Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2018 roku

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Alicja Kowalska-Kulik

Protokolant: st. sekr. sąd. Sylwia Ciągło

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2018 roku w Nowym Sączu

na rozprawie

odwołania P. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

z dnia 14 czerwca 2018 roku znak: (...)

w sprawie P. A.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

I. oddala odwołanie;

II. zasądza od P. A. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 681/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 14 listopada 2018 roku

Decyzją z dnia 14 czerwca 2018 roku, znak:(...), wydaną na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 2 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017r., poz. 1778 ze zm.) oraz art. 11 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz.UE nr L 166/1 z 30 kwietnia 2004 roku), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. stwierdził, że w okresie od 1 grudnia 2011 roku do 31 lipca 2016 roku P. A. podlega polskiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego.

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ rentowy wskazał, że P. A. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą w okresach: od 5 listopada 2007 roku do 30 września 2010 roku oraz od 1 marca 2011 roku do 31 lipca 2016 roku. Od 1 października 2017 roku ponownie jest czynnym przedsiębiorcą. ZUS podał, iż według przedłożonej dokumentacji, P. A. był zatrudniony na terenie Republiki Słowacji: od 1 grudnia 2011 roku w przedsiębiorstwie (...) s.r.o., od 1 sierpnia 2012 roku w przedsiębiorstwie (...) s.r.o. W związku z równoczesnym prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej na terenie Polski i zatrudnieniem w przedsiębiorstwie mającym siedzibę na Słowacji, ZUS pismem z dnia 15 lutego 2012 roku, ustalił tymczasowe słowackie ustawodawstwo w zakresie ubezpieczeń społecznych od 1 grudnia 2012 roku i celem ustosunkowania się do zajętego stanowiska, poinformował o tym fakcie słowacką instytucję ubezpieczeniową. Słowacka instytucja ubezpieczeniowa pismem z dnia 30 maja 2013 roku poinformowała ZUS, że nie wystawiła P. A. zaświadczenia A1, potwierdzającego zastosowanie wyłącznie słowackiego ustawodawstwa w okresie od 1 grudnia 2011 roku w związku z zatrudnieniem u słowackiego pracodawcy (...) s.r.o. i dodatkowo, że w/w został zgłoszony do obowiązkowego ubezpieczenia pracowniczego przez pracodawców: (...) od 1 marca 2012 roku i (...) s.r.o. - od 1 sierpnia 2012 roku. Następnie pismem z dnia 13 kwietnia 2016 roku słowacka instytucja ubezpieczeniowa poinformowała, że wydane zostały decyzje o nie objęciu P. A. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi w słowackim systemie ubezpieczeń jako pracownika firm: (...) s.r.o w okresie od 1 grudnia 2011 r. do 29 lutego 2012 r., (...) s.r.o. w okresie od 1 marca 2012 r. do 5 lutego 2014 r. i (...) s.r.o. w okresie od 1 sierpnia 2012 r. do 21 czerwca 2013 r. Do pisma załączone zostały kopie przedmiotowych decyzji, z których treści wynika, że P. A. nie może podlegać słowackiemu prawodawstwu, gdyż kontrole Inspekcji Pracy przeprowadzone w powyższych przedsiębiorstwach nie wykazały, aby w/w wykonywał pracę jako pracownik na terenie Republiki Słowackiej. W związku z powyższym ZUS pismem z dnia 11 maja 2016 r. anulował odwołującemu się tymczasowe ustawodawstwo w zakresie ubezpieczeń społecznych. Tym samym w okresie wskazanym w decyzji odwołujący nie posiadał innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, a więc brak jest podstaw do wyłączenia go z ubezpieczenia polskiego, jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą.

