Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 24 września 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2012 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

na skutek zażalenia pozwanej

na postanowienie zawarte w pkt 2 wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 26 lipca 2012 r., sygn. akt XII C 132/12

p o s t a n a w i a :

o d d a l i ć zażalenie.

Sygn. akt V ACz 732/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Gliwicach zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 3 617 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Uznał Sąd, iż rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów zastępstwa procesowego znajduje uzasadnienie w art. 49 ¹ ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. nr 119 poz. 1116 z późn. zm.), zgodnie z którym koszty sądowe oraz koszty zastępstwa procesowego postępowania wszczętego przez osobę, która z uwagi na bezczynność spółdzielni wystąpiła z żądaniem ustanowienia odrębnej własności lokalu pokrywa spółdzielnia. W judykaturze jednoznacznie i konsekwentnie wskazywano, iż przepis ten przesądza, że koszty postępowania sądowego pokrywa spółdzielnia niezależnie od wyniku postępowania, czym wprowadzone zostało odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik procesu (vide: postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2011 r. sygn. II CZ 56/11, z dnia 28 października 2011 sygn. akt I CZ 101/11, z dnia 9 listopada 2011 r. sygn. akt II CZ 87/11). Postawienie strony procesu w sytuacji niepewności co do uzyskania zwrotu kosztów procesu stwarza rzeczywiste zagrożenie dla korzystania przez stronę z konstytucyjnego prawa do sądu.

W realiach niniejszego postępowania należy dodatkowo mieć na uwadze, że powódka wygrała spór. Powódka wystąpiła z roszczeniem do sądu, albowiem pozwana (...) nie chciała zaspokoić go w sposób dobrowolny, pomimo tego, że powódka złożyła wniosek już w dniu 31 lipca 2007 r. (data wpływu wniosku do Sekretariatu (...), k. 21). Również po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 14 lutego 2012 r. pozwana nie podjęła w stosunku do powódki żadnych czynności zmierzających do zaspokojenia jej roszczenia. Dopiero w dniu 15 czerwca 2012 r., po otrzymaniu odpisu pozwu złożonego przez profesjonalnego pełnomocnika do sądu, pozwana podjęła czynności zmierzające do dobrowolnego zaspokojenia roszczenia informując powódkę pismem wysłanym w dniu 18 czerwca 2012 r. (k. 54), że ustanowi na jej rzecz odrębną własność lokalu i nieodpłatnie przeniesienie to prawo bez żadnych warunków wstępnych, jednakże bez sprecyzowania terminu. Powódka, biorąc pod uwagę dotychczasowe zachowanie pozwanej, brak informacji o możliwości nieodpłatnego przeniesienia własności po wydaniu wyroku przez Trybunał Konstytucyjny, stawianie dodatkowych warunków związanych z przeniesieniem własności, miała prawo mieć ograniczone zaufanie, co do podjętych przez pozwaną działań i domagać się ochrony prawnej przy dochodzeniu roszczenia korzystając z przysługującego jej konstytucyjnego prawa do sądu, w tym prawa do korzystania z pomocy pełnomocnika. Nieprzystąpienie przez powódkę do aktu notarialnego w ocenie sądu nie uzasadnia przypisania powódce winy uzasadniającej obciążenie jej kosztami postępowania. Nie znaleziono również podstaw do obciążenia powódki kosztami postępowania w oparciu o art. 103 k.p.c. Uregulowany w tym przepisie wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu wskazuje, że zastosowanie tego przepisu jest możliwe tylko w przypadku zaistnienia winy kwalifikowanej – niesumienności lub oczywiście niewłaściwego postępowania w toku procesu (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1951 r., C 423/51, OSNCK 1953, nr 1, poz. 21; wyrok SN z dnia 25 sierpnia 1967 r., II PR 53/67, OSP 1968, z. 6, poz. 120). Użyte w komentowanym przepisie określenie „niesumienne lub oczywiście niewłaściwe” postępowanie odnosi się tylko do tych czynności, które podejmowane są w ramach postępowania sądowego, a nie postępowania pozasądowego lub niedotyczącego konkretnej sprawy – zob. orzeczenie SN z dnia 4 grudnia 1951 r., C 423/51, OSNCK 1953, nr 1, poz. 21; orzeczenie SN z dnia 21 sierpnia 1954 r., 2 CZ 80/54, NP 1955, nr 3, s. 112; wyrok SN z dnia 25 sierpnia 1967 r., II PR 53/67, OSP 1968, z. 6, poz. 120; postanowienie SN z dnia 27 lipca 1971 r., II PZP 29/71, LEX nr 6971.

Z powołanych wyżej powodów Sąd nie znalazł podstaw do zastosowania art. 101 k.p.c. Przepis ten przewiduje wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Pozwanemu pomimo uwzględnienia powództwa należy się zwrot kosztów procesu, jeżeli:

a) nie dał powodu do wytoczenia powództwa i b) przy pierwszej czynności procesowej uznał żądanie pozwu. Obie te przesłanki muszą być spełnione kumulatywnie.

Zachowanie pozwanej, oceniane przez pryzmat jej dotychczasowych działań nie usprawiedliwia wniosku, że powódka uzyskałaby zaspokojenie swojego roszczenia bez wytoczenia powództwa przez profesjonalnego pełnomocnika.

Wobec powyższego sąd postanowił jak w punkcie 2 sentencji, mając na względzie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 49 ¹ ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych i uwzględniając koszty zastępstwa procesowego według stawek określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w dniu 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokacie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

W zażaleniu na powyższe postanowienie podniosła powódka zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, iż w niniejszej sprawie nie zachodzą szczególne okoliczności dające podstawę do obciążenia pozwanej w całości kosztami procesu o trybie art. 102 k.p.c.

