Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu IV Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Śliwiński

Sędziowie: SSO Małgorzata Winkler-Galicka

SSO Hanna Bartkowiak (spr.)

Protokolant: apl. radc. M. P.

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Marzanny Woltmann-Frankowskiej

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2014 r.

sprawy K. P.

oskarżonego z art. 288 § 1 kk w zw. z art. 57a § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Szamotułach

z dnia 21 października 2013 r. sygn. akt II K 374/13

1. Zmienia zaskarżony wyrok w pkt 3 w ten sposób, że za podstawę prawną obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego w miejsce art. 57a § 2 kk przyjmuje art. 46 § 1 kk.

2. W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy.

3. Zwalnia oskarżonego z obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów procesu za postępowanie odwoławcze.

H. B. D. M. W.-G.

UZASADNIENIE

K. P. został oskarżony o to, że w dniu 3 marca 2013 r. w lokalu (...) w D., na ul. (...) II 53 wspólnie i w porozumieniu z R. P., działając umyślnie, dokonał uszkodzenia stołu, trzech krzeseł, zastawy porcelanowej w postaci talerzy, cukierniczek, solniczek, świeczników oraz serwetnika czym spowodował straty o wartości 500 zł na szkodę R. J., przy czym czynu tego dopuścił się działając publicznie, bez powodu, okazując przy tym rażące lekceważenie porządku prawnego, tj. o czyn z art. 288 § 1 kk w związku z art. 57a § 1 kk.

Sąd Rejonowy w Szamotułach, wyrokiem z dnia 21 października 2013 r. wydanym w postępowaniu o sygn. akt II K 374/13, uznał oskarżonego K. P. za winnego zarzucanego mu czynu, eliminując z jego opisu działanie wspólnie i w porozumieniu z R. P., tj. przestępstwa z art. 288 § 1 kk w zw. z art. 57a § 1 kk i za to na podstawie art. 288 § 1 kk w zw. z art. 57a § 1 kk wymierzył mu karę 5 miesięcy pozbawienia wolności.

Następnie, na podstawie art. 57a § 2 kk orzekł wobec oskarżonego K. P. obowiązek naprawienia szkody na rzecz R. J. poprzez zapłatę kwoty 500 zł.

W oparciu natomiast o art. 626 § 1 kpk w zw. art. 633 kpk w zw. z art. 2 ust. 1 pkt. 2 ustawy o opłatach w sprawach karnych obciążył oskarżonego K. P. kosztami postępowania w 1/2 części i wymierzył mu opłatę w kwocie 120 zł, zaś w pozostałej części na podstawie art. 632 pkt 2 kpk kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

Powyższy wyrok, w części rozstrzygającej o obowiązku naprawienia szkody, zaskarżył na niekorzyść oskarżonego, prokurator. Zarzucił on orzeczeniu obrazę prawa materialnego – art. 46 § 1 kk poprzez wskazanie jako podstawy orzeczonego wobec K. P. obowiązku naprawienia szkody art. 57a § 2 kk, podczas gdy prawidłową podstawą orzeczenia wobec wymienionego obowiązku naprawienia szkody powinien być przepis art. 46 § 1 kk.

Wywodząc tak, apelujący wniósł o zmianę wyroku w części orzekającej o obowiązku naprawienia szkody, poprzez zastosowanie jako jego podstawy art. 46 § 1 kk, a w pozostałym zakresie pozostawienie wyroku w niezmienionym kształcie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna i zasługiwała na uwzględnienie. Konsekwencją tego stwierdzenia była zawnioskowana przez prokuratora zmiana zaskarżonego wyroku.

Przed przystąpieniem do uzasadnienia powyższego stanowiska należy zaznaczyć, że apelujący nie podważał w żadnej mierze ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji odnośnie stanu faktycznego sprawy, uznania winy oskarżonego czy też kwalifikacji prawnej jego czynu. Nie podnosił on także by w trakcie postępowania przed tym Sądem, czy też w jego orzeczeniu, dopuszczono się uchybienia z kategorii tzw. bezwzględnych przesłanek odwoławczych wymienionych w art. 439 i 440 kpk. Takich przesłanek nie stwierdzono również z urzędu. W toku przeprowadzonej kontroli instancyjnej – poza uchybieniem, które wytknięto w środku odwoławczym – nie stwierdzono żadnej innej okoliczności, która mogłaby zostać uznana za względną przesłankę odwoławczą z art. 438 kpk. W opinii Sądu Okręgowego nie uzewnętrzniła się zatem jakakolwiek okoliczność, która przemawiałaby za uchyleniem, bądź zmianą zaskarżonego orzeczenia niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych w apelacji zarzutów.

Ponieważ apelacja skarżyła wyrok w części rozstrzygającej o karze, podkreślić trzeba, że Sąd II instancji, będąc zobligowanym treścią art. 447 § 2 kpk, rozważył prawidłowość całego rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych, zbadawszy je pod kątem współmierności. Dla właściwego zrelacjonowania działań w tym zakresie zasadnym będzie przypomnienie, że w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, zarzut niewspółmierności kary (jak i środka karnego), jako zarzut z kategorii ocen, można podnosić wówczas „gdy kara jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, innymi słowy – gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą” (wyrok SN z 11 kwietnia 1985r. V KRN 178/85, OSNKW 1985/7-8/60).

Odnosząc te założenia do realiów niniejszej sprawy, w tym okoliczności przedmiotowo-podmiotowych popełnionego czynu oraz danych osobopoznawczych zebranych o oskarżonym K. P., należało uznać, że kara wymierzona mu za popełniony występek w żadnym razie nie były rażąco niewspółmierna. Trafnie odzwierciedla ona jego winę, istotną szkodliwość społeczną zachowania i oddaje właściwie społeczny sprzeciw dla sprawców tej kategorii przestępstw. Bezbłędnie zostały przy tym wyliczone przez Sąd Rejonowy te elementy działania sprawcy, które świadczyły z jednej strony na korzyść, a drugiej strony na niekorzyść w/wym. Prawidłowymi były też te spostrzeżenia, które organ ten poczynił odnośnie braku podstaw do zastosowania względem podsądnego warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności.

Zastrzeżeń nie budziła również zasadność orzeczenia o obowiązku naprawienia szkody. Jego wysokość odpowiadała zaś sumie szkód spowodowanych bezpośrednio przestępstwem.

Zdaniem Sądu Okręgowego należało jednakowoż podzielić wniosek apelującego, że Sąd niższej instancji naruszył tu przepis art. 46 § 1 kk. Nie przywołał go bowiem w podstawie rozstrzygnięcia o środku karnym – obowiązku naprawienia szkody przez zapłatę 500 zł na rzecz właściciela zdemolowanego lokalu.

Sąd Rejonowy uczynił zatem nieprawidłowo przyjmując jako podstawę prawną rozstrzygnięcia z pkt 3 przepis art. 57a § 2 kk, który kształtuje normę kompetencyjną do orzeczenia nawiązki na rzecz pokrzywdzonego. Kwestię orzekania obowiązku naprawienia szkody normuje zaś tylko o tyle, że nałożenie tego obowiązku – środka karnego z art. 46 kk – nakazuje traktować jako przesłankę negatywną wymierzenia owej nawiązki. Przepis art. 57a § 2 kk nie może być zatem uznawany za źródło uprawnienia do wymierzenia obowiązku naprawienia szkody. Tym źródłem jest przepis art. 46 kk, który w § 1 stanowi, że w razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, obowiązek naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo w części lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Ponieważ nie budzi wątpliwości, że szkoda w ustalonej przez Sąd niższej instancji została wyrządzona, organ ten mógł nałożyć na oskarżonego środek karny – obowiązek jej naprawienia, tym bardziej, że wnioskował o to oskarżyciel publiczny (vide: k. 120) Czyniąc to powinien był jednak przywołać przepis, który stanowi materialno-prawną podstawę jego orzekania, to jest art. 46 § 1 kk. Nie dopełniwszy tego, Sąd dopuścił się obrazy prawa materialnego (art. 438 pkt 1 kpk).

Należy w tym miejscu przypomnieć, że z obrazą prawa materialnego mamy do czynienia w sytuacji naruszenia jakiejkolwiek dziedziny prawa materialnego, która była stosowana przez organ orzekający. Najczęściej chodzi o materialne prawo karne, ale w grę wejść też może np. prawo cywilne, administracyjne, finansowe czy wykroczeń. Sama obraza polegać może na błędnej wykładni przepisu, zastosowaniu nieodpowiedniego przepisu lub zastosowaniu go w niewłaściwy sposób, zastosowaniu danego przepisu, mimo zakazu określonego rozstrzygania, lub niezastosowaniu normy, której stosowanie było obowiązkowe (kom. do art. 438 kpk [w:] T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Zakamycze 2003, wyd. III).

Warto wskazać, iż Sąd Rejonowy miał świadomość popełnionego uchybienia, o czym wspomniał sporządzając pisemne uzasadnienie wyroku w sprawie oskarżonego K. P..

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 § 1 i 2 kpk, zmienił zaskarżony wyrok w zakresie podstawy prawnej orzeczonego obowiązku naprawienia szkody (pkt 1 wyroku). W pozostałym zakresie utrzymał zaskarżony wyrok w mocy (pkt 2 wyroku).

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł w pkt 3, opierając swe rozstrzygnięcie na art. 634 kpk i art. 627 kpk w zw. art. 624 § 1 kpk. Ponieważ konieczność podjęcia postępowania odwoławczego spowodowana była okolicznością niezawinioną przez oskarżonego, Sąd zwolnił go od obowiązku zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów procesu za II instancję. Za takim rozstrzygnięciem przemawiały względy słuszności.

H. D. ŚliwińskiMałgorzata W. - G.