Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2013 r.

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w W.,

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSR Grzegorz Kochan

Protokolant Maria Brejtkopf

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2013 r. w Warszawie

sprawy z powództwa M. B.

przeciwko Millennium Towarzystwu Funduszy Inwestycyjnych Spółce Akcyjnej z (...) w W.

o premię roczną

I.  zasądza od Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych Spółki Akcyjnej z (...) w W. na rzecz M. B. kwotę 50.000,00 (pięćdziesiąt tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 01 marca 2009 r. do dnia zapłaty tytułem części premii rocznej za 2008 rok,

II.  zasądza od Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych Spółki Akcyjnej z (...) w W. na rzecz M. B. kwotę 2700,00 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego,

III.  wyrokowi w punkcie I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 50.000,00 (pięćdziesiąt tysięcy) złotych.

Sygn. akt VII P 735/12

UZASADNIENIE

W dniu 23 lutego 2012 r. M. B. złożył pozew skierowany przeciwko Millennium Towarzystwu Funduszy Inwestycyjnych S.A. z siedzibą w W., w który wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kwoty 50.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 marca 2009 r. tytułem części premii za rok 2008 oraz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu M. B. wywodził, że zgodnie z aneksem do umowy o pracę, określającym zasady kalkulacji i wypłacania premii rocznej za 2008 r., który wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2008 r., do końca lutego 2009 r. powinien otrzymać premię za rok 2008, której wysokość, skalkulowana zgodnie z ustalonymi w aneksie zasadami wynosić powinna 600.000,00 zł. Kwota ta miała być pomniejszona o wartość innych zmiennych składników wynagrodzenia wypłaconych uprzednio za rok 2008. Powód otrzymał za rok 2008 jedynie 200.000,00 zł premii (w tym 70.000,00 zł tytułem premii uznaniowej).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 22 marca 2012 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w W. nakazał Millennium Towarzystwu Funduszy Inwestycyjnych Spółce Akcyjnej z (...) w W., aby zapłaciła na rzecz M. B. kwotę 50.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 1 marca 2009 r. do dnia zapłaty tytułem premii rocznej za 2008 r. i kwoty 1800,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwany, Millennium Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. w W., wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że premia M. B. za 2008 rok została obniżona, gdyż do powoda znajdował zastosowanie (...) S.A. oraz Ogólne zasady przyznawania zmiennych składników wynagrodzenia pracowników (...) S.A. wynagradzanych według Regulaminu Wynagradzania. Zdaniem pozwanego domaganie się przez powoda pełnej premii za rok 2008, obliczonej wyłącznie na podstawie algorytmu zawartego w aneksie do umowy o pracę, stanowi o nadużyciu przez powoda prawa.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

M. B. od września 2006 roku prowadził rozmowy z F. B., przedstawicielem grupy (...), odpowiedzialnym za nadzór nad działalnością Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A. (zainicjowane już wiosną tego roku) odnośnie zatrudnienia w (...) S.A. M. B. uzależniał podjęcie tego zatrudnienia od wypracowania czytelnych i jasnych kryteriów premiowania za wyniki inwestycyjne, w których element uznaniowości w przyznawaniu prawa do premii będzie wyeliminowany lub znacząco ograniczony. F. B. wyraził zgodę na taki warunek, zezwalając jednocześnie na przygotowanie przez M. B. propozycji indywidualnie określonych warunków premiowania. (zeznania M. B., F. B.)

W wykonaniu tych ustaleń, w dniu 29 września 2006 r. M. B. zawarł z Millennium Towarzystwem Funduszy Inwestycyjnych S.A. w W., reprezentowanej przez M. D., członka Rady Nadzorczej (...) S.A. umowę przedwstępną, na podstawie której M. B. miał zostać zatrudniony w (...) S.A. od dnia 1 listopada 2006 r. na stanowisku dyrektora, a jednocześnie miał pełnić funkcję wiceprezesa zarządu. M. B. miał otrzymywać wynagrodzenie brutto w wysokości 40.000,00 zł. Umowa przedwstępna przewidywała, że pracownik może otrzymywać inne składniki wynagrodzenia: dodatek szkodliwy oraz premię, zgodnie z zapisami „Regulaminu Wynagradzania (...) Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A.” oraz „ogólnych zasad przyznawania zmiennych składników wynagrodzenia pracowników Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A wynagradzanych według Regulaminu Wynagradzania”. Pozostałe warunki wynagradzania obowiązywać miały zgodnie z kategorią zaszeregowania i zasadami określonymi w „Regulaminie Wynagradzania (...) Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A.”. Ustalono także, że w roku 2007 premia zostanie ustalona zgodnie z zasadami zdefiniowanymi w załączniku do tej umowy. (umowa przedwstępna, k. 11)

Załącznik do umowy przedwstępnej przewidywał, że premia będzie ustalana i wypłacana w okresach półrocznych (koniec stycznia i koniec lipca) w oparciu o wyniki za poprzednie 6 miesięcy. Ustalono następujące kryteria oceny wyników: wyniki biznesowe (w oparciu o pozycję funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez Millennium (...)) – waga w ocenie 70%; kryteria jakościowe (satysfakcja klientów, zarządzanie ryzykiem, zarządzanie zespołem, jakość pracy) i wzrost Aktywów Zarządzanych (na podstawie wzrostu Aktywów Zarządzanych w stosunku do wzrostu zabudżetowanego) – waga w ocenie 30%. Ustalony został także algortym, według którego obliczano średni wynik ważony dla wszystkich funduszy i schemat ustalania premii w odniesieniu do wyników funduszy. Strony uzgodniły także, że maksymalna premia za wyniki roku 2007 wyniesie 480.000,00 zł, tj. 100% płacy zasadniczej w roku 2007. (załącznik do umowy przedwstępnej, k.12)

Takie warunki zatrudnienia zostały zaakceptowane przez pracodawcę, w tym przez Radę Nadzorczą spółki (...) Funduszy Inwestycyjnych S.A., która wyraziła zgodę na zawarcie z M. B. umowy o pracę o treści odpowiadającej umowie przedwstępnej (w tym na warunki premiowania zawarte w aneksie do umowy o pracę). W rezultacie dniu 27 października 2006 r. M. B. zawarł z (...) S.A. umowę o pracę na czas nieokreślony, która zwierała wskazane wyżej uregulowania dotyczące zasad wynagradzania jak umowa przedwstępna. (umowa o pracę na czas nieokreślony z dnia 27 października 2006 r. wraz z załącznikiem, k. 13-14)

Premia za rok 2007 została M. B. wypłacona na zasadach i w terminach przewidzianych w załączniku do umowy o pracę. W związku z dobrymi wynikami funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez M. B. w I połowie 2007 r., pracownik otrzymał premię w łącznej kwocie 170.000,00 zł, z czego kwota 120.000,00 zł wyliczona została na podstawie ustalonego w załączniku do umowy o pracę algorytmu, zaś 50.000,00 zł było, przewidzianą w tym dokumencie, uznaniową częścią premii. W II połowie roku 2007 r. wyniki funduszy inwestycyjnych były gorsze, w wyniku czego premia obliczona na podstawie algorytmu wynosiła 0 zł. Pracownik nie otrzymał za II półrocze 2007 r. premii za wyniki; pracodawca, doceniając umiejętności zarządcze pracownika, przyznał mu natomiast premię uznaniową w kwocie 50.000,00 zł. (zeznania M. B., Uchwała 2/7/2007 Rady Nadzorczej (...) Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A. z dnia 20 lipca 2007 r. k. 56–57, Uchwała Rady Nadzorczej Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A z dnia 30 stycznia 2008 r. w sprawie przyznanie Członkom Zarządu (...) S.A. premii za II półrocze 2007 r. k. 58–59)

Od początku 2008 roku M. B. prowadził z F. B. negocjacje co do ustalenia nowych warunków premiowania, które miałyby obowiązywać w roku 2008. M. B. dążył do tego, aby w warunkach premiowania wyeliminować zupełnie element uznaniowości, a nabycie prawa do premii oraz jej ostateczną wysokość powiązać z wynikami funduszy inwestycyjnych. Dążył ponadto do tego, aby uwzględniane były wyniki z całego roku, jak również aby podobne warunki premiowania objęły cały zespół zarządzający funduszami inwestycyjnymi. Negocjacje co do ostatecznego kształtu warunków premiowania trwały kilka miesięcy. Ostatecznie w lipcu 2008 r. M. B. zawarł z pracodawcą, reprezentowanym przez M. D., aneks do umowy o pracę w sprawie określania zasad dotyczących ustalania premii rocznej za wyniki za rok 2008. Dokument ten przewidywał, że roczna premia za rok 2008 dla M. B. jest uzależniona od średniego ważonego wyniku dla wszystkich funduszy Millennium (...), na których wpływ na pracownik w danym roku, według ustalonego algorytmu. Aneks zawierał także szczegółowe zasady ustalania premii, które odnosiły się do miejsc poszczególnych funduszy w rankingach porównywalnych funduszy za rok 2008, wag przypisanych każdemu z funduszy i określonych szczegółowo w aneksie i w tabeli, określającej, jaka premia ma być wypłacona z tytułu osiągnięcia określonego poziomu średniego ważonego wyniku zarządzanych funduszy; dołączono też listę funduszy, które miały być brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości premii. Strony ustaliły ponadto, że wypłata premii nastąpi do końca lutego 2009 roku, a wartość premii rocznej wyznaczona na podstawie zawartych w aneksie tabeli, będzie pomniejszona o wartość zmiennych składników wynagrodzenia wypłaconych uprzednio pracownikowi za rok 2008. Aneks wszedł w życie od dnia 1 stycznia 2008 r. (aneks do umowy o pracę z dnia 27 października 2006 r., k. 15–16, zeznania M. B., F. B.)

Zasady i warunki wynagradzania oraz przyznawania innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy pracowników (...) S.A., za wyjątkiem członków zarządu, których zasady wynagradzania ustalane były przez Radę Nadzorczą, określał Regulamin Wynagradzania (...) Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A. (...) ten w odniesieniu do zasad przyznawania pracownikom premii odsyłał do Z. premiowania ustalonych przez Zarząd Towarzystwa, tj. do Ogólnych zasad przyznawania zmiennych składników wynagrodzenia pracowników Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A. wynagradzanych według Regulaminu Wynagradzania. (Regulamin wynagradzania, k. 44 – 51, dokument Ogólne zasady przyznawania zmiennych składników wynagrodzenia pracowników Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A. wynagradzanych według Regulaminu Wynagradzania, k. 52 - 53)

W 2008 roku pracodawca przyznał i wypłacił M. B. premię uznaniową w kwocie 70.000,00 zł. (okoliczność niesporna)

Od sierpnia 2008 roku tworzona była szacunkowa rezerwa finansowa z przeznaczeniem na wypłatę premii dla pracowników, w tym na wypłatę premii dla M. B. za wyniki inwestycyjne. Utworzona rezerwa finansowa pozwalała na wypłacenie premii M. B. w wysokości obliczonej na podstawie algorytmu zawartego w aneksie do umowy o pracę, podpisanego w lipcu 2008 roku. (zeznania K. K., J. T., M. B.)

