Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SA Grzegorz Misina

po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2022 r. w Katowicach na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. (poprzednio (...) Bank Spółka Akcyjna w W.)

przeciwko

M. Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 21 lipca 2020 r., sygn. akt X GC 9/20

1) oddala apelację;

2) zasadza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4050 ( cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Grzegorz Misina

Sygn. akt V AGa 330/20

UZASADNIENIE

Powódka (...) Bank S.A. w W. domagała się w pozwie zasądzenia na jej rzecz od pozwanej M. Ł. kwoty 93 348,69 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie, nie więcej niż wysokość odsetek maksymalnych liczonymi od kwoty 82 196,22 zł od dnia 30 grudnia 2018r. oraz kosztów procesu.

Na uzasadnienie żądania pozwu powódka podała, że dochodzona kwota wynika
z umowy kredytowej, a pozwana nie wywiązała się z warunków umowy, co spowodowało powstanie po jej stronie wymagalnego zadłużenia.

W dniu 12 listopada 2019 r. Sąd Rejonowy(...) w (...) wydał nakaz w postępowaniu upominawczym uwzględniając roszczenie powódki w całości.

W sprzeciwie od tego nakazu pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasadzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu zarzucając, że roszczenie powódki jest bezpodstawne, a nawet gdyby przyjąć, że powódka posiada względem pozwanej jakiekolwiek wierzytelności, to są one niewymagalne, gdyż wypowiedzenie umowy kredytu nie zostało złożone przez pełnomocnika umocowanego do działania w imieniu powódki,
a pozwana przed dniem wypowiedzenia umowy nie była wzywana przez powódkę do zapłaty jakichkolwiek należności. Ponadto pozwana podniosła zarzut przedawnienia.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Gliwicach zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 92.845,75 zł wraz z odsetkami umownymi od dnia 25 września 2019 r.
do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałym zakresie; przyznał pełnomocnikowi
z urzędu adwokatowi od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 5.400 zł plus VAT tytułem wynagrodzenia i odstąpił od obciążania pozwanej kosztami procesu
w całości.

Sąd pierwszej instancji ustalił przytoczone poniżej ustalenia faktyczne.

W dniu 20 sierpnia 2015 r. pozwana, prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą Firma Handlowo Usługowa (...), zawarła z powódką umowę kredytu „ „Kredyt Obrotowy - operacyjny ratalny” o numerze (...) na kwotę 100.000 zł na okres 120 miesięcy. Kredyt został przeznaczony na cele szczegółowo określone w umowie kredytu. W systemie spłaty rat kredytu przewidziano równe raty. Termin ostatecznej spłaty kredytu wynosił 120 miesięcy od dnia spłaty pierwszej raty zgodnie z harmonogramem spłat. Oprocentowanie kredytu było stałe i na dzień sporządzenia umowy kredytu wynosiło 9%. Zgodnie z pkt VII „postanowienia dodatkowe” ppkt 10 umowy kredytu, kredytobiorca zobowiązany był do zapłaty raty kredytu każdego dziesiątego dnia miesiąca kalendarzowego. Nadto pozwana zobowiązała się do zapewnienia na rachunku bieżącym oraz rachunku kredytu comiesięcznych wpływów albo wpływów kwartalnych w określonych wysokościach. Zgodnie z pkt VII „postanowienia dodatkowe” ust. 15 części szczególnej umowy kredytu „w przypadku, gdy w wyniku kwartalnej weryfikacji realizacji zobowiązań Kredytobiorcy, Bank poweźmie informację, iż Kredytobiorca nie zapewnił wymaganego obrotu na rachunku, Bank uprawniony będzie do podwyższenia obowiązującej w tym dniu marży kredytu o 2 punkty." Zgodnie z § 5 ust. 6 części ogólnej umowy „w przypadku niespłacenia przez Kredytobiorcę w terminie wierzytelności Banku z tytułu Umowy Kredytu po upływie okresu wypowiedzenia Umowy, niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym, w tym kwota kapitału jako kapitał przeterminowany. Od zadłużenia przeterminowanego Bank nalicza odsetki w wysokości czterokrotności oprocentowania kredytu lombardowego NBP”. W § 19 regulaminu kredytowania wskazano, że w wypadku niespłacenia przez kredytobiorcę w terminie raty spłaty wynikającej z umowy kredytu lub harmonogramu spłat oraz wierzytelności banku,
po upływie okresu wypowiedzenia niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym, kwota kapitału stanowi kapitał przeterminowany, który podlega oprocentowaniu według stopy procentowej wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. Pozwana złożyła w banku dyspozycję uruchomienia środków, a powódka zrealizowała tą dyspozycję i kredyt został wypłacony pozwanej w całości w dniu 28 sierpnia 2015 r. W dniu 28 lutego 2018 r. pomiędzy stronami zawarty został aneks do umowy kredytu, na mocy którego wprowadzony został trzymiesięczny okres karencji w spłacie kapitału. Pozwana wpłacała raty kredytu w kwotach
i terminach odbiegających od przyjętego przez strony harmonogramu spłaty, co powodowało naliczanie przez powoda odsetek karnych od należności przeterminowanych. W związku
z brakiem spłaty rat kredytu, powódka w dniu 13 sierpnia 2018r. wezwała pozwaną
do dobrowolnej spłaty zaległych należności, wysyłając do niej m.in. ostateczne wezwanie
do zapłaty zadłużenia pod rygorem wypowiedzenia umowy kredytu, skutkiem czego cała pozostała należność stanie się natychmiast wymagalna, z jednoczesną informacją
o możliwości ubiegania się o restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych
w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu. W związku z brakiem spłaty powódka
w dniu 13 sierpnia 2018 r. skierowała do pozwanej wypowiedzenie umowy. W dniu
30 grudnia 2018 r. wierzytelność została postawiona w stan wymagalności w związku
z upływem okresu wypowiedzenia. Powódka w dniu 17 stycznia 2019 r. ponownie wezwała pozwaną do spłaty, kierując do niej ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty. Wezwanie zostało odebrane przez pozwaną w dniu 8 lutego 2019 r. Na kwotę zadłużenia w wysokości 93.348,69 zł składają się:

1.  zaległość z tytułu kapitału niespłaconego kredytu w kwocie 82.196,22 zł. Kwota zaległego kapitału stanowi różnicę pomiędzy kwotą udzielonego kredytu, a sumą kwoty spłaconych rat kapitału oraz kwoty spłaconych rat kapitału przeterminowanego.

2.  odsetki w kwocie 10.649,53 zł, w tym:

a) umowne kapitałowe w kwocie 4.490,77 zł.

b) odsetki umowne za opóźnienie w kwocie 6.158,76 zł,

3.  koszty w kwocie 502,94 zł obejmujące należności za czynności windykacyjne naliczone według stawek z tabeli opłat i prowizji - w tym:

a) 90 zł - opłata za trzy wezwania do zapłaty, każde w kwocie 30 zł,

b) 412,94 zł - opłata za przeprowadzenie dwóch wizyt terenowych każda w kwocie
300 zł z uwzględnieniem wpłaty w kwocie 187,06 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał, że roszczenie powódki podlega uwzględnieniu. Za udowodniony Sąd uznał zarówno fakt zawarcia umowy kredytu, uruchomienia kredytu jak i wymagalność dochodzonej kwoty w konsekwencji skutecznego wypowiedzenia umowy.

Za bezzasadny Sąd uznał podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia. Wskazując na treść art. 118 k.c. Sąd przyjął, że termin przedawnienia dochodzonego roszczenia wynosił trzy lata, roszczenie to stało się wymagalne 30 grudnia 2018 r. a przerwa biegu przedawnienia przerywa się przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje i nie sposób uznać, że dochodzone roszczenie było przedawnione.

Sąd nie podzielił stanowiska pozwanej, że powódka nie dążyła do polubownego załatwienia sprawy, gdyż wielokrotnie kierowała do pozwanej wezwania do zapłaty, wskazując na zaległości w spłacie kredytu.

Sąd nie podzielił również zarzutu pozwanej, że wartość przedmiotu sporu nie została błędnie obliczona i jest nie rażąco wygórowana wskazując na odpłatność umowy kredytu i prawo banku do pobierania prowizji i odsetek, w tym również karnych w przypadku opóźnień w spłacie kredytu.

Sąd stwierdził również, że powódka dokonała skutecznego wypowiedzenia umowy kredytu, a ona sama nigdy od tej umowy nie odstąpiła. Z materiału dowodowego wynika, że korespondencja pocztowa zawierająca wypowiedzenie przez powódkę umowy kredytu została odebrana osobiście przez pozwaną w dniu 26 listopada 2018 r. a pozwana nie zaoferowała na podniesione przez siebie zarzuty żadnego materiału dowodowego. Wbrew twierdzeniom pozwanej. Pozwana twierdziła, że w tej dacie nie otrzymała wypowiedzenia umowy, jednakże w żaden sposób nie wykazała jakiego rodzaju pismo zostało jej doręczone i zdaniem Sądu trudno domniemywać, że pozwana dostała pustą kopertę.

Sąd wskazał również, że pozwana nie kwestionowała wysokości należności,
a po stronie Sądu nie istniał obowiązek weryfikowania z urzędu tej wysokości.

Sąd oddalił roszczenie w zakresie kosztów dodatkowych, związanych z podejmowanymi przez powódkę czynnościami w terenie, gdyż o ile pozwana nie płaciła należności przez dłuższy czas z powodów zdrowotnych, to zdaniem Sądu zupełnie niepotrzebne i nieracjonalne były dalsze czynności z kolejnymi wezwaniami i prowadzeniem wizyt terenowych.

O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z art. 102 k.p.c. odstępując od obciążania pozwanej kosztami procesu nabierając przekonania, że właściwym jest zastosowanie zasady słuszności sytuację zdrową oraz rodzinną pozwanej.

W apelacji pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji z uwagi na nierozpoznanie istoty sprawy, a nadto o przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika pozwanej kosztów z tytułu świadczonej pomocy prawnej z urzędu.

Apelacja oparta została na zarzutach:

1)  naruszenia przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, tj.

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów oraz zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, tj. poprzez nieobdarzenie walorem wiarygodności twierdzeń pozwanej ujawnionych w trakcie jej przesłuchania i przyjęcie, że powódka doręczyła pozwanej wypowiedzenie umowy kredytu, podczas gdy okoliczność ta nie wynika z żadnego z ujawnionych w sprawie dowodów, a jednoznaczne i spójne depozycje pozwanej dowodzą, że powódka nie doręczyła jej wypowiedzenia umowy kredytu;

- art. 235 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z wnioskowanych w sprawie zeznań świadków w osobach M. N. oraz J. Ł., które to miały dla sprawy istotne znaczenie, co doprowadziło w konsekwencji do dokonania sprzecznych istotnych ustaleń faktycznych z materiałem dowodowym w zakresie przyjęcia, że pozwanej została skutecznie wypowiedziana umowa kredytu, a tym samym powódka uprawniona była do dochodzenia od pozwanej spornej wierzytelności, podczas gdy z prawidłowo ocenionego materiału dowodowego wynika, że pozwanej nie wypowiedziano umowy, a powództwo jest przedwczesne;

2) naruszenia prawa materialnego:

- w art. 69 Prawa bankowego w zw. z art. 75 Prawa bankowego w zw. z art. 6 k.c. oraz art. 481 k.c. polegające na ich niewłaściwym zastosowaniu i uznaniu, że pozwanej została wypowiedziana umowa kredytu, a tym samym powództwo jest zasadne.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie ma usprawiedliwionych podstaw, gdyż zaskarżony wyrok jest słuszny i nie narusza żadnego z przepisów prawa, zwłaszcza tych, które wymienione zostały
w zarzutach apelacji.

Przytoczone wyżej ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji odpowiadają wynikom postępowania dowodowego, które zostało przeprowadzone prawidłowo i nie wymagało uzupełnienia w postępowaniu apelacyjnym. W związku z tym, powtarzanie ustaleń Sądu pierwszej instancji nie jest celowe i Sąd Apelacyjny stosując art. 387 § 2 ¹ ust.1 k.p.c., władny jest poprzestać na stwierdzeniu, że ustalenia te uznaje w całości za swoje.

Prawidłowo Sąd pierwszej instancji uznał, że roszczenie powódki zostało udowodnione dokumentami zarówno co do zasady, jak i wysokości i nie jest przedawnione, skoro pozwana podpisując aneks do umowy w dniu 22 lutego 2018 r. uznała roszczenie przerywając bieg przedawnienia, który kolejny raz przerwany został wniesieniem pozwu w dniu 29 września 2019 r. Poza tym z historii wpłat dokonywanych na poczet kredytu wynika, że nie istnieje zadłużenie z tytułu rat, które miały być płatne wcześniej, niż w okresie trzech lat wstecz liczonych od dnia wniesienia pozwu, zatem o przedawnieniu roszczenia nie może być mowy.

Kluczowe znaczenie dla rozpoznania tej sprawy miało należące do sfery faktów ustalenie, jakiej treści pismo zostało pozwanej doręczone w dniu 26 listopada 2018 r., a doręczenie takie ponad wszelką wątpliwość miało miejsce. W tym zakresie Sąd pierwszej instancji trafnie wywiódł, że nieprawdopodobne jest, by powodowy bank wysłał pozwanej pustą kopertę, a według wiarygodnych twierdzeń powódki, w kopercie tej znajdowało się oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. Sąd Okręgowy również trafnie zauważył, że pozwana nie przedstawiła pisma, które zostało jej wówczas doręczone, na poparcie swego twierdzenia, iż nie było to wypowiedzenie umowy. Oceniając wiarygodność zeznań pozwanej Sąd pierwszej instancji nie naruszył granic swobodnej oceny dowodów zakreślonych dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się w tej ocenie naruszenia zasad logicznego wnioskowania, czy też sprzeczności z zasadami doświadczenia zawodowego, dlatego też nie było jakichkolwiek podstaw do podważenia tej oceny.

Konsekwencją uznania, że powódka skutecznie wypowiedziała pozwanej umowę kredytu, musi być uznanie, że sporna wierzytelność jest wymagalna w całości.

Wobec braku zarzutów i dowodów podważających wysokość zadłużenia pozwanej udowodnioną wiarygodnymi dokumentami bankowymi, roszczenie powódki uznać należało za udowodnione.

Przedstawione argumenty legły u podstaw uznania apelacji za bezzasadną i jej oddalenia na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. a zasądzona kwota odpowiada wynagrodzeniu pełnomocnika powódki przy zastosowaniu stawki minimalnej.

SSA Grzegorz Misina