Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Sąd ustalił, co następuje:

Powód H. S. prowadzi działalność gospodarczą. W dniu
20 sierpnia 2018 r. zawarł z powodem (...) Spółką Akcyjną ówcześnie z siedzibą w B. (obecnie w W.) umowę pożyczki biznesowej. Pozwanemu wypłacono kwotę 6000 zł, natomiast zobowiązanie do spłaty obejmowało także opłatę aranżacyjną w kwocie 8533 zł (opłatę za czynności faktycznie związane z zawarciem umowy, udzieleniem pożyczki, administrowaniem i realizacją umowy oraz obejmującą prowizję powoda za uruchomienie uzgodnionej wysokości środków) oraz wynagrodzenie umowne w kwocie 1623 zł. Na podstawie umowy pozwany był obowiązany do regulowania 24 comiesięcznych rat
w wysokości 674 zł, płatnych od dnia 1 października 2018 r. Umowa przewidywała też m.in. opłatę za upomnienie pisemne lub wezwanie do zapłaty w kwocie 15 zł. Pożyczkodawca zgodnie z pkt 7.1 a) umowy mógł ją wypowiedzieć gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Ponadto pożyczkodawca miał prawo wypełnić weksel in blanco na zasadach określonych w deklaracji wekslowej w przypadku gdy opóźnienie
w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania (pkt.7.2 umowy). W świetle pkt. 7.3 umowy w przypadku jej wypowiedzenia, pożyczkodawca miał prawo na wekslu in blanco wpisać datę
i miejsce zapłaty oraz nie przekraczającą sumę wszelkich należności pożyczkodawcy z tytułu umowy pożyczki m. in. wynagrodzenia umownego, opłaty aranżacyjnej, skapitalizowanych odsetek za opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat oraz dodatkowo naliczyć i wpisać:

a) kwotę będącą różnicą wartości wynikającej z maksymalnego oprocentowania umownego z dnia zawarcia umowy oraz wynagrodzenia umownego,

b) kwotę w wysokości do 20% z pozostałej do zapłaty kwoty pożyczki tytułem poniesionych kosztów windykacji, nie więcej jednak niż faktycznie poniesione przez pożyczkodawcę koszty tej windykacji;

c) kwotę wynikającą z tabeli opłat zawartą w pkt 14.7 umowy - pkt 8, 9
i 10.

Powód mógł domagać się odsetek maksymalnych za opóźnienie od sumy wynikającej z weksla wskazanych w art. 481 § 2 ¹ kc (pkt 7.4 umowy).

Zgodnie z pkt 9.1 umowy jeżeli pozwany nie spłaciłby w terminie poszczególnych rat pożyczki lub innego zobowiązania pieniężnego wynikającego
z umowy, w tym zobowiązania naliczonego z godnie z pkt 7.3 umowy, niespłacona kwota stawała się zadłużeniem przeterminowanym, od którego powód naliczał odsetki maksymalne za opóźnienie od sumy wynikającej z weksla wskazanych
w art. 481 § 2 ¹ kc.

Dowód: umowa pożyczki – k 11 – 14, 57 – 60, wniosek o udzielenie pożyczki – k 51 – 54, karta klienta – k 55 - 56.

Powód przy zawarciu umowy był zapewniany przez osobę reprezentującą pozwanego, ze otrzyma wyższa kwotę pożyczki od faktycznie otrzymanej. Nie przeczytał treści umowy z powodu problemów ze wzrokiem. Osoba reprezentująca pozwanego nie przedstawiła powodowi postanowień umowy. Powód nie zawarłby umowy, gdyby miał świadomość sprzeczności z prawem jej postanowień.

Dowód: przesłuchanie powoda.

Pozwany ustalił dług powoda na dzień 23 czerwca 2021 r. w kwocie
12746,97 zł.

Dowód: pismo z dnia 23 czerwca 2021 r. – k 10.

Pozwany próbował ugodowo rozwiązać spór.

Dowód: pismo z dnia 28 czerwca 2021 r. – k 15.

Prawomocnym nakazem zapłaty Referendarza S. w Sądzie Rejonowym w Bielsku – Białej z dnia 27 sierpnia 2019 r., sygn. akt VI GNc 933/19, nakazano powodowi zapłacić na rzecz pozwanego kwotę 18035,45 zł
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 lutego 2019 r. do dnia zapłaty
i kosztami procesu.

Dowód: nakaz zapłaty z dna 27 sierpnia 2019 r. – k 49 – 50.

Powód zapłacił pozwanemu kwotę 11722 zł.

Dowód: okoliczność bezsporna.

Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o powołane wyżej dokumenty, które nie budziły wątpliwości oraz dowód z przesłuchania powoda.

Sąd pominął dowód z zeznań świadka A. P., albowiem powód nie wskazał aktualnego adresu świadka do korespondencji.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie częściowo.

Zgodnie z art. 189 kpc powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Uwzględnienie powództwa zgodnie z w/w przepisem wymaga spełnienia dwóch podstawowych przesłanek, tj. istnienia interesu prawnego w żądaniu udzielenia ochrony prawnej przez wydanie wyroku ustalającego oraz istnienia bądź nieistnienia danego stosunku prawnego bądź prawa (w zależności od rodzaju żądania udzielenia ochrony prawnej).

Odnosząc się do kwestii łączącej strony umowy, strony zawarły umowę pożyczki, której essentialia negotii określone są w art. 720 § 1 kc.

Zawarte w łączącej strony umowie pożyczki regulacje odnoszące się do obowiązku uiszczenia opłaty aranżacyjnej oraz opłat naliczonych na podstawie postanowień pkt 7.3.b, 7.3.c oraz 9.1 umowy stanowią niedopuszczalną próbę obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych (art. 359 § 2 kc) bądź o karach umownych (art. 483 kc), a zatem jako sprzeczne z ustawą są nieważne
(art. 58 § 1 kc). Nie sposób bowiem inaczej traktować tak wysokich opłat, przekraczających znacznie wysokość sumę wypłaconej pozwanego pożyczki. Powód nie wykazał przy tym wysokości wydatków, jakie poniósł w związku
z windykacją, a jedynie naliczył maksymalną, możliwą kwotę 20 % z pozostałej do zapłaty kwoty pożyczki, naliczając zresztą także osobne opłaty na podstawie Tabeli Opłat i Prowizji. Zważyć zaś trzeba, iż deklaracja wekslowa wprost wskazywała na koszty sądowe i egzekucyjne rzeczywiście poniesione, a nie potencjalne. Nie wykazał powód również, z czego wynika wysokość opłaty aranżacyjnej (stanowiącej ponad 142 % kwoty przekazanych pozwanego środków). Ponadto umowa pożyczki została wypowiedziana przed okresem, na jaki została zawarta i odpadła potrzeba administrowania pożyczką.

Sankcja nieważności działa z mocy samego prawa.

Powód nie zawarłby umowy, gdyby miał świadomość sprzeczności z prawem jej postanowień.

Dlatego Sąd przyjął, iż umowa pożyczki biznesowej numer (...) z dnia 20 sierpnia 2018 r. zawarta między stronami jest nieważna w całości.

Interes prawny powoda w dochodzeniu ustalenia nieważności przedmiotowej umowy jest oczywisty, skoro jest zobowiązany z tytułu tej umowy do zapłaty pozwanemu.

Wobec powyższego Sąd przyjął, iż świadczenia wynikające z tej umowy są niezależne w rozumieniu art. 410 § 2 kc, zatem strony winny zwrócić nawzajem otrzymane świadczenia (pozwany zapłacił powodowi kwotę 11722 zł, powód pozwanemu kwotę 6000 zł). Do zwrotu powodowi pozostaje zatem kwota 5722 zł.

Roszczenie powoda o odsetki ma oparcie w art. 481 § 1 i 2 kc.

Odnosząc się do zarzutu pozwanego, należy wskazać, iż powództwo nie mogło podlegać odrzuceniu, albowiem brak tożsamości między sprawą o zapłatę
z tytułu danej umowy a sprawą o ustalenie nieważności tej umowy (brak tego samego roszczenia). Okoliczność, iż obie sprawy maja ze sobą oczywisty związek
i druga ze spraw ma wpływ na pierwszą nie oznacza jeszcze wspomnianej tożsamości.

Dlatego Sąd ustalił, że umowa pożyczki biznesowej numer (...) z dnia 20 sierpnia 2018 r. zawarta między stronami jest nieważna w całości, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5722 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 lipca 2021 r. (dnia wniesienia pozwu) do dnia zapłaty,
a w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 kpc, zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2577 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,
w tym kwotę 2134 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, a od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1483 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia