Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Piotr Mika (spr.)

Sędziowie SSR del. Marcin Schoenborn

SSO Dariusz Prażmowski

Protokolant Agata Lipke

po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 2014 r.

przy udziale Elżbiety Ziębińskiej

Prokuratora Prokuratury Okręgowej

sprawy 1. K. B. ur. (...) w P.,

syna J. i H.

oskarżonego z art. 224§2 kk w zw. z art. 12 kk, art. 226§1 kk, art. 191§1 kk, art. 157§2 kk w zw. z art. 57a§1 kk

2. K. K. (1) ur. (...) w W.,

syna J. i M.

oskarżonego z art. 224§2 kk, art. 190§1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżyciela publicznego i obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 13 listopada 2013 r. sygnatura akt IX K 2780/10

na mocy art. 437 kpk , art. 438 kpk, art. 439 § 1 pkt 9 kpk, art. 627 kpk w zw. z art. 634 kpk

1.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 4 i na mocy art. 17 § 1 pkt 6 kpk w zw. z art. 101 § 2 kk i art. 102 kk umarza postępowanie karne przeciwko oskarżonemu K. B. o zarzucone mu przestępstwo z art. 157 § 2 kk w zw. z art. 57 a § 1 kk i w tym zakresie kosztami procesu obciąża Skarb Państwa;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

- w punkcie 2 ustala dodatkowo, że oskarżony znieważył funkcjonariusza Policji również w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych;

- uchyla rozstrzygnięcie z punktu 7 i na mocy art. 85 kk i art. 86 § 1 kk łączy kary pozbawienia wolności wymierzone oskarżonemu K. B. w punktach 1, 2 i 3 zaskarżonego wyroku i wymierza temu oskarżonemu karę łączną 7 (siedmiu) miesięcy pozbawienia wolności;

- ustala, że rozstrzygnięcie z punktu 9 dotyczy kary pozbawienia wolności orzeczonej powyżej;

3. w pozostałym zakresie utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy;

4. zasądza od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa wydatki postępowania odwoławczego w kwotach po 10 zł (dziesięć złotych) i wymierza im opłatę za II instancję w kwotach 390 zł (trzysta dziewięćdziesiąt złotych) od K. B. i 220 zł (dwieście dwadzieścia z złotych) od K. K. (1).

Sygn. akt VI Ka 186/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 listopad 2013 roku w sprawie o sygnaturze akt IX K 2780/10

Sąd Rejonowy w Gliwicach:

1. uznał oskarżonego K. B. za winnego tego, że w dniu 17 maja 2008 roku w P., przy ul. (...), działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, stosował przemoc w postaci odpychania, szarpania, wyrywania się oraz groźby bezprawne wobec funkcjonariuszy publicznych w osobach funkcjonariuszy Policji: mł. asp. G. S., sierż. D. N. oraz sierż. R. B., celem zmuszenia ich do zaniechania ich do zaniechania prawnej czynności służbowej, czym wyczerpał znamiona występku z art. 224 § 2 k.k. i za występek ten na podstawie art. 224 § 2 k.k. w zw. z art.224 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;

2. uznaje oskarżonego K. B. za winnego tego, że w dniu 17 maja 2008 roku w Komisariacie Policji w P., znieważył funkcjonariusza Policji w osobie mł. asp. G. S., używając wobec niego słów powszechnie uważanych za obelżywe, podczas pełnienia przez niego obowiązków służbowych, czym wyczerpał znamiona występku z art. 226 § 1 k.k. i za występek ten na podstawie art. 226 § 1 k.k. wymierzył mu karę 3 miesięcy pozbawienia wolności;

3. uznał oskarżonego K. B. za winnego tego, że w dniu 17 maja 2008 roku w P., przy ul. (...), zastosował przemoc wobec małoletniego R. K., w ten sposób, że popchnął go, celem zmuszenia go do wejścia na teren posesji piekarni (...), czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 191 § 1 k.k. i za występek ten na podstawie art. 191 § 1 k.k. wymierzył mu karę 2 miesięcy pozbawienia wolności;

4. uznał oskarżonego K. B. za winnego tego, że w dniu 17 maja 2008 roku w P., przy ul. (...) uderzył otwartą dłonią w twarz małoletniego R. K., czym spowodował u niego uszkodzenia ciała w postaci stłuczenia twarzy z obrzękiem i zaczerwienieniem policzka lewego, które to obrażenia naruszyły prawidłowe funkcjonowanie czynności narządów ciała pokrzywdzonego na okres poniżej 7 dni, przy czym działał publicznie i z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego, czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art.57a § 1 k.k. i za występek ten na podstawie art. 157 § 2 k.k. w zw. z art.57a § 2 k.k. wymierzył mu karę 2 miesięcy pozbawienia wolności;

5. uznał oskarżonego K. K. (1) za winnego przestępstwa opisanego w punkcie VI części wstępnej wyroku, czym wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 224 § 2 k.k. i za występek ten na podstawie art. 224 § 2 k.k. w zw. z art. 224 § 1 k.k. wymierza mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności;

6. uznał oskarżonego K. K. (1) za winnego tego, że w dniu 17 maja 2008 roku w P., przy ul. (...), groził słownie pobiciem nieletniemu K. E., przy czym groźby te wzbudziły u pokrzywdzonego uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione, to jest czynu z art. 190 § 1 k.k. i za występek ten na podstawie art. 190 § 1 k.k. wymierzył mu karę 3 miesięcy pozbawienia wolności;

7. na podstawie art. 85 k.k. i 86 § 1 k.k. wymierzone w punktach 1, 2, 3 i 4 wyroku kary pozbawienia wolności połączył i wymierzył oskarżonemu K. B. karę łączną 8 miesięcy pozbawienia wolności;

8. na podstawie art. 85 k.k. i 86 § 1 k.k. wymierzone w punktach 5 i 6 wyroku kary pozbawienia wolności połączył i wymierzył oskarżonemu K. K. (1) karę łączną 5 miesięcy pozbawienia wolności;

9. na podstawie art. 69 § 1, 2 i 4 k.k. w zw. z art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej oskarżonemu K. B. kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 2 lat próby;

10. na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej oskarżonemu K. K. (1) kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 2 lat próby

11. na podstawie art. 71 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu K. B. karę grzywny w wymiarze 70 stawek dziennych, wysokość jednej stawki dziennej ustalając na kwotę 30 złotych;

12. na podstawie art. 71 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu K. K. (1) karę grzywny w wymiarze 50 stawek dziennych, wysokość jednej stawki dziennej ustalając na kwotę 20 złotych;

13. na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonemu K. B. i K. K. (1) na poczet orzeczonej kary grzywny okres zatrzymania w dniu 17 maja 2008 roku, przyjmując, że kara grzywny została wykonana do wysokości 2 stawek dziennych, albowiem jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równoważny jest dwóm stawkom dziennym grzywny;

14. na podstawie art. 627 k.p.k. i art. 2 ust. 1 pkt 2 i pkt 3 i art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz.U. z 1983 r. nr 49 poz. 223 ze zm.) zasądził na rzecz Skarbu Państwa od oskarżonego K. B. wydatki w kwocie 170 złotych oraz od oskarżonego K. K. (1) w kwocie 230 złotych oraz obciążył oskarżonego K. B. opłatą w kwocie 390 złotych, natomiast oskarżonego K. K. (1) opłatą w kwocie 220 złotych.

Opisany wyżej wyrok zaskarżyli: obrońca oskarżonych oraz prokurator.

Obrońca zaskarżając wyrok w całości, zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia a mający wpływ na jego treść i wniósł o uniewinnienie oskarżonego K. B. od popełnienia czynu opisanego w/ pkt III i IV wyroku i odstąpienie od wymierzenia kary za czyny opisane w pkt I i II a oskarżonego K. K. (1)- uniewinnienie od czynu opisanego w pkt VI wyroku i odstąpienie od wymierzenia kary za czyn opisany w pkt V wyroku.

Prokurator zaskarżając wyrok w części w stosunku do oskarżonego K. B., na jego niekorzyść, odnoszącej się do opisu przestępstwa z art. 226 § l k.k. , który to czyn przypisano oskarżonemu w punkcie 2 wyroku, oraz nieorzeczenia wobec wymienionego obligatoryjnej nawiązki na rzecz pokrzywdzonego w związku ze skazaniem go w punkcie 4 wyroku za czyn o charakterze chuligańskim, zarzucił

- obrazę prawa materialnego, a to art. 226 § l k.k. polegającą na nieuwzględnienie w opisie przypisanego oskarżonemu czynu wszystkich znamion wymienionego przestępstwa, poprzez niewskazanie, że oskarżony popełniając zarzucony czyn dopuścił się go „ w związku" z pełnieniem obowiązków służbowych przez funkcjonariusza Policji pomimo, iż w trakcie postępowania wykazano wystąpienie wszystkich znamion przestępstwa z art. 226 § l k.k.;

- obrazę przepisu prawa materialnego, a to art. 57a § 2 k.k., poprzez nie orzeczenia wobec K. B. obligatoryjnej nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, pomimo skazania wymienionego za czyn z art. 157 § 2 k.k.. w zw. z art. 57 a § l k.k.., a co obligowało Sąd do wymierzenia nawiązki na rzecz pokrzywdzonego na zasadzie art. 57a § 2 k.k..;

Stawiając powyższy zarzut wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 2 poprzez uzupełnienie opisu przestępstwa przypisanego oskarżonemu poprzez wskazanie, że oskarżony dopuścił się go podczas „i w związku" z pełnieniem obowiązków służbowych przez funkcjonariusza Policji oraz zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 4 poprzez wymierzenie oskarżonemu nawiązki na rzecz pokrzywdzonego w kwocie 500 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonych jest bezzasadna w stopniu oczywistym, skoro jej uzasadnienie sprowadza się jedynie do twierdzenia, że uznanie wyjaśnień oskarżonych za niewiarygodne nastąpiło z pominięciem okoliczność, że świadkowie przeciwni, w szczególności pokrzywdzony R. K. oraz jego koledzy mieli interes w tym, aby zeznawać z korzyścią dla pokrzywdzonego. Sam fakt bycia znajomym osoby pokrzywdzonej nie jest jednak okolicznością, która samodzielnie mogłaby przesądzać o wiarygodności świadka czy też jej braku. Nie sposób liczyć na to, aby świadkami przestępstw mogły być jedynie osoby postronne, których nie łączą z oskarżonym lub pokrzywdzonym jakiekolwiek więzi. Z tego też powodu odmawianie wiarygodności osobom powiązanym ze stronami postępowania jedynie z powodu wskazanych więzi jawi się jako daleko nierealistyczne. Stanowisko takie przede wszystkim jednak nie znajduje oparcia w przepisach procedury, które, choć przewidują stosowne uprawnienia osób najbliższych do odmowy złożenia zeznań, to jednak nie wprowadzają żadnych ograniczeń co do możliwości czynienia ustaleń faktycznych w oparciu o relacje osób związanych ze stronami postępowania bliższymi lub luźniejszymi więzami. Zdaniem obrońcy oskarżonych sąd I instancji pominął również okoliczność, że z miejsca, w którym przebywali na terenie posesji oskarżeni, nie widać, co się dzieje przed sklepem i bramą, jak również - nie słychać, zaś nieruchomość położona jest przy ruchliwej ulicy, piekarnia była czynna i działały wentylatory. Z tych okoliczności obrońca wywodzi, że oskarżony B. nie mógł być zdenerwowany tym, co się dzieje koło sklepu i bramy, bo tego nie widział i nie słyszał. Jak pisze obrońca, nielogicznym wydaje się żeby siedząc w ogródku na zapleczu zakładu, popijając spokojnie piwo nagle wyszedł przed bramę - nie wiedząc co się dzieje i zaatakował pokrzywdzonego i jego kolegów. Problem jednak w tym, że okoliczność, iż oskarżony K. B. spokojnie pił na zapleczu piekarni piwo znajduje oparcie jedynie w dowodach ocenionych przez sąd za niewiarygodne, w szczególności w wyjaśnieniach samego K. B. i współoskarżonego K. K. (1) i znajdują zaprzeczenie w dowodach, które w oparciu o rzeczowe, logiczne oraz zgodne zasadami doświadczenia argumenty sąd meriti uznał za wiarygodne. Istotną okolicznością dla oceny zachowania oskarżonego K. B. jest fakt, że znajdował się on w stanie nietrzeźwości, co w zgodzie z zasadami doświadczenia życiowego uznać należy za czynnik, który z pewnością mógł skłonić go do zachowań irracjonalnych. Chociaż, jak podnosi obrońca, sąsiadka oskarżonego K. B. ma być świadkiem obiektywnym i jej zeznania winny stanowić podstawę ustalaniu stanu faktycznego, to jednak zapomina skarżący, że świadek M. O. była z jednej strony osobą, z którą oskarżeni mieli bezpośrednio przed zdarzeniem grillować, a z drugiej strony wynajmowała od firmy oskarżonego K. B. lokal mieszkalny. Już te okoliczności świadczą o tym, że rzekomy obiektywizm świadka budzi istotne wątpliwości i z pewnością nie była ona osobą, która mogła świadczyć przeciwko oskarżonemu obciążające go okoliczności bez obawy przed ewentualnymi negatywnymi dla niej konsekwencjami ze strony oskarżonego, chociażby konsekwencje te miały ograniczać się jedynie do niechęci ze strony K. B..

Odnosząc się do zajścia z funkcjonariuszami Policji obrońca wskazuje, że ich zachowanie było prowokacyjne a oskarżeni byli wyzywani, Zdaniem obrońcy sąd winien był zastosować przepisy o retorsji odnośnie zajścia z pokrzywdzonym K. i odstąpić od wymierzenia kary za zajście z funkcjonariuszami przyjmując że funkcjonariusze policji sprowokowali zajście.

Postulaty skarżącego obrońcy w sytuacji gdy nie wykazał on błędu w ustaleniach faktycznych sądu I instancji, ani przekroczenia przez sąd reguł procesowych, są całkowicie nieadekwatne do przyjętych ustaleń, z których przecież nie wynika, aby pokrzywdzony R. K. jak i funkcjonariusze Policji w jakikolwiek sposób sprowokowali oskarżonego K. B., jak i K. K. (1) do działań oczywiście sprzecznych z prawem.

Odnosząc się do apelacji oskarżyciela publicznego, wskazać należy, że zarzut dotyczący pominięcia w opisie czynu z art. 226 § 1 k.k. przypisanego oskarżonemu K. B., zamienia w postaci dokonania znieważenia funkcjonariusza publicznego nie tylko w czasie, ale i w związku z pełnieniem przez tego funkcjonariusza obowiązków służbowych, był oczywiście zasadny, co uczyniło koniecznym dokonanie przez Sąd Odwoławczy stosownej zmiany w opisie tego czynu. Dokonanie takiej zmiany było możliwe, skoro ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji nie pozostawiają jakichkolwiek wątpliwości co do okoliczności, iż K. B. użył znieważających słów pod adresem G. S. na skutek podjętych przez policjanta czynności związanych z zatrzymaniem i przewiezieniem na komisariat policji w celi zbadania stanu trzeźwości.

Zarzut prokuratora dotyczący naruszenia prawa materialnego polegającego na nieorzeczeniu wbrew dyspozycji art. 57a § 2 k.k., nawiązki na rzecz pokrzywdzonego mimo przypisania oskarżonemu K. B. występku z art. 157 § 2 k.k. o charakterze chuligańskim w rozumieniu art. 57a § 1 k.k., choć oczywiście zasadny, zdezaktualizował się wobec pojawienia się negatywnej przesłanki procesowej w postaci przedawnienia karalności czynu z art. 157 § 2 k.k. po upływie 6 lat od daty czynu. Sześcioletni termin przedawnienia karalności tego czynu wynika z faktu, iż jest to czyn ścigany co do zasady z oskarżenia prywatnego, a więc przy obliczaniu terminu przedawnienia karalności winien mieć zastosowanie obok oczywiście przepisu art. 102 k.k. przepis art. 101 § 2 k.k., a w warunkach niniejszej sprawy, gdy osoba sprawcy przestępstwa była znana pokrzywdzonemu od dnia zdarzenia, roczny termin wskazany w ostatnim z powołanych przepisów. Konieczności zastosowania tego właśnie przepisu i wskazanego w nim rocznego terminu przedawnienia nie niweczy objęcie przez prokuratora w trybie art. 60 § 1 k.p.k. ściganiem czynu prywatnoskargowego. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2000 r., II K.K.N 199/98, Lex 45467, ostatnio wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2014 r. II K.K. 23/14, LEX nr 1441269)

Z uwagi na pojawienie się negatywnej przesłanki procesowej z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. obowiązkiem Sądu Odwoławczego zgodnie z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. było uchylenie wyroku w części dotyczącej zarzuconego oskarżonemu K. B. czynu z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 57 a § 1 k.k. i umorzenie postępowania w tym zakresie.

W pozostałym zakresie wyrok wymagał modyfikacji jedynie w odniesieniu do orzeczenia o karze łącznej wobec oskarżonego K. B., skoro uchyleniu uległo rozstrzygnięcie o karze za czyn z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 57 a § 1 k.k. Wymierzając nową karę łączną wobec tego oskarżonego Sąd Odwoławczy z jednej strony kierował się bliskością czasową pomiędzy wszystkimi przypisanymi oskarżonemu czynami oraz faktem, że orzeczenie o karze nie było w tym zakresie zaskarżone przez prokuratora na niekorzyść oskarżonego i obowiązkiem sądu II instancji było zachowanie zgodnie z zakazem reformationis in peius z art. 434 § 1 k.p.k. tej samej reguły ustalenia wymiaru kary łącznej, którą zastosował sąd I instancji, a więc reguły asperacji zbliżonej istotnie do zasady absorpcji, zgodnie z którą karę łączną orzeka się w wymiarze niewiele przekraczającym wysokość najsurowszej kary jednostkowej.

Podnieść również należy, że poza omówionymi uchybieniami zaskarżony wyrok nie budził jakichkolwiek zastrzeżeń zarówno w zakresie prawidłowej kwalifikacji prawnej czynów przypisanych obu oskarżonym, jak i wymiaru kar jednostkowych pozbawienia wolności, orzeczenia o karze łącznej wobec K. K. (1), zastosowania wobec obu oskarżonych dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności oraz grzywien orzeczonych w oparciu o art. 71 § 1 k.k. Kary orzeczone zostały w dolnych granicach ustawowego zagrożenia, odzwierciedlają we właściwym stopniu stopień winy obu oskarżonych, stopień społecznej szkodliwości przypisanych im czynów i poziomem dolegliwości uwzględniają również konieczność zapobiegawczego oddziaływania na obu sprawców przestępstw. Wymiar kar i zastosowany wobec obu oskarżonych środek probacyjny w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kar pozbawienia wolności nie daje jakichkolwiek podstaw dla formułowania pod adresem zaskarżonego wyroku zarzutu rażącej niewspółmierności kary.

Z wyżej wskazanych względów przy braku innych uchybień podlegających uwzględnieniu z urzędu w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok należało utrzymać w mocy.

Stosując ogólne zasadny ponoszenia kosztów procesu karnego, które kosztami tymi nakazują obciążać osoby skazane za popełnienie przestępstwa (art. 627 k.p.k.), Sąd Okręgowy obciążył obu oskarżonych po połowie wydatkami postępowania odwoławczego, na które to wydatki złożył się jedynie ryczał za doręczenia pism i wezwań w kwocie 20 złotych.

Wobec nieuwzględnienia apelacji skierowanej przeciwko orzeczeniu o winie, obu oskarżonych obciążono nadto opłatami za drugą instancję w wysokości należnej za postępowanie przed sądem I instancji.