w podgrudziądzkim D., który należy do rodziców M. A. (1). Dziadkowie ojczyści małoletnich przebywają za granicą i użyczają rodzinie swoją nieruchomość. Matka małoletnich i jej obecny mąż muszą ponosić jedynie bieżące koszty utrzymania swego miejsca zamieszkania.

Dom ma powierzchnię 239 m ², dodatkowo działka jest zabudowana osobnymi budynkami gospodarczymi. Nieruchomość jest ogrzewana piecowo. Na sezon grzewczy konieczny jest zakup około 5 ton węgla. Wobec wysokich cen węgla rodzina wspomaga się zakupem drewna opałowego. Ponadto rodzina płaci około 2000 zł rocznie podatku od nieruchomości oraz około 400 zł tytułem ubezpieczenia. Pozostałe miesięczne koszty utrzymania nieruchomości wynoszą: 250-300 zł - energia elektryczna, 70 zł - woda, 96 zł - gospodarowanie odpadami.

M. A. (1) ma 34 lata i posiada średnie wykształcenie. Ukończyła kurs kosmetyczny, ale nigdy nie wykonywała pracy w tym zawodzie. Nie posiada formalnego wykształcenia w zawodzie cukiernika, jednak w 2016 r. rozpoczęła prowadzenie własnej działalności gospodarczej pod firmą (...). W jej ocenie działalność ta obecnie nie jest rentowana i planuje ją zamknąć, gdy najmłodsza córka skończy rok. Obecnie jest zatrudniona w ramach umowy o pracę na czas określony od 1 lipca 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. w pełnym wymiarze czasu pracy. Jej średnie miesięczne wynagrodzenie za pracę wynosi około 3000 zł netto miesięcznie (wraz z premią uznaniową). Do stycznia 2022 r. będzie otrzymywać 1000 zł miesięcznie tytułem świadczenia rodzicielskiego na najmłodsze z jej dzieci. Ponadto otrzymuje świadczenie wychowawcze, tzw. 500+ w łącznej wysokości po 1500 zł miesięcznie (po 500 zł na każde z dzieci). Mąż matki małoletnich M. A. (2) pracuje w systemie 3 zmianowym. Jego wynagrodzenie za pracę wynosi około 5000 zł netto miesięcznie.

M. A. (1) przeprowadziła remont pracowni, w której prowadziła działalność gospodarczą. Wykonywała m.in. prace hydrauliczne i elektryczne. Na remont pracowni przeczyła ponad 50 000 zł. Sfinansowała to z zaciągniętego kredytu, który nadal spłaca. Ostatnia rata kredytu będzie płatna w kwietniu 2025 r.

Małoletni M. A. (3) ma 4 lata i uczęszcza do oddziału przedszkolnego przy Szkole Podstawowej w D.. Do września 2022 r. uczęszczał do Przedszkola Miejskiego (...) w G., obecnie uczęszcza do przedszkola oddalonego tylko o 1 km od miejsca zamieszkania. Matka płaci 60 zł miesięcznie na wyżywienie syna. Przedszkole jest czynne do 12:45, następnie dzieci do 16:00 mogą przebywać w świetlicy szkolnej. Matka nie korzysta z tej możliwości, chłopca odbiera z przedszkola opiekunka. Małoletni nadal choruje na astmę i ma problemy alergologiczne, choć lekarze nie są zgodni co tego, na co jest uczulony. Małoletni prawdopodobnie jest jeszcze zbyt mały aby przeprowadzić w pełni wiarygodne testy. U dziecka nadal pojawiają się problemy kardiologiczne, choć lekarze nadal nie zdiagnozowali co konkretnie mu dolega. Do lekarza z chłopcem uczęszczają oboje rodzice. Wówczas za wizytę płaci ta osoba, która jest z małoletnim. Małoletni na stałe przyjmuje lek (...), który jest w części refundowany przez NFZ i kosztuje około 8 zł miesięcznie. Ponadto małoletni musi używać inhalatora, jedna fiolka leków wziewnych kosztuje 30 zł (wystarcza na miesiąc użytkowania). Gdy chłopiec ma zaostrzenie objawów astmy wymaga podania dodatkowych lekarstw, tj. leku (...) w kroplach, który kosztuje 12 zł. Ponadto chłopiec jest dość chorowity i często się zaziębia.

Małoletnia N. B. ma 9 lat i uczęszcza do III klasy szkoły podstawowej. Do września 2022 r. uczęszczała do Szkoły Podstawowej w G., natomiast obecnie uczęszcza do Szkoły Podstawowej w D.. Matka opłaca córce obiady w szkole, które kosztują 60 zł miesięcznie. Pozwana N. B. przeważnie kończy zajęcia szkolne koło godziny 13:00. Również ma możliwość pozostawania w świetlicy szkolnej do godziny 16:00. Jednak podobnie jak małoletniego M. B. (3) odbiera ją ze szkoły opiekunka. Małoletnia jest zasadniczo zdrowym, prawidłowo rozwijającym się dzieckiem. Nie ma specjalnych potrzeb w zakresie wyżywienia, odzieży czy środków czystości. U małoletniej zdiagnozowano wadę zgryzu oraz szkliwa. Lekarz ortodonta, do którego udała się matka małoletnich, nie zalecał zakładania małoletniej N. aparatu ortodontycznego do czasu, aż dziewczynka będzie miała stałe uzębienie. Ojciec małoletniej udał się jednak do innego lekarza, który uznał, że małoletnia powinna nosić ruchomy aparat ortodontyczny. Aparat ortodontyczny dla małoletniej był refundowany przez NFZ.

Małoletnia N. B. od 2019 r. pozostaje pod opieką Poradni P.-Pedagogicznej w G. w związku z zaangażowaniem jej w konflikt pomiędzy rodzicami. Ponadto ojciec przez krótki czas uczęszczał z córką do psychologa.

M. A. (1) nie opłaca dzieciom żadnych dodatkowych zajęć, naprzemiennie z ojcem małoletnich uczęszcza z nimi na basen. W ostatnim czasie była z dziećmi w parku trampolin w T., (...), ZOO i nad morzem w J.. W 2020 r. wyjechała z dziećmi na wczasy do P., zaś w 2019 r. do Grecji.

Matka małoletnich wynajmuje opiekunkę, której płaci 2000 zł miesięcznie. Niania pracuje 5 dni w tygodniu i zajmuje się trójką dzieci - przyrodnią siostrą małoletnich pozwanych, małoletnim M. B. (1) i N. B.. Przed narodzinami najmłodszego dziecka wynajmowała inną opiekunkę, której płaciła 1000 zł miesięcznie za opiekę nad dwójką dzieci. Opiekuna zajmowała się dziećmi w swoim miejscu zamieszkania, czasem w weekendy małoletnie dzieci u niej nocowały.

Powód R. B. ur. (...) posiada wykształcenie w zawodzie psychopedagoga i fizjoterapeuty. Jest zasadniczo osobą zdrową, w pełni zdolną do pracy.

Powód mieszka w domu jednorodzinnym w G. wraz z partnerką M. S. i jej małoletnim synem B. S. (lat 12). Nabył tę nieruchomość po rozwodzie. Zakup sfinansował zaciągając kredyt hipoteczny. Rata kredytu wynosi obecnie około 2800 zł miesięcznie. Powód korzysta z wakacji kredytowych.

Powód nadal prowadzi własną działalność gospodarczą, świadczy usługi medyczno-rehabilitacyjne. Zatrudnia jedną osobę na umowę o pracę oraz kilka osób w ramach umowy zlecenia. W gabinecie mieszczącym się w jego domu pracuje tylko powód, zaś pozostali pracownicy dojeżdżają do pacjentów. W związku z wprowadzeniem nowych regulacji musiał zarejestrować swoją działalność jako podmiot leczniczy. Aby sprostać nowym wymaganiom musiał przebudować budynek, w którym jednocześnie mieszka i prowadzi działalność. Zaciągnął na ten cel kredyt w wysokości 100 000 zł na okres 5 lat. Obecnie miesięczna rata kredytu wynosi 1800-2000 zł.

Powód posiada dwa samochody osobowe, które wykorzystują jego pracownicy, jako samochody służbowe. Ponadto spłaca leasing samochodu, z którego sam korzysta. Rata leasingu wynosi 2200 zł.

Powód nie posiada innych dzieci niż małoletni pozwani. Regularnie uiszcza świadczenie alimentacyjne. Jego kontakty z dziećmi zostały ustalone w co drugi weekend miesiąca oraz w każdą środę miesiąca i są one realizowane. Ponadto spędza z dziećmi połowę ferii zimowych i wakacji letnich. Ojciec łoży dodatkowe kwoty na utrzymanie dzieci. Zapewnia im wyżywienie, gdy znajdują się pod jego opieką. Ma dla nich oddzielną odzież i obuwie, ponieważ matka wydawała dzieci na kontakt w podniszczonych ubraniach. W razie potrzeby kupuje im leki i zabiera je do lekarza. Chodzi z dziećmi do dentysty. Jest dobrze zorientowany w sprawach szkolnych. Zapewnia małoletnim rozrywkę i jeździ z nimi na wczasy, również zagraniczne.

Powód zainicjował uczęszczanie na basen małoletnich dzieci. Dodatkowo powód samodzielnie opłaca synowi lekcje pływania, które kosztują 50 zł miesięcznie.

Przed Sądem Rejonowym w Świeciu toczy się postępowanie o zmianę kontaktów R. B. z małoletnimi dziećmi. Matka małoletnich domaga się zmniejszenia częstotliwości tych kontaktów, zaś ojciec małoletnich wniósł o poszerzenie zakresu kontaktów, ewentualnie ustalenie opieki naprzemiennej. Sprawa ta nie została dotychczas prawomocnie rozpoznana.

(Dowód:

-

faktury i rachunki - k. 9-11, 14-15, 68-67, 87-88, 104-111, 114-117, 153, 157-161, 164-166, 179-180, 188, 190-191, 201-204, 210-216, 242-245, 267-28, 305-306, 325, 407-410, 484-485 akt,

-

zaświadczenie o zameldowaniu - k. 47-48 akt,

-

dokumentacja medyczna mał. M. B. (3) - k. 49-52, 76-77, 124, 130-131, 146-147, 162-163, 192-193, 195, 197-199, 236-239, 241, 246-247, 324, 327, 416, 448 akt,

-

dokumentacja medyczna mał. N. B. - k. 323, 326, 478 akt,

-

dokumentacja medyczna M. A. (1) - k. 75, 435 akt,

-

wiadomości tekstowe - k. 53-54, 60-63, 78-80, 125, 134-142, 145, 150, 154, 194, 248-252, 261-266, 474-477, 483 akt,

-

fotografie postów zamieszczonych na portalu społecznościowym - k. 55-59, 155 akt,

-

potwierdzenie rezerwacji wczasów - k. 64-67 akt,

-

zaświadczenie ze Szkoły Podstawowej nr (...) w G. - k. 71, 167 akt,

-

zaświadczenie z Przedszkola Miejskiego (...) w G. - k. 78, 132, 479, 497-498 akt,

-

zaświadczenie i informacja o wynikach diagnozy z Poradni P.-Pedagogicznej w G. - k. 73, 149 akt,

-

fotografie - k. 81-82, 148, 169-178, 470-471 akt,

-

potwierdzenie dokonania transakcji bankowej - k. 85-86, 151-152 akt,

-

pisma (...) w/m - k. 103, 331-333 akt,

-

umowa o półkolonię - k. 112-113v akt,

-

zawiadomienie o umowie kredytowej M. A. (1) - k. 143-144 akt,

-

podsumowanie księgi przychodów i rozchodów, ewidencja składek - k. 182-183 akt,

-

załącznik do umowy kredytowej R. B. - k. 196-196v, 269-270 akt,

-

wydruk elektronicznej księgi wieczystej - k. 234-235 akt,

-

opinia przedszkolna - k. 240 akt,

-

opinia szkolna - k. 480 akt,

-

informacja PUP w Ś. i PUP w G. - k. 291, 293 akt,

-

pisma kierowanie do SR w Świeciu - k. 336-348 akt,

-

księga przychodów i rozchodów R. B. - k. 355 akt,

-

zeznanie podatkowe - k. 356-390, 392-400 akt,

-

wydruk (...) k. 405-406 akt,

-

wypowiedzenie umowy najmu - k. 428 akt,

-

umowa o pracę - k. 429 akt,

-

ogłoszenie o sprzedaży lokalu - 403-404, 430-434 akt,

-

oferta wczasów i dokument podróży - k. 472-473, 481 akt,

-

zeznanie podatkowe M. A. (1) - k. 436-447 akt,

-

przesłuchanie świadka J. S. - k. 220-221 akt,

-

przesłuchanie świadka M. S. - k. 221-222 akt,

-

przesłuchanie świadka D. P. - k. 274-275 akt,

-

przesłuchanie świadka M. A. (2) - k. 412v-413 akt,

-

przesłuchanie świadka K. D. - k. 413-413v akt,

-

przesłuchanie świadka H. P. - k. 413v-414 akt,

-

przesłuchanie świadka P. Ś. - k. 414-414v akt,

-

przesłuchanie świadka K. S. - k. 487v-488 akt,

-

wyjaśnienia i zeznania powoda R. B. - k. 119v-120, 275, 488v-490 akt,

-

wyjaśnienia i zeznania powódki M. A. (1) - k. 120, 275v, 499-501 akt.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o okoliczności bezsporne i dowody z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, aktach sprawy I C 374/19, a także na podstawie przesłuchania świadków J. S., M. S., D. P., M. A. (2), K. D., H. P., P. Ś., K. S., a także zeznań powoda R. B. i M. A. (1).

Duże wątpliwości w zakresie swojej przydatności dowodowej budziły liczne rachunki przedstawione zarówno przez stronę powodową, jak i pozwaną, które miały świadczyć o wydatkach czynionych na rzecz małoletnich dzieci. Z przedłożonych przez strony dokumentów wynika fakt dokonania płatności za różnego rodzaju produkty i usługi, jednak nie sposób stwierdzić czy faktycznie poniosły je strony i w jakiej części zakupy te był przeznaczone dla ich wspólnych dzieci. W szczególności, że matka małoletnich może dokonywać zakupów na rzecz swojej najmłodszej córki, zaś ojciec małoletnich dla swojego pasierba. Sąd w tym zakresie wykazał więc daleko idącą nieufność i ostrożność.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków J. S., M. S., D. P., M. A. (2), K. D., H. P., P. Ś.. Choć w przypadku zeznań osób najbliższych dla strony, tj. M. A. (2), M. S. i K. S. sąd uwzględnił fakt, że są oni zaangażowani emocjonalnie w trwający pomiędzy stronami konflikt i nie zawsze są w stanie przedstawić w pełni obiektywny przebieg wydarzeń. Z kolei zeznania K. D., H. P. i P. Ś. w niewielkim stopniu przyczyniły się do ustalenia wysokości uzasadnionych kosztów utrzymania małoletnich M. i N. B. oraz dochodów powoda R. B., bowiem jako obecne lub byłe pracownice nie posiadały takich informacji.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania powoda R. B. i pozwanej M. B. (2) w zakresie w jakim znalazło to wyraz w ustalonym stanie faktycznym.

Sporne w niniejszej sprawie pozostawało w zasadzie ustalenie, czy nastąpiło między stronami istotna zmiana stosunków, a w szczególności czy wobec zmiany potrzeb małoletniego M. B. (3) zasadna jest korekta alimentów na rzecz zwłaszcza tego dziecka zważywszy na dużą dysproporcję wysokości alimentów między rodzeństwem.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Przechodząc do rozważań prawnych należy zauważyć, że w myśl art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: k.r.o.) strony w razie zmiany stosunków mogą żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumie się zaś istotne zwiększenie, zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się lub zmniejszenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie lub zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych, a niekiedy nawet ustanie obowiązku alimentacyjnego. Zakres świadczeń wyznaczają natomiast, zgodnie z treścią art. 135 k.r.o., z jednej strony usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, z drugiej zaś rzeczywiste możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Współzależność między tymi dwoma czynnikami wyraża się w tym, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być zaspokajane w takim zakresie, w jakim pozwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Zgodnie z ugruntowanymi poglądami judykatury i doktryny prawniczej zatem dopiero ustalenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, następnie porównanie tych wartości umożliwia ustalenie, czy i w jakim zakresie (w całości bądź w części) potrzeby uprawnionego mogą być zaspokojone przez zobowiązanego.

W myśl art. 133 k.r.o. rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie chyba, że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, iż niewątpliwie na powodzie spoczywa nadal obowiązek alimentacyjny względem małoletnich pozwanych, którzy nie są w stanie utrzymywać się samodzielnie.

W niniejszej sprawie renta alimentacyjna na rzecz małoletnich N. i M. B. (3) została zasądzona w sprawie rozwodowej ich rodziców, co miało miejsce w dniu 28 maja 2019 r. Sąd Okręgowy w Toruniu w sprawie o sygn. akt I C 374/19 nałożył na oboje rodziców obowiązek ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dzieci, i udziałem ojca R. B. zasądziła alimenty na rzecz małoletniego M. B. (3) w kwocie 2000 zł miesięcznie i na rzecz małoletniej N. B. w kwocie 1000 zł miesięcznie.

W związku z żądaniem powoda obniżenia alimentów, wymagało rozważenia, czy nastąpiło zmniejszenie się usprawiedliwionych potrzeb małoletnich uprawnionych do alimentacji oraz czy nastąpiła zmiana możliwości zarobkowych i majątkowych powoda.

Należy zauważyć, że ustalenie kwoty alimentów w toku sprawy rozwodowej wynikało z porozumienia stron w tej kwestii i zgodnego wniosku o uwzględnienie takiej właśnie kwoty w wyroku rozwodowym.

W ocenie sądu powód wykazał w przedmiotowej sprawie, że od czasu ostatniego ustalenia wymiaru alimentów nastąpiła istotna zmiana usprawiedliwionych kosztów utrzymania małoletniego M. B. (3). Natomiast nie zachodziły przesłanki do obniżenia alimentów na rzecz małoletniej N. B..

W pierwszej kolejności sąd pragnie wskazać, że jako zbytkowny należy uznać koszt wynajmu opiekunki dla małoletnich pozwanych. Sąd pragnie w tym miejscu zaznaczyć, że w toku sprawy o rozwód tylko do kosztów utrzymania małoletniego M. B. (3) były doliczone koszty wynajmu niani, której rodzice płacili 1650 zł miesięcznie. Natomiast w toku tego niniejszego postępowania matka małoletnich podnosiła, że oboje dzieci muszą pozostawać pod opieką niani. W ocenie sądu były to wyjaśnienia mało wiarygodne, a w prawdziwą przyczyną korzystania z usług pomocy domowej jest fakt, iż M. A. (1) i jej obecny mąż M. A. (2) w ten sposób zapewniają opiekę ich wspólnej niespełna rocznej córce. W ocenie sądu nie ma żadnych przeszkód aby małoletni po zajęciach szkolnych i przedszkolnych pozostawali w świetlicy szkolnej do czasu zakończenia pracy przez matkę lub ich ojczyma. Ponadto w ocenie sądu zupełnie nieuzasadnione ekonomicznie jest wynajmowanie opiekunki za kwotę 2000 zł miesięcznie, aby matka małoletnich powodów mogła podjąć pracę zmianową, z której uzyskuje dochód w kwocie 3000 zł netto. Dużo bardziej rozsądne i uzasadnione ekonomicznie byłoby podjęcie przez matkę pracy choćby za wynagrodzeniem minimalnym, które obecnie wynosi 2360 zł netto, w systemie jednozmianowym. Wówczas w budżecie domowym pozostawałoby o 1360 zł więcej. Sąd pragnie w tym miejscu zaznaczyć, że mimo gorszej sytuacji gospodarczej nadal stopa bezrobocia utrzymuje się na niskim poziomie (ok. 5% wg. informacji Głównego Urzędu Statystycznego „Bezrobocie rejestrowane 1–2 kwartał 2022 r.”) i matka małoletnich nie powinna mieć większych trudności ze znalezieniem takiego zatrudnienia. Mimo tego M. A. (1) zdecydowała się na podjęcie zatrudnienia, które uniemożliwia jej sprawowanie bezpośredniej opieki nad dziećmi jakoby w każde popołudnie i wieczór. W ocenie sądu powodem, dla którego matka małoletnich zdecydowała się na podjęcie takiego zatrudnienia był fakt, że i tak potrzebowałaby stałej opieki niani do swojej niespełna rocznej córki. Sąd w tym miejscu pragnie również zauważyć, że strona pozwana mimo przedkładania wielu dowodów z dokumentów, nie zaoferowała żadnego dokumentu, który potwierdzałby wysokość wynagrodzenia zatrudnionej mamki.

W ocenie sądu również koszty leczenia małoletniego M. B. (3) były przez jego matkę zawyżone. Ostatecznie w toku niniejszego postępowania okazało się, że małoletni na stałe przyjmuje tylko dwa lekarstwa, których miesięczny koszty wynosi łącznie około 40 zł. Pozostałe leki są podawane chłopcu w razie zaziębienia lub nasilenia się objawów anginy. Ponadto sąd dał wiarę powodowi, że on również ponosi te wydatki, gdy małoletni pozostaje pod jego opieką. Ojciec małoletniego posiadał bowiem szeroką wiedzę na temat stanu zdrowia dziecka, przyjmowanych przez niego leków i cen tych produktów. Sąd nie ma przy tym wątpliwości, że dziecko powinno pozostawać pod kontrolą lekarza alergologa, jednakże wydatki w tym zakresie nie generują tak znaczonych kosztów, jak próbowała to wykazać matka małoletnich. Chłopiec niewątpliwie ma skłonności do alergii pokarmowych, zatem należy obserwować pojawiające się objawy, jednak ze względu na wiek dziecka nie sposób stwierdzić co konkretnie go uczula i podjąć skutecznego leczenia odczulającego. Dodatkowo problemy kardiologiczne dziecka nie są objawem nowym, ponieważ już gdy chłopiec miał 5 miesięcy lekarz zauważył szmery nad jego sercem. Zatem matka małoletniego miała blisko 4 lata na postawienie diagnozy dotyczącej syna. Mimo tego nadal nie potrafiła sprecyzować co dolega dziecku i twierdziła, że chłopiec jest w trakcie diagnozy. Nie przedstawiła przy tym dokumentów, które potwierdzałyby, że co pół roku uczęszcza z dzieckiem do lekarza kardiologa. Stąd w ocenie sądu jej twierdzenia były niewiarygodne, a małoletni w rzeczywistości nie ma problemów kardiologicznych, które wymagałyby wzmożonej opieki lekarskiej.

Powód podnosił ponadto, że małoletni nie wymaga dłużej specjalistycznego mleka oraz stosowania pieluch jednorazowych. I jest to oczywiście prawdą, jednakże w miejsce tych wydatków pojawiły się jednak inne, często wyższe wydatki. Małoletni ma bowiem już 4 lata, zatem mimo, że nie spożywa specjalistycznego mleka musi mieć przecież zapewnione wyżywienie, którego koszt na przestrzeni ostatnich kilku lat bardzo wzrósł. Ponadto mimo, iż małoletni nie korzysta z pieluch jednorazowych musi mieć zapewnione środki czystości i artykuły higieniczne.

Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku małoletniej N. B.. O ile matka nie musi już ponosić wydatków związanych np. z przedszkolem małoletniej, tak przecież pojawiły się inne wydatki związane edukacją dziecka. Ponadto również w jej przypadku z racji wieku i ogólnego wzrostu kosztów utrzymania, zwiększyły się wydatki w zakresie wyżywienia, odzież i obuwia, czy potrzeby rozrywki. Zatem fakt, że matka nie musi dłużej dowozić córki do szkoły czy przedszkola nie uzasadnia zmniejszenia renety alimentacyjnej. Wzrosły bowiem inne koszty jej utrzymania, które powinny być pokrywane ze środków zaoszczędzonych na dojazdy.

Oboje małoletni muszą również mieć również zapewnione miejsce zamieszkania, a ze względu na znaczny wzrost wydatków na ogrzewanie i energię elektryczną, ich koszty utrzymania również w tym aspekcie uległy zwiększeniu.

Sąd nie dał wiary powodowi w zakresie w jakim twierdził, że matka zaniedbuje zakup odzieży i obuwia dla dzieci oraz zaniedbuje wydatki edukacyjne. Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego matka małoletnich zapewnia dzieciom odzież adekwatną do wieku i warunków pogodowych, a także czystą i schludną. Matka wprawdzie przekazywała dzieci na kontakty w odzieży starszej i podniszczonej, jednak w ocenie sądu robiła to niejako „po złości” z powodu istniejącego między byłymi małżonkami konfliktu, a nie dlatego, że dzieci tej odzieży faktycznie nie miały. W ocenie sądu również ten argument, że to dziadkowie zapewniają małoletnim pozwany odzież, a nie ich matki, nie znalazł żadnego potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym. Twierdzenia te pozostały całkowicie gołosłowne. O ile, jak uczy doświadczeni życiowe, dziadkowie często kupują wnukom odzież w prezencie, szczególnie gdy dzieci są w wieku niemowlęcym lub żłobkowym, tak nie sposób uznać, że prezenty te są tak częste, iż zwalniają rodziców z obowiązku ponoszenia wydatków w tym zakresie.

Sąd nie ma również wątpliwości, że matka małoletnich powodów zapewnia małoletnim niezbędne przybory szkolne i ponosi pozostałe wydatki związane z ich edukacji. Wynika to choćby z przedstawionych opinii szkolnych i przedszkolnych, w których wychowawcy podali, że to matka pozostaje z nimi w stałym kontakcie. Dopiero w toku niniejszego postępowania ojciec zaczął intensywniej kontaktować się z przedszkolem małoletniego M. i szkołą małoletniej N. oraz pokrywać część niezbędnych wydatków.

Reasumując, sąd nie ma wątpliwości, że w pewnych aspektach usprawiedliwione potrzeby małoletnich pozwanych zwiększyły się w porównaniu ze stanem w 2018 r., odpadła jednak znaczna część wydatków, jakie były ponoszone w trakcie orzekania rozwodu, a część wydatków może być też pokrywana z programu „500+”. Powód niewątpliwie angażuje się w wychowanie małoletnich dzieci i dobrowolnie ponosi dodatkowe koszty ich utrzymania, i w ten sposób odciąża matkę małoletnich. Postawa powoda z pewnością zasługuje na pochwałę, jednakże nie zmienia to faktu, że dzieci mają ustalone miejsce zamieszkania przy matce i to na niej ciąży główny obowiązek ich wychowania.

Analizując możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego sąd doszedł do przekonania, że nie uległy one istotnej zmianie. Wprawdzie powód twierdził, że jego dochody netto uległy istotnemu obniżeniu, jednak brak było konsekwencji w ponoszonych przez niego twierdzeniach Mianowicie w toku sprawy rozwodowej powód podał, że osiągał dochód w wysokości 15 000 zł netto miesięcznie, natomiast w toku niniejszej sprawy twierdził już, że jego dochód w trakcie rozwodu wynosił 9000 zł netto miesięcznie. W ocenie sądu powód jedynie dla celów niniejszego postępowania zaniżył osiągane przez siebie dochody w 2018 r. i w rzeczywistości wówczas osiągał dochód 15 000 zł miesięcznie. Zatem jeśli jego dochody faktycznie uległy zmniejszeniu o około 2000 zł netto miesięcznie, to obecnie wynoszą one około 13 000 zł. Dodatkowo powód zaciągając na wiele lat kredy na zakup i remont nieruchomości powinien liczyć się z ryzykiem kredytowym i tym, że na przestrzeni kilku czy kilkunastu lat wysokość rat będzie ulegać zmianie. W takiej sytuacji powinien w pierwszej kolejności ograniczyć swoje własne wydatki, a nie wydatki na swoje małoletnie dzieci.

Wobec powyższego, w ocenie sądu zasadne było obniżenie wysokości renty alimentacyjnej wyłącznie na rzecz małoletniego M. B. (3) z kwoty 2000 zł do kwoty 1200 zł. Obniżka taka z pewnością zapewni małoletniemu środki niezbędne do jego koniecznego utrzymania. W ocenie Sądu, powód wykazał, że nie jest konieczne ponoszenie innych kosztów utrzymania małoletniego M., a jeżeli są ponoszone wyższe wydatki na jego utrzymanie, to należy je potraktować jako zbytkowe.

Ustalając wysokość usprawiedliwionych potrzeb powodów sąd kierował się zasadą, że dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami. W realiach przedmiotowej sprawy należało dokonywać tych ustaleń w odniesieniu do stopy życiowej powoda. Każdy z rodziców winien bowiem zapewnić dziecku takie warunki, na jakie go stać przy wykorzystaniu swoich możliwości zarobkowych i majątkowych. W ocenie sądu nie znajduje żadnego uzasadnienia dalsze różnicowanie wysokości alimentów na rzecz małoletnich pozwany. Obecnie potrzeby obojga dzieci są w zasadzie do siebie zbliżone i małoletni M. B. (3) nie ma żadnych szczególnych potrzeb, które uzasadniałyby tak radykalną różnicę w wysokości alimentów na rzecz chłopca.

Zupełnie niezasadne było natomiast żądania różnicowania wysokości alimentów w poszczególnych miesiącach proporcjonalnie do ilości czasu, w którym dzieci znajdują się pod opieką ojca. Oczywistym bowiem jest, że większość potrzeb dzieci nie jest zaspokajana w stosunku miesięcznym, tylko w dłuższych odstępach czasu. Zatem sąd ustalając obowiązek alimentacyjny bierze pod uwagę roczną sumę uzasadnionych wydatków osób uprawnionych do alimentacji i dzieli ją na 12 miesięcy. Przy takim wyliczeniu bez znaczenia pozostaje kwestia tego ile dzieci spędzają czasu pod opieką ojca w poszczególnych miesiącach.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w punkcie I. wyroku.

Sąd oddalił powództwo w pozostałej części, o czym orzekł w punkcie II. wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., z uwagi na częściowe tylko uwzględnienie żądania. Obie strony korzystały z pełnomocników z wyboru. Zasadne jest więc wzajemne zniesienie kosztów procesu.

Sąd stosunkowo obciążył pozwanych kosztami sądowymi, na które w niniejszej sprawie składała się opłata sądowa od pozwu wysokości 1000 zł oraz dwie stałe opłaty od wniosku o sporządzanie uzasadnienia w łącznej wysokości 200 zł. Strona powodowa wygrała niniejszy proces w stosunku 57,14%, zatem sąd zasądził na jej rzecz odpowiednią część tych kosztów, a mianowicie kwotę 685,68 zł. Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych, nieuiszczonymi kosztami sądowymi obciążył Skarb Państwa.