Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem zaocznym z dnia 21 listopada 2013 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa M. K. i G. O. przeciwko K. K. o zapłatę:

1.  zasądził od pozwanej na rzecz powodów jako wspólników spółki cywilnej 660,71 złotych z ustawowymi odsetkami od 12 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

3.  wyrokowi nadał rygor natychmiastowej wykonalności z wyłączeniem punktu 2;

4.  zasądził od pozwanej na rzecz powodów jako wspólników spółki cywilnej 156,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o ustalenie, że K. K. zawarła 24 stycznia 2013 roku z M. K. i G. O. prowadzącymi przedsiębiorstwo jako wspólnicy spółki cywilnej, umowę pożyczki w wysokości 640,00 złotych. Jako zabezpieczenie wystawiła weksel własny in blanco. Przedsiębiorcy wypełnili weksel na sumę 960,71 złotych, uwzględniając w tej kwocie 640,00 złotych należności głównej, 100,00 złotych za dwa wezwania do zapłaty, 200 złotych kosztów postępowania windykacyjnego oraz 20,71 złotych odsetek umownych na dzień 26 kwietnia 2013 roku.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie w części w oparciu o art. 720 k.c. W ocenie Sądu, zasadność powództwa podlegała ocenie na gruncie stosunku podstawowego nie zaś zobowiązania wekslowego z tego względu, że już w argumentacji pozwu powodowie swoje roszczenie oparli na stosunku podstawowym, twierdzenia co do składników sumy, na którą wypełniono weksel szczegółowo uargumentowane a do pozwu załączono nie tylko weksel, ale także umowę oraz deklarację wekslową. W ocenie Sądu, z uwagi na niedopuszczalność zastrzeżenia kary umownej od zobowiązań pieniężnych oddaleniu podlegało powództwo w zakresie kwoty 300,00 złotych a z uwagi na fakt, iż zobowiązanie powodowie zaciągnęli jako wspólnicy spółki cywilnej w zakresie żądania solidarnego zasądzenia na rzecz powodów. W pozostałym zakresie powództwo uwzględniono. W części zasądzającej nadano wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności – art. 333 § 1 pkt. 3 k.p.c. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 zd.1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli powodowie, zaskarżając go w części to jest w zakresie pkt. 2 i 4 sentencji wyroku. Rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego skarżący zarzucili naruszenie:

- art. 328 § 2 k.p.c. polegające na braku wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa poprzez niewskazanie na jakiej podstawie prawnej Sąd I Instancji uznał pierwszeństwo oparcia roszczenia na stosunku podstawowym zamiast na roszczeniu wekslowym;

- art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów poprzez ich dowolną ocenę i brak wszechstronnego rozważenia całokształtu materiału dowodowego – w szczególności dowodu z dokumentu w postaci weksla oraz deklaracji wekslowej- podczas gdy prawidłowa ocena wskazanego dowodu winna skutkować uznaniem, że weksel został poprawnie wystawiony i uzupełniony z deklaracją wekslową, co w połączeniu z brakiem zakwestionowania przez pozwaną roszczenia powodów opartego na wekslu winno skutkować oparciem wyroku Sądu I Instancji na roszczeniu wekslowym nie zaś na stosunku podstawowym;

- art. 100 zd. 1 k.p.c. poprzez uznanie, że pozwana przegrała sprawę jedynie w części, w związku z czym konieczne jest stosunkowe rozdzielenie kosztów procesu – podczas gdy pozwana winna zostać uznana za przegrywającą przedmiotową sprawę w całości oraz winna zostać w całości obciążona kosztami procesu.

W konkluzji skarżący wnieśli o zmianę wyroku poprzez podwyższenie zasądzonej od pozwanej na ich rzecz kwoty 660,71 złotych do kwoty 960,71 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 12 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty oraz rozstrzygnięcie o kosztach postępowania przed Sądem I Instancji, w tym kosztach zastępstwa procesowego w ten sposób, że pozwana zostanie obciążona kosztami w całości, ewentualnie przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przed Sądem I Instancji, w tym o kosztach zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych (apelacja wraz załącznikiem – k. 40-45).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własny ustalony przez Sąd Rejonowy stan faktyczny. Przy czym zaznaczyć trzeba, że wobec faktu, iż niniejsza sprawa rozpoznawana była w postępowaniu uproszczonym, a Sąd Okręgowy nie prowadził postępowania dowodowego, zgodnie z dyspozycją art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., uzasadnienie wyroku w niniejszej sprawie obejmować winno jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Nietrafnym jest zarzut apelacji oparty na dyspozycji art. 328 § 2 k.p.c. Wbrew twierdzeniom skarżących, Sąd Rejonowy w pisemnych motywach zaskarżonego rozstrzygnięcia wyjaśnił z jakich względów swoje rozważania oparł na stosunku podstawowym, nie zaś zobowiązaniu wekslowym. Sąd I Instancji wyraźnie w tej kwestii wskazał, że zasadność powództwa podlegała ocenie na gruncie stosunku podstawowego nie zaś zobowiązania wekslowego z tego względu, że już w argumentacji pozwu powodowie swoje roszczenie oparli na stosunku podstawowym, twierdzenia co do składników sumy, na którą wypełniono weksel szczegółowo uargumentowane a do pozwu załączono nie tylko weksel, ale także umowę oraz deklarację wekslową.

Niemniej jednak rację mają skarżący, że rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego jest nieprawidłowe, albowiem brak było podstaw do przeniesienia sporu z płaszczyzny prawa wekslowego na płaszczyznę prawa cywilnego (art. 720 k.c.). Wbrew stanowisku Sądu I Instancji, treść pozwu nie pozostawia wątpliwości, że podstawą swojego powództwa powodowie uczynili weksel, czemu dali wyraz wprost w treści pozwu wskazując, że: „powodowie swoje roszczenie wywodzą z treści weksla będącego zabezpieczeniem umowy pożyczki gotówkowej zawartej z pozwanym, wystawionego na podstawie deklaracji wekslowej”. Nigdy natomiast nie domagali się uwzględnienia ich roszczenia jako obejmującego zwrot pożyczki (art. 720 § 1 k.c.). W związku z tym w niniejszym postępowaniu oceniana być winna zasadność powództwa opartego na wekslu, nie zaś na stosunku podstawowym, jak nietrafnie uznał Sąd Rejonowy. W powyżej opisanym stanie rzeczy, wbrew poglądowi wyrażonemu w tej kwestii przez Sąd I Instancji, nie może mieć decydującego znaczenia okoliczność, że twierdzenia co do składników sumy, na którą wypełniono weksel są szczegółowo uargumentowane a do pozwu załączono nie tylko weksel, ale również umowę oraz deklarację wekslową. Z pewnością zaś same te elementy, w świetle okoliczności powyżej przytoczonych, w żadnej mierze nie czynią uprawnionym wniosku, że powodowie swoje roszczenie opierają na stosunku podstawowym nie zaś na wekslu. Zobowiązanie wekslowe, wynikające z weksla własnego, niezupełnego, wystawionego i wręczonego remitentowi w związku z zawarciem określonego stosunku prawnego powstaje w zakresie wyznaczonym treścią nadaną mu wskutek jego uzupełnienia, z chwilą wręczenia. Ma ono charakter samodzielny i abstrakcyjny, niezwiązany z podstawą prawną przyjęcia zobowiązania. W dacie wydania jest nieukształtowane, co zakłada upoważnienie do jego ukształtowania przez każdoczesnego posiadacza. Uzupełnienie weksla stanowi warunek realizacji praw wekslowych z weksla wydanego w stanie niezupełnym. Posiadaczowi takiego weksla, będącemu pierwszym wierzycielem, przysługuje, w odniesieniu do wystawcy, zarówno roszczenie ze stosunku podstawowego, jak i z weksla, z tym, że tylko raz może on uzyskać zaspokojenie swej wierzytelności i do niego należy wybór roszczenia. Dochodząc należności wekslowej, wierzyciel wekslowy ma zatem różne możliwości wykazywania zasadności swojego roszczenia wekslowego powiązanego z roszczeniem wynikającym ze stosunku podstawowego. Żaden z obowiązujących przepisów nie ogranicza wierzyciela w tym zakresie, w tym w szczególności nie stanowi, by powoływał się on wyłącznie na treść weksla. Przeciwnie, poza samym powołaniem się na treść weksla może on także przytaczać fakty i dowody uzasadniające roszczenie wynikające ze stosunku podstawowego ( tak m. in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 marca 2007 roku wydanym w sprawie o sygn. akt II CSK 495/06 nie publ. czy też w wyroku z dnia 25 kwietnia 2013 roku wydanym w sprawie o sygn. akt VCSK 233/12 opubl. w bazie orzecznictwa Lex pod nr (...)). Sam fakt przytoczenia takich okoliczności poza odwołaniem do treści weksla nie oznacza jednak, że podstawą swojego powództwa czyni on stosunek podstawowy nie zaś weksel. Tym bardziej zaś w sytuacji, gdy jak miało to miejsce w niniejszej sprawie, strona powodowa wyraźnie podkreśla i zaznacza źródło swojego roszczenia.

Powyższa konstatacja prowadzić musiała do zmiany zaskarżonego wyroku zaocznego zgodnie z żądaniem apelacji, a zatem podwyższenia kwoty zasądzonej na rzecz powodów w pkt. 1. wyroku zaocznego z kwoty 660,71 do kwoty 960,71 złotych oraz uchylenia jego punktu 2. Zważyć wszak należy, że powodowie przedstawili w niniejszym postępowaniu weksel odpowiadający wymogom określonym w art. 101 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku prawo wekslowe (Dz.U.1936.37.282 ze zm.) wraz z deklaracją wekslową opiewający na kwotę 960, 71 złotych. A skoro tak, należało uznać, że pozwana była zobowiązana do zapłaty sumy wekslowej z weksla in blanco, którego była wystawcą. Powództwo wniesione w niniejszej sprawie podlegało zatem uwzględnieniu w całości w oparciu o dyspozycję art. 9 ust. 1 wskazanej powyżej ustawy prawo wekslowe.

W tym stanie rzeczy, zgodnie z dyspozycją art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. w pkt. 1. c) punktowi 3. wyroku zaocznego nadano numer 2. i brzmienie: nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

Uwzględnienie powództwa w całości implikowało konieczność odpowiedniej zmiany rozstrzygnięcia o kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego, celem rozliczenia owych kosztów wedle zasady określonej w art. 98 § 1 k.p.c., czyli zgodnie z odpowiedzialnością za wynik procesu. Na koszty procesu poniesione przez powodów w niniejszej sprawie w łącznej kwocie 227,00 złotych, zgodnie z dyspozycją art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. złożyły się: opłata sądowa od pozwu w kwocie 30,00 złotych, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 180,00 złotych, ustalone w oparciu o § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t. ze zm.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 złotych.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w sposób szczegółowo opisany w sentencji.

Mając na względzie wynik postępowania apelacyjnego oraz fakt, że powodowie reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika złożyli wniosek o zasądzenie na ich rzecz poniesionych przez nich kosztów postępowania apelacyjnego, o kosztach tych Sąd Okręgowy rozstrzygnął w pkt. 2. wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Na koszty poniesione przez powodów w postępowaniu apelacyjnym złożyły się: opłata sądowa od apelacji -30 zł oraz wynagrodzenie ich pełnomocnika w osobie radcy prawnego, ustalone w oparciu o § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt. 1 w zw. z § 12 ust. 1 pkt.1 wskazanego powyżej rozporządzenia.