Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach w II Wydziale Karnym w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2014 r.

sprawy D. S.

obwinionego z art.92§1 kw w zb. z art.97 kw

na skutek apelacji, wniesionej przez obwinionego

od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Olecku

z dnia 25 lutego 2014 r. sygn. akt II.W.1531/13

Zaskarżony wyrok uchyla i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Olecku do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt II Ka. 188/14

UZASADNIENIE

D. S. został obwiniony o to, że:

I.  w dniu 10 września 2013r. o godz. 22.34 w G.na ul. (...), kierując samochodem osobowym marki (...)o nr rej (...)nie zastosował się do dyspozycji znaku poziomego P-4 („podwójna linia ciągła"), tj. o wykroczenie z art. 92 § 1 k.w.;

II.  w dniu 10 września 2013r., o godz. 22.34 w G.na skrzyżowaniu ulic (...), kierując samochodem osobowym marki (...)o nr rej (...)nie zastosował się do dyspozycji znaku poziomego P-4 („podwójna linia ciągła") oraz wyprzedzał inny pojazd na przejściu dla pieszych oraz na ww. skrzyżowaniu, tj. o czyn z art. 92 § 1 kw w zb. z art. 97 kw;

III.  w dniu 10 września 2013r. o godz. 22.34 w G.na ul. (...), kierując samochodem osobowym marki (...)o nr rej (...)podczas wyprzedzania innego pojazdu nie zastosował się do dyspozycji znaku poziomego P-4 („podwójna linia ciągła”), tj. o wykroczenie z art. 92 § 1 kw. w zb. z art. 97 §1 kw;

IV.  w dniu 10 września 2013r. o godz. 22.34 w G.na skrzyżowaniu ul. (...)z drogą nr K-65, kierując samochodem osobowym marki (...)o nr rej (...)nie zastosował się do dyspozycji znaku pionowego C-9 („nakaz jazdy z prawej strony znaku”), tj. o wykroczenie z art. 92 § 1 kw;

V.  w dniu 10 września 2013r. o godz. 22.34 na drodze krajowej K-65 gm. G., kierując samochodem osobowym marki (...)o nr rej (...)naruszył dyspozycję sygnalizatora świetlnego S1 zakazującego wjazdu za sygnalizator „sygnał czerwony”, tj. o wykroczenie z art. 92 § 1 kw.

Sąd Rejonowy w Olecku wyrokiem zaocznym z dnia 25 lutego 2014 r. w sprawie II W 1531/13 uznał D. S. za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów, które zakwalifikował z art. 92 § 1 kw, art. 92 § 1 kk w zb. z art. 97 kw w zw. z art. 9 § 1 kk i za to na podstawie art. 92 § 1 kw, art. 92 § 1 kk w zb. z art. 97 kw w zw. z art. 9 § 1 kw skazał go, zaś na podstawie art. 92 §1 kw w zw. z art. 9§ 2 kw w zw. z art. 24 § 1 i 3 kw wymierzył mu łącznie karę grzywny w wysokości 1.000,00 złotych.

Sąd na podstawie art. 624 § 1 kpk w związku z art. 119 kpw zwolnił obwinionego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

Od wyroku Sądu Rejonowego apelację złożył obwiniony, który zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w całości, zarzucając mu:

I.  obrazę przepisów postępowania - art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 366 § 1 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w. i art. 70 § 5 k.p.w. wynikające z zaniechania przez Sąd I instancji bezpośredniego przesłuchania na rozprawie obwinionego D. S., a także świadków M. R. i K. Z. w celu dokładnego wyjaśnienia przebiegu i okoliczności zdarzeń, o jakie obwiniony został D. S., a nadto z nieprzeprowadzenia dowodu ze znajdującego się w aktach sprawy protokołu przesłuchania M. R. jako osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia (karta 14-15 akt), co miało wpływ na treść wyroku;

II.  błąd w ustaleniach faktycznych Sądu I instancji przyjętych za podstawę do rozstrzygnięcia o winie obwinionego D. S. w zakresie przypisanych mu wykroczeń, wynikający z uznania, że obwiniony dopuścił się zarzucanych mu czynów w okolicznościach nie wyłączających ich bezprawności, w sytuacji, kiedy z materiału dowodowego ujawnionego przez ten Sąd wynikało jednoznacznie, że obwiniony działał w warunkach opisanych w treści art. 16 k.w, co miało wpływ na treść wyroku.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Olecku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obwinionego w zakresie, w jakim skarżący domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, okazała się zasadna.

Analiza toku rozumowania Sądu Rejonowego zawartego w uzasadnieniu wyroku wykazała, iż u podłoża ustalonych przez Sąd I instancji przesłanek, które zdecydowały o uznaniu obwinionego winnym popełnienia zarzucanych mu wykroczeń, legły okoliczności i oceny przyjęte bez wyjaśnienia ważnych aspektów sprawy, jak i z pominięciem przeprowadzonych dowodów. Taki zaś sposób dokonywania ustaleń faktycznych, który pozostawia poza sferą rozważań niektóre istotne dowody i okoliczności z nich wynikające, a z innych nie wyciąga oczywistych wniosków, jest przejawem dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego i stanowi naruszenie prawa procesowego.

Celem wykazania wadliwości działania i argumentacji Sądu Rejonowego przypomnieć należy podstawowe przesłanki zakwestionowanego rozumowania.

Z pisemnych motywów wyroku wynika, iż przekonanie o popełnieniu przez obwinionego zarzucanych mu wykroczeń Sąd oparł między innymi na podstawie uznanych za wiarygodne wyjaśnień obwinionego D. S., zeznań świadka K. Z. oraz dokumentach uznanych za ujawnione na rozprawie (uzasadnienie wyroku k. 57v-58).

Sąd Rejonowy czyniąc tego rodzaju ustalenia, zignorował okoliczności wynikające ze wskazanych wyżej dowodów.

I tak z wyjaśnień obwinionego D. S. (k. 20) wynikało, iż przyczyną popełnienia przez niego zarzucanych mu wykroczeń był fakt, iż uciekał on swoim samochodem od M. R., który cały czas za nim jechał. Obwiniony obawiał się o swoje życie i zdrowie, co wedle obwinionego nie było bezpodstawne. Wraz z M. R. pozostają w konflikcie, gdyż M. R. wcześniej uszkodził mu samochód. Sprawa tego uszkodzenia prowadzona jest w G..

Treść wyjaśnień obwinionego korelowała z treścią notatki urzędowej (k. 1). Wynika z niej, iż funkcjonariusze KPP w G. ok. godz. 22.45 wezwani zostali do zdarzenia na trasie P. – G. w wyniku zgłoszenia telefonującego mężczyzny, który twierdził, iż jakiś samochód jechał za nim, a następnie próbował go zepchnąć z drogi, przez co stracił on panowanie nad pojazdem i zjechał do przydrożnego rowu.

Również treść zapisu z monitoringu, jakkolwiek istotnie potwierdza złamanie poszczególnych przepisów z zakresu ruchu drogowego przez obwinionego D. S., nie mniej jednak stanowić może dowód potwierdzający relację obwinionego D. S., iż zwiększenie prędkości przez obwinionego spowodowane było ucieczką przed goniącym go kierującym samochodem marki (...)- M. R..

Zgodzić się także należy ze skarżącym, iż zagrożenie zderzenia z jadącym przed samochodem kierowanym przez M. R.pojazdem obwinionego D. S.dostrzegł również pasażer samochodu (...)kierowanego przez M. R.. Prosił on M. R., by zwolnił, gdyż jechał za szybko, przez co stwarzał niebezpieczną sytuację na drodze.

Treść przytoczonych wyżej dowodów w ich obecnej postaci nie dawała podstaw do jednoznacznego przypisania obwinionemu popełnienia zarzucanych mu wykroczeń. Sąd orzekający zaniechał oceny zgromadzonego materiału dowodowego pod kątem możliwości uznania działania obwinionego w stanie wyższej konieczności przewidzianym w art. 16 kw.

Stan wyższej konieczności polega na podjęciu działań zmierzających do uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa, zagrażającego dobru chronionemu prawem przez poświęcenie innego dobra, które również korzysta z ochrony. Z przytoczonego określenia wynika, że w stanie wyższej konieczności mamy do czynienia z klasyczną kolizją dóbr. Stąd też koniecznym jest precyzyjne ustalenie warunków, w których można ratować zagrożone dobro kosztem innego dobra, jak: subsydiarność, proporcję dóbr i ograniczoność prawa do korzystania ze stanu wyższej konieczności (szerzej o rozwoju i warunkach korzystania z tej instytucji - J. Lachowski, Stan wyższej konieczności w polskim prawie karnym, Warszawa 2005).

Przez „niebezpieczeństwo” zaś rozumiemy taki układ zjawisk, w którym występuje realne zagrożenie dobra chronionego prawem, tj. prawdopodobieństwo unicestwienia lub umniejszenia tego dobra (życia, zdrowia, mienia itp.). Niebezpieczeństwo ma charakter bezpośredni wówczas, gdy istnieje wysoki stopień prawdopodobieństwa naruszenia lub unicestwienia dobra, przy czym zwłoka w podjęciu decyzji o jego ratowaniu może jedynie powiększać zakres niebezpieczeństwa albo prowadzić do natychmiastowego powstania szkody (por. wyr. SN z 30 V 1973 r., III KR 6/73, Biul. Inf. SN 1973, nr 10-11, poz. 163).

Przekładając powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy, należy rozważyć, czy podjęta przez obwinionego ucieczka przed ścigającym go M. R. nie zmierzała do uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącemu życiu i zdrowiu obwinionego, a niebezpieczeństwa tego nie mógł obwiniony inaczej uniknąć niż tylko poprzez naruszenie dyspozycji znaków drogowych znajdujących się na trasie jego ucieczki.

Podsumowując zawarte wcześniej rozważania, Sąd pierwszej instancji powinien ponownie dokonać prawidłowego, zgodnego z przepisami procedury karnej przeprowadzenia wszelkich dowodów, potrzebnych dla rozstrzygnięcia o winie obwinionego (lub jej braku). Właściwie zgromadzony materiał dowodowy Sąd Rejonowy powinien ocenić przy zastosowaniu obowiązujących zasad procesowych, m. in. dyrektywy swobodnej oceny dowodów z art. 7 kpk, w oparciu o całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy (art. 410 kpk).

Całość zgromadzonych dowodów ocenić należy we wzajemnym powiązaniu pod kątem argumentacji podniesionej przez skarżącego w apelacji, dotyczącej możliwości działania obwinionego w stanie wyższej konieczności. Nie przesądzając takiej czy innej oceny zachowania obwinionego na tym etapie postępowania, przy ustaleniu, iż działanie obwinionego wyczerpało znamiona stanu wyżej konieczności, konieczne będzie stosownie do treści art. 5 § 1 pkt 2 kpw w zw. z art. 16 § 1 kw umorzenie postępowania

Marginalnie wskazać należy, iż przy ponownym postępowaniu Sąd powinien w wyroku dokonać precyzyjnego powołania zastosowanych przepisów ustawy, zgodnie z treścią art. 413 § 1 pkt 6 kpk w zw. z art. 82 § 1 kpw.

Mając powyższe względy na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 §1 kpk w zw. z art. 109 § 2 kpk, orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku.