Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 czerwca 2014 r.

Sąd Rejonowy w Kłodzku – Sąd Pracy

w składzie:

Przewodniczący SSR Andrzej Józefowski

Protokolant Małgorzata Sypek

po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 2014 r. w Kłodzku

sprawy z powództwa W. Ł.

przeciwko Izbie Celnej we W.

o świadczenie socjalne

I.  zasądza od strony pozwanej I. C. we W. na rzecz powoda W. Ł. kwotę 1 995,28zł (jeden tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąt pięć złotych, 28/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 24 kwietnia 2013r.

II.  dalej idące powództwo oddala.

UZASADNIENIE

Powód W. Ł. domagał się zasądzenia kwoty 1995.28 zł brutto stanowiącej uzupełnienie należnej powodowi za rok 2010 dopłaty do wypoczynku wraz z odsetkami liczonymi od dnia pierwszej „niepełnej” wypłaty obliczonej według Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2010 r. w sprawie świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 33. poz. 177 oraz z 2012 r. poz. 197).

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2013 roku o sygnaturze akt P 44/10 powód winien otrzymać świadczenie za rok 2010 w wysokości określonej przez przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 maja 2000 roku w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń socjalnych, które mogą być przyznane funkcjonariuszom celnym oraz członkom ich rodzin (Dz. U. nr 39 poz. 450).

Powód podkreślił, iż złożył wniosek w okresie obowiązywania rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 maja 2000 roku , a możliwość składania roszczeń o wypłatę uzupełniającej kwoty ..odżyła" dopiero z chwilą publikacji powołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

Powód wskazał, że na mocy przepisu art. 135 ust. l i 2 ustawy o Służbie Celnej z dnia 27 sierpnia 2009r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323 ze zm.) funkcjonariuszom i członkom ich rodzin, byłym funkcjonariuszom, w tym emerytom i rencistom i członkom ich rodzin, mogą być przyznawane świadczenia socjalne. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, podmioty uprawnione do wypłaty świadczeń socjalnych, rodzaj i zakres tych świadczeń, sposób obliczania i ich wysokość, terminy rozliczeń oraz wypłaty, uwzględniając prawidłowość wypłacanych świadczeń oraz warunki korzystania z tych świadczeń.

Zakres świadczeń socjalnych należnych funkcjonariuszom celnym oraz członkom ich rodzin od 11 maja 2000 roku regulowały przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 maja 2000 roku w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń socjalnych, które mogą być przyznane funkcjonariuszom celnym oraz członkom ich rodzin (Dz. U. nr 39 poz. 450).

Powyższe rozporządzenie zostało zastąpione przez Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 lutego 2010 r. w sprawie świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 33, poz. 177 oraz z 2012 r. poz. 197).

W treści rozporządzenia z roku 2010 znalazł się § 10 stanowiący, iż „do wniosków w sprawach o przyznanie świadczeń socjalnych przysługujących w 2010 r., złożonych i nierozpatrzonych przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, stosuje się przepisy lego rozporządzenia ".

W dniu 23 kwietnia 2013 roku Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym stwierdził iż „ § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2010 r. w sprawie świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych i członków ich rodzin (Dz. U. nr 33, poz. 177 oraz z 2012 r., poz. 197) w zakresie, w jakim odnosi się do dopłaty do wypoczynku, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej"( wyrok TK z dnia 23 kwietnia 2013 roku, sygn. akt P 44/10, Dz. U. z 2013 r., poz. 549).

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego wprost określa, że wszystkie wnioski złożone przed wejściem w życie nowego Rozporządzenia z roku 2010 powinny być rozpoznane na starych zasadach - na podstawie poprzednio obowiązującego rozporządzenia z roku 2000.

Powód wskazał, że jest funkcjonariuszem celnym od roku 1983. Obecnie posiada stopień aspiranta celnego, pracuje na stanowisku młodszego eksperta Służby Celnej.

Z wnioskiem o dopłatę do wypoczynku powód wystąpił 02 lutego 2010 r., a więc przed datą wejścia w życie nowego rozporządzenia z roku 2010.

Według powoda otrzymał on niezasadnie zmniejszoną wypłatę liczoną według nowego rozporządzenia w kwocie 952 zł (cztery osoby uprawnione w rodzinie funkcjonariusza celnego do dopłaty do wypoczynku).

Po stwierdzeniu niezgodności z Konstytucją § 10 rozporządzenia należna kwota winna wynosić 2947,28 (cztery osoby uprawnione w rodzinie funkcjonariusza celnego do dopłaty do wypoczynku), stąd wyżej określona różnica, obliczona przez przemnożenie kwoty 498,82 zł przez liczbę uprawnionych członków rodziny.

Pismem z dnia 12 kwietnia 2013 roku powód wystosował do Dyrektora I. C. we W. wezwanie do zapłaty różnicy w dopłacie do wypoczynku za rok 2010. Następnie już po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającym błędny sposób naliczenia dopłaty do wypoczynku, tj. wg niekonstytucyjnych przepisów, powód wysłał do Dyrektora I. C. we W. kolejne pismo w dniu 05.06.2013 r. jako wniosek o uzupełniającą wypłatę świadczenia w postaci dopłaty do wypoczynku za rok 2010.

W odpowiedzi na w/w pisma powód otrzymał pismo z dnia 22.08.2013 r. z I. C. we W. stwierdzające, że w sprawie minął 3-letni okres przedawnienia roszczenia, określony w art. 165 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej.

Zdaniem powoda odpowiedź taka bagatelizuje wagę wyroku Trybunału Konstytucyjnego, bowiem zgodnie z art. 190 ust. 4 Konstytucji „orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania".

W związku z powyższym wyrok Trybunału Konstytucyjnego jest podstawą do ponowienia wniosków o wypłatę zaległej różnicy należnej dopłaty i jest podstawą do wznowienia spraw o wypłatę

Strona pozwana I. C. we W. wniosła o oddalenie powództwa zarzucając, że roszczenie powoda jest przedawnione. Zgodnie z art. 165 ust. l ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej ( Dz. U. Nr 168 , poz. 1323 ze zm.) roszczenia z tytułu uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Zdaniem strony pozwanej, moment prawnej możliwości żądania zaspokojenia przysługującej powodowi wierzytelności powstał zgodnie z § l ust. l rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 maja 2000 r. w sprawie świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych i członków ich rodzin, z chwilą nabycia w danym roku kalendarzowym prawa do urlopu wypoczynkowego. Zgodnie zaś z art. 152 ust. 2 kodeksu pracy, który ma zastosowanie na podstawie art. 138 ustawy o Służbie Celnej „Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym". Mając więc na uwadze powyższe prawna możliwość żądania zaspokojenia przysługującej powodowi wierzytelności powstała już w dniu l stycznia 2010 r.

Nawet gdyby przyjąć datę powstania wymagalności korzystniejszą dla powoda, a mianowicie datę złożenia przez niego wniosku o wypłatę dopłaty do wypoczynku, tj. 02.02.2010 r. to i tak roszczenie jest przedawnione, bowiem wniosek o wyrównanie świadczenia złożony został przez powoda u w dniu 12.04.2013 r. czyli po upływie trzech lat.

Funkcjonariusze celni mają możliwość przerwania biegu terminu przedawnienia. Stosownie bowiem do art. 165 ust. 3 ustawy o Służbie Celnej bieg przedawnienia roszczenia z tytułu uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych przerywa każda czynność przed kierownikiem urzędu, podjęta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia roszczenia. Powód z takiej możliwości nie skorzystał przed upływem terminu przedawnienia. Powód podjął nieskuteczną próbę przerwania biegu terminu przedawnienia w dniu 10 kwietnia 2013 r.

Zatem, jeżeli powód zaniechał skorzystania, we właściwym czasie, ze swojego prawa i nie podjął żadnych kroków do przerwania biegu terminu przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem , to brak jest podstaw do wypłaty wyrównania świadczenia za 2010 rok

W ocenie strony pozwanej , powodowi mogłyby przysługiwać tylko odsetki za okres od dnia opublikowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2013 r., sygn. akt P 44/10, tj. od dnia 10 maja 2013 r. .

Utrata mocy obowiązującej przepisu uznanego za niezgodny z Konstytucją następuje dopiero z chwilą wejścia w życie orzeczenia TK, a nie wcześniej. Utrata mocy obowiązującej nie oznacza unieważnienia istniejącego wcześniej stanu prawnego, które prowadziłoby do automatycznego unicestwienia z tą chwilą wszystkich wcześniejszych konsekwencji prawnych; eliminacja tych skutków będzie wymagała podjęcia odpowiednich rozstrzygnięć w sferze stosowania prawa (argument z art.190 ust.4 Konstytucji); do momentu zakwestionowania zaistniałych wcześniej skutków prawnych muszą być one uznawane za prawnie doniosłe (nie upadają wiec automatycznie czynności prawne zdziałane pod rządem przepisów niezgodnych z Konstytucją, nie tracą ważności nabyte na podstawie tych przepisów prawa, nie podlegają automatycznemu uchyleniu wydane wcześniej orzeczenia i decyzje).

Pracodawca przed ogłoszeniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego nie był w zwłoce, tj. w opóźnieniu przez siebie zawinionym w spełnieniu świadczenia. Pozwana jako pracodawca stosowała obowiązujące przepisy prawa w tym przepis § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2010 r. w sprawie świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych i członków ich rodzin (Dz. U. nr 33, poz. 177 oraz z 2012 r., poz. 197) uznany później jako niezgodny z Konstytucją. Trudno tu zatem mówić o jakimkolwiek zawinieniu dłużnika, za które może on ponosić odpowiedzialność. Pracodawca nie był zobligowany żadnym terminem do wypłaty świadczenia i zastosował w dniu wypłaty obowiązujące wówczas przepisy. Zgodnie natomiast z art. 165 ust. 4 ustawy o Służbie Celnej tylko w przypadku zwłoki w wypłacie świadczeń przysługują odsetki ustawowe.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Powód W. Ł. w 2010 r. miał 4 osoby uprawnione do świadczenia socjalnego. Strona pozwana wypłaciła powodowi kwotę 952 zł tytułem świadczenia socjalnego.

( dowód : zeznania powoda )

Pismem z dnia 22 sierpnia 2013 r. strona pozwana powiadomiła powoda, że w odpowiedzi na pismo z dnia 12.04.2013 r. (data wpływu 26.04.2013 r.) oraz kolejne z dnia 05.06.2013 r. (data wpływu 07.06.2013 r.) dotyczące wypłaty wyrównania świadczenia socjalnego z tytułu dopłaty do wypoczynku za rok 2010 brak jest podstaw prawnych do realizacji złożonego wniosku.

Zgodnie z uzasadnieniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2013 r., sygn. akt P 44/10, dopłata do wypoczynku przysługuje w wysokości obliczonej zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym na dzień składania wniosku. Powyższe oznacza, że wymagalność, czyli prawna możliwość zaspokojenia świadczenia wiąże się z datą złożenia przez funkcjonariusza celnego wniosku w przedmiotowym zakresie. Jednocześnie, od dnia złożenia wniosku biegnie trzyletni okres przedawnienia do dochodzenia dopłaty do wypoczynku.

Z dokumentów pozostających w dyspozycji Wydziału Kadr i Szkolenia wynika, że z wnioskiem o wypłatę świadczenia w postaci dopłaty do wypoczynku powód wystąpił w dniu 02.02.2010 r. natomiast z roszczeniem wypłaty jego różnicy, obliczonej z zastosowaniem przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 maja 2000 r. w sprawie rodzaju świadczeń socjalnych, które mogą być przyznane funkcjonariuszom celnym i członkom ich rodzin (Dz. U. Nr 39, poz. 450), wystąpił w dniu 12.04.2013 r. Zgodnie z art. 165 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, póz. 1323 z późn. zm.) roszczenia z tytułu prawa do uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Wobec powyższego należy uznać, iż wniosek z dnia 12.04.2013 r. został złożony po upływie terminu przewidzianego przepisami ustawy.

( dowód : pismo strony pozwanej z dnia 22 08 2013 r. k 6 )

Sąd zważył :

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie jest w zasadzie niesporny. Strona pozwana nie zaprzeczyła faktom wskazanym przez powoda co do wysokości wypłaconego świadczenia za 2010 r., ilości osób uprawnionych i wysokości ewentualnej różnicy wynikającej z zastosowania do ustalenia wysokości świadczenia poprzednio obowiązujących przepisów.

Nie było także przedmiotem sporu, że z wnioskiem o wypłatę świadczenia w postaci dopłaty do wypoczynku powód wystąpił w dniu 02.02.2010 r. natomiast z roszczeniem wypłaty jego różnicy, obliczonej z zastosowaniem przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 maja 2000 r. w sprawie rodzaju świadczeń socjalnych, które mogą być przyznane funkcjonariuszom celnym i członkom ich rodzin (Dz. U. Nr 39, poz. 450), wystąpił w dniu 12.04.2013 r.

Zgodnie z art. 135 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r.

o Służbie Celnej (tekst jednolity Dz.U.2013.1404 ) funkcjonariuszom i członkom ich rodzin, byłym funkcjonariuszom, w tym emerytom i rencistom i członkom ich rodzin, mogą być przyznawane świadczenia socjalne.

Z kolei przepis art. 165 powołanej ustawy o Służbie Celnej przewiduje, że roszczenia z tytułu prawa do uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Kierownik urzędu może nie uwzględnić terminu przedawnienia, jeżeli opóźnienie w dochodzeniu roszczenia jest usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami.

Bieg przedawnienia roszczenia z tytułu uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych przerywa:

1)każda czynność przed kierownikiem urzędu, podjęta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia roszczenia;

2)uznanie roszczenia.

W przypadku zwłoki w wypłacie uposażenia, innych świadczeń oraz należności pieniężnych funkcjonariuszowi przysługują odsetki ustawowe od dnia, w którym uposażenie, inne świadczenie lub należność pieniężna stały się wymagalne.

Nie podlega także kwestionowaniu, że zagadnienie wypłaty świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych, w tym kwestie dopłat do wypoczynku do 20 marca 2010 roku, regulowały przepisy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 maja 2000 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń socjalnych, które mogą być przyznane funkcjonariuszom celnym i członkom ich rodzin

( Dz. U. 2000 r., Nr 39, poz. 450).

Zgodnie z § 1 ustęp1 cyt. Rozporządzenia, funkcjonariuszowi celnemu, który w związku z pełnieniem służby nabył w danym roku kalendarzowym prawo do urlopu wypoczynkowego, oraz małżonkowi funkcjonariusza, dzieciom własnym, dzieciom małżonka, dzieciom przysposobionym i dzieciom przyjętym na wychowanie, przysługuje, na pisemny wniosek funkcjonariusza, raz w roku kalendarzowym, świadczenie w postaci dopłaty do wypoczynku.

Według §1 ustęp 2 rozporządzenia - dopłata do wypoczynku przysługuje na każdą uprawnioną osobę, poczynając od 2001 roku, w wysokości procentowej 32,85 % - minimalnej stawki uposażenia zasadniczego według najniższej grupy uposażenia zasadniczego, obowiązującej w Służbie Celnej w dniu 1 stycznia roku kalendarzowego, w którym funkcjonariusz nabył prawo do urlopu.

Z dniem 20 marca 2010 r. – wobec utraty mocy wcześniej wskazanego rozporządzenia, zaczęło obowiązywać rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2010 r. w sprawie świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych i członków ich rodzin ( Dz. U. 2010 r., Nr 33, poz.177 ), którego przepisy ustalają wysokość dopłaty do wypoczynku w sposób mniej korzystny niż przepisy poprzednio obowiązujące, a mianowicie - jak stanowi § 2 – na każdą uprawnioną osobę w wysokości 0.127 kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla funkcjonariuszy Służby Celnej.

§10 cyt. Rozporządzenia stanowił, że jego przepisy w zakresie świadczenia socjalnego - dopłaty do wypoczynku obowiązują nie tylko na przyszłość, do wniosków złożonych po dniu wejścia w życie nowych przepisów, ale mają zastosowanie również „do wniosków w sprawach o przyznanie świadczeń socjalnych przysługujących w 2010r.złożonych i nierozpatrzonych przed dniem wejścia w życie tego rozporządzenia”. Rozporządzenie to zawiera również regulacje odnoszące się do terminu rozliczenia dopłat do wypoczynku, wskazując w § 2 ustęp 6, że ma się ona odbywać w kolejnych kwartałach roku, jednak nie później niż raz na pół roku, a wypłata ma nastąpić do końca miesiąca następującego po zakończeniu okresu rozliczenia.

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dniu 23.04.2013 roku w sprawie P 44/10, orzekł , „że § 10 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2010 r. w sprawie świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych i członków ich rodzin ( Dz. U. 2010 r., Nr 33, poz.177 ) w zakresie w jakim odnosi się do dopłaty do wypoczynku , jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.

Zmiana stanu prawnego, jaka nastąpiła 20 marca 2010 r., nie mogła zadziałać wstecz, stan prawny powinien być wyznaczony przez datę złożenia wniosku. Bez znaczenia jest, kiedy dopłata została faktycznie wypłacona .

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego nabycie prawa do dopłaty do wypoczynku następuje wraz z nabyciem w danym roku prawa do urlopu wypoczynkowego oraz wraz ze złożeniem pisemnego wniosku, zatem wysokość dopłaty do wypoczynku powinna zostać ustalona na podstawie stanu prawnego istniejącego w chwili nabycia prawa do dopłaty świadczenia. Pozostałe zdarzenia, takie jak rozpatrzenie wniosku i wypłata świadczenia, są konsekwencją złożonego wniosku. Stan prawny obowiązujący w momencie ich realizacji nie może obniżać wysokości wypłacanego dodatku.

Trybunał Konstytucyjny, mając na względzie dotychczasowe orzecznictwo dotyczące zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, uznał, że przepis intertemporalny zawarty w § 10 rozporządzenia z 2010 r., zaskarżony w sprawie będącej przedmiotem orzekania, nakazujący stosować przepisy tego rozporządzenia do wniosków w sprawach o przyznanie świadczeń socjalnych przysługujących w 2010 r. w zakresie odnoszącym się do wypłaty dodatku do wypoczynku, złożonych i nierozpatrzonych przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, jest przepisem retroaktywnym. Zakwestionowana regulacja znajduje zastosowanie nie tylko do sytuacji prawnych zastanych w chwili wejścia w życie ustawy, ale również wywołuje skutki dla stosunków i sytuacji prawnych w zakresie, w jakim istniały one przed jej wejściem w życie. Reguluje bowiem na nowo, w sposób mniej korzystny dla uprawnionych, zakończone zdarzenia, które podlegały ocenie poprzednio obowiązujących przepisów. Mając na uwadze powyższe wyjaśnienia, uprawniony, składając wniosek do dopłaty do wypoczynku, zasadnie miał prawo oczekiwać otrzymania dopłaty w wysokości obliczonej zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym na dzień składania wniosku. Zmiana stanu prawnego wprowadzona po złożeniu wniosku, kształtująca na nowo, w sposób mniej korzystny, sytuację prawną uprzednio zakończoną złożeniem wniosku stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady niedziałania prawa wstecz.

Należy zauważyć , że zgodnie z treścią § 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11.05.2000r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń socjalnych, które mogą być przyznane funkcjonariuszom celnym i członkom ich rodzin (Dz. U. nr 39, poz. 450):Funkcjonariuszowi celnemu, zwanemu dalej "funkcjonariuszem", który w związku z pełnieniem służby nabył w danym roku kalendarzowym prawo do urlopu wypoczynkowego, (...) przysługuje, na pisemny wniosek funkcjonariusza, raz w roku kalendarzowym, świadczenie w postaci dopłaty do wypoczynku. Wskazany zatem przepis określał tylko elementy nabycia prawa dopłaty do wypoczynku tj. nabycie w danym roku prawa do urlopu wypoczynkowego i złożenie wniosku. Żaden przepis w/w rozporządzenia bądź ustawy o Służbie Celnej obowiązującej w dacie złożenia wniosku nie określał terminu wypłaty świadczenia w postaci dopłaty do wypoczynku.

Skoro tak to należy przyjmować, że wypłata tego świadczenia mogła nastąpić najpóźniej w ostatnim dniu roku kalendarzowego, w którym funkcjonariusz nabył prawo do urlopu wypoczynkowego i będące jego następstwem świadczenie dopłaty do wypoczynku. Świadczenie to przysługuje zgodnie z w/w przepisem raz w roku kalendarzowym i jest to jedyne wskazanie co do terminu jego wypłaty. Zatem wypłata wyrównania dopłaty do urlopu winna nastąpić najpóźniej do ostatniego dnia roku kalendarzowego, w którym funkcjonariusz nabył prawo do urlopu. W mniejszej sprawie mogło to nastąpić w terminie do dnia 31 grudnia 2010 r. Tym samym w dniu złożenia pozwu to jest 23 12 2013 r. nie upłynął trzyletni okres przedawnienia.

Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że przedawnienie roszczeń ogólnie uregulowane w art. 120 § 1 k.c. rozpoczyna bieg od dnia wymagalności. Przez wymagalność rozumieć stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności. Jest to stan potencjalny, o charakterze obiektywnym , którego początek następuje od chwili, w której wierzytelność zostaje uaktywniona. Oczywistym jest zatem, iż bieg terminu przedawnienia nie może rozpocząć się przed powstaniem roszczenia, gdy roszczenie jeszcze nie istnieje.

W niniejszej sprawie roszczenie o zapłatę kwoty dochodzonej pozwem powstało dopiero w następstwie ukształtowania stanu prawnego przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2013 r. P 44/10. Przed jego wydaniem wierzyciel nie miał potencjalnej i obiektywnej możliwości żądania zaspokojenia przysługującej mu w niniejszej sprawie wierzytelności, gdyż w oparciu o wówczas obowiązujące przepisy ( art. 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2010 r. w sprawie świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 33, poz. 177 oraz z 2012 r. poz. 197) roszczenie o zapłatę dopłaty do wypoczynku w wyższej wysokości nie istniało. W konsekwencji bieg terminu roszczenia o wypłatę kwoty dochodzonej pozwem nastąpił dopiero po wydaniu przedmiotowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, a zatem w chwili wniesienie powództwa nie było ono przedawnione.

Ponadto zgodnie z art. 165 ust. 2 cytowanej ustawy o Służbie Celnej kierownik urzędu może nie uwzględnić terminu przedawnienia, jeżeli opóźnienie w dochodzeniu roszczenia jest usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami. Przyjąć zatem należy, że swego rodzaju namiastką czy też substratem art. 8 k.p. jest powyższa norma, która w swej treści odwołuje się do wyjątkowych okoliczności usprawiedliwiających późniejsze zgłoszenie roszczenia. Ustawodawca nie wskazując jednak jakie to konkretnie okoliczności należy uznać za wyjątkowe pozostawił sądowi, rozstrzygającemu spory na tym tle powstałe, ocenę czy w jednostkowym stanie faktycznym zaistniałe zdarzenia mogą usprawiedliwiać fakt spóźnionego wystąpienia z roszczeniem. Taką wyjątkową okolicznością w niniejszej sprawie było wydanie przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 23 kwietnia 2013 roku w sprawie P - 44/10 wyroku stwierdzającego, że § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2010 r. w sprawie świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 33, poz. 177 oraz z 2012 r. poz. 197) w zakresie, w jakim odnosi się do dopłaty do wypoczynku, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zauważyć należy, że każdy obowiązujący akt prawny cechuje domniemanie jego konstytucyjności. Wychodząc zaś z zasady domniemania konstytucyjności aktów normatywnych, która służy bezpieczeństwu prawnemu i poczuciu pewności prawnej, należy stwierdzić, że tylko Trybunał Konstytucyjny może orzec w przedmiocie zgodności ustawy z Konstytucją (art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Zatem nie ma wątpliwości, że domniemanie konstytucyjności aktów prawnych zapewnia stabilność i pewność obrotu prawnego. Natomiast wyrok orzekający o niekonstytucyjności aktu czy też konkretnego przepisu kreuje nową rzeczywistość poprzez wzruszenie dotychczasowego porządku prawnego.

Wskazany wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2013 roku doprowadził do zmiany obowiązującego stanu prawnego w rozpoznawanym zakresie. Trybunał uznał, że przepis intertemporalny zawarty w § 10 rozporządzenia z 2010 r., zaskarżony w sprawie będącej przedmiotem orzekania, nakazujący stosowanie przepisu tego rozporządzenia do wniosków w sprawach o przyznanie świadczeń socjalnych przysługujących w 2010 r. w zakresie odnoszącym się do wypłaty dodatku do wypoczynku, złożonych i nierozpatrzonych przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, jest przepisem retroaktywnym. Zakwestionowana regulacja znajduje zastosowanie nie tylko do sytuacji prawnych zastanych w chwili wejścia w życie ustawy, ale również wywołuje skutki dla stosunków i sytuacji prawnych w zakresie, w jakim istniały one przed jej wejściem w życie. Reguluje bowiem na nowo, w sposób mniej korzystny dla uprawnionych, zakończone zdarzenia, które podlegały ocenie poprzednio obowiązujących przepisów. Mając na uwadze powyższe wyjaśnienia, uprawniony, składając wniosek do dopłaty do wypoczynku, zasadnie miał prawo oczekiwać otrzymania dopłaty w wysokości obliczonej zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym na dzień składania wniosku. Zmiana stanu prawnego wprowadzona po złożeniu wniosku, kształtująca na nowo, w sposób mniej korzystny, sytuację prawną uprzednio zakończoną złożeniem wniosku stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady niedziałania prawa wstecz. Przedmiotowe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego dało powodom asumpt do poszukiwania ochrony i obrony swoich praw przed sądem, ponieważ z tą chwilą uzyskali oni wiedzę, że działanie pracodawcy było nieprawidłowe, jako oparte na przepisie niekonstytucyjnym. Dotychczas pozostawali zaś w zaufaniu co do zasadności i słuszności podejmowanych przez pracodawcę decyzji. Jednak – jak się okazało - zostały one podjęte z ewidentnym pokrzywdzeniem uprawnionych. Przedmiotowe orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego było okolicznością wyjątkową w rozumieniu art. 165 ust. 2 ustawy o Służbie Celnej. Uchybienie trzyletniemu terminowi było więc w pełni usprawiedliwione powyższą okolicznością. A co za tym idzie, roszczenie o wyrównanie świadczeń socjalnych podlegało - jako uzasadnione - uwzględnieniu.

O odsetkach ustawowych Sąd orzekł na podstawie art. 165 ust. 4 ustawy o Służbie Celnej, zgodnie z którym w przypadku zwłoki w wypłacie uposażenia, innych świadczeń oraz należności pieniężnych funkcjonariuszowi przysługują odsetki ustawowe od dnia, w którym uposażenie, inne świadczenie lub należność stały się wymagalne.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2005 r. ( II PK 99/05 - OSNP 2006/19-20/298 - „Odsetki od wynagrodzenia za dyżury lekarskie pełnione przed dniem 20 maja 1999 r. należą się najwcześniej od daty ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 maja 1999 r., P 6/98 (Dz. U. Nr 45, poz. 458).

Przepis art. 165 ust. 3 ustawy o Służbie Celnej stanowi, że w przypadku zwłoki w wypłacie uposażenia, innych świadczeń oraz należności pieniężnych funkcjonariuszowi przysługują odsetki ustawowe od dnia, w którym uposażenie, inne świadczenie lub należność pieniężna stały się wymagalne. uzależnia prawo do odsetek od zwłoki , a nie od opóźnienia. Pozwany pracodawca nie

był w zwłoce czyli zawinionym opóźnieniu skoro stosował obowiązujące przepisy Dopiero ogłoszenie wyroku Trybunału Konstytucyjnego doprowadziło do zwłoki po stronie pracodawcy.

Z naruszeniem zobowiązania przez uchybienie terminowi świadczenia mamy do czynienia, wówczas gdy zobowiązanie jest ważne, świadczenie możliwe do spełnienia i wymagalne, a pomimo tego nie zostanie zrealizowane we właściwym czasie (czyli bądź w oznaczonym terminie, bądź niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela, gdy termin nie jest oznaczony), a jednocześnie nie istnieją przyczyny prawne, które usprawiedliwiałyby powstrzymanie się dłużnika ze spełnieniem świadczenia, np. art. 463, art. 488, art. 490 § 1 k.c. (por. W. Popiołek (w:) Kodeks..., s. 57; K. Zagrobelny (w:) Kodeks..., s. 855; A. Ohanowicz, Zobowiązania..., s. 204; T. Wiśniewski (w:) Komentarz..., s. 529; A. Rembieliński (w:) Kodeks..., s. 470; M. Piekarski (w:) Kodeks..., s. 1175; wyrok SN z dnia 22 maja 2003 r., II CKN 134/2001, M. Praw. 2006, nr 2, s. 91).

Zwłoka (inaczej: opóźnienie kwalifikowane) ma miejsce wówczas, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia we właściwym czasie z przyczyn, za które ponosi odpowiedzialność. Przy czym oceny, czy chodzi o okoliczności, za które dłużnik ewentualnie odpowiada, dokonuje się według ogólnych zasad odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 471-474 k.c.) – zob. T. Wiśniewski (w:) Komentarz..., s. 529.

W okresie do ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2013 r. zobowiązanie strony pozwanej nie było możliwe do spełnienia ze względu na zapis § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2010 r. w sprawie świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 33, poz. 177 oraz z 2012 r. poz. 197). Inaczej należy – zdaniem Sądu – ocenić postępowanie strony pozwanej po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2013 r. Od dnia następnego po ogłoszeniu tego wyroku strona pozwana popadła w zwłokę w spełnieniu na rzecz powoda świadczenia wyrównującego zaniżone bezprawnie świadczenie socjalne za 2010 r.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 grudnia 2013 r.

( II UK 167/13 - LEX nr 1408891 ) „ Wprawdzie z treści art. 190 ust. 3 Konstytucji RP wynika, że dopiero ogłoszenie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności zakwestionowanego przepisu powoduje utratę jego mocy, tym niemniej utrata mocy nie jest równoznaczna ze stwierdzeniem nieważności przepisu - w tym zaś zakresie orzeczeniu należy przypisać skutek ex tunc” .

Oczekiwanie przez stronę pozwaną na ogłoszenie wyroku w Dzienniku Ustaw było już zbędne skoro stało się powszechnie znane , że przepis § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2010 r. w sprawie świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 33, poz. 177 oraz z 2012 r. poz. 197) jest sprzeczny z prawem wyższego rzędu. Z powołanego wyżej stanowiska Sądu Najwyższego wynika , że nie można podzielać poglądów o prospektywnym działaniu orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego.

Biorąc pod uwagę powyższe przesłanki orzeczono jak w sentencji.