Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W dniu 17 sierpnia 2012 r. powód – E. T. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) wniósł o zasądzenie od pozwanej – (...) Sp. z o.o. w B. kwoty 35.139,53 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20 listopada 2009 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W piśmie procesowym z dnia 8 listopada 2012 r. powód wniósł o wezwanie do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanej – (...) w B. i zasądzenia kwoty 35.139,53 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20 listopada 2009 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z 27 czerwca 2013 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił powództwo wobec pozwanych: (...)Sp. z o.o. w B. i (...) w B. oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej (...) Sp. z o.o. w B. kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Jednocześnie Sąd ten nie obciążył powoda kosztami postępowania w stosunku do pozwanej – (...) w B..

Zażalenie od postanowienia w przedmiocie kosztów zawartego w w/w wyroku wniosła pozwana – (...) w B., zaskarżając je w całości. Pozwana domagała się w tym zakresie zmiany przedmiotowego orzeczenia poprzez obciążenie kosztami procesu i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej – (...) w B. kosztów procesu obejmujących koszty zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, jak również kosztów postępowania zażaleniowego, według norm przepisanych.

Zaskarżonemu postanowieniu pozwana – (...) w B. zarzuciła naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 102 ustawy z dnia 17.11.1964 r. kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 1964, Nr 43, Poz. 296 ze zmianami) poprzez jego zastosowanie, skutkujące odstąpieniem od obciążania powoda kosztami procesu, wobec braku podstaw zastosowania niniejszego przepisu.

W uzasadnieniu zażalenia pozwana – (...) w B. podniosła, że postanowienie Sądu I instancji zawarte w pkt. 5 wyroku jest błędne i powinno zostać zmienione, zgodnie z petitum niniejszego zażalenia.

Pozwana – (...) w B. wskazała, iż zgodnie z treścią art. 102 k.p.c.: „W wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.". Zastosowanie tego artykułu stanowi wyjątek od wyrażonej w art. 98 k.p.c. ogólnej zasady odpowiedzialności za wynik postępowania. Jako taki, art. 102 k.p.c. nie może być wykładany rozszerzająco, wyklucza uogólnienie i może być stosowany w zależności od konkretnego przypadku (por. postanowienie SN z dnia 16.01.2013 r., sygn. akt II CZ 151/12). Jak wynika z treści samego przepisu, zastosowanie art. 102 k.p.c. może mieć miejsce jedynie w „wypadkach szczególnie uzasadnionych". Jako tego rodzaju wypadki podaje się niezmiennie w orzecznictwie okoliczności związane z samym przebiegiem procesu, do których zaliczyć należy: sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń, prekluzję, jak i leżące na zewnątrz takie jak: sytuacja majątkowa, czy życiowa strony. W każdym wypadku ocenie podlega całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać zastosowanie tego wyjątku, oceniony z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (postanowienie SN z 19.10.2012 r., sygn. akt V CZ 46/12, postanowienie SN z 14.01.1974 r., sygn. akt II CZ 223/73).

Pozwana – (...) w B. wskazała, że zastosowanie art. 102 k.p.c. w niniejszej sprawie, wobec żądania zasądzenia na jej rzecz kosztów procesu, Sąd meritii umotywował okolicznością zasadności powództwa wynikającego z faktycznego wykonania przez powoda robót budowlanych, które nie były objęte zakresem umowy zawartej przez strony, które to powództwo z uwagi na podniesiony zarzut przedawnienia roszczeń uległo oddaleniu, a nadto reprezentowaniem zarówno pozwanej (...) Sp. z o.o. w B., jak również pozwanej (...)w B. przez tego samego pełnomocnika.

Przytoczona argumentacja Sądu I instancji jest w ocenie skarżącej pozbawiona podstaw, a nadto chybiona. W § 2 umowy nr (...) z dnia 16 czerwca 2009 r. powód wyraźnie przyjął na siebie zobowiązanie do wykonania robót budowlanych obejmujących „docieplenie wraz z malowaniem elewacji ścian zewnętrznych budynku mieszkalnego przy ul. (...) w B. [...] uwzględniający docieplenie wraz z pracami towarzyszącymi na ścianach szczytowych i ścianie frontowej." Wykonane przez powoda prace w zakresie robót dodatkowych wchodzą w zakres prac określonych umową, gdyż strony zgodnie postanowiły, iż powodowi za wykonanie przedmiotu umowy należeć się będzie wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 121.701,38 zł (słownie: sto dwadzieścia jeden tysięcy siedemset jeden złotych 38/100). Zgodnie zaś z treścią art. 632 k.c. (znajdującego w drodze analogii zastosowanie do umowy o roboty budowlane - por. wyr. SN z 15.6.2007 r., sygn. akt V CSK 63/07), jeżeli strony umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Sytuacja występująca w niniejszej sprawie odpowiada, zdaniem pozwanej wprost hipotezie i dyspozycji przywołanego przepisu.

Mając na względzie powyższą argumentację, powództwo w niniejszej sprawie uznać należało w ocenie pozwanej – (...) w B. za bezzasadne, nawet gdyby nie podniosła ona skutecznie zarzutu przedawnienia roszczenia powoda.

Ponadto z uwagi na okoliczność, iż Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku wskazał, iż w jego ocenie nie ulega wątpliwości, iż powód w istocie wykonał dodatkowe roboty budowlane, które nie były objęte zakresem umowy zawartej przez strony, pozwana wskazała, iż także w tej sytuacji roszczenie powoda pozostaje bezzasadne. Zgodnie bowiem z zawartym w umowie nr (...) z dnia 16.06.2009 r. postanowieniem §11 ust. 5 „roboty dodatkowe, zamienne lub nieprzewidziane, których potwierdzona przez Zamawiającego konieczność wykonania wystąpi w toku realizacji przedmiotu niniejszej umowy, Wykonawca zobowiązany jest wykonać na dodatkowe zlecenie Zamawiającego przy zachowaniu tych samych cen z kosztorysu ofertowego, parametrów i standardów — po podpisaniu przez strony dodatkowej umowy ustalającej zakres rzeczy, finansowy oraz termin realizacji takich robót." Strony nie tylko zastrzegły konieczność potwierdzenia zlecenia wykonania robót dodatkowych przez pozwaną przed przystąpieniem do nich przez powoda, ale nadto zastrzegły dla tej czynności formę pisemną. Zawarcie przez strony dodatkowej umowy o dodatkowe roboty budowlane nie miało jednak w niniejszej sprawie miejsca.

Pozwana podniosła ponadto, iż powód jako profesjonalista, czyli podmiot, od którego wymaga sie zachowania należytej staranności w stopniu wyższym, aniżeli od osoby nie prowadzącej działalności gospodarczej, powinien zdawać sobie sprawę ze znaczenia zawartych przez siebie umów. Stąd w opinii pozwanej można było wymagać od powoda prawidłowej oceny zasadności kierowanych roszczeń, tym bardziej, iż w postępowaniu przed sadem korzystał on z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, powództwo zaś było starannie przygotowane.

Jednocześnie pozwana wskazała, że uzasadniając zastosowanie art. 102 k.p.c. w odniesieniu do pozwanej – (...)w B. oraz jej żądania w zakresie zasądzenia kosztów procesu, Sąd I instancji powołał się bezpodstawnie na rzekomy brak poniesienia przez pozwaną dodatkowych kosztów udziału w postępowaniu, przez wzgląd na okoliczność reprezentowania obu pozwanych ( (...), (...)) przez tego samego pełnomocnika. Zgłoszonym do sprawy pełnomocnikiem pozwanej – (...) Sp. z o.o. w B. był adwokat P. S., natomiast pozwanej – (...) w B., radca prawny M. M.. Radca prawny M. P. występował w sprawie jedynie jako substytut zgłoszonych uprzednio do postępowania przez w/w pełnomocników.

Co więcej, pozwana podkreśliła, iż jej udział w procesie został wywołany wytoczeniem powództwa przez powoda, w dodatku powództwa z samej zasady całkowicie bezpodstawnego, co zmusiło pozwaną Wspólnotę do konieczności poszukiwania profesjonalnej pomocy prawnej, generując tym samym po jej stronie koszty (wynagrodzenie pełnomocnika) niezbędne do zniweczenia żądania pozwu. Obarczanie strony wygrywającej proces, która de facto wzięła w nim udział tylko i wyłącznie z zamierzonej woli powoda, kosztami procesu, uznać należy za rażąco niesprawiedliwe.

Zdaniem pozwanej, w niniejszej sprawie nie występuje „szczególnie uzasadniony wypadek" w rozumieniu art. 102 k.p.c. usprawiedliwiający odstąpienie od obciążania strony powodowej kosztami procesu, tym bardziej, iż z uwagi na reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika powód musiał posiadać i posiadał świadomość ewentualnych konsekwencji wysuwanych roszczeń, polegających na oddaleniu powództwa oraz konieczności poniesienia kosztów procesu.

Sąd zważył, co następuje:

Zażalenie jest uzasadnione i prowadzi do zmiany wydanego orzeczenia, które zostało przez pozwaną – (...) w B. zaskarżone w całości.

Pierwotnie pozwaną w sprawie był podmiot o nazwie (...) Sp. z o.o. w B., gdyż tak wskazywał w pozwie powód, natomiast w piśmie procesowym z dnia 8 listopada 2012 r., powód na podstawie art . 194 k .p .c . wniósł o wezwanie do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanej (...) w B.. Jednocześnie mimo braku legitymacji biernej po stronie pozwanej – (...) Sp. z o.o. w B., nie doszło do skutecznego wstąpienia, na zasadzie art . 194 § 2 k .p .c . pozwanej – (...) w B. w miejsce pozwanej –(...) Sp. z o.o. w B. i umorzenia postępowania wobec tej ostatniej na zasadzie art. 355 k.p.c.

Z powyższych przyczyn powód powinien zostać uznany za stronę przegrywającą sprawę zarówno w stosunku do pozwanej – (...) Sp. z o.o. w B., jak i (...) w B.. Skoro zatem pozwane, przeciwko którym powództwo zostało oddalone zgłosiły wniosek o zasądzenie kosztów procesu, a reprezentowane były przez profesjonalnego pełnomocnika, to Sąd Okręgowy zasądził od powoda również na rzecz wygrywającej proces pozwanej – (...) w B., koszty procesu na mocy art . 98 § 1 i 3 oraz art. 99 k .p .c . i art .194 § 1 zd. 2 k .p .c . , na które składają sie koszty zastępstwa procesowego 2.400 zł i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa 17 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie nie było podstaw do odstąpienia na zasadzie art . 102 k .p .c . od obciążania powoda kosztami procesu należnymi pozwanej – (...) w B., gdyż skutkowałoby to obciążeniem strony pozwanej konsekwencjami niestarannego działania pełnomocnika powoda. Pozwana (...) w B. wdała się w spór, a prowadzona w trakcie procesu obrona wiązała się ze znacznym nakładem pracy reprezentującego ją profesjonalnego pełnomocnika. W tej sytuacji nie może przemawiać za zastosowaniem art . 102 k .p .c .

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art . 386 § 1 k .p .c . w zw. z art . 397 § 2 k .p .c .