Powyższą decyzję zaskarżył P. A. wnosząc o jej zmianę i uznanie, że w okresie wskazanym w zaskarżonej decyzji od 1 grudnia 2011 roku do 31 lipca 2016 roku podlegał słowackiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych. Odwołujący wskazał, że zgodnie z zawartymi umowami o pracę świadczył pracę na terenie Słowacji, a ZUS powinien ustalić mu tymczasowe ustawodawstwo słowackie stosownie do transgranicznych przepisów. W ocenie odwołującego się to nie ZUS jest uprawniony do oceny jego pracy na terenie Słowacji.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. wniósł o jego oddalenie, powołując się na argumentację zawartą
w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Organ rentowy wskazał, że wobec braku potwierdzenia stosowania słowackiego ustawodawstwa na formularzu A1 w okresie wskazanym w zaskarżonej decyzji odwołujący spełnia warunki do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej w Polsce. Gdyby odwołujący uzyskał ze Słowacji dokument E 101/ A1 jego treścią byłby związany Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jednak odwołujący takiego dokumentu nie uzyskał. Nadto instytucja słowacka wydała w stosunku odwołującego kilka decyzji o nie objęciu go słowackim ustawodawstwem.

Stan faktyczny niniejszej sprawy był w całości bezsporny i przedstawiał się następująco:

P. A. prowadzi w Polsce pozarolniczą działalność gospodarczą od 5 listopada 2007 roku do 30 września 2010 roku, od 1 marca 2011 roku do 31 lipca 2016 roku oraz 1 października 2017 roku.

W dniu 15 lutego 2012 roku P. A. złożył do organu rentowego wniosek o ustalenie ustawodawstwa właściwego w związku z podjęciem zatrudnienia u pracodawcy słowackiego od dnia 1 grudnia 2011 roku i prowadzeniem działalności na własny rachunek w Polsce. Do wniosku dołączył umowę o pracę podpisaną ze słowackim pracodawcą – firmą (...). s.r.o. (wniosek wraz z dokumentacją k. 1 – 15 akt ZUS).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu 15 lutego 2012 roku ustalił dla P. A. tymczasowe ustawodawstwo słowackie jako właściwe, o czym poinformowano również słowacką instytucję ubezpieczeniową (pismo z 15 lutego 2012 r. k. 16 – 19 akt ZUS).

W odpowiedzi słowacka instytucja ubezpieczeniowa pismem z daty 30 maja 2013 roku poinformowała ZUS (...)w N. o tym, że P. A. zatrudnionemu w spółce (...). s.r.o. nie został wystawiony formularz A1. Jednocześnie poinformowała ZUS o tym, że odwołujący się był zgłoszony do obowiązkowego ubezpieczenia pracowniczego przez pracodawcę: (...) s.r.o. na okres od 1 marca 2012 roku do nadal i (...) s.r.o. od 1 sierpnia 2012 roku do nadal. Instytucja słowacka zwróciła się do ZUS o określenie przepisów unijnych, którym podlega osoba ubezpieczona , jako instytucja kraju członkowskiego miejsca zamieszkania ( pismo z 30 maja 2013 roku, k. 64 akt ZUS, tłumaczenie pisma , k. 61 akt ZUS ).

Pismem z dnia 4 lipca 2013 roku ZUS zwrócił się do słowackiej instytucji ubezpieczeniowej o wydanie dla P. A. formularza A 1 od 1 grudnia 2011 roku z tytułu zatrudnienia w firmie (...). s.r.o., ewentualnie o poinformowanie o powodach odmowy wydania formularza A1. Jednocześnie organ rentowy poinformował, że wszczął postępowanie wyjaśniające w sprawie zatrudnienia odwołującego się w (...) s.r.o. i o (...) s.r.o. ( pismo ZUS z 4 lipca 2013 roku, k. 68 akt ZUS).

Słowacka instytucja ubezpieczeniowa poinformowała ZUS, że wydała decyzję, mocą, której stwierdziła, że P. A. w okresie od 1 grudnia 2011 roku do 29 lutego 2012 roku nie został objęty obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym, emerytalnym oraz od utraty pracy według słowackiego prawodawstwa, jako pracownik firmy (...). s.r.o.. Decyzja jest prawomocna i wykonalna od dnia 20 maja 2014 roku (decyzja słowackiej instytucji k. 96-97 akt ZUS, tłumaczenie, k. 99 – 101, 141 akt ZUS).

W konsekwencji Zakład Ubezpieczeń Społecznych anulował odwołującemu się ustalone pismem z dnia 15 lutego 2012 roku tymczasowe słowackie ustawodawstwo w zakresie ubezpieczeń społecznych na okres od 1 grudnia 2011 roku. ( pismo ZUS z dnia 11 maja 2016, k. 135 akt ZUS).

Słowacka intytulacja ubezpieczeniowa wydała również decyzje, z których wynika , że P. A. w okresie od 1 marca 2012 roku do 31 maja 2012 roku oraz od 1 czerwca 2012 roku do 5 lutego 2014 roku- jak pracownik firmy (...) s.r.o. oraz od 1 sierpnia 2012 roku do 21 czerwca 2013 roku - jako pracownik (...) s.r.o. nie został objęty słowackim ubezpieczeniem. Decyzje są prawomocne z wyjątkiem ostatniej dot. firmy (...) ( pismo z 13 kwietnia 2016 roku, k. 140 akt ZUS, tłumaczenie decyzji k. 144-145 akt ZUS).

Do dnia wydania zaskarżonej decyzji, jak też w toku postępowania sądowego, odwołujący nie przedłożył formularza A1 potwierdzającego słowackie ubezpieczenie z tytułu pracy najemnej na terenie Słowacji.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania było ustalenie czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w N. prawidłowo stwierdził, że
w okresie od 1 grudnia 2011 roku do 31 lipca 2016 roku do P. A. ma zastosowanie polskie ustawodawstwo w zakresie ubezpieczeń społecznych.

Odnosząc się do zarzutów odwołującego stwierdzić należy co następuje:

Zgodnie z art. 19 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z 16 września 2009 roku dotyczącego wykonywania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 roku (Dz.U.UE.L.2009.284.1), na wniosek zainteresowanego lub pracodawcy instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie zgodnie z przepisami tytułu II rozporządzenia podstawowego, poświadcza, że to ustawodawstwo ma zastosowanie oraz w stosownych przypadkach wskazuje, jak długo i na jakich warunkach ma ono zastosowanie.

W myśl art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE nr L 284/1 z 20.10.2009 r.), osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust. 1.

Stosownie do art. 16 ust. 1-3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 987/2009 z 16 września 2009 roku dotyczącego wykonywania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004 roku w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE nr L 284/1
z 20.10.2009 r.), osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania. Wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego. Takie wstępne określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa ma charakter tymczasowy. Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca, o swoim tymczasowym określeniu (ust.2). Tymczasowe określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa, przewidziane w ust. 2, staje się ostateczne w terminie dwóch miesięcy od momentu poinformowania o nim instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich, zgodnie z ust. 2, o ile ustawodawstwo nie zostało już ostatecznie określone na podstawie ust. 4, lub przynajmniej jedna z zainteresowanych instytucji informuje instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania przed upływem tego dwumiesięcznego terminu o niemożności zaakceptowania określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa lub o swojej odmiennej opinii w tej kwestii (ust. 3).

W niniejszej sprawie organ rentowy postąpił prawidłowo i zgodnie z cytowanymi wyżej przepisami na podstawie przedłożonych dokumentów ustalił odwołującemu tymczasowe ustawodawstwo słowackie jako właściwe w związku z pracą najemną
w firmie (...).s.r.o. w okresie od 1 grudnia 2011 roku, a następnie zwrócił się do słowackiej instytucji ubezpieczeniowej o zajęcie stanowiska w tej kwestii.

Mając powyższe na uwagę wskazać należy, że ZUS nie naruszył regulacji prawa unijnego, gdyż - jak wykazano wyżej - postąpił zgodnie z tymi przepisami i ustalił dla odwołującego tymczasowe ustawodawstwo słowackie. Słowacka instytucja dopiero pismem z dnia 30 maja 2013 roku poinformowała (...) Oddział w N. o tym, że w stosunku do odwołującego zatrudnionego w spółce (...). s.r.o. nie został wystawiony formularz A1. Jednocześnie poinformowała ZUS o tym, że odwołujący się był zgłoszony do obowiązkowego ubezpieczenia pracowniczego przez pracodawcę: (...) s.r.o. na okres od 1 marca 2012 roku do nadal i (...) s.r.o. od 1 sierpnia 2012 roku do nadal. Instytucja słowacka zwróciła się do ZUS o określenie przepisów unijnych, którym podlega osoba ubezpieczona, jako instytucja kraju członkowskiego miejsca zamieszkania. Odwołujący się w tym zakresie nie złożył skutecznie wniosku do ZUS . Kolejno słowacka instytucja ubezpieczeniowa poinformowała polski organ rentowy, że wydała decyzję, mocą której stwierdziła, że P. A. w okresie od 1 grudnia 2011 roku do 29 lutego 2012 roku nie został objęty obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym, emerytalnym oraz od utraty pracy według słowackiego prawodawstwa jako pracownik firmy (...). s.r.o.. Decyzja jest prawomocna i wykonalna od dnia 20 maja 2014 roku. W związku z tym Zakład Ubezpieczeń Społecznych anulował odwołującemu się ustalone pismem z dnia 15 lutego 2012 roku tymczasowe słowackie ustawodawstwo w zakresie ubezpieczeń społecznych na okres od 1 grudnia 2011 roku. Słowacka instytucja ubezpieczeniowa wydała również decyzje , z których wynika , że P. A. w okresie od 1 marca 2012 roku do 31 maja 2012 roku oraz od 1 czerwca 2012 roku do 5 lutego 2014 roku- jak pracownik firmy (...) s.r.o. oraz od 1 sierpnia 2012 roku do 21 czerwca 2013 roku - jako pracownik (...) s.r.o. nie został objęty słowackim ubezpieczeniem. Decyzje są prawomocne, z wyjątkiem ostatniej dot. firmy (...). Oznacza to, że stanowisko słowackiej instytucji ubezpieczeniowej w zakresie podlegania przez P. A. ubezpieczeniu na terenie Słowacji- jako pracownika - jest negatywne, co potwierdza brak wystawienia formularza A1 .

Generalną zasadą, na której prawodawca unijny oparł koordynację systemów zabezpieczenia społecznego jest podleganie ustawodawstwu jednego państwa członkowskiego (art. 11 ust. 1 rozporządzenia PE Rady (WE) nr 883/2004. Z tej zasady wynika bardzo istotna dyrektywa postępowania zarówno dla organów rentowych jak
i sądów pracy i ubezpieczeń społecznych. Decyzja organu rentowego i wyrok sądowy nie mogą doprowadzić ani do pozbawienia danej osoby ochrony wynikającej
z określonego systemu zabezpieczenia społecznego, ani do objęcia jej więcej niż jednym systemem. Należy również podkreślić, iż nie jest dopuszczalna ocena stosunku prawnego stanowiącego tytuł ubezpieczenia społecznego w innym państwie członkowskim przez instytucję miejsca zamieszkania osoby wnoszącej o ustalenie właściwego ustawodawstwa. Stwierdzenia spełnienia warunków ubezpieczenia społecznego w systemie prawnym państwa wykonywania pracy podlegającym koordynacji na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/04 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, dokonują organy właściwe dla stosowania tego prawa (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 6 czerwca 2013 r., II UK 333/12, LEX nr 1438536).

Należy podkreślić, iż odwołujący do dnia dzisiejszego nie uzyskał potwierdzonego przez instytucję słowacką formularza A1, co uzasadniałoby stosowanie wobec niego słowackich przepisów w zakresie ubezpieczeń społecznych.

Skoro zatem odwołujący w spornym okresie podlega polskiemu ubezpieczeniu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, mają do niego zastosowanie przepisy ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. , poz. 1778). W myśl art. 6 ust 1 pkt 5 tej ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.

Mając powyższe na uwadze Sąd - na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.
i powołanych wyżej przepisów prawa materialnego - oddalił odwołanie jako bezzasadne w pkt I wyroku.

Sąd- na zasadzie art. 98 kpc w zw. z w związku z § 9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2018, poz. 265 ) - zasądził od P. A. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w N. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego - w pkt II wyroku.