Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 kwietnia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Edyta Bryzgalska

Protokolant: sekretarz sądowy Weronika Kutyła

po rozpoznaniu w dniu 13 kwietnia 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Narodowego Centrum Badań i Rozwoju z siedzibą w W.

przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w O.

o zapłatę

I.  zasądza od (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w O. na rzecz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju z siedzibą w W. kwotę 274.618,77 zł (słownie: dwieście siedemdziesiąt cztery tysiące sześćset osiemnaście złotych siedemdziesiąt siedem groszy) z:

– umownymi odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od dnia 8 czerwca 2016 r. do dnia 11 maja 2020 r.,

– umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od dnia 12 maja 2020 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w O. na rzecz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju z siedzibą w W. kwotę 24.548 zł (słownie: dwadzieścia cztery tysiące pięćset czterdzieści osiem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 10.800 zł (słownie: dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego i kwotę 17 zł (słownie: siedemnaście złotych) tytułem zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa

Sygn. akt XXV C 1726/21

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 kwietnia 2021 r. (data nadania w placówce pocztowej k.198) skierowanym przeciwko (...) S.A. w O., powód Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 274.618,77 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od dnia 8 czerwca 2016 r. do dnia 11 maja 2020 r. oraz umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od dnia 12 maja
2020 r. do dnia zapłaty. Powód wniósł ponadto o zasądzenie od pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, z odsetkami
w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 19 maja 2016 r. zawarł z pozwaną umowę nr (...) o finansowanie projektu realizowanego w ramach programu GEKON – Generator Koncepcji Ekologicznych pt. „Innowacyjne elastyczne pokrycie fotowoltaiczne”. Umowę pozwana zawarła jako lider konsorcjum w imieniu własnym oraz pozostałych członków konsorcjum tj. (...) Instytutu Techniki Inżynieryjnej (...) w W., Instytutu (...) (...) oraz A. K. działającego pod firmą (...). Wskazane podmioty jako wykonawcy umowy byli jej beneficjentami, powód natomiast udzielał dofinansowania, którego w mniejszym stopniu udzielał również Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W ramach przeprowadzonej kontroli realizacji projektu ustalono, że pozwana nabyła urządzenie do laminowania, które przyjęła do ewidencji środków trwałych dokumentem OT z dnia 31 października 2016 r. o wartości początkowej 483.500 zł i z zastosowaniem amortyzacji liniowej według stopy 14% (miesięczna kwota amortyzacji 5.640,83 zł; amortyzacja bilansowa). Jednakże w świetle § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lutego 2015 r. w sprawie warunków i trybu udzielania pomocy publicznej i pomocy de minimis za pośrednictwem NCBR, koszty związane z zakupem tego urządzenia mogły zostać uznane za kwalifikowalne za okres maksymalnie 17 miesięcy, tj. od 31 października 2016 r. do 31 marca 2018 r. według zastosowanej przez pozwaną stopy amortyzacji liniowej (14% rocznie), tj. do wysokości 95.894,11 zł. Zgodnie z przyjętą przez pozwaną amortyzacją liniową, okres użytkowania urządzenia wynosił 86 miesięcy, okres realizacji projektu 17 miesięcy, co oznacza, że za koszt kwalifikowalny można uznać wyłącznie koszt w kwocie 95.894,11 zł (5.640,83 zł/m-c x 17 m-cy). W konsekwencji w protokole kontroli jako niekwalifikowalny wskazano koszt 387.605,89 zł (483.500 zł – 95.894,11 zł) oraz odpowiadające mu koszty pośrednie w wysokości 9%, w związku ze stosowanym przez pozwaną ryczałtem kosztów bezpośrednich na tym poziomie. Powód dodał, że pozwana rozliczyła całość zakupu urządzenia w ramach wniosku o płatność nr (...) za okres od 1 kwietnia 2016 r. do 14 listopada 2016 r., co było niezgodne z zasadami określonymi w rozporządzeniu w sprawie warunków i trybu udzielania pomocy publicznej i pomocy de minimis za pośrednictwem NCBR, będącego podstawą zawarcia umowy (§ 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia). Z uwagi na to, że pozwana mogła rozliczyć w ramach projektu jedynie koszty amortyzacji w kwocie 95.894,11 zł, obowiązana jest zwrócić powodowi kwotę 274.618,77 zł dochodzoną pozwem. Jako podstawę żądania powód wskazał § 16 ust. 3 umowy oraz § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie warunków i trybu udzielania pomocy publicznej i pomocy de minimis za pośrednictwem NCBR.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 28 maja 2021 r. uwzględniono w całości żądanie pozwu (k.201).

Pozwana wniosła sprzeciw, w którym zaskarżyła nakaz w całości, wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k.207-214). Pozwana wniosła ponadto o zawiadomienie A. K. prowadzącego działalność pod firmą (...) z siedzibą w Ś. o toczącym się procesie
i wezwanie do wzięcia udziału w sprawie w trybie art. 84 § 1 i 2 k.p.c. Formułując zarzuty względem pozwu, pozwana podniosła, że działała w oparciu o zapisy Regulaminu II Konkursu i stanowiącego jego część załącznika nr 2a, który zawierał katalog kosztów kwalifikowalnych fazy B+R wskazując wprost, że kosztem kwalifikowalnym jest koszt zakupu urządzenia rozumiany jako jego cena całkowita. Katalog kosztów kwalifikowalnych rozróżniał pojęcia „kosztu zakupu” od „amortyzacji” i w ocenie pozwanej koszt zakupu należy rozumieć jako cenę nabycia. W związku z tym, że pozwana spełniła warunki z umowy i Regulaminu, cała wartość zakupu urządzenia wynikająca z faktury stanowiła koszt kwalifikowalny projektu. Pozwana podniosła, że także z wniosku o wsparcie publiczne jasno wynikało, że pozwana wnioskuje o udzielenie wsparcia na całą cenę urządzenia, a nie jedynie koszty jego amortyzacji. Wniosek został zaakceptowany przez powoda. Również w umowie ustalono, że koszt zakupu urządzenia jest kosztem kwalifikowalnym i podczas kolejnych kontroli powód nie kwestionował tego wydatku. W ocenie pozwanej została ona wprowadzona w błąd co do zakresu dofinansowania zakupu urządzenia, co powinno uzasadniać oddalenie powództwa na podstawie art. 5 k.c. Zdaniem pozwanej żądanie pozwu stanowi nadużycie prawa podmiotowego. Pozwana powołała się również na dyspozycję art. 409 k.c., wskazując, że nie jest już wzbogacona, gdyż środki zostały przekazane dostawcy urządzenia tytułem zapłaty ceny. Jednocześnie nie musiała liczyć się z obowiązkiem zwrotu dofinansowania, gdyż wszelkie dokumenty związane z uzyskaniem wsparcia zostały zaakceptowane przez powoda. Pozwana podniosła nadto, że zwrot żądanej przez powoda kwoty może doprowadzić do szkody spowodowanej działaniami powoda, który źle przygotował Regulamin i zaakceptował wnioski o płatność. Pozwana nie zakupiłaby urządzenia i nie przystąpiłaby do programu, wiedząc, że nie może uzyskać dofinansowania na zakup urządzenia, a jedynie dofinansowanie na amortyzację. W konsekwencji nawet, jeżeli nie uznać, że powód w całości wyrządził szkodę pozwanej, to co najmniej przyczynił się do jej powstania w znaczący sposób. Pozwana podniosła też, że zawarcie umowy i akceptację wydatku należy postrzegać w kategoriach zwolnienia z długu.

Zarządzeniem z dnia 2 lipca 2021 r. A. K. został zawiadomiony na podstawie art. 84 § 1 k.p.c. o toczącym się postępowaniu z jednoczesnym wezwaniem go do wzięcia udziału w sprawie (zarządzenie k.321).

W ustosunkowaniu się do sprzeciwu od nakazu zapłaty, powód w całości podtrzymał dotychczasowe stanowisko (k.324-346). Wskazał ponadto, że treść załącznika nr 1 do Regulaminu w pkt 9.1 ppkt 2 zawiera powtórzenie unormowania z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia, a pozwana ignoruje nie tylko przepisy prawa, ale i Regulaminu. Powód podkreślił, że nie miał wiedzy w jaki sposób pozwana ma zamiar zamortyzować urządzenie i wiedzę o tym, że pozwana nie zamortyzowała urządzenia w całości w okresie realizacji projektu nabył dopiero z protokołu kontroli finansowej z dnia 18 czerwca 2019 r., a więc już po zakończeniu projektu. Za niezasadny powód uznał zarzut z art. 5 k.c., zwłaszcza w świetle zasady ignorantia iuris nocet oraz statusu pozwanej zawierającej umowę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Wyłączona jest dopuszczalność stosowania tego przepisu, jeśli miałoby to prowadzić do rozstrzygnięcia niezgodnego z przepisami
o charakterze ius cogens, a więc § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia. W ocenie powoda oddalenie powództwa skutkowałoby bezpodstawnym wzbogaceniem pozwanej, która uzyskałby dofinansowanie ze środków publicznych, przekraczających okres używania urządzenia do realizacji projektu (17 miesięcy). Za bezpodstawne powód uznał odwoływanie się przez pozwaną do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, gdyż strony były związane umową. Nawet jednak przy przyjęciu odmiennego zapatrywania, art. 409 k.c. nie miałby zastosowania, gdyż a) pozwana nabyła własność urządzenia, wzbogacając się o prawo majątkowe, b) zrealizowała dzięki niemu projekt, odnosząc korzyść w postaci zaoszczędzenia wydatków na odpłatne korzystanie z tego urządzenia w okresie 17 miesięcy jego wykorzystywania, a także otrzymując od powoda przysporzenie majątkowe pod tytułem darmym w łącznej kwocie dofinansowania ok. 2,5 mln zł. Pozwana nie była w dobrej wierze
i nie została wprowadzona przez powoda w błąd.

Pozwana w piśmie procesowym z dnia 22 listopada 2021 r. podtrzymała dotychczasowe stanowisko, wskazując, że w jej ocenie załącznik nr 2a miał charakter szczególny do załącznika nr 1 i miała prawo zakładać, że cały koszt urządzenia podlega dofinansowaniu (k.376-380).

Do czasu zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. z siedzibą w O. została zarejestrowana
w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 5 grudnia 2001 r. Wysokość jej kapitału zakładowego w całości wpłaconego, w 2016 r. wynosiła (...) zł. W zakres prowadzonej działalności gospodarczej wchodziły m.in. badania naukowe i prace rozwojowe w dziedzinie pozostałych nauk przyrodniczych i technicznych oraz działalność w zakresie inżynierii i związane z nią doradztwo techniczne. Podstawowym przedmiotem działalności spółki była produkcja gotowych wyrobów tekstylnych (...)– spółka specjalizowała się w produkcji konfekcji technicznej i wyrobów gumowych. Do podstawowych segmentów działalności spółki należał sprzęt specjalistyczny i ochronny BHP, usługi przerobu oraz tkaniny. Spółka zatrudnia ok. (...) osób. Zgodnie z przyjętą w spółce polityką rachunkowości rzeczowe aktywa trwałe amortyzowano metodą liniową, w okresie odpowiadającym szacowanemu okresowi ich ekonomicznej użyteczności.

dowód: wydruk KRS k.173-178 i k.183-197; jednostkowe sprawozdanie finansowe za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2016 r. k.347-368; dokumentacja przyjętych zasad (polityki) rachunkowości wg M. k.381-421; zeznania świadka J. W. k.438v-439;
e-protokół k.440

W dniu 19 maja 2016 r. pomiędzy Narodowym Centrum Badań i Rozwoju z siedzibą
w W. (dalej także: Centrum, NCBR) a Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z siedzibą w W. (dalej także: Funduszem) oraz (...) S.A.
z siedzibą w O., będącym liderem konsorcjum (dalej także: Liderem)
w składzie: Lider, (...) Instytut Techniki Inżynieryjnej (...)we W., Instytut (...) PAN w K. oraz (...) A. K. w C., działającym na rzecz i w imieniu własnym oraz wymienionych wykonawców, została zawarta umowa nr (...) o wykonanie i finansowanie projektu realizowanego w ramach programu GEKON – Generator Koncepcji Ekologicznych pt. „Innowacyjne elastyczne pokrycie fotowoltaiczne”. Umowa została zawarta na podstawie art. 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki, art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, rozporządzenia Ministra Nauki
i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lutego 2015 r. w sprawie warunków i trybu udzielania pomocy publicznej i pomocy de minimis za pośrednictwem Narodowego Centrum Badań
i Rozwoju, zwanego dalej „rozporządzeniem” oraz ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska. Przedmiotem umowy było wykonanie projektu pt. „Innowacyjne elastyczne pokrycie fotowoltaiczne” dofinansowanego przez Centrum i Fundusz w ramach programu GEKON oraz określenie praw i obowiązków stron wynikających z umowy (§ 2). Strony ustaliły termin rozpoczęcia realizacji projektu na 1 kwietnia 2016 r., termin zakończenia na 31 marca 2018 r. (§ 3 ust. 1). Okres realizacji projektu wynosił 24 miesiące
(§ 3 ust. 2). Na mocy umowy Centrum oraz Fundusz zobowiązały się udzielić Liderowi oraz za jego pośrednictwem Wykonawcom, dofinansowania na realizację projektu w wysokości 2.558.896 zł (§ 4 ust. 1 oraz § 5 ust. 2). Lider i Wykonawcy zobowiązali się natomiast realizować projekt w pełnym zakresie, z należytą starannością, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa krajowego i unijnego, w tym z przepisami dotyczącymi konkurencji (pomocy publicznej), zamówień publicznych oraz umową i jej załącznikami (§ 4 ust. 2). Na podstawie umowy Lider zobowiązał się m.in. udzielać Centrum i Funduszowi oraz upoważnionym przez nich podmiotom informacji dotyczących stanu realizacji projektu
i wydatkowania przyznanych środków finansowych, a także wyników projektu oraz ich wykorzystania w trakcie realizacji projektu oraz przez okres 5 lat po jego zakończeniu (§ 4 ust. 3 pkt 9). Całkowity koszt realizacji projektu wynosił 2.975.581 zł, w tym wartość kosztów kwalifikowalnych wynosiła 2.975.581 zł (§ 5 ust. 1). Po spełnieniu warunków wynikających z umowy Lider miał otrzymać od Centrum dofinansowanie w kwocie 2.558.896 zł, w tym ze środków Centrum w kwocie 2.523.902 zł, ze środków Funduszu
w kwocie 34.994 zł (§ 5 ust. 2 pkt 1-2). Zgodnie z § 5 ust. 6 umowy projekt powinien być realizowany zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie pomocy publicznej, a w szczególności z przepisami dotyczącymi poziomów intensywności pomocy publicznej określonych w rozporządzeniu. Centrum miało weryfikować wnioski o płatność w terminie 60 dni od dnia otrzymania poprawnego i kompletnego wniosku o płatność. Wypłata zaliczki nie oznaczała zatwierdzenia poniesionych kosztów pod względem finansowym (§ 6 ust. 9). Lider i Wykonawcy byli zobowiązani do posiadania dokumentów potwierdzających koszty poniesione na realizację projektu. Dokumenty powinny być sporządzone i przechowywane
z zachowaniem przepisów prawa obowiązującego w Rzeczpospolitej Polskiej. Każdy oryginał dokumentu księgowego należało opisać wskazując następujące informacje: nr umowy, odpowiednią kategorię kosztów oraz numer zadania (§ 6 ust. 18). Centrum oraz Fundusz miały prawo do przeprowadzenia kontroli dokumentacji, o której mowa w ust. 18, w każdym czasie i w każdej fazie realizacji projektu oraz w okresie 5 lat po zakończeniu realizacji projektu. Dokumenty te mogły być także przechowywane u Wykonawców (§ 6 ust. 19). Akceptacja wniosku o płatność nie uchylała ani nie wpływała na możliwość wystąpienia odmiennych ustaleń i wyników przeprowadzonych kontroli, o których mowa w ust. 19 (§ 6 ust. 20). Zgodnie z § 7 ust. 1 umowy koszty ponoszone w projekcie kwalifikowały się do objęcia dofinansowaniem w przypadku łącznego spełnienia następujących warunków:

1)  były niezbędne do zrealizowania celów projektu,

2)  były zgodne z Kosztorysem, z uwzględnieniem § 10 ust. 4 pkt 1 umowy,

3)  były zgodne z katalogiem kosztów zawartym w § 12 rozporządzenia,

4)  były zaksięgowanie i udokumentowane zgodnie z przepisami o rachunkowości oraz przyjętą polityką rachunkowości,

5)  zostały poniesione zgodnie z zasadami racjonalnej gospodarki finansowej,
w szczególności najkorzystniejszej relacji nakładów do rezultatów.

Zasady przeprowadzania kontroli i audytu uregulowano w § 11 umowy, a tryb i warunki rozwiązania umowy lub wstrzymania dofinansowania w § 15 umowy. Do przeprowadzenia kontroli w zakresie realizacji projektu byli uprawnieni: Centrum lub Fundusz lub uprawniony przez Centrum podmiot (§ 11 ust. 1). Kontrole mogły być przeprowadzone w dowolnym terminie w trakcie realizacji projektu oraz przez okres 5 lat od dnia zakończenia realizacji projektu (§ 11 ust. 2). § 15 ust. 3 pkt 12 umowy uprawniał Centrum lub Fundusz do wstrzymania dofinansowania lub rozwiązania umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia, jeżeli dofinansowanie zostało pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości. Rozwiązanie umowy w trybie, o którym mowa w ust. 1-3, nie zwalniało Lidera
z obowiązku rozliczenia się z otrzymanych środków finansowych oraz złożenia raportu końcowego (§ 15 ust. 4). W przypadku rozwiązania umowy w trybie, o którym mowa w ust. 1, Lider był zobowiązany do zwrotu dofinansowania na zasadach określonych w § 16 umowy, za wyjątkiem przypadku, gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie było wynikiem działania siły wyższej (§ 15 ust. 5-7). W przypadku rozwiązania umowy na podstawie § 15, Centrum wzywało Lidera do zwrotu całości przekazanego dofinansowania, w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania, wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych liczonymi od dnia przekazania środków na rachunek bankowy Lidera do dnia ich zwrotu oraz z odsetkami bankowymi od dofinansowania przekazanego w formie zaliczki, z zastrzeżeniem ust. 2. Lider miał dokonać zwrotu dofinansowania na rachunki bankowe wskazane przez Centrum (§ 16 ust. 1). Wszelkie wpłaty dokonywane przez Lidera tytułem zwrotu dofinansowania wraz z odsetkami w wysokości jak dla zaległości podatkowych, miały być zaliczane na poczet zwrotu:

1)  kwoty zaległości głównej – rozumianej jako kwota dofinansowania przewidziana do zwrotu bez odsetek, oraz

2)  kwoty odsetek naliczonych w wysokości jak dla zaległości podatkowych

w proporcji, w jakiej w dniu wpłaty pozostała kwota zaległości głównej w relacji do kwoty odsetek naliczonych w wysokości jak dla zaległości podatkowych (§ 16 ust. 2). Centrum mogło w uzasadnionych przypadkach żądać zwrotu części przekazanego dofinansowania,
w szczególności w sytuacji o której mowa w § 15 ust. 6 umowy. Przepis ust. 1 stosowano odpowiednio (§ 16 ust. 3). Integralną część umowy stanowiły załączniki:

1)  załącznik nr 1 – Opis Projektu wraz z wykazem aparatury naukowo-badawczej,

2)  załącznik nr 2 – Harmonogram wykonania projektu,

3)  załącznik nr 3 – Kosztorys,

4)  załącznik nr 4 – Harmonogram płatności,

5)  załącznik nr 5 – Umowa konsorcjum (§ 17 ust. 13).

W załączniku nr 1 zawierającym wykaz aparatury naukowo-badawczej niezbędnej do realizacji projektu, w kategorii „Aparatura planowana do zakupu” ujęto m.in. urządzenie do laminowania w kwocie 480.000 zł, które miało umożliwić przeprowadzenie prób technologicznych, produkcję prototypu i opracowanie kompleksowej technologii produkcji
w skali technicznej. Urządzenie miało pozostać na stanie (...). Osobną kategorią wykazu była aparatura planowana do amortyzacji. Zgodnie z harmonogramem płatności koszt ogółem wynosił 2.975.581 zł, z czego (...) zł z tytułu wkładu własnego.

dowód: umowa k.29-38v i k.275-284v; załącznik nr 1 do umowy k.39-40 i k.288-289; załącznik nr 2 do umowy k.41-41v i k.285-286; załącznik nr 3 do umowy k.42-42v i k.286v; załącznik nr 4 do umowy k.43 i k.287; umowa konsorcjum naukowo-przemysłowego z dnia 8 sierpnia 2014 r. k.44-52; aneks do umowy konsorcjum z dnia 6 kwietnia 2016 r. k.53-57; cel i założenia projektu k.58-68

We wniosku o dofinansowanie fazy B+R projektu w ramach programu GEKON, (...) S.A. określiła swój status jako przedsiębiorcę, natomiast wielkość swojego przedsiębiorstwa jako duże. W ramach zadania nr 1 (...) S.A. miała zakupić urządzenie do laminowania w cenie 480.000 zł, które było planowane do wykorzystania przez okres 22 miesięcy. Zakup urządzenia do laminowania był niezbędny do wykonania projektu. Projekt był atrakcyjny pod względem biznesowym, była to jednak technologia trudna, unikalna
i wiązała się z dużym ryzykiem.

dowód: wniosek o dofinansowanie fazy B+R projektu w ramach programu Gekon k.222-274; częściowo zeznania świadka J. W. k.438v-439

Decyzję o przystąpieniu do realizacji projektu podjął zarząd spółki. Projekt umowy został w całości sporządzony przez NCBR. Realizacja projektu była znacznym przedsięwzięciem dla spółki, która w dacie zawarcia umowy, realizowała jeszcze inne projekty

dowód: email z dnia 27.08.2014 r. potwierdzający chęć przystąpienie (...) S.A. do projektu k.319; częściowo zeznania świadka J. W. k.438v-439; częściowo zeznania świadka P. Z. k.439

Zgodnie z Regulaminem II Konkursu o dofinansowanie projektów realizowanych
w ramach Programu GEKON – Generator Koncepcji Ekologicznych, ustalonym przez Dyrektora NCBR oraz zarząd NFOŚiGW program był realizowany na podstawie art. 5 pkt 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki, art. 29 pkt 1 oraz art. 35 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 września 2010 r. w sprawie szczegółowego trybu realizacji zadań Narodowego Centrum Badań i Rozwoju oraz rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 28 października 2010 r. w sprawie warunków i trybu udzielania pomocy i pomocy de minimis za pośrednictwem Narodowego Centrum Badań
i Rozwoju (rozdział I ust. 1 i 2). Na podstawie Regulaminu maksymalna intensywność pomocy publicznej na realizację fazy B+R przy spełnieniu przez wnioskodawcę wszystkich warunków zwiększenia podstawowej pomocy publicznej nie mogła przekroczyć 65% kosztów kwalifikowanych dla dużych przedsiębiorstw (rozdział III ust. 1 pkt 5 lit. a). Katalog kosztów kwalifikowanych dotyczących realizacji fazy B+R był zawarty w załączniku nr 2a do Regulaminu (rozdział III ust. 4). Katalog kosztów kwalifikowanych dotyczących realizacji fazy W był zawarty w załączniku nr 2b do Regulaminu (rozdział III ust. 5). Załącznikami do Regulaminu był Katalog kosztów kwalifikowanych fazy B+R oraz W. W załączniku nr 1 Regulaminu stanowiącym Program priorytetowy wyjaśniono, że kosztami kwalifikowanymi są w fazie B+R m.in. aparatura naukowo-badawcza i inne urządzenia służące do wykonywania badań, w zakresie niezbędnym i przez okres niezbędny do realizacji projektu objętego pomocą. Jeżeli aparatura naukowo-badawcza i inne urządzenia nie są wykorzystywane na potrzeby realizacji projektu objętego pomocą przez całkowity okres ich użytkowania, kosztami kwalifikowanymi są koszty amortyzacji odpowiadające okresowi realizacji badań podstawowych, badań przemysłowych lub prac rozwojowych, obliczone na podstawie przepisów o rachunkowości (9.1 pkt 2 załącznika nr 1). Załącznik nr 2a do Regulaminu zawierał Katalog kosztów kwalifikowanych fazy B+R. A kategorii oznaczonej jako: „A – Koszty aparatury naukowo-badawczej i (...), w przypadku aparatury naukowo badawczej za kwalifikowane uznawano:

1)  koszty zakupu: koszt zakupu lub wytworzenia aparatury/urządzeń służących celom badawczym miał być kosztem kwalifikowanym projektu, jeżeli koszt ten dotyczył środka, który był niezbędny do prawidłowej realizacji projektu i był bezpośrednio wykorzystywany do jego realizacji oraz spełnione byłyby łącznie następujące warunki:

– aparatura, inne urządzenia (sprzęt) nie stanowił dużej infrastruktury badawczej zgodnie z art. 20 ust. 2 ustawy o zasadach finansowania nauki, tj. nie przekraczał wartości 500.000 zł (dla nauk ścisłych, inżynieryjnych i nauk o życiu) lub 150.000 zł (dla nauk humanistycznych i społecznych),

– środek trwały miał być włączony w rejestr środków trwałych podmiotu dokonującego zakupu,

– w części uzasadnienie „wniosku o dofinansowanie projektu” zakup został zaplanowany i ujęty w wykazie aparatury naukowo-badawczej i innych urządzeń (sprzętu) służących celom badawczym wraz z merytorycznym uzasadnieniem,

– jednostka nie dysponowała aparaturą/środkiem trwałym, który mógłby zostać użyty zamiennie.

Jeżeli były spełnione wszystkie powyższe przesłanki, wykonawca wykazywał jednorazowo we wniosku o płatność wartości zakupu lub wytworzenia aparatury/urządzeń służących celom badawczym.

2)  amortyzacja: odpisy amortyzacyjne z tytułu spadku wartości aparatury stanowiły koszt kwalifikowany, jeżeli spełnione były łącznie następujące warunki:

– aparatura była niezbędna do prawidłowej realizacji projektu i bezpośrednio wykorzystywana w związku z projektem,

– aparatura i inne urządzenia (sprzęt), służące celom badawczym miały być ewidencjonowane w rejestrze środków trwałych podmiotów dokonujących ich zakupu.

Kwalifikowana wartość odpisów amortyzacyjnych odnosiła się wyłącznie do okresu realizacji projektu oraz proporcji wykorzystania środka przy realizacji projektu. Wartość rezydualna środka trwałego po zakończeniu realizacji projektu nie była kosztem kwalifikowanym. Koszt wykorzystania aparatury, innych urządzeń (sprzętu) stanowiącego dużą infrastrukturę badawczą zgodnie z art. 20 ust. 2 ustawy
o zasadach finasowania nauki, mógł być rozliczany w projekcie tylko za pomocą odpisów amortyzacyjnych.

dowód: Regulamin II Konkursu k.90-100; załącznik nr 1 Regulaminu – Program Priorytetowy k.101-108, załącznik nr 2a do Regulaminu – katalog kosztów kwalifikowanych fazy B+R k.109-114

W dniu 8 czerwca 2016 r. NCBR przelało na rzecz (...) S.A. kwotę 700.487,50 zł tytułem płatności w związku z umową (...) ( (...)) oraz kwotę 9.699,50 zł ( (...)), w związku z zapisem § 6 ust. 4 umowy (dowód: potwierdzenie przelewu k.115 i k.116).

W dniu 31 października 2016 r. (...) S.A. wystawiła dokument OT na podstawie którego przyjęła urządzenie do laminowania do ewidencji środków trwałych za numerem inwentarzowym(...). Stopę amortyzacji przyjęto na poziomie 14%, rodzaj amortyzacji: liniowa.

dowód: dokument OT k.169

W dniu 14 listopada 2016 r. (...) S.A. złożyła wniosek o płatność nr 1 wraz
z raportem okresowym i oświadczeniem o poprawności i zgodności przedstawionych danych. We wniosku wskazano, że jak do tej pory otrzymane zaliczki wyniosły 710.187 zł, z czego wykorzystano 668.906,32 zł tj. 94,19%. W rubryce przeznaczonej na wskazanie aparatury naukowo-badawczej zakupionej/wytworzonej w okresie sprawozdawczym ujęto urządzenie do laminowania (we wniosku ujęte pod pozycją 1 – aparatura planowana do zakupu) w cenie 483.500 zł. W tabeli nr 3 dotyczącej poniesionych kosztów w okresie sprawozdawczym odnośnie wydatku w wysokości 483.500 zł przyjęto stopę ryczałtu w wysokości 9%.

dowód: pismo przewodnie k.117; wniosek o płatność nr (...) za okres od 1 kwietnia 2016 r. do 14 listopada 2016 r. k.118-122; oświadczenie k.123

W dniu 23 listopada 2016 r. dokonano oceny wniosku pod względem formalno-rachunkowym. Uznano, że dokument spełniał wymogi formalne i był poprawy pod względem rachunkowym. Wraz z informacją o podjętej decyzji Lider został poinformowany, że akceptacja wniosku nie oznacza akceptacji kosztów w nim przedstawionych pod względem merytorycznym, co oznaczało możliwość wystąpienia odmiennych ustaleń w stosunku do przedstawionych we wniosku o płatność. Korespondencja została doręczona adresatowi
w dniu 5 grudnia 2016 r.

dowód: kwestionariusz oceny formalno-rachunkowej wniosku o płatność za okres od 1 kwietnia 2016 r. do 14 listopada 2016 r. k.124; pismo przewodnie k.125, potwierdzenie nadania i odbioru korespondencji k.126

Aneksem nr (...) z dnia 2 grudnia 2016 r. wprowadzono do umowy następujące zmiany:

1)  dotychczasowy załącznik nr 1 do umowy „Opis Projektu wraz z wykazem aparatury naukowo-badawczej” w zakresie 1.2 Wykaz aparatury naukowo-badawczej otrzymał brzmienie określone w załączniku nr 1 do aneksu,

2)  dotychczasowy załącznik nr 2 do umowy „Harmonogram wykonania projektu” otrzymał brzmienie określone w załączniku nr 2 do aneksu,

3)  dotychczasowy załącznik nr 3 do umowy „Kosztorys projektu” otrzymał brzmienie określone w załączniku nr 3 do aneksu (§ 1).

Pozostałe postanowienia umowy nie uległy zmianie (§ 2). Aneks wszedł w życie z dniem podpisania (§ 4). Zgodnie z nowym brzmieniem załącznika nr 1, urządzenie do laminowania w dalszym ciągu ujęte było w kategorii „Aparatura planowana do zakupu”.

dowód: aneks nr (...) k.69-71; załącznik nr 1 do aneksu nr (...) do umowy (...)) Wykaz aparatury naukowo-badawczej k.72-73; załącznik nr 2A do umowy – Harmonogram Wykonania Projektu k.74-76; załącznik nr 3A do umowy – Kosztorys projektu k.77

Kolejny aneks do umowy zawarto w dniu 6 lutego 2017 r. Aneksem nr (...) wprowadzono do umowy następujące zmiany:

1)  dotychczasowy załącznik nr 2 do umowy otrzymał brzmienie określone
w załączniku nr 2A do Aneksu,

2)  dotychczasowy załącznik nr 3 do umowy „Kosztorys projektu” otrzymał brzmienie określone w załączniku nr 3A do aneksu (§ 1).

Pozostałe postanowienia umowy nie uległy zmianie (§ 2). Aneks wszedł w życie z dniem jego podpisania (§ 4).

dowód: aneks nr (...) k.78-80; załącznik nr 2A do umowy – Harmonogram wykonania projektu k.81-83; załącznik nr 3A do umowy Kosztorys projektu k.84

Ostatni aneks do umowy oznaczony nr (...) został zawarty w dniu 18 września 2017 r. Na jego mocy dotychczasowy załącznik nr 2 otrzymał brzmienie określone w załączniku nr 2B do aneksu, załącznik nr 3 do umowy, otrzymał brzmienie określone w załączniku nr 3B do aneksu (§ 1 ). Zgodnie z Kosztorysem udział własny został określony na poziomie kwoty (...) zł, koszt ogółem na 2.975.581 zł.

dowód: aneks nr (...) k.85-86; załącznik nr 2B do umowy – Harmonogram wykonania projektu k.87-88; załącznik nr 3B do umowy – Kosztorys projektu k.89

W październiku 2017 r. został przeprowadzony audyt realizacji projektu. Weryfikacja nie wykazała potrzeby dokonania zmian w prowadzonej ewidencji oraz w sporządzonych przez Lidera i Partnerów wnioskach o płatność. Przedstawiały one prawidłowo, rzetelnie, wiarygodnie i jasno wysokość wydatków kwalifikowanych. Raport z audytu nie zawierał zaleceń pokontrolnych czy rekomendacji.

dowód: opinia z audytu finansowego projektu k.290-294v

Projekt był realizowany w okresie od 1 kwietnia 2016 r. do 31 marca 2018 r. (okoliczność bezsporna).

W dniu 25 lipca 2018 r. Lider przedstawił NCBR raport końcowy, uzupełniony o uwagi przesłane w drodze wiadomości e-mail w dniu 18 lipca 2018 r. (dowód: pismo przewodnie k.296; raport końcowy k.297-313v).

W dniu 10 stycznia 2019 r. w drodze korespondencji elektronicznej, NCBR poinformowało (...), że raport końcowy w części finansowej został sprawdzony
i nie ma co do niego zastrzeżeń. W związku z tym Centrum przygotowywało dokumenty, na podstawie których miało zostać wystosowane pismo o uznaniu umowy za wykonaną.

dowód: wydruk wiadomości e-mail z dnia 10 stycznia 2019 r. k.314

W okresie od 4 czerwca 2019 r. do 5 czerwca 2019 r. miała miejsce kontrola doraźna realizacji projektu pt.: „Innowacyjne elastyczne pokrycie fotowoltaiczne”. W protokole
z kontroli finansowej nr 27-F-KD-2017:2019 w ustaleniach dotyczących stwierdzonych nieprawidłowości wskazano, że w związku z realizacją projektu wykonawca (...) S.A. dokonał zakupu urządzenia do laminowania, które zostało przyjęte do ewidencji środków trwałych dokumentem OT z dnia 31 października 2016 r., gdzie:

- wartość początkową urządzenia określono na 483.500 zł,

- stopę amortyzacji na 14%,

- rodzaj amortyzacji – liniowa,

- miesięczna kwota amortyzacji 5.640,83 zł (amortyzacja bilansowa),

Wykonawca rozliczył całość zakupu w ramach wniosku o płatność nr (...) za okres od 1 stycznia 2016 r. do 14 listopada 2016 r., co było niezgodne z rozporządzeniem w sprawie warunków i trybu udzielania pomocy publicznej i pomocy de mininis za pośrednictwem Narodowego Centrum Badań i Rozwoju będącego podstawą zawarcia umowy o wykonanie
i finansowanie projektu tj. § 12 ust. 1 pkt 2. Stwierdzono, że wykonawca mógł rozliczyć
w ramach projektu udokumentowane koszty amortyzacji w okresie realizacji projektu od momentu przyjęcia środka trwałego do ewidencji środków trwałych tj. od 1 listopada 2016 r. do 31 marca 2018 r. na kwotę 95.894,11 zł. W związku z tym za niekwalifikowalne zostały uznane koszty w kwocie 387.605,89 zł powiększone o koszty pośrednie w wysokości 9% kosztów bezpośrednich tj. 34.884,53 zł. Łączna kwota wydatków niekwalifikowalnych wynosiła 442.490,42 zł. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami dotyczącymi rozliczenia w ramach projektu środka trwałego zobowiązano wykonawcę do zwrotu dofinansowania, w trybie i na zasadach określonych w § 16 umowy o wykonanie
i finansowanie projektu w kwocie 287.618,77 zł wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od dnia przekazania środków na rachunek bankowy Lidera do dnia ich zwrotu oraz z ewentualnymi odsetkami bankowymi od dofinansowania przekazanego w formie zaliczki.

dowód: protokół z kontroli finansowej nr (...) k.127-133; wykaz dokumentów potwierdzający poniesione koszty k.134-145; wykaz dokumentów potwierdzających wszczęte postępowania o zamówienia publiczne k.146; pismo informujące o planowanej kontroli k.148-149; upoważnienie do przeprowadzenia kontroli k.150-151

Protokół z kontroli został doręczony Liderowi, który złożył odwołanie. Odwołanie nie zostało uwzględnione.

dowód: pismo przewodnie z dnia 1 lipca 2019 r. k. 147; odwołanie z dnia 11 lipca 2019 r. k.152-154; odpowiedź na zgłoszone zastrzeżenia do ustaleń z kontroli k.155-156

W dniu 14 sierpnia 2019 r. Lider został poinformowany przez NCBR, że raport końcowy z realizacji fazy B+R projektu „Innowacyjne elastyczne pokrycie fotowoltaiczne” został pozytywnie oceniony oraz otrzymał pozytywną ocenę możliwości wdrożenia, zaś projekt nr (...) uznano za wykonany w całości w dniu 9 sierpnia 2019 r .

dowód: pismo z dnia 14 sierpnia 2019 r. k.295

W dniu 26 listopada 2019 r. NCBR przekazał Liderowi dwa egzemplarze protokołu
z doraźnej kontroli merytorycznej nr (...) przeprowadzonej w siedzibie wykonawcy w dniu 22 października 2019 r. Z protokołu wynikało, że odnośnie urządzenia do laminowania nie było zastrzeżeń – na podstawie informacji przekazanych przez wykonawcę w toku kontroli uznano, że urządzenie to zostało zakupione zgodnie z wykazem zawartym
w opisie projektu. W kategorii odnoszącej się do kosztów kwalifikowalnych, wpisano „ND.” Protokół nie zawierał zaleceń w sprawie usunięcia powstałych nieprawidłowości lub uchybień, przeprowadzona kontrola potwierdziła fakt uzyskania zaplanowanych wyników
i celów projektu w okresie objętym kontrolą.

dowód: pismo przewodnie z dnia 26 listopada 2019 r. k.315; protokół z kontroli merytorycznej nr (...) k.315v-318v

W dniu 11 marca 2020 r. NCBR przekazało Liderowi wnioski z kontroli. Wynikało
z nich, że naruszono § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie warunków i trybu udzielania pomocy publicznej i pomocy de mininis za pośrednictwem (...) Centrum (...)
i (...). Korespondencja została doręczona adresatowi w dniu 13 marca 2020 r.

dowód: wnioski z kontroli k.157-158v; potwierdzenie nadania korespondencji k.159; potwierdzenie odbioru korespondencji k.159v

Pismem z dnia 7 kwietnia 2020 r. (...) S.A. została wezwana do zapłaty kwoty 287.954,53 zł tytułem nienależnie pobranego dofinansowania wraz z odsetkami liczonymi jak dla zaległości podatkowych od dnia 8 czerwca 2016 r. do dnia ich zwrotu w terminie 7 dni. Wezwanie zostało doręczone w dniu 9 kwietnia 2020 r. W dniu 27 kwietnia 2020 r. spółce doręczono korektę do wezwania do zapłaty w zakresie kwoty objętej wezwaniem, która powinna wynosić 274.954,53 zł, zaś odsetki od dnia 8 czerwca 2016 r. należne były
w zakresie kwoty 274.618,77 zł. W piśmie tym wyznaczono 14 dniowy termin na zapłatę.

dowód: wezwanie k.160; potwierdzenie odbioru korespondencji k.161; korekta wezwania do zapłaty k.162; potwierdzenie odbioru korespondencji k.163

Spółka odmówiła zapłaty, uznając koszty związane z nabyciem urządzenia do laminowania za kwalifikowalne (dowód: zastrzeżenia wraz z załącznikiem k.164-168v, k.169-172).

NCBR nie uwzględniło wniosku spółki o odstąpienie od żądania, podtrzymując tym samym stanowisko wyrażone we wnioskach z kontroli z dnia 11 marca 2020 r. oraz
w wezwaniu do zapłaty z dnia 21 kwietnia 2020 r. (dowód: pismo z dnia 23 lipca 2020 r. k.179-179v).

Pismem z dnia 23 lutego 2021 r. spółka została ostatecznie wezwana do zapłaty kwoty 274.618,77 zł wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od dnia 8 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty w terminie 7 dni (dowód: ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty k.180-181). Pozwana odmówiła zapłaty (dowód: odpowiedź na wezwanie do zapłaty k.182).

Do dnia zamknięcia rozprawy należność nie została uregulowana.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dokumentów, których prawdziwość nie budziła wątpliwości Sądu i nie była kwestionowana przez strony. Stanowią one spójny, wzajemnie uzupełniający się i niezawierający wewnętrznych sprzeczności materiał dowodowy, pozwalający na ustalenie wszystkich faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.).

Sąd nie miał podstaw by zakwestionować prawdziwość zeznań świadka J. W. w zakresie w jakim znajdowały potwierdzenie w dowodach z dokumentów niekwestionowanych przez strony i stanowiących podstawę ustaleń faktycznych Sądu. Sąd pominął natomiast zeznania tego świadka w zakresie formułowanych przez niego opinii
i ocen. Wykładnia postanowień umowy i załączników do niej należała do wyłącznej kompetencji Sądu, podobnie jak ocena prawidłowości rozliczenia dofinansowania na zakup urządzenia do laminowania. W świetle zasad doświadczenia życiowego wątpliwa jest również prawdziwość zeznań świadka, że spółka nie przystąpiłaby do projektu, gdyby wiedziała, że nie może rozliczyć zakupu urządzenia, a jedynie koszty amortyzacji. W ramach projektu spółka otrzymała dofinansowanie w kwocie ok. 2.5 mln. Wydatek rzędu 480.000 zł na zakup urządzenia nie był znaczący w kontekście potencjalnego zysku w przypadku powodzenia projektu oraz możliwości jego zbycia po zakończeniu projektu i odzyskania części zainwestowanych środków, przy uwzględnieniu kosztów amortyzacji objętych dofinansowaniem.

Zeznania świadka P. Z. niewiele wniosły do sprawy albowiem został on zatrudniony w pozwanej spółce dopiero w listopadzie 2017 r. i nie miał zbyt dużej wiedzy na temat przedmiotu sprawy. Sąd uznał za niewiarygodne zeznania świadka, że spółka nie przystąpiłaby do projektu, gdyby wiedziała, że nie może rozliczyć zakupu urządzenia,
a jedynie koszty amortyzacji z analogicznych przyczyn, dla których odmówił wiary zeznaniom świadka J. W..

Sąd oddalił na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. wniosek o przesłuchanie świadków wskazanych w pozwie (pkt 4 lit. b) oraz M. S., a także wniosek o przesłuchanie strony pozwanej, uznając je za zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy. Istotne okoliczności sprawy zostały bowiem ustalone na podstawie dowodu z dokumentów i uzupełniająco na podstawie dowodu z zeznań świadka J. W.. Należy też podkreślić, że dowód z przesłuchania stron, ma ze swej istoty wynikającej z dyspozycji art. 299 k.p.c. charakter subsydiarny i jego przeprowadzenie jest uzasadnione wówczas, gdy po wyczerpaniu środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. W sprawie okoliczność taka nie zachodziła, stąd przeprowadzenie tak zawnioskowanego dowodu było w sprawie zbędne.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Znajduje ono podstawę w § 16 ust. 3 umowy w zw. z § 15 ust. 3 pkt 12 umowy. Zgodnie z § 16 ust. 1 umowy w przypadku rozwiązania umowy na podstawie § 15, Centrum wzywało Lidera do zwrotu całości przekazanego dofinansowania, w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania, wraz
z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych liczonymi od dnia przekazania środków na rachunek bankowy Lidera do dnia ich zwrotu oraz z odsetkami bankowymi od dofinansowania przekazanego w formie zaliczki, z zastrzeżeniem ust. 2. Centrum mogło w uzasadnionych przypadkach żądać zwrotu części przekazanego dofinansowania, w szczególności w sytuacji, o której mowa w § 15 ust. 6 umowy. Przepis ust. 1 stosowano odpowiednio (§ 16 ust. 3 umowy). Z kolei § 15 ust. 3 pkt 12 umowy uprawniał Centrum lub Fundusz do wstrzymania dofinansowania lub rozwiązania umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia, jeżeli dofinansowanie zostało pobrane nienależnie lub
w nadmiernej wysokości. W przypadku rozwiązania umowy w trybie, o którym mowa w § 15 ust. 1 umowy, Lider był zobowiązany do zwrotu dofinansowania na zasadach określonych
w § 16 umowy, za wyjątkiem przypadku, gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie było wynikiem działania siły wyższej (§ 15 ust. 5-7).

Jak wykazało postępowanie dowodowe pozwana spółka pobrała dofinansowanie na zakup urządzenia do laminowania w zawyżonej w wysokości. W ramach dofinansowania rozliczyła bowiem zakup urządzenia, a nie jego amortyzację. Z dokumentu OT z dnia 31 października 2016 r. wystawionego przez spółkę wynika, że pozwana przyjęła urządzenie do laminowania do ewidencji środków trwałych ze stopą amortyzacji na poziomie 14%,
z zastosowaniem amortyzacji liniowej (dokument OT k.169). Okres użytkowania urządzenia wynosił 17 miesięcy, tj. od 1 listopada 2016 r. do 31 marca 2018 r., kiedy zakończono umowę. Pozwana nie rozliczyła zatem zakupu urządzenia jednorazowo, a okres amortyzacji urządzenia był dłuższy niż czas trwania umowy. Stosownie do § 5 ust. 6 umowy projekt powinien być realizowany zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie pomocy publicznej, a w szczególności z przepisami dotyczącymi poziomów intensywności pomocy publicznej określonych w rozporządzeniu. Zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia
w przypadku pomocy w ramach wyłączeń grupowych udzielanej na projekt obejmujący badania podstawowe, badania przemysłowe lub eksperymentalne prace rozwojowe kosztami kwalifikowalnymi są koszty aparatury i sprzętu w zakresie i przez okres, w jakich są one wykorzystywane przy wykonywaniu projektu. Jeżeli nie są one wykorzystywane przy wykonywaniu projektu przez cały okres ich użytkowania, za koszty kwalifikowalne uznaje się tylko koszty amortyzacji w okresie wykonywania projektu, obliczone na podstawie przepisów o rachunkowości.

W toku realizacji projektu obowiązywał Regulamin II Konkursu. Katalog kosztów kwalifikowanych dotyczących realizacji fazy B+R został zawarty w załączniku nr 2a do Regulaminu (rozdział III ust. 4) i wynikało z niego, że w odniesieniu do kosztów aparatury naukowo-badawczej kwalifikowalne są koszty zakupu oraz amortyzacji, przy czy każda
z tych kategorii zawierała wykaz wymogów, które należało spełnić. Należy jednak zaznaczyć, że nie był to jedyny załącznik do Regulaminu. Regulamin posiadał również załącznik nr 1 zatytułowany „Program priorytetowy”, w którym wyjaśniono, że kosztami kwalifikowanymi są w fazie B+R m.in. aparatura naukowo-badawcza i inne urządzenia służące do wykonywania badań, w zakresie niezbędnym i przez okres niezbędny do realizacji projektu objętego pomocą. Jeżeli aparatura naukowo-badawcza i inne urządzenia nie są wykorzystywane na potrzeby realizacji projektu objętego pomocą przez całkowity okres ich użytkowania, są to koszty amortyzacji odpowiadające okresowi realizacji badań podstawowych, badań przemysłowych lub prac rozwojowych, obliczone na podstawie przepisów o rachunkowości (9.1 pkt 2 załącznika nr 1).

W żadnym fragmencie umowy, Regulaminu czy powołanych załączników do Regulaminu nie wprowadzono ich gradacji poprzez nadanie któremukolwiek z nich charakteru ogólnego, szczególnego czy mającego pierwszeństwo przed pozostałymi. Innymi słowy – każdy z tych dokumentów miał taką samą moc wiążącą, obowiązywał w równym stopniu i wszelkie ich zapisy miały znaczenie, a nie tylko treść załącznika nr 2a.

Bezsprzecznie sam tekst umowy, Regulaminu czy poszczególnych załączników został zredagowany wyłącznie przez powoda i stanowiły one wzorzec umowy. Przy wykładni niejednoznacznych postanowień wzorców umownych, dokonywanej głównie na podstawie reguł wykładni językowej, należy stosować zasadę in dubio contra proferentem, zgodnie
z którą wątpliwości interpretacyjne niedające się usnąć w drodze ogólnych zasad wykładni oświadczeń woli, powinny być interpretowane na niekorzyść strony będącej autorem tekstu umowy, która ponosi ryzyko jego niejasnej redakcji (tak np. wyrok Sądu Apelacyjnego
w Białymstoku z dnia 25 czerwca 2019 r. sygn. I AGa 16/19, Sip Lex, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2018 r., sygn. akt I CSK 667/17, Sip Lex). Problem jednak
w tym, że wbrew twierdzeniom pozwanego, pomiędzy dokumentami nie zachodzi sprzeczność, która wymagałaby sięgnięcia do powołanej zasady. I tak umowa już na wstępie odwoływała się do rozporządzenia. Na podstawie umowy pozwany był zobligowany realizować projekt zgodnie z przepisami ustaw i rozporządzenia, załącznik nr 1 do Regulaminu precyzował co jest kosztem kwalifikowalnym, tj,: aparatura/urządzenia służące w zakresie niezbędnym i przez okres niezbędny do realizacji projektu objętego pomocą albo jeżeli aparatura/urządzenia nie są wykorzystywane na potrzeby realizacji projektu przez okres ich użytkowania, są to koszty amortyzacji odpowiadające okresowi realizacji badań/prac obliczone na podstawie przepisów o rachunkowości (k.106). W załączniku nr 2a wskazano natomiast kiedy koszt zakupu urządzenia jest kosztem kwalifikowalnym i oczywiście nabyty przez pozwanego sprzęt do laminowania wszystkie wymogi te spełniał. Ponownie jednak wskazać należy, że załącznik ten nie stanowił jakiegokolwiek lex specialis do załącznika nr 1, który obowiązywał w równym stopniu, co aktualizowało konieczność spełnienia wymogów przewidzianych w obu tych dokumentach. Żeby móc rozliczyć koszt zakupu całości urządzenia do laminowania jednorazowo tak jak to uczyniono w ramach wniosku nr (...), okres użytkowania tego sprzętu musiałby być równy realizacji projektu, co jak wykazało niniejsze postępowanie, nie miało miejsca.

W związku z nabyciem urządzenia w dniu 31 października 2016 r. (...) S.A. wystawiła dokument OT, na podstawie którego przyjęła urządzenie do laminowania do ewidencji środków trwałych za numerem inwentarzowym (...). Stopę amortyzacji przyjęto na poziomie 14%, rodzaj amortyzacji: liniowa. W zgłoszeniu projektu do dofinansowania wskazywano, że spółka planowała wykorzystywać urządzenie przez okres 22 miesięcy, zgodnie z umową realizacja projektu miała zakończyć się do dnia 31 marca 2018 r., co oznacza, że od daty nabycia urządzenia do zakończenia projektu (termin planowany pokrywał się z rzeczywistym zakończeniem realizacji projektu) pozostało 17 miesięcy. Nawet więc początkowe założenie użytkowania urządzenia (22 miesiące), z tym ostatecznie przyjętym (86 miesięcy w związku z obowiązującą w spółce amortyzacją liniową), amortyzacja urządzenia nie była możliwa w okresie wykonania umowy. W tej sytuacji biorąc pod uwagę zarówno treść przepisów rozporządzenia, ale także i załącznika nr 1 do Regulaminu, spółka nie miała możliwości jednorazowego rozliczenia zakupu sprzętu do laminowania, w taki sposób jak to uczyniła. W kontekście powyższego irrelewantna jest okoliczność czy po zakończeniu projektu sprzęt jest użytkowany czy też nie.

Niezrozumiała jest przyjęta przez pozwaną linia obrony w zakresie w jakim powoływała się na brak świadomości istnienia przepisów, na podstawie których została zawarta umowa, a które wyraźnie zostały wskazane w jej treści, czy na wprowadzenie spółki w błąd wskutek sposobu, w jaki sformułowano Regulamin projektu. Pomijając już nawet fakt, że sprzeczność taka nie zachodzi, o czym wyżej norma prawna art. 88 § 1 k.c. jasno przewiduje, że uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie. Oświadczenie takie niewątpliwie nie zostało złożone, co wobec dyspozycji § 2 powołanej normy prawnej, wykluczało możliwość skutecznego powoływania się na błąd. Trzeba też wskazać, że zgodnie z art. 88 § 2 k.c. uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu – z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby – z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał. Jest to termin zawity prawa materialnego, powodujący wygaśnięcie uprawnienia po jego upływie. Uzasadnienie do odmowy uznania pełnej ceny nabycia urządzenia do laminowania za koszt kwalifikowalny w ramach projektu było znane pozwanej spółce już w dacie doręczenia protokołu z kontroli przeprowadzonej w czerwcu 2019 r. Już wówczas powód powoływał się na § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia (k.129verte)
i to najpóźniej z datą jego doręczenia (lipiec 2019 r.) spółka musiała mieć „świadomość” istnienia wskazanej normy prawnej i w sprawie nie wykazano, by w terminie rocznym od tak zakreślonej daty (ani żadnym późniejszym) spółka złożyła stosowne oświadczenie.

Cechą charakterystyczną umów o dofinansowanie ze środków publicznych jest to, że każdy podmiot decydujący się na pozyskanie tego rodzaju finansowania musi liczyć się
z koniecznością skrupulatnego rozliczenia projektu. To przedsiębiorca jest przy tym stroną inicjującą udział w projekcie, który ma charakter dobrowolny. Wiedzą powszechną jest, że skorzystanie z dofinansowania z reguły wiąże się z koniecznością spełnienia szeregu wymogów, nie tylko krajowych, ale i unijnych. Argumentacja pozwanej nie była więc zrozumiała, nie tylko biorąc pod uwagę status obu podmiotów, ale choćby zwykłe doświadczenie życiowe. Pozwana jako przedsiębiorca, posiadająca stałą obsługę prawną, chcąc skorzystać z dofinansowania ze środków publicznych, musiała mieć świadomość zasad, na jakich środki są udzielane, w tym wynikających z przepisów, do których umowa jasno nawiązywała. Już bowiem na wstępie umowy wyraźnie wskazano, że umowa jest zawarta na podstawie wskazanych aktów prawnych, m.in. rozporządzenia, natomiast w samej treści umowy znalazł się zapis, że projekt powinien być realizowany zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie pomocy publicznej, a w szczególności z przepisami dotyczącymi poziomów intensywności pomocy publicznej określonych w rozporządzeniu (§ 5 ust. 6 umowy).

Konstruując wzorzec należytej staranności przedsiębiorcy w stosunkach jednostronnie
i obustronnie profesjonalnych, należy brać pod uwagę to, że jego działalność ma charakter gospodarczy lub zawodowy, co oznacza m.in., że jest prowadzona stale i, w założeniu przynajmniej, oparta na szczególnej wiedzy i umiejętnościach. Prowadzenie przez dłużnika działalności profesjonalnej uzasadnia zwiększone oczekiwania otoczenia co do jego umiejętności, wiedzy, skrupulatności i rzetelności, zapobiegliwości i zdolności przewidywania. Te zwiększone oczekiwania każe ustawa mieć na względzie i z nich budować wzorzec należytej staranności dla przedsiębiorcy. Będzie to zatem wzorzec surowszy niż odnoszący się do osób wykonujących podobne zobowiązania poza zakresem działalności gospodarczej lub zawodowej. W wyroku z dnia 17 sierpnia 1993 r. (III CRN 77/93, OSN 1994, Nr 3, poz. 69) Sąd Najwyższy stwierdził, że należyta staranność dłużnika, określana przy uwzględnieniu zawodowego charakteru prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, obejmuje także znajomość obowiązującego prawa oraz następstw z niego wynikających w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej (powołane za: E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 10, Warszawa 2, Sip Legalis). Pozwana nie może zatem zasłaniać się nieznajomością przepisów prawa. Trybunał Konstytucyjny w uchwale z dnia 7 marca 1995 r., W 9/94 (OTK Zb.Urz. 1995, nr 1, poz. 20) wyraził pogląd, że funkcjonowanie prawa, zwłaszcza w demokratycznym państwie prawnym, opiera się na założeniu, że wszyscy adresaci obowiązującej normy prawnej – a więc zarówno podmioty obowiązane do jej przestrzegania, jak i organy powołane do jej stosowania – znają jej właściwą treść (tzw. fikcja powszechnej znajomości prawa) i że nikt nie może uchylić się od ujemnych skutków naruszenia tej normy na tej podstawie, że normy tej nie znał lub rozumiał ją opacznie (ignorantia iuris nocet). Zgodnie z przytoczoną zasadą nie można tłumaczyć się nieznajomością prawa należycie ogłoszonego, przyjmuje się bowiem, że każdy zainteresowany treścią adresowanych do niego norm prawnych ma możliwość zapoznania się z obowiązującymi aktami prawnymi. Przyjęcie fikcji powszechnej znajomości przepisów prawnych zamieszczonych w należycie ogłoszonych i obowiązujących aktach prawnych jest konieczne ze względu na pewność i bezpieczeństwo obrotu prawnego (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2006 r. I CK 233/05, Sip Legalis).

Centrum oraz Fundusz miały prawo do przeprowadzenia kontroli dokumentacji, o której mowa w ust. 18, w każdym czasie i w każdej fazie realizacji projektu oraz w okresie 5 lat po zakończeniu realizacji projektu. Akceptacja wniosku o płatność nie uchylała ani nie wpływała na możliwość wystąpienia odmiennych ustaleń i wyników przeprowadzonych kontroli,
o których mowa w ust. 19 (§ 6 ust. 20). Zgodnie z § 7 ust. 1 umowy koszty ponoszone
w projekcie kwalifikowały się do objęcia dofinansowaniem w przypadku łącznego spełnienia następujących warunków:

1)  były niezbędne do zrealizowania celów projektu,

2)  były zgodne z Kosztorysem, z uwzględnieniem § 10 ust. 4 pkt 1 umowy,

3)  były zgodne z katalogiem kosztów zawartym w § 12 rozporządzenia,

4)  były zaksięgowanie i udokumentowane zgodnie z przepisami o rachunkowości oraz przyjętą polityką rachunkowości,

5)  zostały poniesione zgodnie z zasadami racjonalnej gospodarki finansowej,
w szczególności najkorzystniejszej relacji nakładów do rezultatów.

Pozwana jest przedsiębiorcą, prowadzi wyspecjalizowaną działalność gospodarczą i co oczywiste, jej działalność koncentruje się na osiąganiu zysków. Prowadzenie działalności gospodarczej zwłaszcza w dziedzinach innowacyjnych, nowatorskich zawsze wiąże się z ryzykiem gospodarczym i ryzyko to jest w nią wkalkulowane. Nie ma znaczenia, że projekt był ryzykowny pod względem biznesowym, czy zakupiona maszyna w zasadzie po zakończeniu projektu utraciła dla spółki znaczenie gospodarcze. Zasady uzyskania dofinansowania w sytuacji, gdy zakupiony sprzęt podlega amortyzacji dłuższej niż okres realizacji projektu były jasne – amortyzacja jest wówczas możliwa jedynie częściowo, w czasie realizacji projektu. Gdyby takie urządzenie straciło znaczenie gospodarcze dla spółki, spółka mogła je chociażby zbyć i w ten sposób zrekompensować poniesione koszty lub jakąś ich część.

Nie ulega zatem wątpliwości, że pozwana nie wykonała umowy w sposób należyty, co uzasadnia jej odpowiedzialność również na podstawie art. 471 k.c.

Odnosząc się natomiast do kwestii braku bezpodstawnego wzbogacenia należy wskazać, że kwestię zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia reguluje art. 405 k.c., w myśl którego, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Zobowiązanie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia powstaje przy zaistnieniu trzech przesłanek. Po pierwsze, korzyść musi być uzyskana bez podstawy prawnej, co ma miejsce, gdy u jej podstaw nie leży ani czynność prawna, ani przepis ustawy, ani orzeczenie sądu lub decyzja administracyjna. Po drugie, korzyść musi mieć wartość majątkową, możliwą do określenia w pieniądzu. Po trzecie, korzyść musi być uzyskana kosztem innej osoby, co oznacza istnienie powiązania pomiędzy wzbogaceniem po jednej stronie, a zubożeniem po drugiej stronie. W kontekście powyższego nie ulega wątpliwości, że jedynym podmiotem, który uzyskał przysporzenie majątkowe na skutek realizacji projektu jest pozwana spółka, która otrzymała bezzwrotne, przy spełnieniu wymogów określonych w umowie i przepisach prawa, środki publiczne na realizację projektu. Powoływanie się przez nią na art. 409 k.c. należy uznać za nietrafne. Przepis ten stanowi, że obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu. Dłużnik chcąc skutecznie podnieść zarzut z art. 409 k.c., musi wykazać, po pierwsze to, że pierwotnie uzyskana korzyść nie stanowi już elementu jego majątku, oraz po drugie, że w jej miejsce nie wszedł żaden jej surogat, względnie, że pierwotnie uzyskana korzyść nie została przeznaczona na zaspokojenie długów (tak np. M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626. Wyd. 3, Warszawa 2022, Sip Legalis). Przypadki zużycia lub utraty wzbogacenia, powodujące odpadnięcie wzbogacenia, muszą ograniczyć się zatem do tych tylko sytuacji, kiedy nastąpiło to bezproduktywnie, a więc bez uzyskania jakiegokolwiek ekwiwalentu, czy też innej korzyści dla majątku wzbogaconego (tak z kolei: E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 10, Warszawa 2021, Sip Legalis), a taka sytuacja nie miała w sprawie miejsca. Jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego pozwana spółka ze środków otrzymanych w ramach dofinansowania nabyła urządzenie do laminowania za cenę 483.500 zł, zwiększając aktywa spółki. Urządzenie to nadal zwiększa aktywa majątkowe spółki, co było bezsporne. Okoliczność czy urządzenie jest użytkowane czy też nie jest irrelewantna. Argumentację pozwanej, że nie jest już wzbogacona należy zatem uznać za chybioną.

Dla rozstrzygnięcia sprawy nie miało również znaczenia w jaki sposób pozwana zgłosiła zakupione urządzenie do rozliczenia, tj. czy w ramach kosztów zakupu czy amortyzacji. Sąd w całości podzielił w tym względzie stanowisko powoda, który trafnie podkreślił, że do momentu ostatecznej kontroli merytorycznej, nie miał wiedzy, w jaki sposób pozwana zamierza zakup zamortyzować. Decyzja w tym zakresie należała wyłącznie do pozwanej. Co przy tym istotne, nawet wcześniejsza akceptacja wniosku czy prowadzone przed datą zakończenia realizacji projektu audyty z pozytywnym dla pozwanej spółki skutkiem, nie wykluczały przeprowadzenia końcowej kontroli merytorycznej i finansowej realizacji projektu. Na podstawie § 6 ust. 18-20 umowy powód miał prawo przeprowadzenia kontroli dokumentacji w każdym czasie i w każdej fazie realizacji projektu oraz w okresie 5 lat po jego zakończeniu. Wyraźnie zaznaczono, że akceptacja wniosku o płatność nie uchyla ani nie wpływa na możliwość wystąpienia odmiennych ustaleń i wyników przeprowadzonych kontroli (k.32). Samo więc zgłoszenie do rozliczenia urządzenia do laminowania w ramach wniosku nr (...) o płatność i jego pozytywna ocena pod kątem formalno-rachunkowym, nie oznaczała, że ostatecznie koszt ten w części czy w całości mógł zostać uznany za wydatek niekwalikowalny, o czym zresztą przypominano w piśmie z dnia 29 listopada 2016 r. (k.125).

Ustalenie w toku kontroli, że zakup urządzenia do laminowania nie został prawidłowo rozliczony w świetle obowiązujących przepisów oraz zapisów umowy, aktualizowało obowiązek wystąpienia powoda o częściowy zwrot udzielonego dofinansowania na podstawie § 16 ust. 3 umowy wraz z odsetkami w wysokości jak dla zaległości podatkowych (§ 16 ust. 2 umowy).

Sąd nie podzielił zarzutu wskazującego na nadużycie prawa przez powoda. Stosownie do treści art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Właściwie powszechnie zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie postuluje się bardzo ostrożne korzystanie z instytucji nadużycia prawa podmiotowego. Każdorazowo sąd, uznając sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, powinien ustalić, na czym ona polega (jaka konkretnie zasada została naruszona, przez kogo, w jaki sposób i na czym samo naruszenie polega, a także z jakich przyczyn). Odwoływanie się, zwłaszcza ogólne, do klauzul generalnych czy wartości przez nie chronionych może prowadzić do niedopuszczalnej arbitralności w stosowaniu prawa, co z kolei owocowałoby naruszeniem zasady praworządności w demokratycznym państwie prawnym i podważeniem zasady pewności obrotu, która w gospodarce rynkowej przedstawia olbrzymie znaczenie. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy „istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji bądź unicestwienia tych praw wymagają z jednej strony ostrożności, a z drugiej bardzo wnikliwego rozważenia wszystkich aspektów rozpoznawanego wypadku” (por. wyrok Sądu Najwyższego z 22.11.1994 r., II CRN 127/94, Legalis). Podobnie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2013 r. (II CSK 438/12, Legalis) wskazano, że art. 5 k.c. ma wyjątkowy charakter, przełamuje zasadę, że wszystkie prawa podmiotowe korzystają z ochrony prawnej. Odmowa udzielenia ochrony musi być uzasadniona okolicznościami rażącymi i nieakceptowanymi ze względu na system wartości istniejący w społeczeństwie. Wszelkie rozstrzygnięcia będące wyjątkiem od strzeżenia praw podmiotowych wymagają ostrożności oraz wnikliwego rozważenia wszystkich aspektów rozpoznawanego przypadku. Objęte art. 5 k.c. zasady współżycia społecznego pozostają w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności konkretnej sprawy, występujących tak po stronie powoda, jak i pozwanej i w takim ujęciu wyznaczają podstawy, granice oraz kierunek jej rozstrzygnięcia, w wyjątkowych sytuacjach, które ten przepis przewiduje (powołane za: M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do art. 1–352. Wyd. 3, Warszawa 2021, Sip Legalis). W ocenie Sądu skorzystanie z uprawnienia, jakie przewidziano na gruncie art. 5 k.c. jest możliwe wyłącznie w sytuacjach skrajnych, jaskrawych, ale przy tym w pewnym sensie oczywistych, w których wydanie wyroku bez uwzględnienia klauzuli generalnej skutkowałoby niesprawiedliwym rozstrzygnięciem, niedającym się pogodzić ze zwykłym poczuciem sprawiedliwości, tym bardziej w stosunkach pomiędzy profesjonalistami. Kwestię tę podkreślił zresztą Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 czerwca 2021 r. w sprawie V CSKP 76/21, wskazując, że stosowanie art. 5 k.c. – zwłaszcza
w obrocie gospodarczym – ma charakter wyjątkowy. Jest ono uzasadnione wówczas, gdy dochodzi do niezgodności funkcjonalnej i aksjologicznej pomiędzy obowiązującymi przepisami tworzonymi na miarę sytuacji typowych, a konkretnym stanem faktycznym poddanym ocenie. Zwroty użyte w art. 5 k.c. w istocie nawiązują do zasad słuszności, dobrej wiary w sensie obiektywnym, zasad uczciwości obowiązujących w stosunkach cywilnoprawnych i lojalności wobec partnera oraz akceptowalnych i godnych ochrony reguł rzetelnego postępowania w stosunkach społecznych (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego
z dnia 3 października 2000 r., I CKN 308/00, BSN 2001, Nr 1, str. 9 oraz z dnia 4 października 2001 r., I CKN 458/00, niepubl.). W ocenie Sądu niniejszy proces – jak się wydaje, był konsekwencją braku świadomości pozwanej spółki istnienia zapisów kluczowego w sprawie rozporządzenia oraz błędnego założenia hierarchii załączników, z których ten oznaczony nr 2a miałby niejako wyłączać stosowanie reguł określonych w załączniku nr 1, którego zapisy były zresztą jasne i jednoznaczne. Są to okoliczności występujące wyłącznie po stronie pozwanej i w sprawie nie wykazano istnienia żadnych wyjątkowych względów, które w jakikolwiek sposób usprawiedliwiałyby taki stan rzeczy, zwłaszcza pamiętając, że pozwana jest przedsiębiorcą korzystającym ze stałej obsługi prawnej. Co należy podkreślić, stan wiedzy czy świadomości pozwanej nie wynikał w żaden sposób z działań czy zaniechań powoda. Po raz kolejny należy wskazać, że już tylko zapoznanie się z zapisami samej umowy pozwalało na ustalenie, jakie akty prawne mają znaczenie i że projekt musi być wykonany zgodnie z przepisami. W samej treści § 7 ust. 1 umowy wskazano, że koszty ponoszone
w projekcie kwalifikowały się do objęcia dofinansowaniem w przypadku łącznego spełnienia następujących warunków:

1)  były niezbędne do zrealizowania celów projektu,

2)  były zgodne z Kosztorysem, z uwzględnieniem § 10 ust. 4 pkt 1 umowy,

3)  były zgodne z katalogiem kosztów zawartym w § 12 rozporządzenia,

4)  były zaksięgowanie i udokumentowane zgodnie z przepisami o rachunkowości oraz przyjętą polityką rachunkowości,

5)  zostały poniesione zgodnie z zasadami racjonalnej gospodarki finansowej, w szczególności najkorzystniejszej relacji nakładów do rezultatów.

Powód nie może ponosić skutków tego, w jaki sposób pozwana rozumiała umowę czy jak zinterpretowała treść załączników, jeśli oczywiście nie zachodzą pomiędzy nimi sprzeczności, niejasności, a takich nie stwierdzono. Od pozwanej należało więc oczekiwać, że przystępując do projektu finansowanego ze środków publicznych zapozna się z treścią umowy, regulaminu, załączników, ale także przepisów na podstawie których miała zostać zawarta. Ich lektura pozwoliłaby ocenić, czy brak możliwości uzyskania pełnej ceny nabycia urządzenia do laminowania w dalszym ciągu będzie ekonomicznie dla pozwanej opłacalny
i pozwana nie może zwolnić się z odpowiedzialności z powołaniem na nadużycie prawa podmiotowego przez powoda. Nie można też pominąć, że pozwana korzystała ze środków publicznych, do rozliczenia, których była obowiązana.

Za chybiony Sąd uznał zarzut naruszenia art. 8 k.p.a. Źródłem praw i obowiązków stron procesu był umowa, która miała cywilnoprawny charakter, a nie decyzja administracyjna. Choć oczywiście pozycja stron na etapie przedkontraktowym nie była równorzędna, gdyż pozwana chcąc uzyskać dofinansowanie musiała zaakceptować kształt umowy przygotowany przez powoda, nie zmienia to charakteru umowy. W tym zakresie Sąd podziela stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażone w postanowieniu z dnia 3 grudnia 2015 r. (sygn. II GSK 3159/15), który wskazał, że brak jest podstaw do uznania, że podpisanie umowy o dofinansowanie stanowi władcze potwierdzenie przez organ administracji publicznej jakiegokolwiek uprawnienia lub obowiązku beneficjenta, którego źródłem jest przepis prawa (orzeczenie dostępne w Sip Lex).

Mając powyższe na względzie Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 274.618,77 zł wraz ze sprecyzowanymi w pozwie odsetkami jak dla zaległości podatkowych, tytułem zwrotu części dofinansowania udzielonego w związku z nabyciem urządzenia do laminowania w wykonaniu projektu realizowanego w ramach programu GEKON – Generator Koncepcji Ekologicznych pt. „Innowacyjne elastyczne pokrycie fotowoltaiczne” na podstawie umowy z dnia 19 maja 2016 r. nr (...). Na gruncie niniejszej sprawy, kwestię odsetek regulowała bezpośrednio umowa, która odwoływała się do odsetek
w wysokości jak dla zaległości podatkowych, które miały być naliczane od dnia przekazania środków na rachunek bankowy Lidera do dnia ich zwrotu (§ 16 ust. 1-3). Z ustaleń poczynionych w sprawie wynikało, że do wypłaty środków doszło w dniu 8 czerwca 2016 r. (k.115-116), co oznacza, że od kwoty nienależnie wypłaconego dofinansowania w wysokości 274.618,77 zł należało zasądzić odsetki umowne w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych od tej daty (8 czerwca 2016 r.) do dnia 11 maja 2020 r. Termin ten wynikał z bezskutecznego upływu terminu wyznaczonego pozwanej na dobrowolną zapłatę pismem z dnia 21 kwietnia 2020 r. („Korekta wezwania do zapłaty”, k. 162), doręczonym w dniu 27 kwietnia 2020 r. (k. 163), w którym wyznaczono pozwanemu termin 14 dniowy. Termin ten upływał w dniu 11 maja 2020 r. i do tego dnia należne były odsetki umowne, natomiast od dnia następnego tj. 12 maja 2020 r. do dnia zapłaty umowne odsetki za opóźnienie w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych (pkt I wyroku).

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. statuującego zasadę odpowiedzialności za jego wynik. To na stronie pozwanej jako stronie przegrywającej spór, spoczywa ciężar zwrotu kosztów procesu, poniesionych przez powoda. Na koszty te składał się koszt opłaty sądowej od pozwu w kwocie 13.731 zł (k.28), opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł (k.27) oraz wynagrodzenia pełnomocnika w osobie radcy prawnego ustalone na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w stawce 10.800 zł.