Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Aleksander Ostrowski

Sędziowie SSO Jerzy Menzel

SSR del. do SO Jolanta Pol-Kulig (spr.)

Protokolant Artur Łukiańczyk

przy udziale Tomasza Fedyka Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2014 r.

sprawy W. Z.

oskarżonego o przestępstwa z art. 190 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej

z dnia 22 listopada 2013 roku sygn. akt II K 347/13

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;

II.  zasądza od Skarbu Państwa (Kasa Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej) na rzecz adwokat M. P. kwotę 516,60 złotych (pięciuset szesnastu i ⁶⁰ / 100 , w tym VAT), tytułem nieopłaconej obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

III.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Sygn. akt IV Ka 144/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 22 listopada 2013 r. sygn. akt II K 347/13 Sąd Rejonowy dla Wrocławia –Fabrycznej II Wydział Karny uznał oskarżonego W. Z. za winnego tego, że :

I.  w dniu 22 grudnia 2012 r. we W. przy ul. (...) kierował wobec J. K. groźby uszkodzenia ciała , wypowiadając te groźby osobiście , co wzbudziło u pokrzywdzonego uzasadnioną obawę ich spełnienia tj. czynu z art. 190 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 190 § 1 k.k. wymierzył mu karę 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności ;

II.  w dniu 11 lutego 2013 r. we W. przy ul. (...) kierował wobec J. K. groźby uszkodzenia ciała , które to groźby wzbudziły u pokrzywdzonego uzasadnioną obawę ich spełnienia tj. czynu z art. 190 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 190 § 1 k.k. wymierzył mu karę 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności ;

III.  na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył oskarżonemu wyżej orzeczone kary pozbawienia wolności i wymierzył mu karę łączną 3(trzech) miesięcy pozbawienia wolności ;

IV.  na podstawie art. 69 § 1i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt. 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności zawiesił oskarżonemu warunkowo na 2 (dwa) lata okresu próby ;

V.  na podstawie art. 72 § 1 pkt. 2 k.k. zobowiązał oskarżonego do przeproszenia pokrzywdzonego J. K. w terminie 1(jednego) miesiąca od dnia uprawomocnienia się wyroku ;

VI.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności oskarżonemu okres zatrzymania w dniach od 11 lutego 2013 r. do dnia 12 lutego 2013 r. ;

VII.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. P. kwotę 738,24 zł tytułem nieopłaconej obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu ;

VIII.  zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych ,w tym od opłaty sądowej , obciążając nimi Skarb Państwa.

Od powyższego wyroku apelację wywiódł oskarżonego za pośrednictwem obrońcy z urzędu zaskarżając go w całości.

Na podstawie art. 427 § 2 kpk i art. 438 pkt. 2 i 3 kpk orzeczeniu temu zarzucił:

1)  błąd w ustaleniach faktycznych , przyjętych za podstawę wyroku i mający wpływ na jego treść , a polegający na sprzecznym z materiałem dowodowym uznaniu oskarżonego W. Z. winnym popełnienia czynów opisanych w części wstępnej wyroku , pomimo tego , że materiał dowodowy niniejszej sprawy podstaw do takich ustaleń nie daje ,

2)  obrazę przepisów postępowania , mającą wpływ na treść wyroku , a to:

- art. 4 kpk , art. 7 kpk , art. 410 kpk i art. 424 § 1 pkt. 1 kpk polegający na :

a)  wymienieniu większości dowodów bez poddania ich właściwej ocenie , a w szczególności zeznań świadków E. G. (1) , M. B. , R. P. , Z. S. , M. S. i B. B. oraz B. K. i wskazania , które z nich były podstawą do uznania faktów za udowodnione , a które z dowodów przeciwnych nie zasługiwały na to w sytuacji , gdy poza alternatywą przyjętą w uzasadnieniu wyroku istniała inna możliwość w zakresie ustaleń co do przypisanych oskarżonemu W. Z. czynów ,

- art.5 § 2 k.p.k. poprzez rozstrzygnięcie nie dających się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonego .

Na podstawie art. 427 §1 kpk i art. 437 § 2 kpk podnosząc powyższe zarzuty wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego W. Z. od przypisanych mu czynów

ewentualnie

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania .

Sąd Okręgowy zważył , co następuje.

W ocenie Sądu Okręgowego apelacja jako oczywiście bezzasadna nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności zwrócić uwagę należy , iż obrońca w apelacji sformułował expressis verbis zarzut błędu w ustaleniach faktycznych w odniesieniu do przypisanych mu czynów z art. 190 § 1 k.k. . Sąd nie podzielił w tym zakresie stanowiska skarżącego . Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia może wynikać bądź to z niepełności postępowania dowodowego bądź też z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów , w tym ostatnim wypadku najczęściej przybierając postać błędu logicznego w rozumowaniu , zlekceważenia niektórych dowodów , dania wiary dowodom nieprzekonywującym , bezpodstawnego pominięcia niektórych dowodów czy wreszcie oparcia się na faktach w istocie nie udowodnionych ( T. Grzegorczyk , Kodeks postępowania karnego . Komentarz , Zakamycze 2005 , s. 1085) . Zaczepienie orzeczenia pierwszoinstancyjnego w oparciu o przepis art. 438 pkt 3 k.p.k. a w konsekwencji jego kontrola przez sąd odwoławczy wymaga zatem bezpośredniego zastosowania art. 5 § 2 i 7 k.p.k. i w konsekwencji stwierdzenie przez Sąd pierwszej instancji braku wątpliwości , względnie braku ich znaczenia dla rozstrzygnięcia , nie pozwalają również mówić o naruszeniu zasady in dubio pro reo . Zwrócić bowiem uwagę należy, iż uznanie istnienia wątpliwości możliwe jest dopiero w następstwie oceny dowodów , uchylenie więc bądź zmiana przez Sąd Odwoławczy orzeczenia pierwszoinstancyjnego z powołaniem się na naruszenie art. 5 § 2 k.p.k. w wypadku , gdy z całą pewnością ustalenia w sprawie poczynione zostały z dochowaniem rygorów art. 7 k.p.k. , oznaczałoby w istocie nieuprawnione wkroczenie w zakres kompetencji Sądu niższej instancji wyznaczony przez zasadę swobodnej oceny dowodów . Tym bardziej , że poruszając się w zakresie zasady swobodnej oceny dowodów Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił, iż nie zasługują na wiarę wyjaśnienia oskarżonego w których to zaprzeczał popełnieniu przestępstw z art. 190 § 1 k.k. jeśli zważyć na ich sprzeczność ze zgodnymi i konsekwentnymi zeznaniami pokrzywdzonego J. K. . Zaznaczyć należy , iż jakkolwiek oprócz pokrzywdzonego nie było innych bezpośrednich świadków zdarzeń opisywanych przez J. K. okoliczność ta jeszcze nie podważa wiarygodności jego zeznań i nie świadczy o tym , że oskarżony nie dopuścił się przypisanych mu czynów . Podkreślić bowiem należy , jak wynika z opinii biegłego psychologa , u pokrzywdzonego nie stwierdzono tendencji do konfabulacji , jest on zdolny do zapamiętywania i odtworzenia z pamięci ogólnego obrazu przeżytych zdarzeń oraz istotnych faktów zwłaszcza tych ,które były dla niego szczególnie ważne i bezpośrednio go dotyczyły bądź wywarły silne wrażenie. Nadto , jak słusznie wskazał Sąd I instancji , zeznania pokrzywdzonego znajdują swoje odzwierciedlenie w zeznaniach opiekunek oskarżonego i pokrzywdzonego tj. M. B. i E. G. (2) . Wprawdzie także te pracownice Domu Pomocy Społecznej nie były świadkami zachowania oskarżonego wobec J. K. w dniach 22 grudnia 2013 r. i 11 lutego 2013 r. miały one jednak największą wiedzę na temat ich wzajemnej relacji z racji wykonywanej funkcji a w szczególności wiedzę na temat agresywnych i wulgarnych , jak wskazały, zachowań oskarżonego nie tylko wobec pokrzywdzonego ale również wobec innych mieszkańców Domu Pomocy Społecznej . Istotnym jest przy tym fakt, iż M. B. i E. G. (2) znały przebieg zdarzeń z 22 grudnia 2013 r. i 11 lutego 2013 r. z relacji przekazanej im przez pokrzywdzonego i potwierdziły je w trakcie składania zeznań w postępowaniu sądowym . W szczególności M. B. była świadkiem jak J. K. bezpośrednio po kierowaniu wobec niego przez oskarżonego gróźb uszkodzenia ciała ,wzywając pomocy ,wybiegł ze wspólnie zajmowanego pokoju z widoczną pod prawym okiem raną . Nie sposób przy tym kwestionować zeznań tego świadka jeśli zważyć , że znalazły one swoje potwierdzenie w zeznaniach funkcjonariusza Policji J. B. , który przybył na miejsce zdarzenia a także w raporcie z dyżuru nocnego prowadzonego w Domu Pomocy Społecznej .

Z kolei , jak słusznie zauważył Sąd I instancji , o braku sprawstwa oskarżonego nie mogą świadczyć zeznania wskazywanych przez obronę świadków pracowników Domu Pomocy Społecznej R. P. , Z. S. czy też M. S. . Osoby te wprawdzie zeznały , iż nie były świadkami agresywnego zachowania oskarżonego w tym wobec pokrzywdzonego a wobec nich oskarżony odnosił się w sposób grzeczny , kulturalny nie jest to jednak wystarczające do stwierdzenia , iż w niniejszej sprawie zachodzą nie dające usunąć wątpliwości uzasadniające rozstrzygnięcie na korzyść oskarżonego. Tym bardziej też ,że zarówno z zeznań R. P. , Z. S. jak i M. S. wynika, iż słyszały od koleżanek, w tym M. B. o wulgarnym , agresywnym zachowaniu oskarżonego. To samo dotyczy także pozostałych pracowników Domu Pomocy Społecznej J. M. , P. P. , B. K. , Z. O. i B. B. . Osoby te miały bowiem jednokrotny bądź sporadyczny kontakt z mieszkańcami Domu Pomocy Społecznej w tym w szczególności z oskarżonym i pokrzywdzonym i w większości nie posiadały żadnej wiedzy na temat ich poszczególnych zachowań względem siebie. Na podstawie więc przedstawionej przez tych świadków oceny osoby W. Z., jak słusznie uznał Sąd i instancji , nie można było dokonywać ustaleń faktycznych w sprawie , nie można było tez zastosować reguły in dubio pro reo. Zaznaczyć bowiem należy, zasada ta nakazuje rozstrzygać je na korzyść oskarżonego dopiero w takiej sytuacji , gdy wszystkie dopuszczone przez prawo środki dowodowe zostały wyczerpane, a wszelkie sposoby tłumaczenia wątpliwości należałoby uznać za nieracjonalne . Natomiast o naruszeniu zasady z art. 5 § 2 kpk nie można mówić , gdy Sąd w wyniku pełnej i poprawnie dokonanej swobodnej oceny dowodów uznał , że brak jest wątpliwości co do winy i sprawstwa oskarżonego albo , że nie mają one znaczenia dla odpowiedzialności oskarżonego (S. Waltoś , Proces karny . Zarys systemu ,Warszawa 2003 , s. 247 ; T. Grzegorczyk , Kodeks postępowania karnego . Komentarz , Zakamycze 2004 ; wyrok SN z 31 sierpnia 1974 r. , IV KR 173/79 , OSNPG 2/1980 , z. 97 ; wyrok SN z 25 czerwca 1991 r. , WR 107/91 , OSNWK 1-2/1992 , poz.14) .

Podsumowując zatem ten zakres rozważań , Sąd Odwoławczy podkreśla , iż w postępowaniu przed Sądem I instancji nie doszło do naruszenia zasad procesowych określonych art. 7 k.p.k. Sąd Rejonowy nie wykroczył przeciwko regułom oceny dowodów ustanowionych dyspozycją art. 7 k.p.k. w sposób mogący być zakwestionowany z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego , co zostało wykazane powyżej.

Sąd Okręgowy podzielił zapatrywania Sądu Rejonowego co do kwalifikacji prawnej czynów przypisanych oskarżonemu z art. 190 §1 k.k. Dla bytu tego przestępstwa wymaga się aby sprawca groził innej osobie popełnieniem przestępstwa , groźba musi wzbudzać obawę , że będzie spełniona a obawa osoby zagrożonej musi być uzasadniona. Groźba więc polega na oddziaływaniu na psychikę zagrożonego w taki sposób aby mógł on obawiać się urzeczywistnienia grożącej zapowiedzi i związanego z nią skrępowania swobody działania , skrępowania jego woli . Do wypełnienia stanu faktycznego konieczne jest aby groźba ze względu na swoją formę , okoliczności czynu oraz osobę grożącą i zagrożoną mogła wzbudzić obawę w zagrożonym , że będzie spełniona , obawa ta musi być przy tym uzasadniona okolicznościami czynu. Ponieważ decyduje subiektywne odczucie groźby więc jest rzeczą obojętną czy grożący był obiektywnie w stanie zrealizować zapowiedź ,czy na serio myślał o urzeczywistnieniu zapowiedzi wszak mogło mu właśnie zależeć wyłącznie na wywołanie stanu obawy , na zaatakowaniu samej tylko wolności . ( J. Bafia Kodeks Karny Komentarz Wydawnictwo Prawnicze Warszawa 1977 r s . 426 ) Przy tym kryterium, że subiektywne odczucie obawy przez zagrożonego jest uzasadnione, należy ujmować obiektywnie, lecz z uwzględnieniem osobowości zagrożonego , obawa zagrożonego, że groźba do niego skierowana będzie spełniona, jest wtedy uzasadniona, jeżeli każdy człowiek o podobnej do zagrożonego osobowości i w podobnej sytuacji również odczuwałby obawę przed taką groźbą , grożący bowiem może być obiektywnie niebezpieczny, a mimo to zagrożony może się nie bać jego groźby i odwrotnie - może posiadać nieposzlakowaną opinię, a mimo to wzbudzać w zagrożonym obawę" (W. Ś.. Prawo karne. W. 1978, s. 519, L. P.. Komentarz do Kodeksu karnego, K. W ocenie Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości ,jak słusznie ustalił Sąd I instancji , iż groźby kierowane wobec pokrzywdzonego wzbudziły w nim uzasadnione przypuszczenie , że są poważne i zachodzi prawdopodobieństwo ich ziszczenia . Tym bardziej ,że pokrzywdzony konsekwentnie i stanowczo wskazywał , iż obawia się spełnienia gróźb W. Z. a jego obawa w tym zakresie była uzasadniona jeśli zważyć , iż oskarżony w Domu Pomocy Społecznej miał opinię osoby agresywnej co też znalazło swoje odzwierciedlenie w raportach dziennych i nocnych prowadzonych w tym ośrodku. .

W zakresie orzeczenia o karze Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uznania wymierzonej oskarżonemu kary za rażąco niewspółmierną . Wymierzone oskarżonemu kary jednostkowe jak i kara łączna pozbawienia wolności pozostają w granicach ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane oskarżonemu przestępstwo i w pełni realizują dyrektywy sądowego wymiaru kary określonego w art. 53 § 1 i 2 k.k. będąc sankcją współmierną do stopnia zawinienia , stopnia społecznej szkodliwości czynu , odpowiednią z uwagi na jej oddziaływanie zapobiegawcze i wychowawcze wobec oskarżonego oraz spełniającą wymogi prewencji generalnej. Prawidłowo również Sąd Rejonowy ocenił przesłanki mające wpływ na uznanie , iż wobec oskarżonego zachodzi pozytywna prognoza kryminologiczna uzasadniająca warunkowe zawieszenie wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności. Stopień rozwoju psychospołecznego oskarżonego, jego warunki materialne , rodzinne i stan zdrowia, wskazują,iż pomimo warunkowego zawieszenia wykonania kary będzie on w przyszłości przestrzegał porządku prawnego i nie powróci na drogę przestępstwa.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu orzeczono na podstawie § 14 ust. 2 pkt. 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Orzeczenie o kosztach sądowych znajduje oparcie w treści art. 634 kpk w zw. art. 624 § 1 kpk z uwagi na trudną sytuację materialną Sąd zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa.