Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2023 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Jerzy Skorupka

Sędziowie: SA Wiesław Pędziwiatr

SA Artur Tomaszewski /spr./

Protokolant: Joanna Rowińska

przy udziale Andrzeja Roli prokuratora Prokuratury (...) (...) we W.

po rozpoznaniu 26 kwietnia 2023 r.

sprawy I. B. (1)

oskarżonej z art.13§1k.k. w zw. z art. 148§1k.k. i art. 157§2k.k. w zw. z art.11§2k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora i zażalenia obrońcy na rozstrzygnięcie w zakresie kosztów obrony z urzędu

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z 1 marca 2022 r., sygn. akt III K 339/21

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądzoną w pkt 6 części dyspozytywnej na rzecz adw. M. K. kwotę kosztów obrony udzielonej oskarżonej z urzędu podwyższa do 1200 złotych, w tym podatek od towarów i usług;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. K. kwotę 1200 złotych, w tym należny podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

IV.  wydatki postępowania odwoławczego ponosi w całości Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

I. B. (2) została oskarżona o to, że:

w dniu 9 maja 2021 roku w G., działając w zamiarze bezpośrednim, usiłowała pozbawić życia M. M. w ten sposób, że zadała pokrzywdzonemu dwa ciosy gumowym młotkiem w głowę, czym spowodowała ranę tłuczoną okolicy potylicy - krwiaka podczepcowego lewej okolicy ciemieniowej, które to obrażenia naruszyły czynności narządów ciała pokrzywdzonego na czas poniżej dni siedmiu, lecz zamierzonego celu nie osiągnęła z uwagi na rodzaj i charakter powstałych obrażeń oraz szybką pomoc osób trzecich i interwencję lekarską,

tj. o popełnienie czynu z art. 13§1k.k. w zw. z art. 148§1k.k. i art. 157§2k.k. w zw. z art.11§2k.k.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 1 marca 2022 r., sygn. akt III K 339/21, orzekł, że:

1.  uznaje oskarżoną I. B. (1) za winną tego, że w dniu 9 maja 2021 roku w G., działając w zamiarze bezpośrednim, zadała M. M. dwa ciosy gumowym młotkiem w głowę, czym spowodowała ranę tłuczoną okolicy potylicy - krwiaka podczepcowego lewej okolicy ciemieniowej, które to obrażenia naruszyły czynności narządów ciała pokrzywdzonego na czas poniżej dni siedmiu, tj. popełnienia czynu z art. 157§2k.k. i za to na podstawie art. 157§2k.k wymierza jej karę 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności;

2.  na podstawie art. 63§1k.p.k. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zalicza oskarżonej okres zatrzymania oraz tymczasowego aresztowania od dnia 9.05.2021 roku godz. 21.20 do dnia 1 marca 2022 roku;

3.  na podstawie art. 230§2k.p.k. zwraca I. B. (1) dowody rzeczowe wskazane w wykazie dowodów rzeczowych nr (...) pod poz. 1, 2,3,4, 5,6;

4.  na podstawie art. 230§2k.p.k. zwrócić M. M. dowody rzeczowe opisane w wykazie dowodów rzeczowych nr (...) pod poz. 11,12,13,14,15,16;

5.  na podstawie art. 44§2k.k. orzeka przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych wskazanych w wykazie nr (...) pod poz. 7,8,9,10;

6.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. K. kwotę 738 złotych (w tym podatek VAT) tytułem kosztów obrony udzielonej oskarżonej z urzędu,

7.  na podstawie art. 624§1k.p.k. zwalnia oskarżoną od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

Apelację od tego wyroku złożył prokurator zaskarżając go w całości na niekorzyść oskarżonej i zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia a przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku polegający na bezpodstawnym przyjęciu, że oskarżona I. B. (1) nie działała z zamiarem pozbawienia życia pokrzywdzonego M. M., podczas gdy okoliczności faktyczne sprawy, w tym zwłaszcza rodzaj użytego przez oskarżona narzędzia, zadanie ciosów w ważny dla funkcjonowania organizmu narząd ciała i sposób zadania ciosów, wskazują na wniosek przeciwny.

Podnosząc powyższy zarzut, prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w stosunku do oskarżonej I. B. (1) w całości i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Nadto obrońca oskarżonej, adw. M. K., wniósł zażalenie na orzeczenie zawarte w pkt 6 wyroku w przedmiocie rozstrzygnięcia o kosztach procesu w części, tj. ponad zasądzoną na rzecz obrońcy z urzędu kwotę 738 zł z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zarzucając obrazę prawa materialnego w zakresie innym niż kwalifikacja prawna czynu przypisanego oskarżonej, tj. § 4 ust. 1 i § 17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu przez ich zastosowanie oraz § 11 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie przez jego pominięcie, a to w związku z 178 ust. 1 Konstytucji i art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 zdanie drugie i art. 92 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji RP i w konsekwencji ustalenie wysokości stawki opłaty za obronę przed sądem okręgowym, jako sądem pierwszej instancji w postępowaniu zwyczajnym w wysokości 600 zł + VAT, zamiast w wysokości 1.200 zł + VAT i zasądzenie wynagrodzenia w kwocie 738,00 zł brutto, zamiast w kwocie 1.476,00 zł brutto.

Stawiając powyższy zarzut, obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia przez zasądzenie od Skarbu Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu w postepowaniu przed Sądem Okręgowym, jako I instancją w kwocie 1.476,00 zł brutto.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora nie zasługuje na uwzględnienie. Zażalenie obrońcy na rozstrzygnięcie w zakresie kosztów obrony z urzędu jest, co do istoty, zasadne.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacji prokuratora, to stwierdzić należy, że sąd a quo nie dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych, który mógł mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku (art. 438 pkt 3 k.p.k.). Ustalenie sądu I instancji, że oskarżona I. B. (1) nie działała z zamiarem pozbawienia życia pokrzywdzonego M. M. znajduje pełne oparcie w zgromadzonych dowodach i ich prawidłowej ocenie.

Prawdą jest, że oskarżona zadała cios pokrzywdzonemu niebezpiecznym narzędziem w postaci młotka budowalnego, który jest dość dużym i ciężkim przedmiotem, ale zarazem głowa młotka jest wykonana z gumy, co siłą rzeczy amortyzowało siłę ciosu.

Trudno więc uznać, że sam użyty przedmiot może w tym przypadku świadczyć o zamiarze zabójstwa.

Prawdą też jest, że oskarżona uderzyła pokrzywdzonego tym młotkiem w głowę, ale siła ciosu nie była duża, skoro doszło jedynie do rany tłuczonej okolicy potylicy – krwiaka podczepcowego lewej okolicy ciemieniowej, co zdaniem biegłego z zakresu medycyny sądowej, naruszyło czynności narządów ciała pokrzywdzonego na czas poniżej dni siedmiu i co odpowiada obrażeniom kwalifikowanym z art. 157 § 2 k.k.

Jak słusznie też zauważa sąd meriti, gdyby oskarżona rzeczywiście chciała dokonać zabójstwa pokrzywdzonego, to przecież mogła zadać mu znacznie więcej ciosów tym młotkiem, a jednak tego nie zrobiła, co także wskazuje na brak zamiaru zabójstwa.

Wreszcie, jej zachowanie bezpośrednio po tym czynie, kiedy nie ponawia ataku, pokrzywdzony jedynie krwawi, a ona sama idzie do innego pokoju i kładzie się łóżka; trudno uznać, aby tak miała zachowywać się osoba, która chciała przed chwilą kogoś zabić.

Podkreślić też należy, że była ona wtedy w stanie znacznej nietrzeźwości, co może wskazywać na jej późniejsze przeświadczenie, że zrobiła pokrzywdzonemu poważniejszą krzywdę niż pierwotnie sądziła.

Także jej zmienne dalsze zachowanie, kiedy opuszcza dom i chowa się na posesji w trawie, po czym na widok policjantów ucieka, a zatrzymana najpierw krzyczy, że nie zabiła pokrzywdzonego, następnie mówi, że nie chciał go zabić, a chwilę potem, że żałuje, iż nie użyła siekiery (por. np. zeznania świadka M. G. – k. 41v), nie świadczy o istnieniu zamiaru zabójstwa, a jedynie wskazuje na rozchwianie emocjonalne w związku ze zdarzeniem i stanem upojenia alkoholowego.

W tej sytuacji sąd odwoławczy w pełni podziela ustalenia sądu I instancji, a apelacja prokuratora ma wyłącznie charakter polemiczny.

Prokurator w uzasadnieniu apelacji pisze też, że biegły z zakresu medycyny sądowej w swojej opinii pominął istotne okoliczności jakimi są: narzędzie, sposób jego użycia i okolice ciała, na które uderzenie było skierowane, a przecież treść opinii biegłego temu przeczy, biegły odniósł się w dostatecznym stopniu do tych kwestii, a jeśli prokurator w tym zakresie miał jakieś wątpliwości, to czemu nie zadał biegłemu dodatkowych pytań podczas jego przesłuchania na rozprawie (k. 310-311), jak i nie wnosił o uzupełnienie pisemnej opinii przez biegłego, ani o wydanie opinii przez innego biegłego. Także w apelacji prokurator nie stawia zarzutu obrazy art. 201 k.p.k.

Dlatego, zdaniem sądu odwoławczego, brak podstaw do kwestionowania ustaleń sądu I instancji i przyjętej kwalifikacji prawnej, które są w pełni prawidłowe.

W konsekwencji brak było podstaw do uwzględnienia wniosku apelującego prokuratora o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Odnosząc się z kolei do zażalenia obrońcy co do rozstrzygnięcia w zakresie kosztów obrony z urzędu, to rację ma obrońca, że sąd I instancji dopuścił się obrazy § 4 ust. 1 i § 17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu przez ich zastosowanie oraz § 11 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie przez jego pominięcie, w sytuacji niezgodności z Konstytucją RP przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu w zakresie, w jakim przepisy te różnicują wysokość stawek opłaty należnych dla obrońców z urzędu, jako niższych, w stosunku do stawek opłaty należnych dla obrońców z wyboru odnośnie tych samych czynności obrończych. Powyższe znajduje potwierdzenie w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r., sygn. akt SK 78/21.

Dlatego sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądzoną w pkt 6 części dyspozytywnej na rzecz adw. M. K. kwotę kosztów obrony udzielonej oskarżonej z urzędu podwyższył do 1200 złotych, w tym podatek od towarów i usług.

Zarazem brak było podstaw do uwzględnienia w pełni wniosku obrońcy o zasądzenie kwoty 1200 podwyższonej o podatek od towarów i usług (VAT), czyli kwoty 1476 zł brutto, gdyż w takim przypadku sytuacja obrońcy z urzędu byłaby zdecydowanie lepsza niż obrońców z wyboru, którzy do świadczonych usług doliczają podatek VAT. Przecież w sytuacji obrony z wyboru, gdy sąd zwraca stronie poniesione koszty ustanowienia obrońcy z wyboru według stawek wynikających z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, to zwraca je w stawce opłaty, np. 1200 zł, która nie jest powiększana o podatek VAT, a który to podatek strona zapłaciła w ramach wynagrodzenia adwokata za usługę obrończą.

W konsekwencji też na podstawie § 2 i § 4 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 18 z późn. zm.). oraz § 11 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800 ze zm.) w zw. z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r., sygn. akt SK 78/21, zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. K. kwotę 1200 złotych, w tym należny podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Ponieważ apelacji prokuratora nie uwzględniono, zaś zażalenie obrońcy, co do zasady, uwzględniono, to po myśli art. 636 § 1 k.p.k. wydatkami postępowania odwoławczego należało obciążyć w całości Skarb Państwa.

Z tych względów Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku.