Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2014 r. w Katowicach

sprawy z odwołania W. F. (W. F. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury górniczej

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach

z dnia 6 maja 2013 r. sygn. akt X U 771/13

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

/-/SSA E. Piotrowska /-/SSA M. Małek-Bujak /-/SSA J. Ansion

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1762/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 stycznia 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. odmówił ubezpieczonemu W. F. prawa do emerytury.
W uzasadnieniu wskazał, iż ubezpieczony nie spełnił ustawowych warunków do przyznania świadczenia, ponieważ nie udowodnił wymaganego okresu pracy górniczej, tj. 25 lat. Ubezpieczony legitymował się natomiast jedynie 20-letnim, 5-miesięcznym i 24-dniowym okresem pracy górniczej. Organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu okresu przynależności do drużyny ratowniczej, ponieważ w nadesłanych zaświadczeniach brak jest informacji,
jaką funkcję pełnił on w drużynie ratowniczej w okresie od 20 listopada 1996r. do 28 maja 2006r. oraz od 29 maja 2006r. do nadal.

Ubezpieczony reprezentowany przez adwokata, w odwołaniu od zaskarżonej decyzji wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury górniczej oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego się kosztów procesu wg norm przepisanych. Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie art. 50 c ust. 1 pkt 6 i art. 50 d ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez niezaliczenie do okresu pracy górniczej okresu przynależności do drużyny ratowniczej. Podniósł, iż zarówno art. 50 ust. 1 pkt 6, jak i art. 50 d ust. 1 pkt 2 w/w ustawy,
nie wprowadzają rozróżnień pomiędzy poszczególnymi stanowiskami w ramach drużyny ratowniczej. Do odwołania dołączył w formie załącznika zaświadczenia, z których jednoznacznie wynika jakie stanowiska pełnił w drużynach ratowniczych KWK (...)
i KWK (...).

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie podtrzymał swoje stanowisko zawarte
w zaskarżonej decyzji i wniósł o jego oddalenie. Wskazał nadto, iż z uwagi na fakt,
iż do odwołania zostały dołączone nowe dowody w postaci zaświadczeń zakładu pracy zawierających adnotacje o pełnieniu stanowisk przez ubezpieczonego w drużynach ratowniczych, organ rentowy podjął postępowanie wyjaśniające z zakładem pracy. Do dnia dzisiejszego zakład pracy nie udzielił odpowiedzi na pismo organu rentowego w tym zakresie.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem
z dnia 6 maja 2013 roku w sprawie o sygn. akt X U 771/13 w pkt 1 zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury górniczej od daty wniosku,
a w pkt 2 zasądził od organu rentowego na rzecz odwołującego kwotę 120,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony W. F. (ur. (...)) we wniosku z dnia
28 grudnia 2012r. złożonym w organie rentowym domagał się przyznania prawa
do emerytury górniczej. Do wniosku dołączył świadectwa pracy.

Odwołujący pracował jako górnik w okresach od 29 czerwca 1987r. do dnia 21 lipca 1987r. oraz od 1 sierpnia 1988r. do 26 sierpnia 1988r. w KWK (...),
od 15 października do 28 maja 2006r. w KWK (...), od 29 maja 2006r. do nadal
w (...) S.A. KWK (...).

Był członkiem drużyny ratowniczej:

- od 20 listopada 1996r. do 8 września 1998r. jako ratownik górniczy w (...) S.A. KWK (...),

- od 1 stycznia 1998r. do 28 maja 2006r. jako ratownik specjalista w (...) S.A.
KWK (...) (zaświadczenie z dnia 13 lutego 2013r.),

- od 29 maja 2006r. do nadal w KWK (...) Ruch (...) jako ratownik specjalista (zaświadczenie z dnia 14 lutego 2013r.).

Na rozprawie przez Sądem w dniu 6 maja 2013r. ubezpieczony wyjaśnił,
iż w zaświadczeniu z dnia 13 lutego 2013r. okresy członkowstwa w drużynie ratowniczej
w charakterze ratownika górniczego i ratownika specjalisty zazębiają się, bowiem w tym czasie sprawował funkcję ratownika górniczego i ratownika specjalisty. Stanowisko ratownika górniczego w drużynie ratowniczej może pełnić osoba z dozoru niższego oraz osoba na stanowisku robotniczym. Natomiast ratownikiem specjalistą może być jedynie osoba wchodząca w skład dozoru wyższego (kierownictwa kopalni). Zakres przeszkolenia
na stanowisku ratownika górniczego nie jest tożsamy z przeszkoleniem na ratownika specjalistę. Ratownik górniczy związany jest z działem wentylacji i wchodzi w skład drużyny ratowniczej. Natomiast ratownik specjalista wykonuje funkcje nadzorcze nad wydziałami ratowniczymi albo pełni określone funkcje w czasie akcji.

Ubezpieczony był czynnym członkiem drużyny ratowniczej, brał udział w akcjach ratowniczych wyszczególnionych w zaświadczeniach z (...) S.A. KWK (...) i z (...) S.A. KWK (...).

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy powołał się na art. 50 a ust. 1 i ust. 2,
art. 50 c ust. 1 pkt 6, art. 50 d ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach, których treść przywołał.

Sąd I instancji wskazał, iż z wykładni literalnej art. 50 c ust. 1 pkt 6 i art. 50 d ust. 1 pkt 2 w/w ustawy jednoznacznie wynika, iż za pracę górniczą uważa się zatrudnienie
w drużynach ratowniczych i okres pracy w tym charakterze - ten zalicza się przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej. Przepisy te w żadnym wypadku nie uzależniają zaliczenia okresów pracy w charakterze członków drużyn ratowniczych od wyszczególnienia jakie funkcje pełniło się w drużynach ratowniczych. Wystarczy jedynie wykazanie, iż było się członkiem drużyny ratowniczej. Ubezpieczony w niniejszej sprawie bezspornie był członkiem drużyn ratowniczych w (...) S.A. KWK (...) oraz KWK (...) Ruch (...).

Sąd Okręgowy uznał, iż w niniejszej sprawie ubezpieczony winien mieć zaliczony okresy przynależności do drużyn ratowniczych do okresu pracy górniczej, przy czym wymaga podkreślenia, iż nie był on zobligowany do wykazania jaką funkcję pełnił w tych drużynach. Ubezpieczony po doliczeniu okresów członkowstwa w drużynach ratowniczych legitymuje się 25-letnim stażem pracy górniczej. Ubezpieczony spełnia również inne przesłanki niezbędne do nabycia uprawnień do emerytury górniczej, tj. ukończył 50 lat, nie przystąpił
do otwartego funduszu emerytalnego, nie złożył wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższego, Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał ubezpieczonemu prawo do górniczego świadczenia emerytalnego od daty wniosku w tym zakresie.

O kosztach Sąd I instancji orzekł w pkt 2 wyroku - na zasadzie art. 98 k.p.c., zgodnie
z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t.).

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy.

Zaskarżając powyższy wyrok w całości, zarzucił mu naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 50 a ust. 2 w zw. z art. 50 d ust. 1 i art. 50 c ust. 1 pkt 6 ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, skutkujące przyznaniem odwołującemu prawa do emerytury górniczej, pomimo, że nie posiada 25-letniego okresu pracy górniczej.

Powołując się na powyższe, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości
i oddalenie odwołania.

W ocenie organu rentowego, Sąd I instancji poczynił nieprawidłowe ustalenia faktyczne związane z wykazaniem przez ubezpieczonego 25 lat pracy górniczej (równorzędnej ) w wyniku błędnej wykładni art. 50 d ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Apelujący wskazał, iż zgodnie z powołanym przepisem, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury okresy pracy w drużynach ratowniczych zalicza się w wymiarze półtorakrotnym również tym pracownikom dozoru ruchu i kierownictwa ruchu kopalń, którzy pracują przez co najmniej połowę dniówek roboczych w miesiącu pod ziemią, w kopalniach siarki lub w kopalniach węgla kamiennego.

Organ rentowy powołał się na treść wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego
2010r., sygn. akt I UK 241/09, w przypadku członków drużyn ratowniczych, sam status specjalisty bez pracy pod ziemią i pracy w drużynie ratowniczej - nie daje uprawnienia
do zaliczenia okresu pracy pod ziemią w wymiarze półtorakrotnym. Funkcja specjalisty wyraźnie wyodrębnia się od funkcji pozostałych członków drużyny ratowniczej. Udział specjalisty w składzie drużyny ratowniczej nie oznacza, że pełni on funkcję pracownika górniczego, czy mechanika sprzętu ratowniczego drużyny ratowniczej.

W ocenie organu rentowego, w przypadku ubezpieczonego zatrudnionego
na stanowisku kwalifikowanym do dozoru wyższego, Sąd nieprawidłowo zaliczył okres członkostwa w drużynie ratowniczej w wymiarze półtorakrotnym, a przez to błędnie ustalił, że ubezpieczony wykazał 25 lat pracy górniczej (równorzędnej).

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny nie podziela poglądu Sądu I instancji, co do możliwości zaliczenia ubezpieczonemu stanowiska specjalisty ratownika do członków drużyn ratowniczych,
co uprawniałoby do uzyskania emerytury górniczej zgodnie z art. 50 d ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2013.1440.jt.).

Sąd II instancji przychyla się do zaprezentowanego przez organ rentowy stanowiska znajdującego potwierdzenie w przytoczonym wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010r. w sprawie o sygn. akt I UK 241/09. Zgodnie z powołanym orzeczeniem, wydzielenie przez ustawodawcę mechaników sprzętu ratowniczego drużyn ratowniczych z art. 37 ust. 1 pkt 3 ustawy z 1998r. o emeryturach i rentach z FUS od drużyn ratowniczych z art. 37 ust. 1 pkt 2, potwierdza, że przepis ten dotyczy wyłącznie ratowników drużyn ratowniczych,
a nie specjalistów wyznaczonych do tych drużyn. Sam status specjalisty bez pracy pod ziemią i pracy w drużynie ratowniczej nie daje uprawnienia do zaliczenia okresu pracy pod ziemią
w wymiarze półtorakrotnym. Chodzi więc nie tylko o pracę pod ziemią ale również o pracę
w drużynie ratowniczej. Wprawdzie powyższy wyrok został wydany pod rządami art. 37, który to został uchylony z dniem 1 stycznia 2007r., jednakże powołane orzeczenie nie traci aktualności. Należy podkreślić, iż zakres podmiotowy art. 37 z wyłączeniem stanowiska zawartego w pkt 3, tj. mechaników sprzętu ratowniczego drużyn ratowniczych pokrywa się
z zakresem art. 50 d, który stał się podstawą rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Kierunek zmian w systemie ubezpieczeń społecznych wskazuje na zaostrzenie przepisów dotyczących przywilejów emerytalnych. Tak więc, na tle art. 37, jak i obecnie (art. 50 d), brak jest uprawnienia do korzystania z przywileju zaliczenia w wymiarze półtoraktronym pracy
na stanowisku specjalisty. Gdyby bowiem z uprawnienia tego mogli korzystać wszyscy członkowie drużyn ratowniczych, takie odrębne wymienienie w tychże przepisach mechaników sprzętu ratowniczego byłoby zbędne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 maja 2000r., sygn. akt III AUa 1841/99). W orzecznictwie sądowym wskazuje się również, że analiza przepisów dawnego art. 37 ust. 1 pkt 2 i obecnego art. 50 d ust. 1 pkt 2 jednoznacznie wskazuje, iż wolą ustawodawcy było przyznanie uprawnień do zastosowania omawianego przelicznika wyłączenie pracownikom zatrudnionym pod ziemią
na wymienionych stanowiskach pracy.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela stanowisko zawarte w komentarzu Becka do ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
pod red. B. Gudowskiej, K. Ślebzaka do art. 50 d wskazanej ustawy. Zgodnie ze stanowiskiem zaprezentowanym w komentarzu, do pracowników wchodzących w skład drużyn ratowniczych w kopalniach głębinowych oraz kopalniach węgla brunatnego i siarki, tak samo, jak w przypadku pracowników przodkowych, zaliczeniu w wymiarze półtorakrotnym przy ustaleniu prawa do emerytury górniczej podlega jedynie praca
na stanowiskach wymienionych w załączniku do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa
do górniczej emerytury lub renty (Dz.U.1995.2.8). W świetle załącznika nr 3 do w/w rozporządzenia, przedmiotowy przelicznik dotyczy pracy na stanowiskach ratowników kopalnianych drużyn ratowniczych, ratowników zatrudnionych w Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego lub w okręgowych stacjach ratownictwa górniczego. Osoby zatrudnione w ratownictwie górniczym na stanowiskach innych, niż wyżej wymienione
(np. specjalistów), nie podlegają regulacji komentowanego przepisu.

Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt prawidłowo ustalonego przez Sąd
I instancji stanu faktycznego, należało ustalić, iż ubezpieczony nie legitymował się 25-letnim stażem pracy górniczej. Nieuwzględnienie zatrudnienia na stanowisku ratownika specjalisty, jako pracy górniczej w okresie od 1 stycznia 1998r. do 28 maja 2006r. oraz w okresie
od 29 maja 2006r. do nadal, pozbawia ubezpieczonego prawa do emerytury w trybie art. 50 d w/w ustawy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.

/-/SSA E. Piotrowska /-/SSA M. Małek-Bujak /-/SSA J. Ansion

Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR