Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 grudnia 2012 r. w Poznaniu

sprawy z odwołania (...) Sp. z o.o. Sp.k. z siedzibą w P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

przy udziale zainteresowanych: S. P., V. T., K. R.

o podleganie ubezpieczeniu społecznemu i podstawę wymiaru składek

na skutek apelacji odwołującej (...) Sp. z o.o. Sp.k. z siedzibą w P., pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu

z dnia 26 czerwca 2012 r. sygn. akt VIII U 1825/10

1.  oddala apelację odwołującej spółki;

2.  oddala apelację pozwanego;

3.  koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym wzajemnie znosi.

UZASADNIENIE

Decyzją nr(...) z dnia 10 czerwca 2010r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w P., stwierdził, że S. P. u płatnika (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w P. z tytułu wykonywania umów zlecenia:

1. podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj.: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresach: od 3 czerwca 2008 roku do 28 czerwca 2008r., od 2 lipca 2008 roku do 29 lipca 2008r., od 1 sierpnia 2008 roku do 31 sierpnia 2008r.,

2. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne, a także na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stanowi kwota:

Od powyższej decyzji w ustawowym terminie odwołał się płatnik składek - (...) Sp. z o.o. Sp. k., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji w całości i ustalenie, że podstawa wymiaru składek u odwołującego z tytułu zawartych umów o dzieło wynosi „0”. W treści odwołania podano, że w przedmiotowej sprawie łączące strony umowy są umowami rezultatu, którym jest przygotowanie i zorganizowanie zaplecza prezentacji, a wolą stron było zawarcie umów o dzieło.

Zarządzeniem z dnia 29 września 2010 roku Sąd zwrócił akta sprawy organowi rentowemu w celu uzupełnienia istotnych braków materiału dowodowego poprzez precyzyjne wskazanie podstawy faktycznej do objęcia S. P. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, dołączenie dokumentów, w oparciu o które organ rentowy przyjął, że zainteresowany nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zawartych umów o dzieło, a podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu umów zlecenia, dokumentów postępowania kontrolnego i pokontrolnego, umów o dzieło zawartych pomiędzy odwołującą, a zainteresowanym, protokołów przesłuchania zainteresowanego, przedstawiciela płatnika składek oraz osoby nadzorującej pracę ubezpieczonego na okoliczność przedmiotu umowy, sposobu realizacji dzieła oraz przyczyn zawarcia umowy o dzieło i wszelkich innych dowodów świadczących o wykonywaniu przez ubezpieczonego umowy zlecenia pomimo zawarcia na piśmie umów o dzieło. W wykonaniu powyższego zobowiązania organ rentowy przekazał akta kontroli wraz z umowami o dzieło zawartymi pomiędzy odwołującą spółką, a zainteresowanym, protokołem przesłuchania zainteresowanej oraz wskazał, że podtrzymuje dotychczasowe stanowisko w sprawie i wnosi o oddalenie odwołania. (Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą VIII U 1825/10)

Decyzją nr (...) z dnia 28 sierpnia 2010r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w P., stwierdził, że W. T. u płatnika (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w P. z tytułu wykonywania umów zlecenia:

1. podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj.: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresach: od 2 kwietnia 2008 roku do 29 kwietnia 2008 roku,

2. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne, a także na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stanowi kwota:

W uzasadnieniu przedmiotowej decyzji wskazano, iż w wyniku postępowania kontrolnego u płatnika składek (...) sp. z o.o. sp. k. ustalono, że płatnik składek zawarł w dniach od 3 lipca 2008r. do 31 lipca 2008 r., od 1 sierpnia 2008 r. do od 2 kwietnia 2008r. do 29 kwietnia 2008r. z W. T. umowę o dzieło, której przedmiotem miało być przeprowadzenie prelekcji reklamowych wyrobów odwołującej jako prelegent bierny. Osoba wykonująca umowę zajmowała się przygotowaniem sali pod prezentację, co polegało na dostarczeniu plansz reklamowych, łóżek wykorzystywanych do prezentowania reklamowanych wyrobów, rozstawianiu lamp, krzeseł i stołów. W niniejszej sprawie w wyniku analizy dokumentów uznano, iż celem umów było poprzez wykonanie czynności związanych z prezentowaniem produktów odwołującego - znalezienie potencjalnych nabywców rzeczonych produktów. Zatem przedmiotem umów nie był rezultat działalności twórczej o indywidualnym charakterze w postaci materialnej lub niematerialnej, ale dokonanie czynności faktycznych realizowanych w ramach umowy o świadczenie usług (umów zlecenia).

Od powyższej decyzji w ustawowym terminie odwołał się płatnik składek - (...) Sp. z o.o. Sp. k., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji w całości i ustalenie, że podstawa wymiaru składek u odwołującego z tytułu zawartych umów o dzieło wynosi „0”. W treści odwołania podano, że w przedmiotowej sprawie łącząca strony umowa jest umową rezultatu, którym jest przygotowanie i zorganizowanie zaplecza prezentacji, a wolą stron było zawarcie umów o dzieło. W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od odwołującej na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu pozwany organ podtrzymał argumenty zawarte w zaskarżonej decyzji i wskazał, że nie da się uznać, że sporna umowa miała na celu osiągnięcie jakiegoś rezultatu (dzieła) np. zawarcie przez wyszukanego klienta umowy dotyczącej produktów (...) oferowanych podczas prezentacji.

Zarządzeniem z dnia 18 listopada 2010r. Sąd zwrócił akta sprawy organowi rentowemu w celu uzupełnienia istotnych braków materiału dowodowego poprzez dołączenie umów o dzieło zawartych pomiędzy odwołującym (...) Sp. z o.o. Sp. k. a zainteresowaną W. T., protokołów przesłuchania zainteresowanej oraz osoby reprezentującej płatnika składek, ustaleń czy zainteresowana nie podlega ubezpieczeniom z innego tytułu, a jeśli tak, to jaki to ma wpływ na wydana decyzję, wszelkich innych dowodów świadczących o podleganiu przez zainteresowana w spornym okresie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu wykonywania umowy zlecenia zawartej z (...) Sp. z o.o. Sp. k. W wykonaniu powyższego zobowiązania organ rentowy przekazał akta kontroli wraz z umowami o dzieło zawartymi pomiędzy odwołującą spółką, a zainteresowaną, protokołem przesłuchania zainteresowanej oraz wskazał, że podtrzymuje dotychczasowe stanowisko w sprawie i wnosi o oddalenie odwołania, (sprawa została zarejestrowana po sygnaturą VIII U 2678/10).

Zarządzeniem z dnia 18.03.201 Ir. Sąd połączył sprawę sygn. akt VIII U 2678/10 ze sprawą sygn. akt VIII U 1825/10 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Decyzją nr (...), z dnia 22 lipca 2010r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w P., stwierdził, że K. R. u płatnika (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w P. z tytułu wykonywania umów zlecenia:

1.  podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj.: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie: od 7 sierpnia 2008 roku do 7 sierpnia 2008r.

2.  podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne, a także na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stanowi kwota:

W uzasadnieniu przedmiotowej decyzji wskazano, iż w wyniku postępowania kontrolnego u płatnika składek (...) sp. z o.o. sp. k. ustalono, że płatnik składek zawarł w dniu od 7 sierpnia 2008r. do 7 sierpnia 2008r. z K. R. umowę o dzieło, której przedmiotem miało być przygotowanie sali pod prezentację reklamową wyrobów Spółki. Osoba wykonująca umowę zajmowała się przygotowaniem sali pod prezentację, co polegało na dostarczeniu plansz reklamowych, łóżek wykorzystywanych do prezentowania reklamowanych wyrobów, rozstawianiu lamp, krzeseł i stołów. W niniejszej sprawie w wyniku analizy dokumentów uznano, iż celem umów było poprzez wykonanie czynności związanych z prezentowaniem produktów odwołującego - znalezienie potencjalnych nabywców rzeczonych produktów. Zatem przedmiotem umów nie był rezultat działalności twórczej o indywidualnym charakterze w postaci materialnej lub niematerialnej, ale dokonanie czynności faktycznych realizowanych w ramach umowy o świadczenie usług (umów zlecenia).

Od powyższej decyzji w ustawowym terminie odwołał się płatnik składek - (...) Sp. z o.o. Sp. k., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji w całości i ustalenie, że podstawa wymiaru składek u odwołującego z tytułu zawartych umów o dzieło wynosi „0”. W treści odwołania podano, że w przedmiotowej sprawie łączące strony umowy są umowami rezultatu, którym jest przygotowanie i zorganizowanie zaplecza prezentacji, a wolą stron było zawarcie umów o dzieło.

Zarządzeniem z dnia 29 września 2010r. Sąd zwrócił akta sprawy organowi rentowemu w celu uzupełnienia istotnych braków materiału dowodowego poprzez precyzyjne wskazanie podstawy faktycznej do objęcia K. R. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, dołączenie dokumentów, w oparciu o które organ rentowy przyjął, że zainteresowany nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zawartych umów o dzieło, a podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu umów zlecenia, dokumentów postępowania kontrolnego i pokontrolnego, umów o dzieło zawartych pomiędzy odwołującą, a zainteresowanym, protokołów przesłuchania zainteresowanego, przedstawiciela płatnika składek ] oraz osoby nadzorującej pracę ubezpieczonego na okoliczność przedmiotu umowy, sposobu 1 realizacji dzieła oraz przyczyn zawarcia umowy o dzieło i wszelkich innych dowodów świadczących o wykonywaniu przez ubezpieczonego umowy zlecenia pomimo zawarcia na piśmie umów o dzieło. W wykonaniu powyższego zobowiązania organ rentowy przekazał akta kontroli wraz z protokołem przesłuchania zainteresowanej jednak bez umowy o dzieło zawartej pomiędzy odwołującą spółką, a zainteresowanym oraz wskazał, że podtrzymuje dotychczasowe stanowisko w sprawie i wnosi o oddalenie odwołania. (Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą VIII U 2030/10).

Zarządzeniem z dnia 18.03.2011r. Sąd Okręgowy połączył sprawę sygn. akt VIII U 2030/10 ze sprawą sygn. akt VIII U 1825/10 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Decyzją nr (...) z dnia 22 czerwca 2010r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P., stwierdził, że E. M. u płatnika (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w P. z tytułu wykonywania umów zlecenia w okresie wymienionym w spornej decyzji podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz określił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne, a także na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w okresie wskazanym w decyzji. W uzasadnieniu przedmiotowej decyzji wskazano, iż w wyniku postępowania kontrolnego u płatnika składek (...) sp. z o.o. sp. k. ustalono, że płatnik składek zawarł okresie wskazanym w decyzji z E. M. umowę o dzieło, której przedmiotem miało być przeprowadzenie prelekcji reklamowych wyrobów odwołującej jako prelegent bierny. Osoba wykonująca umowę zajmowała się przygotowaniem sali pod prezentację, co polegało na dostarczeniu plansz reklamowych, łóżek wykorzystywanych do prezentowania reklamowanych wyrobów, rozstawianiu lamp, krzeseł i stołów. W niniejszej sprawie w wyniku analizy dokumentów uznano, iż celem umów było poprzez wykonanie czynności związanych z prezentowaniem produktów odwołującego - znalezienie potencjalnych nabywców rzeczonych produktów. Zatem przedmiotem umów nie był rezultat działalności twórczej o indywidualnym charakterze w postaci materialnej lub niematerialnej, ale dokonanie czynności faktycznych realizowanych w ramach umowy o świadczenie usług (umów zlecenia).

Od powyższej decyzji w ustawowym terminie odwołał się płatnik składek - (...) Sp. z o.o. Sp. k., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji w całości i ustalenie, że podstawa wymiaru składek u odwołującego z tytułu zawartych umów o dzieło wynosi „0”. W treści odwołania podano, że w przedmiotowej sprawie łącząca strony umowa jest umową rezultatu, którym jest przygotowanie i zorganizowanie zaplecza prezentacji, a wolą stron było zawarcie umów o dzieło.

Zarządzeniem z dnia 30 września 2010r. Sąd zwrócił akta sprawy organowi rentowemu w celu uzupełnienia istotnych braków materiału dowodowego poprzez dołączenie umów o dzieło zawartych pomiędzy odwołującym (...) Sp. z o.o. Sp. k. a zainteresowaną E. M., protokołów przesłuchania zainteresowanej oraz osoby reprezentującej płatnika składek, ustaleń czy zainteresowana nie podlega ubezpieczeniom z innego tytułu, a jeśli tak, to jaki to ma wpływ na wydana decyzję, wszelkich innych dowodów świadczących o podleganiu przez zainteresowana w spornym okresie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu wykonywania umowy zlecenia zawartej z (...) Sp. z o.o. Sp. k. W wykonaniu powyższego zobowiązania organ rentowy przekazał akta kontroli wraz z umowami o dzieło zawartymi pomiędzy odwołującą spółką, a zainteresowaną, protokołem przesłuchania zainteresowanej oraz wskazał, że podtrzymuje dotychczasowe stanowisko w sprawie i wnosi o oddalenie odwołania, (sprawa została zarejestrowana po sygnaturą VIII U 2061/10).

Zarządzeniem z dnia 24.03.201 Ir. Sąd połączył sprawę sygn. akt VIII U 2061/10 ze sprawą sygn. akt VIII U 1825/10 do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Decyzją nr(...) z dnia 5 października 2011r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznając, że E. M. w okresie objętym zaskarżoną decyzją Wyższej Szkoły (...) w R. i dlatego nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia zawartej z płatnikiem (...) uchylił decyzję Nr (...) z dnia 26.06.2010r., znak: (...). Pozwany organ rentowy pismem z dnia 12.10.2011r. wniósł o umorzenie postępowania z uwagi na jego bezprzedmiotowość. Zarządzeniem z dnia 27.10.2011 r. Przewodniczący wyłączył ze sprawy postępowanie dotyczące zainteresowanej E. M. i postanowieniem z dnia 12 stycznia 2012 r. Sąd umorzył postępowanie w sprawie odwołania od decyzji nr (...) z dnia 22.06.2010 r.

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2012r., sygn. akt VIII U 1825/10, Sąd Okręgowy w Poznaniu Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

1)  oddalił odwołalnie od zaskarżonej decyzji z dnia 10 czerwca 2010r.;

2)  oddalił odwołanie od zaskarżonej decyzji z dnia 26 sierpnia 2010r.;

3)  zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 22 lipca 2010 roku w ten sposób, że stwierdza, iż zainteresowany K. R. u płatnika (...) Spółka z o.o. Sp. k. nie podlegał z tytułu wykonywania umowy zlecenia obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od dnia 7 sierpnia 20008 roku do dnia 7 sierpnia 2008r.;

4)  zasądził od odwołującej (...) Spółka z o.o. Sp.k. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, I Oddział w P. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

5)  w pozostałym zakresie znosi wzajemnie koszty zastępstwa procesowego.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.

Spółka (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w P. została powołana w 2008 roku (z przekształcenia spółki (...) sp. z o.o.) i wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Przedmiotem działalności spółki jest m.in. produkcja i dystrybucja wyrobów rehabilitacyjno leczniczych, w tym pościeli wełnianej. Spółka prowadzi m.in. sprzedaż wyrobów podczas organizowanych w tym celu prelekcji reklamowych. Organizacją prezentacji zajmował się dział organizacji sprzedaży spółki. Czynnościami związanymi z bezpośrednią sprzedażą zajmowali się prelegenci, których zadaniem było przeprowadzanie prelekcji reklamowej towarów odwołującej, mającej na celu nakłonienie osób uczestniczących w pokazach do dokonania zakupu oferowanych produktów. Efektem końcowym miało być zawarcie z klientem umowy sprzedaży.

(...) sp. z o.o. sp. k. zawarła umowy nazwane umowami o dzieło z zainteresowanym S. P. w okresie od 3 czerwca 2008r. do 28 czerwca 2008r. (umowa nr (...)), od 2 lipca 2008 roku do 29 lipca 2008 roku (umowa nr (...)), od 1 sierpnia 2008 roku do 31 sierpnia 2008 roku (umowa nr (...)). W treści zawartych umów wskazano, że S. P. zobowiązuje się do przygotowania prelekcji reklamowych jako prelegent pomocniczy bierny (umowa nr (...)) oraz przygotowania i zorganizowania zaplecza organizacyjnego prelekcji reklamowych wyrobów spółki w liczbie określonych w umowach (umowa nr (...), umowa nr (...)). W umowie nr (...) zainteresowany zobowiązał się wykonać dzieło osobiście, według swojego uznania, przy uwzględnieniu wskazówek zamawiającego co do sposobu wykonania dzieła. Natomiast w umowach nr (...) w celu wykonana dzieła wykonawca zobowiązał się do pobrania wszelkich materiałów i dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia prelekcji, takich jak cenniki, oferty promocyjne, kupony konkursowe, towary, dokumenty przekazania towarów klientom, przygotowania Sali, w której odbywa się prezentacja poprzez m.in. rozłożenie towarów, ustawienie krzeseł, rozmieszczenie towarów reklamowych, wygłoszenia pogadanek na temat właściwości rehabilitacyjno-leczniczych wyrobów Spółki z klientami biorącymi udział w organizowanych prelekcjach, zorganizowania cateringu dla zaproszonych na prelekcje klientów, udzielania podczas prezentacji wszelkich wyjaśnień dotyczących właściwości towarów, ich ceny i warunków umowy, usunięcia towarów po przeprowadzonej prezentacji, sprzątnięcia Sali, wydania towarów klientom, finansowego rozliczenia prezentacji.

Dopiero na rozprawie z dnia 13.05.2011r. zainteresowany S. P. sprecyzował, co faktycznie wchodziło w zakres jego obowiązków na podstawie umów zawartych ze Spółką. S. P. był prelegentem pomocniczym biernym, którego zadaniem było przygotowywanie sali, w której odbywała się prezentacja, rozłożenie ekspozycji, zaproszenie osób uczestniczących w pokazach, czasami dokonywał płatności za wynajętą salę, wypełniał dokumentację związaną z prezentami rozdawanymi zaproszonym uczestnikom i sporządzał umowy sprzedaży towaru. Prelekcje odbywały się w sanatoriach na terenie całej Polski. Zainteresowany organizował prezentacje w miejscach wskazanych przez Spółkę, która pokrywała wszelkie koszty z tym związane. Zainteresowany rozliczał się z przeprowadzonych prezentacji.

Wysokość otrzymanego wynagrodzenia zależała od ilości przeprowadzonych prelekcji, bez względu na dokonanie rzeczywistej sprzedaży oferowanych produktów. Zorganizowanie mniejszej liczby prezentacji nie pozbawiało zainteresowanego całkowicie prawa do wynagrodzenia. Zainteresowany zgadzając się na zawarcie umów o dzieło, mimo zgłaszanych przełożonym wątpliwości co do zasadności współpracy w takiej formie, miał świadomość, że od takich umów nie odprowadza się składek na ubezpieczenie. W okresie od września 2008r. do lutego/marca 2009r. zainteresowany zawarł z odwołującą umowę o pracę. Zakres jego obowiązków nie zmienił się i obejmował te same czynności, które wykonywał w ramach umów o dzieło.

(...) sp. z o.o. sp. k. zawarła umowę nazwaną umową o dzieło z zainteresowaną W. T. w okresie od 2 kwietnia 2008 roku do 29 kwietnia 2008 roku (umowa nr (...)). W treści zawartej umowy wskazano, że W. T. zobowiązuje się do przygotowania prelekcji reklamowych jako prelegent pomocniczy bierny. W umowie zainteresowana zobowiązała się wykonać dzieło osobiście, według swojego uznania, przy uwzględnieniu wskazówek zamawiającego co do sposobu wykonania dzieła.

Dopiero na rozprawie z dnia 13.05.2011r. zainteresowana W. T. sprecyzowała, co faktycznie wchodziło w zakres jej obowiązków na podstawie umowy zawartej ze Spółką. W. T. była prelegentem pomocniczym biernym, którego zadaniem było przygotowywanie sali, w której odbywała się prezentacja, rozłożenie ekspozycji, zaproszenie osób uczestniczących w pokazach, przygotowanie cateringu, sporządzanie umów sprzedaży towaru. Prelekcje odbywały się w sanatoriach na terenie całej Polski. Zainteresowana organizowała prezentacje w miejscach wskazanych przez Spółkę, która pokrywała wszelkie koszty z tym związane. Zainteresowana rozliczała się z przeprowadzonych prezentacji. Wysokość otrzymanego wynagrodzenia zależała od ilości przeprowadzonych prelekcji, bez względu na wysokość rzeczywistej sprzedaży oferowanych produktów. Zorganizowanie mniejszej liczby prezentacji nie pozbawiało zainteresowanej całkowicie prawa do wynagrodzenia. Zainteresowana zgadzając się na zawarcie umowy o dzieło, 'mimo zgłaszanych dyrektor M. D. wątpliwości co do zasadności współpracy w takiej formie, miała świadomość, że od takich umów nie odprowadza się składek na ubezpieczenie. W okresie od 2 maja 2008r do 31 grudnia 2008r. i od 1 września 2008r. do 31 grudnia 2013r. zainteresowana zawarła z odwołującą dwie umowy zlecenia. Zakres jej obowiązków nie zmienił się i obejmował te same czynności, które wykonywała w ramach umów o dzieło.

W dniu 07.08.2008r. w miejscowości W. z inicjatywy (...)odbyła się prezentacja wyrobów spółki. Zainteresowany K. R., który był wówczas sołtysem wymienionej wyżej miejscowości, wyraził zgodę na udostępnienie wiejskiej sali, w której miała miejsce wspomniana prelekcja. Zainteresowany nie uczestniczył w niej osobiście z uwagi na prace wykonywane w okresie żniw. Za użyczenie sali odwołująca Spółka zaproponowała przekazanie czajnika bezprzewodowego wartości ok. 100,00 zł, na użytek mieszkańców W.. Ostatecznie Spółka przekazała równowartość proponowanego sprzętu, tj. kwotę 100,00 zł, wykorzystaną następnie na zorganizowanie obchodów dożynkowych. K. R. nie podpisywał żadnej umowy, o rzekomym istnieniu której dowiedział się dopiero z pism kierowanych do niego w niniejszej sprawie. Zgadzając się na udostępnienie sali, zainteresowany nie składał żadnych zobowiązań, co do ewentualnego wykonywania dodatkowych czynności, związanych z przygotowaniem organizowanej prezentacji.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS oraz dokumentów przedłożonych do akt sprawy, a także zeznań zainteresowanych: S. P., W. T., K. R., M. J..

Mając powyższe na uwadze oraz przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy Kodeks cywilny Sąd I instancji uznał, że odwołania w sprawie S. P. i W. T. nie są zasadne. W zakresie odwołania od decyzji dotyczącej K. R., Sąd zmienił w całości zaskarżoną decyzję.

W zakresie oddalonych odwołań Sąd Okręgowy wskazał na różnice pomiędzy umową zlecenia, a umową o dzieło. Zdaniem Sądu I instancji umowy nazwane umowami o dzieło, które łączyły zainteresowanych z (...) Sp. z o.o. Sp. k. w P., były umowami zlecenia. Istotne elementy tych umów w sposób przeważający odpowiadały właśnie umowie zlecenia. Przedmiot każdej z umów nie stanowił konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu - dzieła. W ocenie Sądu czynności zainteresowanych polegające na przygotowaniu sali do prezentacji poprzez wcześniejsze ustawianie krzeseł, przygotowanie ekspozycji, witanie gości czy wręczanie im upominków, a także późniejsze przywrócenie sali do stanu pierwotnego poprzez jej posprzątanie po prezentacji nie stanowi indywidualnie oznaczonego rezultatu. Przede wszystkim – jak zaznaczył Sąd - nie zostało przez spółkę ściśle określone, czym ma się charakteryzować dzieło wykonane przez zainteresowanych. Dla umów ważne były czynności składające się na przygotowanie prelekcji i poprzez podejmowanie starannych czynności przygotowanie warunków do ich przeprowadzenia. W ramach zawartych umów zainteresowani wielokrotnie świadczyli „pracę”, wielokrotnie podejmował czynności powtarzające się i składające się na techniczną organizację prelekcji. Z kolei, prelekcja miała w konsekwencji doprowadzić do zawarcia przez klienta umowy sprzedaży ze Spółką, jednak zainteresowani nie ponosili odpowiedzialności za to czy i ile umów zostało zawartych. Sąd podał, że odwołująca Spółka nie wskazała konkretnego, zindywidualizowanego, mającego samodzielny byt dzieła. Nie była nim aranżacja sali, bo w tym zakresie zainteresowani nie mieli swobody. Zasadą jest także to, że wykonujący dzieło sam organizuje sobie sposób wykonania dzieła, sam decyduje w jakie dni, w jakich godzinach będzie wykonywał umowę. Przyjmujący zamówienie jest bowiem związany jedynie ostatecznym terminem, do którego według umowy stron, miało zostać wykonane w całości dzieło i zamawiający nie ingeruje w to kiedy dzieło jest tworzone. W ocenie Sądu Okręgowego sposób wykonywania przez zainteresowanych dzieła pozostaje w sprzeczności z powyższą zasadą. Zainteresowani mieli przez Spółkę narzucone terminy: daty i godziny wykonywania pracy. Zdaniem Sądu nie zasługuje na uwzględnienie również argument odwołania, że strony godziły się na formę łączących ich umów, bowiem w tym zakresie to Spółka narzucała formę związania stron, nie przedstawiając żadnej alternatywy.

W zakresie odwołania od decyzji dotyczącej K. R. Sąd uznał, że decyzję należało zmienić. Sąd wskazał, że z okoliczności faktycznych wynika, że nie doszło do zawarcia umowy z dnia 7 sierpnia 2008r., która stanowiła podstawę wydania zaskarżonej decyzji. Sąd wskazał, że umowa w ogóle nie była wykonywana przez zainteresowanego.

Wskazując na powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. i powołanych w uzasadnieniu przepisów prawa materialnego, oddalił odwołania (...) Sp. z o.o. Sp. k. w sprawie zainteresowanych S. P. i W. T. (pkt. 1 i 2 sentencji wyroku) oraz na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił decyzję ZUS w sprawie K. R. (pkt. 3 sentencji wyroku). Sąd rozstrzygnął również o kosztach procesu (pkt. 4 i 5 sentencji wyroku).

Powyższy wyrok w zakresie pkt. 3 zaskarżył organ rentowy. Apelujący ZUS zarzucił Sadowi I instancji:

1)  naruszenie prawa materialnego, tj. przepisów art. 627 i nast. kc poprzez ich niewłaściwą interpretację i zastosowanie i przepisów art. 734 i nast. kc poprzez ich niewłaściwą interpretację i ich nie zastosowanie, a w skutek powyższego błędne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż Zainteresowany nie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowemu i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu umowy zlecenia u płatnika (...) Sp. z o.o. Sp. k.

2)  naruszenie art. 233 § 1 kpc polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, iż w sprawie zachodzą okoliczności uzasadniające uznanie, że Zainteresowany w okresie od 07 sierpnia 2008r. do 7 sierpnia 2008r. realizował zawartą z (...) sp. z o. o., Sp.k umowę o dzieło co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia prawa materialnego, tj. art. 38 ust.2 w związku z art.83 ust.1pkt.1 ,art.6 ust.1 pkt.4, art. 12 ust.1, art. 18 ust.1 i 3 , art.20 ust. 1, art.36 ust.1 i 4 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych / Dz. U.nr 205, poz 1585/ art.8 ust.1 pkt.le, art.21 ust.1 i 2c ustawy z dnia 6.02.1997r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym /Dz.U.nr 28,poz.153 ze zm/.

Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 3, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Powyższy wyrok w zakresie pkt. 1, 2 i4 sentencji wyroku zaskarżyła również (...) sp. z o.o. sp. k. Apelująca Spółka zarzuciła Sadowi I instancji:

1)  błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 6 ust.1 pkt. 4 i art. 12 ust.l w zw. z art. 13 pkt. 2 ustawy z dnia 13.10.1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez uznanie, iż zainteresowani podlegali obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu wykonywania umowy o świadczenie usług,

2)  błędne zastosowanie art. 750 k.c. w zw. z art. 734§1 k.c. poprzez uznanie, iż do umów łączących strony, przepisy te mają zastosowanie, podczas gdy umowa ta podlega reżimowi art. 627 k.c.

3)  art. 65 § 2 k.c. przez uznanie, iż odwołujący z zainteresowanymi zawarł umowę o świadczenie usług mimo, iż ich zgodnym zamiarem było zawarcie umowy o dzieło,

4)  naruszenie art. 353 k.c, poprzez przyjęcie przez Sąd, iż strony zawierające umowę nie mogą ułożyć stosunku prawnego według swego uznania,

5)  naruszenie art. 6 k.c. poprzez przyznanie, iż pozwany wykazał zasadność wydanych przez siebie decyzji.

6) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nie rozważenie zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób wszechstronny • oraz nieprawidłową ocenę dowodów, a mianowicie zeznań świadka M. J. oraz umów o dzieło zawartych pomiędzy stronami, polegające na:

a. uznaniu, iż przedmiot spornych umów nie stanowił konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu,

b. uznaniu, iż przygotowanie sali do prezentacji nie było rezultatem łączącej strony umowy, a były nimi same usługi, polegające na dokonywaniu przez zainteresowanych czynności faktycznych.

Biorąc pod uwagę powyższe, apelująca Spółka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zmianę zaskarżonych decyzji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Sąd Apelacyjny stwierdza, że obie apelacje okazały się bezzasadne.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I Instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, które tutejszy Sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne, bez potrzeby ponownego ich przytaczania.

Odnośnie spornej umowy pomiędzy odwołującą Spółką, a zainteresowanym K. R., Sąd Apelacyjny zgadza się z Sądem I instancji, że do zawarcia spornej umowy w ogóle nie doszło. W pierwszej kolejności Sąd wskazuje na jednoznaczne wnioski płynące z postępowania dowodowego w tej kwestii, że „zakres czynności” na jakie umówiły się strony umowy z dnia 7 sierpnia 2008r. w żaden sposób nie odpowiadał ani umowie starannego działania, ani umowie rezultatu. Jednoznacznie wynika z materiału dowodowego, że zainteresowany udostępnił wyłącznie na rzecz Spółki salę do przeprowadzenia w niej prezentacji produktów oferowanych przez Spółkę, a zatem w żaden sposób nie maże być mowy o zawarciu umów zgodnych z art. 627 k.c., czy art. 734 § 1 k.c. Jednocześnie do faktycznego zawarcia umowy niezbędne jest faktyczne wykonywanie czynności z niej płynących (abstrahując już od rozstrzygania jej charakteru prawnego), a w niniejszej sprawie zainteresowany faktycznie nie świadczył żadnych czynności, bowiem w dniu, w którym rzekomą umową był zobowiązany do wykonywania „pracy” nie był obecny w miejscu wskazanym do jej wykonywania. Na marginesie Sąd Apelacyjny wskazuje, że organ rentowy w wywiedzionej apelacji podnosi zarzuty jakoby z postępowania dowodowego, które go był uczestnikiem, jednoznacznie wynikało, że zainteresowany wykonywał czynności prelegenta biernego w dniu 7 sierpnia 2008r. Tymczasem są one całkowicie bezzasadne choćby dlatego, że zainteresowany w tym dniu nie wykonywał żadnych czynności na rzecz odwołującej Spółki. Zarzuty apelacji całkowicie pomijają zatem ustalony stan faktyczny, który Sąd I instancji ustalił prawidłowo, a zatem cała apelacja podlega oddaleniu.

Przechodząc do apelacji odwołującej Spółki również w tym zakresie Sąd I instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe pozwalające stwierdzić faktyczny charakter prawny wykonywanych przez odwołujących umów. Trafnie wskazał również Sad I instancji, że już z samych umów można było wywnioskować, że przeważającą część cech charakterystycznych stanowią cechy wyróżniające umowę starannego działania, a nie rezultatu. To z nich wynikał zakres obowiązków zainteresowanych. Prawidłowo zatem Sąd I instancji ustalił, że w spornym okresie spółkę (...) Sp. z o.o. Sp. k. z zainteresowanymi łączyły umowy, które uznać należało za umowy o świadczenie usług, do których stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia. Powyższe w konsekwencji uzasadniało stwierdzenie, że zainteresowani podlegali w okresach wskazanych w zaskarżonych decyzjach obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umów o świadczenie usług na warunkach zlecenia.

Podniesione przez Spółkę zarzuty naruszenia prawa materialnego okazały się niezasadne. Stosownie do treści art. 627 k.c., przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. W myśl art. 734 § l k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Zgodnie z treścią art. 750 k.c. do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Przedmiotem umowy o dzieło w ujęciu Kodeksu cywilnego jest przyszły, z góry określony, samoistny, materialny lub niematerialny, lecz ucieleśniony, obiektywnie osiągalny i (w danych warunkach) pewny rezultat pracy i umiejętności przyjmującego zamówienie, którego charakter nie wyklucza możliwości zastosowania przepisów o rękojmi za wady. Przedstawiony zespół cech konstytutywnych występować musi łącznie. Tym samym istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego rezultatu, co odróżnia ją od umowy zlecenia (art. 734 i następne kc) oraz od umowy o świadczenie usług (art. 750 kc). Z kolei, umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, a zatem jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. Powszechnie akceptowaną w doktrynie cechą konstytutywną przedmiotu umowy o dzieło jest „samoistność rezultatu”. Samoistność ta, rozumiana jest na ogół, jako niezależność rezultatu od dalszego działania, a nawet istnienia samego twórcy. Innymi słowy, w momencie ukończenia dzieła ustaje jego „zależność” od twórcy, staje się ono wartością autonomiczną w obrocie.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że w ramach łączącego strony stosunku prawego zainteresowani świadczyli na rzecz odwołującej Spółki usługi. W ramach tego stosunku zainteresowani zobowiązani byli przygotować salę, w których odbywały się prelekcje. Do ich obowiązków należało dbanie o odpowiednią ilość krzeseł i ustawienie, przygotowanie ekspozycji wyrobów, a nadto wpuszczanie gości na sale i wskazywanie miejsc, a w przypadku poczęstunku dbania o to by każdy z gości go otrzymał. Zainteresowani rozmawiali również z gośćmi na temat produktów Spółki. Po zakończeniu prelekcji zainteresowani „składali” ekspozycję. W ocenie Sądu przygotowanie określonej w umowie liczby prelekcji stanowiło wynik szeregu powtarzalnych czynności faktycznych, które stanowiły istotę działań zainteresowanych, a zmierzały do przeprowadzenia – zgodnie z przyjętym przez spółkę standardem – prelekcji. Sąd nie może zgodzić się z twierdzeniem, że przygotowanie prelekcji (tj. sali przed i po prelekcji ) było rezultatem, gdyż po wykonaniu „rezultat” ten nie ma bytu samodzielnego i wartości autonomicznej. W rzeczywistości czynności wykonane przez zainteresowanych na rzecz Spółki to świadczenie usługi polegającej na podjęciu działań zmierzających do przygotowania prelekcji. Działania te należy oceniać, pod kątem ich starannego działania, a nie osiągniętego rezultatu. Przygotowanie przez zainteresowanych sali (przygotowanie krzeseł, wskazanie zaproszonym miejsc, wyłożenie ekspozycji), a tym bardziej poczęstunek zaproszonych gości składają się na efekt starań zainteresowanych (świadczonych usług), a nie na rezultat, jakim miałoby być „przygotowanie sali”. W przygotowaniu prelekcji zainteresowani nie mieli samodzielności, nie mogli oni przygotować sali według własnego uznania, ale zgodnie z wytycznymi Spółki. Fakt, że każda sala, na której były przeprowadzane prelekcje była inna (odmiennie zbudowana, rozplanowana), co zainteresowani winni uwzględnić, nie świadczy o jego samodzielności, a tym bardziej o indywidualizacji dzieła.

Nadto, również w zakres obowiązków prelegenta biernego wchodziło uprzątniecie sali po prelekcji, co nie jest objęte pojęciem przygotowania sali. Przyjmując tok rozumowania prezentowany przez odwołującą Spółkę, to skoro przygotowanie sali miałoby być materialnym rezultatem umowy o dzieło, to w ramach tej samej umowy prelegent niszczyłby (usuwał) ten autonomiczny rezultat. Przywrócenie stanu pomieszczenia do stanu pierwotnego – zdaniem spółki - było również elementem dzieła. Natomiast w ocenie Sądu Apelacyjnego była to jedna z czynności w ramach świadczonych usług składających się na przedmiot łączącej strony umowy o świadczenie usług. Ponadto, jak wskazał Sąd, prelegent bierny współdziałał z prelegentem czynnym. Co również potwierdza niesamodzielny charakter świadczeń zainteresowanej.

Z powyższego wynika zatem, że przedmiotem umowy miało być przygotowanie wnętrza sali przed i po prelekcjach, na co składał się szereg czynności technicznych, w dłuższym okresie czasu. Zdaniem Sądu w wyniku tych działań nie dochodziło do wytworzenia dzieł, jako konkretnego materialnego rezultatu pracy zainteresowanego, które miałyby odrębny byt.

Zainteresowani w rzeczywistości nie podlegali także jakiejkolwiek odpowiedzialności za wady dzieła (art. 637 kc i nast.), co jest jedną z cech odróżniających umowy starannego działania od umów rezultatu. Tymczasem możliwość stosowania przepisów o odpowiedzialności za wady jest elementem konstytutywnym umowy o dzieło, (por. Grzegorz Kozieł, Komentarz do art. 627 Kodeksu cywilnego, Lex Omega).Wskazany w paragrafie przedmiot umowy nie był dziełem, gdyż był niezdatny do sprawdzenia istnienia wad fizycznych. Materiał dowodowy nie daje możliwości zweryfikowania, w jakich sytuacjach wstąpiłyby wady w dziele wytworzonym przez zainteresowaną.

Niezasadny jest zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 65 § 2 k.c. Forma umowy była z góry narzucona i w tym zakresie nie prowadzono żadnych negocjacji. Trudno zatem w takich okolicznościach uznać, iż obie strony umowy miały swobodną wolę przy zawieraniu umowy o dzieło. W tym kontekście podkreślenia wymaga, że treść umowy nie przesądza o charakterze łączącego strony stosunku prawnego. Powstałe w praktyce obrotu umowy mogą łączyć w sobie wskazane elementy charakterystyczne dla umowy zlecenia i umowy o dzieło, w takim przypadku o tym, jaki jest to stosunek prawny decydują cechy przeważające.

Niezasadne okazały się zarzuty naruszenia prawa materialnego naruszenia art. 353 ¹ k.c. Na podstawie art. 353 ¹ k.c. strony mogą ukształtować stosunek zobowiązaniowy według swego uznania byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zgodnie z zasadą swobody umów wyrażonej treścią art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą zawrzeć bądź jedną z tzw. umów nazwanych lub też ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. O kwalifikacji prawnej danego stosunku prawnego decydują jego elementy przedmiotowo istotne. W przypadku stosunków prawnych, w których występują elementy różnych rodzajów zobowiązań istotne znaczenie ma układ interesów stron z uwzględnieniem ich zgodnego zamiaru, celu powołania do życia określonego stosunku prawnego. Na gruncie niniejszej sprawy w istocie łączący strony stosunek prawny należał do kategorii umów o świadczenie usług, a nie rezultatu (umowa o dzieło). Istotą tego stosunku nie było bowiem samo oddanie dzieła we władanie spółki do swobodnego korzystania, a wykorzystanie zdolności zainteresowanego w starannym przygotowaniu wnętrza sali i ekspozycji. W sytuacji zatem, gdy przeważające cechy stosunku prawnego wskazują na świadczenie usług przez zainteresowanego, a jednocześnie strony zakwalifikowały wiążącą je umowę, jako umowę o dzieło, Sąd uprawniony jest badając naturę tegoż stosunku ustalić, z jaką umową mamy w rzeczywistości do czynienia.

Mając powyższe na uwadze Sad Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił obie apelacje, o czym orzekł w pkt. 1 i 2 sentencji wyroku.

O kosztach sądowych w pkt. 3 sentencji wyroku orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c.

SSA Marta Sawińska SSA Dorota Goss-Kokot SSA Ewa Cyran