Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2014r. w Katowicach

sprawy z odwołania S. C. (S. C. )

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa

Spraw Wewnętrznych i Administracji

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji ubezpieczonego S. C.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach z dnia 23 kwietnia 2013r. sygn. akt XI U 2236/12

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu – Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

/-/ SSA G.Pietrzyk-Cyrbus /-/ SSA L.Jachimowska /-/ SSA A.Grymel

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1820/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 grudnia 2009 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. dokonał ponownego ustalenia wysokości policyjnej emerytury S. C. na zasadach określonych w art.15b ust.1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, uwzględniając okresy służby
w organach bezpieczeństwa państwa, wykazane w informacji Instytutu Pamięci Narodowej. Obliczona na tej podstawie emerytura wyniosła 1.333,45 zł brutto.

Kolejną decyzją z dnia 17 grudnia 2009 r. organ emerytalno-rentowy obliczył wysokość świadczenia z uwzględnieniem zmniejszeń, nadpłat, potrąceń, przyjmując kwotę netto – 1.123,44 zł.

Odwołanie od obu decyzji złożył ubezpieczony, zaskarżając je w części dotyczącej obniżenia emerytury oraz wnosząc o ich zmianę w części odnoszącej się do ponownego ustalenia wysokości świadczenia przez przyznanie nieobniżonej emerytury policyjnej, naliczonej w wysokości 40 % podstawy jej wymiaru za 15 lat służby i 2,6 % podstawy wymiaru za każdy dalszy rok tej służby, z uwzględnieniem okresów składkowych i nieskładkowych oraz przysługujących mu podwyższeń
i dodatków, zasiłków i świadczeń pieniężnych oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołania organ emerytalno-rentowy wnosząc o ich oddalenie, podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonych decyzjach. Nadto wskazał, że informacja o przebiegu służby jest wiążąca dla organu emerytalno-rentowego przy wydawaniu decyzji.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2013 r., sygn. XI U 2236/12 oddalił odwołanie.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że S. C. nabył prawo do emerytury policyjnej na podstawie decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29.10.1998 r. Na wysokość emerytury uwzględniono wysługę emerytalną, w tym okres służby wojskowej
od 26.09.1977 r. do 28.09.1978 r., służby w SG od 29.09.1978 r. do 14.05.1991 r., służby w SG od 15.05.1991 r. do 31.07.1998 r., w łącznym wymiarze 30 lat,
4 miesięcy i 6 dni. Emerytura z tytułu wysługi lat według zestawienia wynosiła 75 % podstawy wymiaru.

Z informacji o przebiegu służby sporządzonej w dniu 30.09.2009 r. przez Instytut Pamięci Narodowej w trybie art.13a ust.1 ustawy z dnia 18.02.1994 r.
o zaopatrzeniu służb mundurowych wynika, że S. C. w okresie
od 29.09.1978 r. do 31.07.1990 r. pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa,
o jakich mowa w art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji
o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów.

Z dalszych ustaleń Sądu pierwszej instancji wynika, że Uchwałą Rady Ministrów Nr 781/56 z dnia 13.12.1956 r. nadano Ministerstwu Spraw Wewnętrznych statut organizacyjny, stanowiący, iż jednostką organizacyjną Wojsk Wewnętrznych jest m.in. Dowództwo Wojsk Ochrony Pogranicza. Uchwałą Rady Ministrów
Nr 128/89 z dnia 22.08.1989 r. zmieniono uchwałę w sprawie nadania statutu organizacyjnego MSW i wskazano m.in., że Ministrowi podlega Dowództwo Wojsk Ochrony Pogranicza.

Następnie Sąd ten ustalił, że w karcie osobowej odwołującego wpisano stopnie od młodszego chorążego do chorążego sztabowego oraz adnotację: ZWOP i Ochrona Pogranicza – zwiadowca. Odwołujący posiada pozytywną opinię specjalną z dnia 15.05.1991 r. wystawioną przez (...)Oddział Straży Granicznej, wskazującą na zajmowane stanowisko - kontroler Granicznej Placówki Kontrolnej w okresie od 26.09.1977 r. do 15.05.1991 r. wraz z informacją, iż przez cały okres służby realizował zadania bezpośrednio w kontroli ruchu granicznego. Pozytywną ocenę służby starszego chorążego sztab. SG S. C. za okres od 15.05.1991 r.
do 31.07.1998 r. wyraża też opinia o służbie z dnia 31.07.1998 r. Beskidzkiego Oddziału Straży Granicznej. Wskazano w niej, że odwołujący posiada wieloletnie doświadczenie w realizacji zadań na stanowisku kontrolera Grupy Kontroli Ruchu Granicznego w GPK SG Z..

Zaświadczenie Wojskowego Komendanta Uzupełnień w T. z dnia 1.10.2010 r. stwierdza między innymi, że ubezpieczony w okresie od 29.09.1978 r.
do 15.05.1991 r. w GB WOP – GPK Z. był kontrolerem. Ten okres służby ubezpieczonego był przedmiotem informacji IPN – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Sąd Okręgowy ustalił także, iż zarządzeniem Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza Nr 013 z dnia 11.02.1974 r. w sprawie udziału organów zwiadu
i pododdziałów granicznych w kontrwywiadowczej ochronie kraju, określono organizatorów i koordynatorów działań organów zwiadu i pododdziałów granicznych WOP w kontrwywiadowczej ochronie kraju, wymieniając w wytycznych m.in. zadania organów zwiadu WOP w przejściach granicznych.

Wytyczne Szefa Zarządu WOP dotyczące zakresu działania operacyjnego Wydziałów II Brygady, GPK i strażnic lądowych zostały zatwierdzone i wprowadzone do użytku służbowego w Wojskach Ochrony Pogranicza – zarządzeniem Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 058/ZW z dnia 10.10.1978 r. W w/w wytycznych ustalono zakres działania operacyjnego m.in. Granicznej Placówki Kontrolnej, jako pododdziału granicznego powołanego do operacyjnego zabezpieczenia określonych przejść granicznych /przejścia granicznego/ i obiektów, kontroli ruchu granicznego, rozpoznania i filtracji osób przekraczających granice państwa, wykonywania innych zleconych jej zadań wobec tych osób oraz udziału w KW ochronie kraju i działań na rzecz dalszego umacniania bezpieczeństwa i porządku publicznego w strefie działania.

Zarządzenie Nr 026/82 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 19.03.1982 r. dotyczyło przyjęcia przez Zwiad WOP operacyjnej ochrony pogranicza, natomiast
w dołączonym do niego zakresie zadań Zwiadu WOP w operacyjnej ochronie pogranicza szczegółowo wymieniono zadania Zwiadu Wojsk Ochrony Pogranicza.

Kolejnym zarządzeniem Nr 071 z dnia 15.12.1984 r. Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza zatwierdzono i wprowadzono do użytku służbowego w Wojskach Ochrony Pogranicza Wytyczne Szefa Zarządu Zwiadu WOP o zakresie działania operacyjnego organów zwiadu brygad WOP, GPK i lądowych strażnic kadrowych oraz uprawnień przełożonych operacyjnych. W wytycznych Szefa Zarządu Zwiadu WOP stanowiących załącznik do zarządzenia Nr 071 wyznaczono zakres działania operacyjnego organów zwiadu m.in. brygad GPK. Podano także, iż podstawowe czynności operacyjne w ograniczonym zakresie wykonywać mogą decyzją szefa wydziału, zwiady brygady WOP i po przeszkoleniu specjalistycznym – podoficerowie lądowej strażnicy kadrowej z wyłączeniem podoficerów funkcyjnych oraz kontrolerzy GPK. Nadto precyzyjnie opisano organizację i pracę operacyjną grupy operacyjnej Granicznej Placówki Kontrolnej WOP.

Dalej Sąd Okręgowy ustalił, że z informacji sporządzonej przez IPN w dniu 30.09.2009 r. wynika, że odwołujący w okresie od 29.09.1978 r. do 31.07.1990 r. pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa wymienionych w art. 2 ustawy
z dnia 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów bowiem od 29.09.1978 r.
do 31.07.1990 r. odwołujący był kontrolerem w Górnośląskiej Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza, Graniczny Punkt Kontrolny w Z..

W oparciu o tą informację, organ emerytalno-rentowy ustalił ponownie od dnia 1.01.2010 r. wysokość emerytury policyjnej odwołującego, wskazując, że do ustalenia wysokości świadczenia uwzględniono okresy służby wykazane w informacji IPN,
tj. 11 lat, 10 miesięcy i 2 dni oraz przyjęto wysługę emerytalną określoną
w załączonym zestawieniu /załącznik Z1/2009/ z tytułu służby wojskowej i służby
w SG w łącznym wymiarze 13 lat i 4 dni, które stanowiło integralną część decyzji.

Sąd pierwszej instancji na podstawie zeznań ubezpieczonego ustalił,
że ubezpieczony pełnił służbę w Granicznej Placówce Kontrolnej w Z. od 23.09.1978 r. do 31.07.1990 r. i nie pełnił służby w organach bezpieczeństwa państwa, nie pracował operacyjnie. Jako kontroler ruchu granicznego dokonywał odprawy paszportowej obywateli przekraczających granice państwa. Miał świadomość tego, że punkty kontrolne straży granicznej są w strukturach służby bezpieczeństwa. Wydział Zwiadu WOP zajmował się pracą operacyjną i podlegały mu grupy operacyjne na przejściach granicznych, on był pracownikiem grupy kontroli ruchu granicznego, nie należąc do wskazanej grupy. Nie potrafił wyjaśnić dlaczego w jego aktach osobowych wpisano Ochrona Pogranicza – zwiadowca.

Kierując się powyższymi ustaleniami Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżone decyzje odpowiadają przepisom prawa i stanowi faktycznemu sprawy.

Sąd Okręgowy powołał treść art.3 ust.2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r.
o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2009 r., Nr 24, poz. 145) oraz wskazał organy bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art.2 ust.1 ustawy z dnia 18.10.2006 r.
o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat
1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r., Nr 63, poz.425 ze zm.).

Sąd Okręgowy stwierdził, że skoro w myśl art. 2 ust.1 pkt 7 ustawy lustracyjnej jednostkami Służb Bezpieczeństwa w rozumieniu tej ustawy jest Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza (Zwiad WOP), który wykonywał operacyjną ochronę pogranicza, a do znajdującej się w jego strukturach Granicznej Placówki Kontrolnej (GPK) należała działalność operacyjna, natomiast podstawowe czynności operacyjne mogli wykonywać kontrolerzy GPK , to działalność odwołującego w okresie
od 29.09.1978 r. do 31.07.1990 r., w którym był on kontrolerem w (...) Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza – Graniczny Punkt Kontrolny
w Z. należy uznać za służbę w organach bezpieczeństwa państwa
w rozumieniu art.2 ust.1 pkt 7 w zw. z ust.3 ustawy lustracyjnej.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, iż dokumenty zgromadzone w sprawie dowodzą, że odwołujący w okresie wynikającym z informacji IPN o przebiegu służby był funkcjonariuszem terenowych organów bezpieczeństwa państwa i pełnił w nich służbę. Graniczna Placówka Kontrolna w Z., w której odwołujący pełnił służbę była organem bezpieczeństwa państwa. Mimo, iż odwołujący zaprzeczył,
by prowadził działalność operacyjną, jednak Sąd Okręgowy uznał jego działalność za służbę w organach bezpieczeństwa państwa. Bowiem w karcie osobowej ubezpieczonego figuruje zapis Ochrona Pogranicza – zwiadowca, a Wydział Zwiadu WOP wykonywał pracę operacyjną. Zeznania odwołującego nie potwierdzają zatem wersji, że on sam nie prowadził działalności operacyjnej, zwłaszcza w świetle innych zachowanych dokumentów.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy uznał, iż wysokość policyjnej emerytury odwołującego podlegała obniżeniu z 2,6 % podstawy wymiaru do 0,7 % podstawy wymiaru za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990, zgodnie z art.15b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…), w konsekwencji obie zaskarżone decyzje trzeba uznać za prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Apelację od wyroku wywiódł ubezpieczony zaskarżając wyrok w całości, wniósł o jego zmianę poprzez ustalenie wysokości emerytury policyjnej
z uwzględnieniem 40% podstawy wymiaru emerytury za pierwsze 15 lat służby, zgodnie z art.15 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności, art.15 i art.15b ustawy
o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) poprzez pominięcie art.15 przy ustalaniu wysokości emerytury policyjnej i zastosowanie wyłącznie art. 15b tej ustawy.

Rozpoznając apelację, Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja znajduje usprawiedliwione podstawy w dążeniu do wydania orzeczenia kasatoryjnego.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy istnieją podstawy
do obniżenia wysokości emerytury ubezpieczonego zgodnie z rozwiązaniami przyjętymi przez art.2 i art.3 ust.2 ustawy zmieniającej z dnia 23 stycznia 2009 r.

Zasadnicza problematyka prawna w niniejszej sprawie jest związana
z wejściem w życie z dniem 16 marca 2009 r. ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r.
o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 24, poz.145), która wprowadziła do ustawy
z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 8, poz.67 z późn. zm.) przepis art.15b, określający zasady obliczania wysokości emerytury dla osób, które pozostawały
w służbie przed 2 stycznia 1999 r. i pełniły służbę w charakterze funkcjonariusza
w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art.2 ustawy z dnia
18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (dalej jako ustawa lustracyjna).

Przepis art.2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. stanowi jakie jednostki są organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy. Zgodnie z tą normą, takimi jednostkami są: 1) Resort Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, 2) Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, 3) Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego, 4) jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3, a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej
w okresie do dnia 14 grudnia 1954 r., 5) instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe
w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych, 6) Akademia Spraw Wewnętrznych, 7) Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza, 8) Zarząd Główny Służby Wewnętrznej jednostek wojskowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe mu komórki, 9) Informacja Wojskowa, 10) Wojskowa Służba Wewnętrzna, 11) Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, 12) inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo-śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych. Zgodnie z ust.3 tej normy prawnej, jednostkami Służby Bezpieczeństwa,
w rozumieniu ustawy, są te jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które
z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami.

W świetle art.13a ust.1 ustawy zaopatrzeniowej funkcjonariuszy służb mundurowych, dodanym przez art.2 pkt 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. (Dz. U.
z 2009 r. Nr 24, poz.145) zmieniającym ustawę z dnia 18 lutego 1994 r.
o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) na wniosek organu emerytalnego właściwego według niniejszej ustawy, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu sporządza na podstawie posiadanych akt osobowych i w terminie 4 miesięcy od dnia otrzymania wniosku, przekazuje organowi emerytalnemu informację o przebiegu służby wskazanych funkcjonariuszy w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art.2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 11 stycznia 2012 r. (sygn. akt
K 36/09) orzekł, iż „Art.13a ust.6 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (...) jest zgodny z art.77 ust.2 i art.78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. W uzasadnieniu swojego stanowiska Trybunał m.in. wskazał, iż „jeśli decyzja organu emerytalnego zostanie zaskarżona, to o ostatecznym ukształtowaniu praw emerytalnych byłego funkcjonariusza organów bezpieczeństwa PRL można dopiero mówić po przeprowadzeniu stosownego postępowania przed sądem powszechnym. Należy podkreślić, że sąd powszechny nie ogranicza się
w takim wypadku do kontroli decyzji organu emerytalnego z punktu widzenia jej legalności, jak ma to miejsce w przypadku kontroli dokonywanej przez sąd administracyjny. Wręcz przeciwnie - sąd powszechny rozstrzyga merytorycznie
co do istoty sprawy”.

Odniesienie powyższych rozważań i stanowiska Trybunału Konstytucyjnego do realiów zaistniałego sporu uzasadnia konstatację, iż Sąd pierwszej instancji przedwcześnie uznał, iż zebrany materiał dowodowy jest wystarczający
do merytorycznego rozstrzygnięcia. Brak jest bowiem stanowczych ustaleń faktycznych, które pozwoliłyby na prawidłowe zastosowanie prawa materialnego.

Sąd ubezpieczeń społecznych, rozpoznający sprawę w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. w sprawie ponownego ustalenia (obniżenia) wysokości emerytury policyjnej byłego funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa, nie jest związany treścią informacji o przebiegu służby w organach bezpieczeństwa państwa przedstawionej przez Instytut Pamięci Narodowej, zarówno co do faktów (ustalonego w tym zaświadczeniu przebiegu służby), jak i co do kwalifikacji prawnej tych faktów (zakwalifikowania określonego okresu służby jako służby w organach bezpieczeństwa państwa). Związanie to obejmuje jedynie organ emerytalny, który przy wydawaniu decyzji musi kierować się danymi zawartymi
w informacji o przebiegu służby. Ustalenia faktyczne i interpretacje prawne Instytutu Pamięci Narodowej nie mogą natomiast wiązać sądu - do którego wyłącznej kompetencji (kognicji) należy ustalenie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia
w przedmiocie prawa do emerytury policyjnej i jej wysokości oraz odpowiednia kwalifikacja prawna (subsumcja) ustalonych faktów (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2011r., sygn. II UZP 10/11, OSNP 2012,
Nr 23-24 poz. 298).

Słusznie uznał Sąd Okręgowy, iż nie jest związany informacją Instytutu Pamięci Narodowej o przebiegu służby ubezpieczonego. Jakkolwiek Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe zmierzające do weryfikacji tej informacji na okoliczność ustalenia czy ubezpieczony w spornym okresie od 29 września 1978 r.
do dnia 31 lipca 1990 r. w (...) Brygadzie WOP - Graniczny Punkt Kontrolny w Z. na stanowisku kontrolera pełnił służbę w organach bezpieczeństwa, jednakże nie było ono wyczerpujące. Zgromadzone dowody,
w szczególności akty normatywne określające podległość służbową, organizację
i zakres działania Wojsk Ochrony Pogranicza i usytuowania w ich strukturze organizacyjnej Zwiadu WOP wskazują, że organa zwiadu brygad WOP, GPK i lądowe strażnice kadrowe realizują działania operacyjne w zakresie ochrony granicy państwa, przejść granicznych i obiektów, kontroli ruchu granicznego, udziału
w kontrwywiadowczej ochronie kraju oraz działań na rzecz umacniania bezpieczeństwa, ładu i porządku publicznego na pograniczu (vide: np. Wytyczne Szefa Zarządu Zwiadu WOP, stanowiące załącznik do Zarządzenia Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza Nr 071 z dnia 15.12.1984 r. – rozdział I pkt 6 – k.56).

Zaś w rozdziale II punkt D ppkt 31 Wytycznych określono ukierunkowanie pracy operacyjnej grupy operacyjnej GPK.

Ubezpieczony przyznał, że w Granicznym Punkcie Kontrolnym
w Z. grupy operacyjne realizowały działania operacyjne, lecz te nie były jego udziałem, gdyż nie był członkiem tych grup. Był pracownikiem Grupy Kontroli Ruchu Granicznego (co podtrzymał na rozprawie apelacyjnej).
Sąd Okręgowy uznał, iż skarżący nie wykazał, iż nie prowadził pracy operacyjnej, wskazując iż, jego zeznania nie potwierdzają prezentowanej wersji. Apelujący, dowodząc braku podstaw do obniżenia wysokości świadczenia, przedstawił m.in. opinię o służbie z dnia 31 lipca 1998 r., z której wynika, iż realizował zadania kontrolera Grupy Kontroli Ruchu Granicznego (…) – k.26 a.s. Wprawdzie to na stronie wywodzącej z określonych faktów skutki prawne ciąży obowiązek ich wykazania (art.232 k.p.c.), lecz brak wskazania dowodów przez stronę występującą bez fachowego pełnomocnika, nie uniemożliwiał Sądowi przeprowadzenia dowodów dla zweryfikowania twierdzeń ubezpieczonego o braku jego uczestnictwa
w czynnościach operacyjnych, tym bardziej, że art.232 zdanie drugiej k.p.c. taką możliwość aktywności Sądu przewiduje, stanowiąc, iż Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę.

Zatem sama podległość służbowa nie może być podstawą uznania,
że ubezpieczony pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów. Tylko stanowcze ustalenia faktyczne w kwestii faktycznie wykonywanych przez ubezpieczonego obowiązków służbowych w spornym okresie, pozwolą na prawidłowe zastosowanie prawa materialnego.

Celem poczynienia ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy przeprowadzi dowód
z akt osobowych ubezpieczonego, przechowywanych w Wojskowej Komendzie Uzupełnień w T., przesłucha w charakterze świadków autorów opinii służbowych z dnia 15 maja 1991 r. i z dnia 31 lipca 1998 r. oraz inne osoby zawnioskowane przez skarżącego w charakterze świadków, jak też inne niezbędne dowody, których konieczność przeprowadzenia wyniknie podczas postępowania dowodowego.

Dopiero ustalenie, czy w spornym okresie od 29 września 1978 r. do 31 lipca 1990 r. ubezpieczony faktycznie pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa, umożliwi prawidłowe zastosowanie prawa materialnego.

Zatem, nie przesądzając wyniku ostatecznego rozstrzygnięcia, Sąd Apelacyjny na mocy art.386 § 4 k.p.c. i art.108 § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

/-/ SSA G.Pietrzyk-Cyrbus /-/ SSA L.Jachimowska /-/ SSA A.Grymel

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek