Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Agata Gawron-Sambura

Sędziowie SSO Krzysztof Ficek

SSR del. Małgorzata Peteja-Żak (spr.)

Protokolant Natalia Skalik-Paś

przy udziale Jolanty Mandzij

Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2014 r.

sprawy P. Z., syna W. i E.

ur. (...) w P.

oskarżonego z art. 190§1 kk i art. 216§1 kk w zw. z art. 11§2 kk przy zast. art. 12 kk, art. 191§2 kk, art. 191§2 kk w zw. z art. 12 kk, art. 191§1 kk i art. 216§1 kk w zw. z art. 11§2 kk

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżyciela publicznego i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 18 listopada 2013 r. sygnatura akt IX K 1986/12

na mocy art. 437 kpk, art. 438 kpk, art. 624 § 1 kpk

1.  uchyla punkty 1, 3, 4 oraz 9 w zakresie dotyczącym dowodu rzeczowego znajdującego się na karcie 9 akt zaskarżonego wyroku i w tej części sprawę oskarżonego P. Z. o czyny opisane w punkcie 1 i 4 aktu oskarżenia przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Gliwicach;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że ustala, iż rozstrzygnięcie z punktu 5 odnosi się do kary pozbawienia wolności orzeczonej w punkcie 2 zaskarżonego wyroku;

3.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

4.  zwalnia oskarżonego od zapłaty kosztów sądowych postępowania odwoławczego, obciążając wydatkami Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 150/14

UZASADNIENIE WYROKU

z dnia 9 maja 2014r.

Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 18 listopada 2013r., w sprawie o sygn. IX K 1986/12, w pkt 1 na mocy art. 17 § 1 pkt 10 kpk umorzył postępowanie wobec P. Z. o czyn wyczerpujący znamiona przestępstwa z art. 190 § 1 kk i art. 216 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i art. 12 kk, opisany w pkt I części wstępnej wyroku, z uwagi na brak wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej.

W pkt 2 oskarżonego P. Z. uznano za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów w pkt II i III aktu oskarżenia, z których pierwszy wyczerpuje znamiona występku z art. 191 § 2 kk, a drugi z art. 191 § 2 kk w zw. z art. 12 kk, przy uznaniu, że stanowią one ciąg przestępstw i za to na mocy art. 191 § 2 kk w zw. z art. 91 § 1 kk wymierzono mu jedną karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Nadto w pkt 3 wyroku, w miejsce czynu zarzucanego oskarżonemu w pkt IV, a realizującego znamiona przestępstwa z art. 191 § 1 kk i art. 216 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, Sąd uznał oskarżonego za winnego popełnienia jedynie czynu wyczerpującego znamiona występku z art. 191 § 1 kk i za na mocy tego przepisu wymierzył mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Na mocy art. 91 § 2 kk i art. 86 § 1 kk orzeczone wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności połączono, orzekając karę łączną 8 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie w oparciu o art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk warunkowo zawieszono na okres próby 4 lat.

Na mocy art. 73 § 1 kk Sąd oddał oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora sądowego, nadto na mocy art. 72 § 1 pkt 2 i 5 kk zobowiązał oskarżonego do przeproszenia pokrzywdzonej w formie pisemnej w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się wyroku oraz do powstrzymania się od nadużywania alkoholu.

Na mocy art. 44 § 2 kk w pkt 9 wyroku orzeczono przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych w postaci dwóch kartek papieru z naniesionymi odręcznymi zapiskami, znajdującymi się na k. 5 i 9 akt sprawy, a zarejestrowanymi w rejestrze dowodów rzeczowych Prokuratury Rejonowej G. w G..

Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy z urzędu kwotę 841,32 złotych brutto tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu oraz zwolnił oskarżonego z obowiązku ponoszenia kosztów procesu.

Od niniejszego wyroku apelację wywiedli Prokurator Rejonowy i obrońca oskarżonego.

Prokurator Rejonowy zarzucił wyrokowi obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 216 § 1 kk poprzez niesłuszne niezastosowanie wymienionego przepisu w opisach i kwalifikacjach prawnych czynów określonych w pkt I i IV części wstępnej wyroku, do których odnoszą się punkty nr 1 i 3 części dyspozytywnej wyroku, podczas gdy z poczynionych ustaleń faktycznych wynika, iż oskarżony swoim zachowaniem wypełnił znamiona ustawowe występków określonych w art. 216 § 1 kk. Podnosząc powyższe wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, na rozprawie doprecyzowując, iż wnosi o uchylenie wyroku w zaskarżonej części.

Obrońca oskarżonego zaskarżył wyrok w części dot. rozstrzygnięcia o karze, na korzyść oskarżonego, zarzucając wyrokowi rażącą niewspółmierność kary łącznej w wymiarze 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 4 lata w stosunku do postawy sprawcy oraz jego właściwości i warunków osobistych.

Stawiając taki zarzut wniósł on o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności w łagodniejszym wymiarze z warunkowym zawieszeniem jej wykonania stosownie do art. 70 § 1 kk na przewidziany przepisami prawa minimalny okres próby wynoszący 2 lata, a alternatywnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja organu oskarżycielskiego okazała się zasadna na tyle, że w jej następstwie konieczna była znaczna korekta zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie jego pkt 1, 3, 4 i 9 w zakresie dot. dowodu rzeczowego znajdującego się na k. 9 akt oraz przekazanie w tej części sprawy oskarżonego o czyny opisane w pkt 1 i 4 aktu oskarżenia do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Wobec niekwestionowania przez obu skarżących poczynionych przez Sąd merytoryczny ustaleń faktycznych, należy na wstępie jednak stwierdzić, iż Sąd ten w sposób dokładny i rzetelny przeprowadził postępowanie dowodowe, w trakcie którego przedsięwziął niezbędne i odpowiednie czynności celem wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności w sprawie. Zgromadzone dowody następnie poddał wnikliwej analizie, a w motywach zaskarżonego orzeczenia ustosunkował się do każdego z przeprowadzonych dowodów. W szczególności wyjaśnił, którym dowodom dał wiarę i dlaczego, a także które okoliczności sprawy można na ich podstawie uznać za udowodnione. Przedstawiona przez Sąd I instancji analiza dowodów w pełni zasługiwała na uwzględnienie. Była ona spójna i uwzględniała zasady doświadczenia życiowego, w tym zawodowego. Zasadność ocen i wniosków wyprowadzonych przez Sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego odpowiadała prawidłowości logicznego rozumowania, nadto analiza ta nie wykraczała poza ramy swobodnej oceny dowodów. Sąd I instancji w sposób poprawny zastosował również przepisy prawa materialnego w zakresie czynów zarzucanych oskarżonemu w pkt 2 i 3 aktu oskarżenia, dokonując ich prawidłowej kwalifikacji prawnej oraz przyjmując konstrukcję ciągu przestępstw, a w konsekwencji prawidłowo przypisał oskarżonemu P. Z. popełnienie dwóch przestępstw, wyczerpujących odpowiednio znamiona typu czynu zabronionego z art. 191 § 2 kk i z art. 191 § 2 kk w zw. z art. 12 kk, za które wymierzył jedną karę.

Przechodząc do ustosunkowania się do podniesionego przez Prokuratora zarzutu dot. niesłusznego niezastosowania przez Sąd I instancji przepisu art. 216 § 1 kk w opisach oraz kwalifikacjach prawnych dwóch czynów zarzucanych w pkt 1 i 4 części wstępnej wyroku, należy w pełni podzielić zasadność stawianego zarzutu.

Jak prawidłowo wskazuje skarżący, oskarżonemu zarzucono w pkt 1 aktu oskarżenia popełnienie czynu wyczerpującego znamiona określone w dwóch przepisach kodeksu karnego, a to z art. 190 § 1 kk i art. 216 § 1 kk. O ile ściganie za czyn z art. 190 § 1 kk następuje na wniosek osoby pokrzywdzonej, to za czyn z art. 216 § 1 kk odbywa się z oskarżenia prywatnego. Poza sporem w niniejszej sprawie pozostaje, iż pokrzywdzona E. Z. w zawartej przed mediatorem sądowym ugodzie, w jej pkt 3, w sposób wyraźny i prawnie dozwolony, cofnęła złożony wniosek o ściganie karne oskarżonego za przestępstwo gróźb karalnych, to jednak gdy idzie o czyny z art. 216 § 1 kk cofnęła ona także prywatny akt oskarżenia (pkt 5), podczas gdy takowy nie był podstawą wszczęcia postępowania w niniejszej sprawie z uwagi na objęcie w dniu 5 listopada 2012r. przez Prokuratora ściganiem z urzędu przestępstw prywatnoskargowych, dokonanych w okresie między 6 a 28 września 2012r., w trybie art. 60 § 1 kpk, po stwierdzeniu, iż wymaga tego interes społeczny. Wprawdzie Sąd meriti, po uzyskaniu sprawozdania z przeprowadzonego postępowania mediacyjnego, nie wyraził w sposób wyraźny zgody na rozprawie na cofnięcie wniosku, to jednak w sposób konkludentny zgodził się na to umarzając postępowanie w tej części z powodu cofnięcia wymaganego wniosku o ściganie (art. 17 § 1 pkt 10 kpk). Jest jednak oczywistym, co słusznie podkreśla skarżący, ale także i Sąd orzekający w pisemnych motywach swojego rozstrzygnięcia, iż w pkt 1 zaskarżonego wyroku nieprawidłowo umorzono postępowanie o czyn zarzucany aktem oskarżenia, a mający także realizować i znamiona z art. 216 § 1 kk, w tym bowiem zakresie Prokurator objął ściganiem z urzędu ten czyn i nie odstąpił od oskarżenia aż do momentu wyrokowania.

Podobnie, choć w nieco innym układzie procesowym, ma się sytuacja jeśli idzie o czyn zarzucany oskarżonemu w pkt 4 aktu oskarżenia, kwalifikowany kumulatywnie z art. 191 § 1 kk i art. 216 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk. Sąd Rejonowy mianowicie przypisując winę oskarżonemu wyeliminował z opisu czynu i z jego kwalifikacji prawnej przestępstwo znieważenia, choć równocześnie z poczynionych przez niego ustaleń faktycznych miało wynikać, że zachowaniem swoim oskarżony wyczerpał w ramach jednego czynu ustawowe znamiona przestępstw określonych w przepisach art. 191 § 1 kk i art. 216 § 1 kk. Również i w tym przypadku Sąd orzekający przyznał w uzasadnieniu wyroku, że skupiając się nadmiernie na treści ugody mediacyjnej błędnie wyeliminował z opisu czynu przypisanego oskarżonemu znieważanie E. Z. słowami powszechnie uważanymi za obelżywe, a w konsekwencji pominął i w kwalifikacji prawnej jego zachowania art. 216 § 1 kk (a tym samym i art. 11 § 2 kk), choć Prokurator nie wyraził wcale na rozprawie woli cofnięcia ścigania w tym zakresie.

W konsekwencji zatem podzielenia w całości zarzutu apelacji Prokuratora stało się konieczne uchylenie pkt 1, 3, 4 oraz 9 w zakresie dot. dowodu rzeczowego znajdującego się na k. 9 akt zaskarżonego wyroku i w tej części przekazanie sprawy oskarżonego o czyny opisane w pkt 1 i 4 aktu oskarżenia do ponownego rozpoznania.

Przeprowadzając ponownie postępowanie dowodowe odnośnie w/w czynów Sąd Rejonowy przesłucha oskarżonego i pokrzywdzoną, po czym, o ile nie ujawnią się inne konieczne do przeprowadzenia dowody, taki materiał dowodowy Sąd podda następnie wszechstronnej i wnikliwej analizie oraz swobodnej ocenie zgodnie z zasadami prawidłowego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, wyciągając prawidłowe wnioski końcowe, oczywiście z uwzględnieniem podniesionych powyżej uwag Sądu odwoławczego i wystrzegając się uchybień, które zadecydowały o uchyleniu wyroku w zaskarżonej części i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania. Przy tak zgromadzonych dowodach Sąd dokona ponownie oceny prawnej zarzucanych oskarżonemu czynów, mając oczywiście w polu widzenia skutecznie cofnięty przez pokrzywdzoną wniosek o ściganie występku z art. 190 § 1 kk.

Wobec powyższego rozstrzygnięcia, ustosunkowując się wprost do zarzutu środka odwoławczego obrońcy oskarżonego, kwestionującego wysokość orzeczonej w pkt 4 kary łącznej 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, należy stwierdzić, że traci on na aktualności wobec konieczności przeprowadzenia ponownie postępowania w sprawie o czyny opisane w pkt 1 i 4 aktu oskarżenia. Nie znalazł natomiast Sąd Okręgowy powodów do kwestionowania orzeczenia w zakresie kary orzeczonej w pkt 2 zaskarżonego wyroku za ciąg przestępstw z art. 191 § 2 kk i z art. 191 § 2 kk w zw. z art. 12 kk, bowiem należy zaznaczyć, że o rażącej niewspółmierności kary w rozumieniu art. 438 pkt 4 kpk nie można mówić w sytuacji, gdy Sąd wymierzając karę uwzględnił wszystkie okoliczności wiążące się z poszczególnymi ustawowymi dyrektywami i wskaźnikami jej wymiaru. O rażącej niewspółmierności kary nie można mówić wówczas, gdy granice swobodnego uznania sędziowskiego, stanowiącego ustawową zasadę sądowego wymiaru kary, nie zostały przekroczone.

W ocenie Sądu Okręgowego wymierzona oskarżonemu jedna kara 6 miesięcy pozbawienia wolności w żadnym razie nie może uchodzić za rażąco surową. Wypełnia ona wymogi prewencji ogólnej i spełnia swoje cele w zakresie społecznego oddziaływania, uwzględniając wszelkie okoliczności mające wpływ na wymiar kary, jest adekwatna do stopnia zawinienia oskarżonego i wykazanego przezeń natężenia złej woli. Sąd jurysdykcyjny prawidłowo ustalił, wskazał oraz ocenił wszystkie okoliczności mające wpływ na wysokość orzeczonej kary pozbawienia wolności, stwierdzenie pozytywnej prognozy kryminologiczno – społecznej względem oskarżonego, dobór okresu próby związanego z warunkowym zawieszeniem wykonania kary, stąd też i ustalono, że rozstrzygnięcie z pkt 5 odnosi się do kary 6 miesięcy pozbawienia wolności. Należy zauważyć, że wbrew twierdzeniom obrońcy oskarżonego, wysnuta wobec oskarżonego pozytywna prognoza kryminologiczno – społeczna jest niepewna i niestabilna, zważywszy na prezentowaną postawę przez oskarżonego w czasie procesu (przyznanie się do winy, a równocześnie obciążanie winą matki za zabranie pieniędzy wypłaconych z ubezpieczenia, stanowiących jego własność) oraz zachowanie po przeprowadzonej mediacji, kiedy to wcale nie odnotowano jakiejś znaczącej poprawy w postępowaniu oskarżonego, który nadal zamieszkuje u matki, pozostając na jej wyłącznym utrzymaniu. Słusznie Sąd orzekający przyjął, że zachodzi konieczność weryfikacji jego postawy i ciągłego monitorowania zachowania wobec osoby najbliższej, stąd orzeczoną karę zawieszono na wydłużony okres próby wynoszący 4 lata. Ustanowiony dozór kuratorski stanowić ma zaś gwarancję tego, że oskarżony nie popełni ponownie przestępstwa, bowiem skutkować to może wprowadzeniem do wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności.

Z tych wszystkich powodów uznano, że orzeczona wobec oskarżonego kara pozbawienia wolności, wzmocniona dodatkowo orzeczonymi obowiązkami wobec oskarżonego - powstrzymania się od nadużywania alkoholu oraz przeproszenia pokrzywdzonej - nie cechuje się rażącą niewspółmiernością pomimo zawieszenia jej wykonania, a tym samym apelacja obrońcy w tym zakresie nie zasługuje na uwzględnienie.

Nie znajdując zatem podstaw do uwzględnienia zarzutów podniesionych w apelacji obrońcy oskarżonego, Sąd Okręgowy w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymał go w mocy, równocześnie zwalniając oskarżonego od zapłaty kosztów sądowych postępowania odwoławczego i obciążając wydatkami Skarb Państwa.