Domagała się także pozwana w trybie art. 380 k.p.c. zbadania postanowienia Sądu I instancji oddalającego wniosek pozwanej o sprawdzenie wartości przedmiotu sporu i wystąpienie do Sądu Najwyższego z zagadnieniem prawnym budzącym powyższe wątpliwości w przedmiocie ustalenia wartości przedmiotu sporu.

Sąd Apelacyjny zważył:

Zażalenie pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie gdyż zaskarżone postanowienie jest trafne i zgodne z prawem.

W pierwszej kolejności rozważyć należało wnioski pozwanej dotyczące wartości przedmiotu sporu.

Według skarżącej w sytuacji, gdy przedmiotem sporu jest ustanowienie odrębnej własności lokalu, a pozwana (...)zgadza się taką własność ustanowić za 5% wartości lokalu to taka wysokość powinna stanowić wartość przedmiotu sporu.

Przepis art. 19 § 2 k.p.c. nie wskazuje sposobu ustalenia wartości przedmiotu sporu w sprawach majątkowych niepieniężnych za wyjątkiem odesłania do przepisów art. 20-24 k.p.c. dotyczących poszczególnych roszczeń.

Nie budzi wątpliwości Sądu Apelacyjnego, iż żaden z tych szczególnych przepisów nie dotyczy roszczenia powódki o złożenie oświadczenia o ustanowieniu odrębnej własności lokalu.

Sięgnąć zatem należy do pojęcia sprawy majątkowej. O majątkowym charakterze roszczenia decyduje ścisłe powiązanie zasadniczego przedmiotu rozstrzygnięcia z mieniem powoda, a inaczej bezpośredni wpływ rozstrzygnięcia na mienie powoda (por: postanowienia Sądu Najwyższego z 9.08.2009 r., II PK 240/08 i z 27.03.2008 r., II CZ 4/08).

Zasadniczym przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest ustanowienie odrębnej własności lokalu, a zatem dla mienia powódki bezpośredni wpływ będzie miało pozytywne rozstrzygnięcie w tym zakresie czego efektem będzie zwiększenie wartości jej mienia o wartość lokalu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego okoliczność, iż przeniesienie nastąpi nieodpłatnie lub za określoną część wartości lokalu jest bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż pozostaje to bez wpływu dla oceny znaczenia rozstrzygnięcia dla mienia powódki i zwiększenia się jego wartości na skutek rozstrzygnięcia. Innymi słowy na skutek uwzględnienia powództwa mienie powódki wzbogaci się o wartość lokalu.

Przyjęcie zaś stanowiska pozwanej prowadziłoby do nieracjonalnego wniosku, iż rozstrzygnięcie nie ma wpływu na mienie powódki (w przypadku nieodpłatnego ustanowienia odrębnej własności lokalu) lub ma wpływ ograniczony do wartości, które powódka powinna uiścić w zamian za przeniesienie własności lokalu.

Z tych przyczyn określona w pozwie wartość przedmiotu sporu jako wartość lokalu będącego przedmiotem postępowania jest prawidłowa, a zatem wniosek o sprawdzenie wartości przedmiotu sporu był bezzasadny i Sąd pierwszej instancji nie naruszył art. 25 k.p.c. w zw. z art. 19 § 2 k.p.c.

Oznacza to, że w niniejszej sprawie nie występuje zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, które uzasadniałoby wystąpienie do Sądu Najwyższego w trybie art. 390 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

Wbrew zarzutom pozwanej Sąd pierwszej instancji nie naruszył także art. 102 k.p.c.

Jak trafnie wskazał Sąd pierwszej instancji rozstrzygnięcie o kosztach procesu oparte jest na treści art. 49 ¹ ustawy z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, zgodnie z którym koszty sądowe i koszty następstwa procesowego postępowania wszczętego przez osobę, która na skutek bezczynności spółdzielni wystąpiła z żądaniem ustanowienia odrębnej własności lokalu ponosi spółdzielnia i to bez względu na wynik sprawy. Przepis ten stanowi zatem odstępstwo od reguły odpowiedzialności za wynik sporu zgodnie z art. 98 k.p.c.

Tym bardziej zatem w sytuacji, gdy powództwo zostało uwzględnione brak jest podstaw do odstąpienia od obciążenia pozwanej kosztami procesu.

W niniejszej sprawie nie zachodzi szczególny wypadek uzasadniający takie rozstrzygnięcie na podstawie art. 102 k.p.c. i odstąpienie od obciążenia pozwanej kosztami procesu w całości.

Należy zwrócić uwagę, iż pozwana nie została obciążona przez Sąd pierwszej instancji częścią kosztów procesu – kosztami sądowymi, od uiszczenia których powódka jest zwolniona.

Brak natomiast jakichkolwiek podstaw do uznania, iż poniesione przez powódkę koszty zastępstwa procesowego nie powinny zostać jej zwrócone przez pozwaną przegrywającą proces.

Pozwana od 31 lipca 2007 r. nie podjęła żadnych działań zmierzających do zaspokojenia zasądzonego roszczenia powódki. Działań takich nie podjęła także po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z 14 lutego 2012 r.

Brak zatem podstaw do uznania, iż powódka powinna w dalszym ciągu oczekiwać na podjęcie przez pozwaną działań zmierzających do ustanowienia odrębnej własności lokalu na rzecz powódki.

Z tych przyczyn nie sposób uznać, iż istnieją okoliczności związane z przebiegiem procesu, a więc z charakterem roszczenia lub zachowaniem stron, uzasadniające przyjęcie, że zachodzi szczególny wypadek w rozumieniu art. 102 k.p.c., a zatem zażalenie pozwanej jest bezzasadne i zgodnie z art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. podlega oddaleniu.

(...)

(...)

(...)

-(...)

(...)

(...)

(...)