Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Romuald Kompanowski

Protokolant: st.sekr.sądowy Piotr Durajczyk

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2022 r. w Kaliszu

odwołania L. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 23 lutego 2022 r. Nr (...)-2022

w sprawie L. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie kapitału początkowego

Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 23 lutego 2022 r. znak (...) w ten sposób, że ustala prawo odwołującego L. K. do obliczenia wartości kapitału początkowego z uwzględnieniem dalszego okresu składkowego: 15 grudnia 1978 roku – 28 kwietnia 1979 roku, 7 maja 1991 roku – 5 października 1991 roku.

Sędzia Romuald Kompanowski

Uzasadnienie wyroku z dnia 29 sierpnia 2022 r.

Decyzją z 23 lutego 2022 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. ustalił wartość kapitału początkowego L. K. przy przyjęciu okresu składkowego w rozmiarze 18 lat 9 miesięcy i 3 dni tj. 225 miesięcy oraz 13 dni okresu nieskładkowego. Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresu od 7 maja 1991 r. do 5 października 1991 r., albowiem świadectwo pracy nie spełnia wymogów formalno-prawnych tj. nie zostało opatrzone pieczątką imienną osoby upoważnionej do podpisu. Nie został uwzględniony także wynikający z wpisów w legitymacji ubezpieczeniowej okres zatrudnienia od 15 grudnia 1978 r. do 28 kwietnia 1979 r. Z kolei do okresu ubezpieczenia został zaliczony okres 05.02.1979 – 10.02.1980 jako okres odbywania zasadniczej służby wojskowej.

Decyzją z 7 lipca 2022 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. ponownie ustalił kapitał początkowy L. K. przyjmując okres składkowy w rozmiarze 18 lat i 5 dni tj. 216 miesięcy oraz 13 dni okresu nieskładkowego. Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresu od 7 maja 1991 r. do 5 października 1991 r, albowiem świadectwo pracy nie spełnia wymogów formalno-prawnych tj. nie zostało opatrzone pieczątką imienną osoby upoważnionej do podpisu. Pominął także okres 15.12.1978 – 28.04.1979 oraz dokonał korekty okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej przyjmując ten okres od 5.11.1979 r. do 10.02.1980 r.

Odwołanie od decyzji z 23 lutego 2022 r. złożył L. K. wnosząc o zmianę wydanej decyzji. Odwołujący wskazał, że ustalając kapitał początkowy nie zostały uwzględnione okresy pracy i dochody w (...) Spółdzielni (...) z powodu braku legitymacji ubezpieczeniowej daty zatrudnienia w okresie od 15 grudnia 1978 r. do 28 kwietnia 1979 r. oraz Przedsiębiorstwie Handlowo- Usługowym (...) z powodu braku pieczątki imiennej pracownika upoważnionego do podpisu w okresie od 7 maja 1991 r. do 5 października 1991 r. Odwołujący wskazał, że nie powinien ponosić konsekwencji czyjegoś błędu sprzed 30 lat, a uwzględnienie pominiętych dochodów i okresów składkowych powiększy jego kapitał początkowy o ok. 4 500 zł.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu wskazano, że co do okresu 15 grudnia 1978 r. do 28 kwietnia 1979 r. to data rozpoczęcia zatrudnienia nie budzi wątpliwości. Wątpliwości budzi zaś data ustania zatrudnienia tj. 28 kwietnia 1979 r. ponieważ data ta przekracza datę zapisu w legitymacji ubezpieczeniowej w kolumnie „stempel, data i podpis osoby odpowiedzialnej za wpis tj. 12 marca 1979 r. Nadto ostatni wpis w legitymacji poświadczający o uprawnieniach do świadczeń leczniczych to również data 12 marca 1979 r. Nadto organ rentowy wskazał, że co do PHU (...) to pracodawca wystawiając świadectwo pracy z dnia 5 października 1991 r. nie opatrzył dokumentu pieczątką imienną osoby upoważnionej do podpisu. Wprawdzie do odwołania dołączono umowy o prace to nie zawierają one pieczątki imiennej i nie mogą przez to stanowić podstawy do uwzględnienia tego okresu zatrudnienia.

Sąd ustalił, co następuje:

Odwołujący L. K. zawarł w dniu 7 maja 1991 r. umowę o pracę na czas określony z P.P.U (...) w N. na stanowisku pracownik umysłowy – administracja, na czas określony do 6 czerwca 1991 r., kolejno zawierał umowy w dniu 6 czerwca 1991 r., 6 lipca 1991 r. na czas określony do 7 sierpnia 1991 r., 7 sierpnia 1991 r. na czas określony do 6 września 1991 r. oraz 6 września 1991 r. na czas określony do 5 października 1991 r.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno Usługowe (...) w N. wystawił w dniu 5 października 1991 r. świadectwo pracy L. K., zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy od 7 maja 1991 r. do 5 października 1991 r. na stanowisku pracownik umysłowy. Dokument opatrzony jest pieczątką „ (...)” Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) w N. oraz naniesionym na nim własnoręcznym podpisem.

W legitymacji ubezpieczeniowej seria (...) wystawionej na dane L. K., na stronie 4, znajduje się stempel zakładu pracy (...)Prasa-K.-Ruch” poświadczający o uprawnieniu do świadczeń leczniczych opatrzone podpisem i datą poświadczenia 12 marca 1979 r. Nadto na stronie 45 znajduje się stempel zakładu pracy (...)Prasa-K.-Ruch” ze wskazaniem na poświadczenie o okresach zatrudnienia od dnia 15 grudnia 1978 r. Z kolei na stronie 46 w tabeli „zarobek razem brutto” wskazano daty od 15 grudnia 1978 r. do 29 kwietnia 1979 r.

(dowód: umowa o pracę – k. 4, 5, 6, 7, 8, świadectwo pracy – k. 8, legitymacja ubezpieczeniowa – k. 10)

W P.P.U (...) w N. odwołujący L. K. pracował razem z K. S. (1). Razem udali się na rozmowy kwalifikacyjne, ale nie byli zatrudnieni tego samego dnia. Oboje pracowali na pełen etat, od godziny 8 do 16.

L. K. miał zawartą z (...)Książka-Praca-Ruch” umowę o pracę. Zgodnie z umową był to pełny wymiar pracy – 8 godzin. Za każdy miesiąc było wypłacane wynagrodzenie.

(dowód: zeznania odwołującego L. K. – k. 25v, zeznania świadka K. S. (1) – k. 25v)

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, podstawę obliczenia emerytury, dla osoby urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r., stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175.

Jak wynika z powyższego, jedną z wielkości branych pod uwagę przy obliczaniu wysokości emerytury w powyższym trybie, jest wartość kapitału początkowego, następnie waloryzowanego.

Zgodnie z przepisem art. 174 ust.1 i 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, kapitał początkowy ustala się na zasadach odpowiednich przy ustalaniu wysokości emerytury na podstawie art. 53 ustawy przy czym przebyte okresy składkowe i nieskładkowe przyjmuje się z okresu sprzed 1 stycznia 1999 r.

Zgodnie z przepisem art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, emerytura wynosi:

1) 24 % kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, oraz

2) po 1,3 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych;

3) po 0,7 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych.

Sporny w niniejszej sprawie pozostawał rozmiar okresów składkowych przypadających przed 1 stycznia 1999 r. Rozmiar takich okresów – jak wynika z zacytowanych przepisów – wpływa na wartość kapitału początkowego a ten z kolei wpływa na wysokość emerytury ustalanej w systemie tzw. składki zdefiniowanej.

W niniejszej sprawie organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia od 15 grudnia 1978 r. do 28 kwietnia 1979 r. z uwagi na wątpliwości związane z datą ustania zatrudnienia oraz zaliczenia okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Handlowo- Usługowym (...) na podstawie umowy o pracę i świadectwa pracy nieopatrzone pieczątką imienną osoby upoważnionej do podpisu.

W ocenie Sądu z materiału dowodowego, obejmującego przede wszystkim dokumenty, a także zeznania świadka K. S., wynika fakt rzeczywistego zatrudnienia L. K. w (...)Praca-K.-Ruch” w okresie od 5 grudnia 1978 r. do 28 kwietnia 1979 r. Wprawdzie ostatni wpis na stronie 4 legitymacji ubezpieczeniowej, gdzie wpisywane są poświadczenia o uprawnieniach leczniczych, opatrzony jest datą 12 marca 1979 r, podobnie jak na stronie 47 – poświadczenie o okresach zatrudnienia, w rubryce „stempel, data i podpis osoby odpowiedzialnej za wpis” widnieje data 12 marca 1979 r., tym niemniej adnotacja w przedmiocie zarobku razem brutto/przeciętny miesięczny, poza wszelką wątpliwością wskazuje daty od 15 grudnia 1979 r. do 28 kwietnia 1979 r.

Z kolei odnośnie okresu zatrudnienia w PHU (...) w zakresie jakim organ rentowy wskazał na brak na świadectwie pracy pieczątki imiennej, a tym samym zaistnienie przeszkody do uwzględnienia tego okresu zatrudnienia, należy wskazać, że w postępowaniu sądowym w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe sąd nie jest związany takimi ograniczeniami w dowodzeniu, jakie odnoszą się do organu rentowego w postępowaniu administracyjnym.

Według art. 473 § 1 k.p.c. w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przed sądem przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i z przesłuchania stron. Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 k.p.c., sprawia, że każdy istotny fakt, może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2007r., I UK 111/07). Pogląd wyrażony w cytowanym wyżej orzecznictwie jest uzasadniony tym, że z uwagi na upływ lat ubezpieczeni wnioskujący o przyznanie im prawa do świadczenia emerytalnego lub jego przeliczenie mogą napotkać pewne trudności w należytym udokumentowaniu nie tylko przebiegu zatrudnienia czy też faktu otrzymywania konkretnych składników wynagrodzeń bądź ich wysokości, lecz również samej okoliczności zatrudnienia w danym zakładzie pracy. Praktyka orzecznicza zna zresztą wiele przypadków, w których dostęp ubezpieczonych do pełnych akt osobowych jest problematyczny. Przyczyną tego stanu rzeczy najczęściej jest likwidacja zakładu pracy, w którym ubezpieczony przed laty pracował, zagubienie dokumentacji w związku z krótkim termin jej obowiązkowej archiwizacji czy przejęciem zakładu pracy przez inny podmiot, lecz również niestaranne prowadzenie dokumentacji kadrowo-płacowej przez byłego pracodawcę. Ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu okresów składkowych czy też wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny jednak obciążać wyłącznie ubezpieczonych, przy czym nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić w całości na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, z tym że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 9 stycznia 1998r., II UKN 440/97 i z 4 lipca 2007r., I UK 36/07, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 października 2013r., III AUa 269/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15 marca 2006r., III AUa 1096/05).

Wymienione świadectwa pracy (k. 9-9v), a także przedłożone umowy o prace (k. 4-8), korespondują i są spójne z zeznaniami odwołującego oraz świadka K. S. (1), w zakresie wykazania okoliczności zatrudnienia w PHU (...) na stanowisku pracownik umysłowy.

Niemniej jednak tego rodzaju dokumentu – świadectwa pracy nie można pomijać i ignorować, tak jak uczynił to organ rentowy w przedmiotowej sprawie, w której skupił się w głównej mierze na formalnych brakach świadectwa pracy.

Wobec powyższego Sąd ocenił, że ubezpieczony udowodnił, że był pracownikiem w Przedsiębiorstwie Handlowo- Usługowym (...) sp. z o.o. jak wskazują przedłożone umowy oraz niezawierające pieczątki imiennej osoby upoważnionej świadectwo pracy z dnia 05 października 1991 r., w okresie od 07 maja 1991 r. do końca okresu na który została zawarta tj. 05 października 1991 r.

W tych warunkach odwołanie jako uzasadnione prowadziło do zmiany zaskarżonej decyzji odpowiednio jak sentencji wyroku.

Zmieniając zaskarżoną przez odwołującego decyzję z 23 lutego 2022 r., sąd miał na uwadze nowy stan prawny wynikający z decyzji organu rentowego z 7 lipca 2022 r. Decyzja ta wydana przez organ rentowy po uprzedniej sygnalizacji sądu, prostowała oczywisty błąd organu rentowego co do rozmiaru okresu ubezpieczenia z lat 1979 – 80 powstałego z błędnie odczytanej z książeczki wojskowej odwołującego daty rozpoczęcia odbywania przez odwołującego zasadniczej służby wojskowej. Po dokonanej wskazaną decyzją korekcie faktycznego okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej, zmianie uległ tym samym okres ubezpieczenia objęty decyzją z 23 lutego 2022 r. Tym samym możliwym stała zmiana decyzji objętej odwołaniem w sposób podany w sentencji wyroku.

sędzia Romuald Kompanowski