Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie w VII Wydziale Karnym Odwoławczym

w składzie:

Przewodniczący: SSO Karol Radaszkiewicz

Sędziowie SSO Danuta Hryniewicz (spr.)

SSO Dariusz Firkowski

Protokolant st.sekr.sądowy Marzena Wach

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2014r.

z oskarżenia wzajemnego

sprawy T. O. (1)

oskarżonego o przestępstwo z art. 216 §1 kk i art. 217§1 kk w zw. z art. 157§ 2 kk

K. W. (1)

oskarżonej o przestępstwo z art. 216§1 kk, art. 217§1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez pełnomocników oskarżycieli prywatnych

od wyroku Sądu Rejonowego w Szczytnie VII Zamiejscowego Wydziału Karnego z/s w Piszu

z dnia 19 sierpnia 2013r. sygn. akt VII K 7/13

zaskarżony wyrok uchyla w całości i sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Szczytnie, VII Zamiejscowemu Wydziałowi Karnemu z/s w Piszu przekazuje.

Sygn. akt VII Ka 1137/13

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Szczytnie VII Zamiejscowym Wydziale Karnym z/s w Piszu wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2013r., sygn. akt VII K 7/13, w sprawie z oskarżeń wzajemnych:

1.  T. O. (1) oskarżonego o to, że w dniu 12 marca 2011 roku około godziny 12:00, w domu nr (...), znajdującym się w P. przy ul. (...), gmina P., województwo (...), znieważył K. W., kierując pod jej adresem słowa powszechnie uważane za obelżywe oraz naruszył nietykalność cielesną K. W., dusząc ją rękoma, popychając, uderzając pięściami w głowę i kończyny górne, w wyniku czego doznała ona bolesnego obrzęku paliczka podstawowego i stawu międzypaliczkowego bliższego ręki prawej, obrzęku okolicy czołowo- ciemieniowej lewej i tkliwości biodra prawego, czym spowodował u K. W. naruszenie czynności narządów ciała i rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 (siedem) dni, tj. o czyny z art. 216 § 1 kk i art. 217 § 1 kk w zw. z art. 157 § 2 kk;

2.  K. W. oskarżonej o to, że:

1. w dniu 7 marca 201lr. w P. znieważyła T. O. (1) słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, tj. o czyn z art. 216 § 1 kk;

2. w tym samym miejscu i czasie jak w punkcie 1 naruszyła nietykalność cielesną T. O. (1) w ten sposób, iż uderzyła go ręką w twarz, tj. o czyn z art. 217 § 1 kk;

3.w dniu 26 marca 201lr. w P. znieważyła T. O. (1) słowami powszechnie uznawanymi za obelżywe, tj. o czyn z art. 216 § 1 kk,

4.w dniu 29 czerwca 201lr. w P. znieważyła T. O. (1) słowami powszechnie uznawanymi za obelżywe, tj., o czyn z art. 216 § 1 kk,

orzekł:

I.  oskarżonego T. O. (1) uniewinnił od popełnienia zarzuconych mu czynów;

II.  na podstawie art.632 pkt 1 kpk obciążył oskarżyciela prywatnego K. W. kosztami procesu w tym zasądził od niej na rzecz oskarżonego T. O. (1) kwotę 1452,00 (jeden tysiąc czterysta pięćdziesiąt dwa 00/100) złotych tytułem zwrotu poniesionych przez niego wydatków;

III.  na podstawie art. 13 ust. 1 Ustawy z dnia 23.06.1973 roku o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. nr 49 poz. 223) wymierzył oskarżycielowi prywatnemu K. W. kwotę 60,00 ( sześćdziesiąt 00/100) złotych tytułem opłaty na rzecz Skarbu Państw7a;

z oskarżenia wzajemnego:

I.  oskarżoną K. W. uniewinnił od popełnienia zarzuconych jej w pkt 1, 2 oraz 4 aktu oskarżenia czynów;

II.  na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 kpk w zw. z art. l § 2 kk postępowanie karne w zakresie czynu zarzuconego K. W. w pkt 3 aktu oskarżenia umorzył;

III.  na podstawie art.632 pkt 1 kpk obciążył oskarżyciela prywatnego T. O. (2) kosztami procesu w tym zasądza od niego na rzecz oskarżonej K. W. kwotę 1452.00 (jeden tysiąc czterysta pięćdziesiąt dwa 00/100) złotych tytułem zwrotu poniesionych przez nią wydatków;

IV.  na podstawie art. 13 ust. 1 Ustawy z dnia 23.06.1973 roku o opłatach w sprawcach karnych (Dz.U. nr 49 poz. 223) wymierza oskarżycielowi prywatnemu T. O. (1) kw7otę 180,00 (sto osiemdziesiąt złotych tytułem opłaty na rzecz Skarbu Państw.

Apelacje od powyższego wyroku wnieśli obrońca T. O. (1) (występujący również jako pełnomocnik wymienionego - wzajemnego oskarżyciela prywatnego) oraz pełnomocnik oskarżycielki prywatnej K. W. (występujący również jako obrońca wymienionej - oskarżonej wzajemnie).

Obrońca T. O. (1) (występujący również jako pełnomocnik wymienionego - wzajemnego oskarżyciela prywatnego) zaskarżył wyrok w części dotyczącej uniewinnienia K. W. od popełnienia czynów opisanych w punktach 1,2 i 4 wzajemnego aktu oskarżenia oraz w zakresie umorzenia postępowania co do czynu opisanego w pkt 3 tegoż aktu oskarżenia, na niekorzyść oskarżone j K. W.. Wymieniony zarzucił:

a)  obrazę przepisów prawa materialnego , a w szczególności art.l § 2 k.k. w zw. z art. 216§ 1 k.k. poprzez przyjęcie, że trzeci z zarzucanych oskarżonej K. W. siat czyn nie stanowił przestępstwa z uwagi na znikomy stopień jego społecznej szkodliwości , podczas gdy okoliczności, jego popełnienia oraz motywy i pobudki działania sprawcy wskazywały, iż społeczna szkodliwość tego czynu była znaczna,

b)  obrazę przepisów postępowania , a w szczególności art.5 §2 k.p.k., art.7 k.p.k. i art.410 k.p.k. mogącą mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku oraz błąd w ustaleniach faktycznych mających wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia , polegające na przyjęciu , że wzajemnie wykluczające się wyjaśnienia oskarżonej i depozycje oskarżyciela prywatnego oraz obojętne zdaniem Sądu dla rozstrzygnięcia sprawy zeznania świadków nie pozwalały na pozytywne ustalenie przebiegu zdarzeń opisanych w pkt 1, 2 i 4 wzajemnego aktu oskarżenia, podczas gdy szczegółowa analiza całości zebranego w sprawie materiału dowodowego nie dawała podstaw do tego rodzaju ustaleń, a zwłaszcza stwierdzenia , że ułomności przeprowadzonych dowodów uniemożliwiały uznanie, że K. W. w dniu 7 marca 2011 r. znieważyła i naruszyła nietykalność cielesną T. O. (1), zaś w dniu 29 czerwca 2011 r. również dopuściła się jego znieważenia słowami obelżywymi.

W oparciu o powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu.

Pełnomocnik oskarżycielki prywatnej K. W. (występujący również jako obrońca wymienionej - oskarżonej wzajemnie) zaskarżył wyrok w części dotyczącej oskarżonego T. O. (1), tj. w pkt I, II, III w całości. Wymieniony zarzucił:

1.  obrazę prawa procesowego mającą wpływ na treść wyroku (art. 438 pkt2 przez obrazę art. 7 k.p.k., wyrażającą się w dowolnej, a nie swobodnej i zebranego w sprawie materiału dowodowego dokonanej z pominięciem zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, dotyczy w szczególności:

a/ dowolnej oceny wyjaśnień pokrzywdzonej K. W., w którycn opisała ona okoliczności zdarzenia z 12 marca 2011 roku, którym Sąd odmówił waloru wiarygodności, albowiem zdaniem Sądu K. W. odmiennie opisała przebieg zajście, interweniującym w owym dniu funkcjonariuszom policji i lekarzowi do którego udała się dnia następnego , a który wydał opinię w sprawie K. W., przy czym Sąd oceniając tę wersję zdarzeń K. W. nie dostrzegł, iż w czasie wskazanej powyżej interwencji Policji z dnia 12 marca 2011 roku K. W. była wzburzona, a dynamiczny charakter zdarzenia i emocje z tym związane mogły wpłynąć na sposób relacjonowania przebiegu zdarzenia na gorąco, ważnym jest przy tym że funkcjonariuszy biorący udział w interwencji sporządzili jedynie pobieżną notatkę z miejsca zdarzenia, której treść nie była weryfikowaną w żaden sposób przez K. W., nadto oczywistym jest, iż zeznania złożone przez policjantów przed sądem siłą rzeczy musiały korelować z treścią zawartą w notatkach służbowych. Ponadto obrażenie jakich doznała K. W. w wyniku zdarzenia z dnia 12 marca 2011 roku tj. obrażenia głowy, biodra i palca prawej ręki, przy rozważeniu treści wyjaśnień oskarżycielki prywatnej, mogły powstać w podanych przez nią okolicznościach.

b/ oceny dowodu w postaci zaświadczenia lekarskiego z dnia 14 marca 2011 roku oraz dowodu z opinii lekarskiej, które to Sąd uznał za niewystarczające do ustalenia obrażeń K. W., mimo iż w zaświadczeniu wprost wskazano obrażenia jakie występowały u K. W. oraz możliwy mechanizm ich powstania, zgodny z twierdzeniami K. W., natomiast opinia lekarska takowego mechanizmu powstania obrażeń nie wykluczyła.

Trudno oprzeć się wrażeniu iż Sąd dokonał takiej a nie innej oceny tych dowodów, tylko dlatego, iż opinia lekarska nie zawierała kategorycznych wniosków, pomimo, iż oba te dowody, ocenione zgodnie z zasadami wyrażonymi w art. 7 kpk, dawały podstawę do ustalenia, w jakich okolicznościach doszło do obrażeń u K. W.;

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mający wpływ na jego treść (art.438 pkt 3 k.p.k.), wyrażający się w błędnym ustaleniu: a. że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie okoliczności zdarzenia z 12 marca 2011 roku podczas, gdy z wyjaśnień pokrzywdzonej K. W. jasno wynika iż obrażenia ciała których w tym czasie doznała powstały w wyniku bezprawnego działania oskarżonego, który jako jedyny był agresywny i wykazał się w czasie zdarzenia dużą aktywnością, w związku z czym trudno mówić, że do powstania obrażeń K. W. mogło dojść w wyniku wzajemnej szarpaniny, a nie kierunkowego działania, tym bardziej iż mało prawdopodobnym jest że w okolicznościach które podawał T. O. (1), tj. szarpania K. W. za ręce mogło by dojść do zbicia czoła K. W. i zbicia biodra.

Mając powyższe na uwadze wnoszę o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji celem jej ponownego rozpoznania

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje obrońcy T. O. (1) (występującego również w charakterze pełnomocnika wymienionego - wzajemnego oskarżyciela prywatnego) oraz pełnomocnika oskarżycielki prywatnej K. W. (występującego również jako obrońca wymienionej - oskarżonej wzajemnie) zasługiwały na uwzględnienie w zakresie wspólnego im postulatu o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Na wstępie wskazać wypada, niezależnie od zarzutów formułowanych przez obu skarżących w środkach odwoławczych, że poważne wątpliwości budzi sposób procedowania Sądu Rejonowego wyrażający się w łącznym rozpoznaniu spraw z oskarżenia prywatnego K. W. oraz z oskarżeniem wzajemnego T. O. (1). Zgodnie wszak z art. 497 § 1 k.p.k. oskarżony może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wnieść przeciwko oskarżycielowi prywatnemu będącemu pokrzywdzonym wzajemny akt oskarżenia o ścigany z oskarżenia prywatnego czyn, pozostający w związku z czynem mu zarzucanym. Z treści wskazanego przepisu wynika zatem, że oskarżeniem wzajemnym może być objęty jedynie czyn ścigany z oskarżenia prywatnego; nadto pozostający w związku z czynem zarzucanym osobie wnoszącej oskarżenie wzajemne. Ustawa wprawdzie bliżej nie precyzuje, o jaki związek pomiędzy czynami chodzi, w piśmiennictwie podnosi się jednak, że między czynami powinien zachodzić związek rzeczowy, polegający na wspólnych składnikach, stosunku wynikania itd. (tak w Komentarzu do art. 497 Kodeksu postępowania karnego autorstwa Jana Grajewskiego i Sławomira Steinborna; R. Koper (w:) K. Marszał i in., Proces ..., 2012, s. 194). Zatem powinno tu chodzić o czyn wchodzący w ramy jednego zdarzenia, np. wzajemne wyzwiska lub rękoczyny, albo połączony z czynem zarzucanym wnoszącemu oskarżenie wzajemne więzią polegającą na tym, że jeden z tych czynów wywołał drugi, choć nie są one popełnione w tym samym czasie i miejscu (A. Gaberle, Postępowania szczególne ..., s. 64).

Przenosząc wyżej przedstawione rozważania natury ogólnej na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić wypada, iż między czynem zarzuconym T. O. (1) w prywatnym akcie oskarżenia przez K. W. a czynami wskazanymi w oskarżeniu wzajemnym nie zachodzi związek, który by umożliwiał łączne rozpoznanie obu tych spraw. Wskazać mianowicie wypada, iż K. W. oskarżyła T. O. (1) o popełnienie w dniu 12 marca 2011 r. szeregu występków kwalifikowanych z art. 216 § 1 k.k., art. 217 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k., zaś T. O. (1) w oskarżeniu wzajemnym zarzucił wymienionej sprawstwo tożsamych rodzajowo czynów popełnionych jednakże w dniach: 7 i 26 marca oraz 29 czerwca 2011 r. Mając zatem na względzie związek czasowy pomiędzy poszczególnymi zdarzeniami wykluczyć należy, aby wchodziły one w ramy jednego zdarzenia. Nie sposób również wywodzić - przy uwzględnieniu, że strony od 2010 r. pozostają w permanentnym konflikcie na tle rozliczeń osobistych i majątkowych unaoczniającym się licznymi zatargami - aby poszczególne zdarzenia, wskazane zarówno w prywatnym, jak też wzajemnym akcie oskarżenia, charakteryzowały się związkiem pozwalającym na uznanie, iż jedno z nich było przyczyną następnego. Podkreślić wszak należy, iż brak jest podstaw do przyjęcia, aby czyn popełniony 12 marca 2011 r. generował zachowania z terminu wcześniejszego, tj. 7 marca 2011 r. Podobnie trudno - w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego - wnioskować, aby zachowania oskarżonej z 26 marca i 29 czerwca 2011 r. wynikły w związku z działaniami oskarżonego z 7 marca 2011 r. Tym bardziej, że z relacji stron wynika, że doprowadzając do kolejnych konfrontacji między sobą nie miały na uwadze poprzednich sytuacji, ale każdorazowo - w trakcie kolejnych scysji - kierowały się odmiennymi powodami, które wynikały z okoliczności konkretnego przypadku, (np. na tle kontaktów z dzieckiem, korzystania ze wspólnego mienia, kontaktów z osobami trzecimi). W tej natomiast sytuacji zasadnym było rozpoznanie sprawy z oskarżenia T. O. (1) w odrębnym postępowaniu. Z tego też względu zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu do ponownego rozpoznania, w trakcie którego Sąd ten podejmie stosowane decyzje procesowe.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 436 k.p.k. ograniczył rozpoznanie obu apelacji do omawianego uchybienia, albowiem rozpoznanie w tym zakresie było wystarczające do wydania orzeczenia, natomiast ustosunkowanie się do pozostałych podniesionych przez skarżących zarzutów byłoby przedwczesne. Na marginesie jedynie stwierdzić wypada, że pierwszy z postawionych w skardze obrońcy T. O. (1) zarzutów stanowi klasyczny wręcz przykład niezrozumienia, w czym może się przejawiać zarzut rażącej obrazy prawa materialnego. Jeśli w treści tego zarzutu jego autor wskazuje wprost, że ustalenia faktyczne sprawy nie znajdują odzwierciedlenia w materiale dowodowym, to jaskrawo widać, że skarżący, po prostu i wręcz, kwestionuje owe ustalenia faktyczne. Takie zaś ujęcie, co wielokrotnie było przedmiotem wyjaśnień w judykaturze i w literaturze przedmiotu, nie ma nic wspólnego z deklarowanym zarzutem obrazy prawa materialnego, której istotą jest (w tym aspekcie) wadliwe zastosowanie przepisu prawa do niekwestionowanych faktów.

Nie przesądzając jednak treści przyszłych rozstrzygnięć zaakcentować należy - przy pełnej aprobacie stanowiska, iż skomplikowane relacje między T. O. (1) a K. W. rzutują na możliwość realizacji określonych w art. 2 § 1 k.p.k. celów postępowania karnego mających prowadzić do wykrycia prawdy materialnej - iż zebrane w toku ponownego rozpoznania dowody winny zostać poddane skrupulatnej i wszechstronnej ocenie we wzajemnych ich powiązaniu. Sąd Rejonowy winien uwzględnić przy tym - odnośnie czynu zarzucanego T. O. (1) przez K. W. - iż wprawdzie nie wszystkie podawane przez nią treści znalazły odzwierciedlenie w materiale dowodowym, tym niemniej nie budzi wątpliwości w świetle chociażby notatek funkcjonariuszy policji okoliczność, iż została naruszona nietykalność cielesna wymienionej w dniu 7 marca 2011r. Sąd Rejonowy winien zatem dokonać analizy zachowania oskarżonego pod kątem zaistnienia znamion art. 217 § 1-2 k.k.

Ponadto Sąd Rejonowy winien zwrócić szczególną uwagę odnośnie kwalifikacji przyjętej w prywatnych aktach oskarżenia. Zważyć bowiem trzeba, iż sąd, do którego wpłynął prywatny akt oskarżenia, nie jest związany kwalifikacją czynu/czynów w nim przyjętą przez oskarżyciela i dokonuje jego/ich własnej oceny prawnokarnej. Zasadnicze znacznie mają wszak zdarzenia faktyczne stanowiące przedmiot sprawy. (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 1999 r., sygn. akt I KZP 35/98,OSNKW 1999, nr 3-4, poz. 12). Tym samym Sąd I instancji będzie władny - oczywiście w granicach oskarżenia, przy uwzględnieniu całości materiału dowodowego i woli oskarżycieli - zmodyfikować treść zarzutów i ich kwalifikację wskazaną przez oskarżycieli w pismach procesowych.

Reasumując, w kontekście przywołanych rozważań, wobec powstałych wątpliwości co do procedowania Sądu meriti, zaskarżony wyrok należało uchylić i sprawę do ponownego rozpoznania przekazać Sądowi Rejonowemu (art. 437 § 2 k.p.k.)