Po podsumowaniu wyników finansowych Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A. okazało się, że są one gorsze niż to przewidywano. Wartość jednostek uczestnictwa (...) znacząco spadła, z czym wiązały się duże (niejednokrotnie sięgające 50%) straty po stronie klientów (...) S.A. Pomimo tego fundusze inwestycyjne zarządzane przez M. B. plasowały się wysoko w rankingach wśród porównywalnych funduszy. (zeznania M. D., raport Izby (...) za rok 2008, k. 65 – 97, zestawienie wysokości aktywów zarządzanych przez Millennium (...) w 2008 i 2007 roku, k. 98, sprawozdanie finansowe (...) S.A. za rok 2008, k. 99 – 116, wyniki stopy zwrotu dla klientów w roku 2008, k. 128)

Wartość premii należnej M. B. i wyliczonej na podstawie aneksu do umowy o pracę wynosiła 600.000,00 zł. (okoliczność niesporna)

W lutym 2009 roku M. B. uzyskał informację, że uwagi na ogólnie złe wyniki finansowe grupy (...), w centrali grupy zapadła decyzja o konieczności obniżenia premii dla pracowników za poprzedni rok. (zeznania M. B.)

Uchwałą nr 2/3/2009 Rady Nadzorczej Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A. w sprawie przyznania wiceprezesowi zarządu (...) SA premii rocznej za rok 2008, Rada Nadzorcza podjęła decyzję o przyznaniu M. B. premii rocznej zgodnie z rozliczeniem i uzasadnieniem zawartym w załączniku do uchwały. W załączniku do uchwały wskazano, że premia przyznana zgodnie z ogólnymi zasadami przyznawania zmiennych składników wynagrodzenia pracowników Millennium (...) oraz Aneksem do umowy o pracę zawartej w dniu 27 października 2006 r. w sprawie ustalania premii rocznej za wyniki za rok 2008 wynosi 200.000,00 zł. Premia ta podlega zmniejszeniu o premie wypłacone pracownikowi w 2008 r., tj. kwotę 70.000,00 zł, w związku z czym do wypłaty pozostała kwota 130.000,00 zł. Z uzasadnienia uchwały wynikało, że przy ustalaniu wysokości premii uwzględniono, iż aktywa zarządzanych przez Millennium (...) funduszy inwestycyjnych w roku 2008 w porównaniu do roku 2007 spadły o 67%, wynik finansowym netto spółki za rok 2008 był o 63% niższy od zatwierdzonego przez Radę Nadzorczą w planie finansowym na rok 208, a stopy zwrotu dla klientów z większości ocenianych funduszy inwestycyjnych w roku 2008 były ujemne, a największe straty przekroczyły 50%. Premia w wysokości 130.000,00 zł została pracownikowi wypłacona (uchwała wraz załącznikiem, k. 62 – 63, rozliczenie premii, k. 64)

Uchwałą nr 04/03/2009 zarządu Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A. z dnia 17 marca 2009 r. w sprawie niewypłacanie część zmiennych składników wynagrodzenia, zarząd (...) S.A. po zapoznaniu się z wnioskiem prezesa zarządu na podstawie par.3 ust. 3 Ogólnych zasad przyznawania zmiennych składników wynagrodzenia pracowników Millennium (...) w związku z tym, że aktywa zarządzanych przez Millennium (...) funduszy Inwestycyjnych w roku 2008 w porównaniu do 2007 spadły o 67%, wynik finansowy netto spółki za rok 2008 był o 63% niższy od zatwierdzonego przez Radę Nadzorczą w planie finansowym na rok 2008, stopy zwrotu dla klientów z większości ocenianych funduszy inwestycyjnych w 2008 r. były ujemne a największe straty przekroczyły 50%, obniżono premię za IV kwartał 2008 r. o 50% w stosunku do wysokości wynikającej z oceny dokonanej na podstawie Szczegółowych Z.. (uchwała z dnia 16 marca 2009 r., k. 131)

Powołując się na analogiczne uzasadnienie uchwałą nr 04/03/2009 zarządu Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A. z dnia 17 marca 2009 r. w sprawie niewypłacanie część zmiennych składników wynagrodzenia, zarząd (...) S.A. obniżył premię roczną za rok 2008 dla zarządzających aktywami o 40% w stosunku do wysokości wynikającej z oceny dokonane na podstawie Szczegółowych Z.. (k. 129 – 130)

Wynagrodzenie M. B. liczone jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy wynosiło 57.171,82 zł (zaświadczenie, k. 137)

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego, tj. złożone do akt sprawy dokumenty, których wiarygodności żadna ze stron nie kwestionowała, a podstaw ku temu nie znalazł także Sąd z urzędu. Sąd oparł się także o zeznania świadków: M. D. (k. 151 – 152), F. B. (k. 192 – 194), K. K. (k. 204 – 205), J. T. (k. 205 – 205v) oraz zeznań M. B. (k. 206 – 208). Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania prawdziwości przesłuchanych w niniejszym postępowaniu świadków. Zastrzec jednak należy, że twierdzenia M. D. i F. B. odnośnie tego, że premia, która miała być wypłacona powodowi za rok 2008 na podstawie aneksu do umowy o pracę zależała od uznania pracodawcy, a do powoda znajdowały zastosowanie wszystkie obowiązujące w zakładzie pracy przepisy płacowe, zostały potraktowane jako wyraz subiektywnych poglądów tych świadków, nie wiążących Sądu.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Powództwo M. B. zasługuje na uwzględnienie.

Roszczenia dochodzone w niniejszym postępowaniu M. B. wywodził z postanowień umowy o pracę na czas nieokreślony z dnia 27 października 2006 r. oraz aneksu do umowy o pracę określającego zasady wypłaty premii za rok 2008 r. W niniejszej sprawie niesporna była przy tym wysokość premii za rok 2008, obliczona na podstawie ustalonych w tym aneksie zasad. Spór sprowadzał się do określenia relacji pomiędzy postanowieniami wynikającymi ze wskazanych wyżej aktów a ogólnymi przepisami płacowymi obowiązującymi w pozwanym zakładzie pracy (tj. Regulaminu Wynagradzania (...) Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A. oraz Ogólnych Z. przyznawania zmiennych składników wynagrodzenia pracowników Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych SA. wynagradzanych według Regulaminu Wynagradzania). Zdaniem powoda obowiązujące w zakładzie pracy przepisy płacowe nie znajdowały do niego zastosowania, toteż pracodawca nie mógł, powołując się na te przepisy, obniżyć mu premii za rok 2008. Pozwany, kwestionując zasadność zgłoszonych przez powoda żądań podnosił, że ani umowa o pracę, ani aneks do niej nie wyłączały stosowania do powoda ogólnych przepisów o wynagradzaniu pracowników, a które dawały mu podstawę ku temu, aby obniżyć powodowi premię za rok 2008.

Zawarta przez powoda z Millennium Towarzystwem Funduszy Inwestycyjnych S.A. umowa o pracę przewidywała, że pracownik, oprócz wynagrodzenia zasadniczego, może otrzymywać inne składniki wynagrodzenia: dodatek szkodliwy oraz premię zgodnie z zapisami Regulaminu Wynagradzania (...) Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A. oraz Ogólnymi Z. przyznawania zmiennych składników wynagrodzenia pracowników Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A. wynagradzanych według Regulaminu Wynagradzania. Pozostałe warunki wynagradzania miały obowiązywać zgodnie z kategorią zaszeregowania i zasadami określonymi w Regulaminie Wynagradzania (...) Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A. (...) umowa przewidywała, że premia za rok 2007 zostanie ustalona zgodnie z zasadami zdefiniowanymi w załączniku do umowy. W 2008 roku zasady wypłaty premii za wyniki inwestycyjne określał zaś aneks do umowy o pracę.

Przepisy płacowe obowiązujące u pozwanego, do których odwoływała się umowa o pracę, tj. Regulamin Wynagradzania (...) Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A., stanowiły zaś (w art. 11 Regulaminu), że pracodawca może, w umowie o pracę, ustalić indywidualne warunki wynagradzania pracownika. W takim przypadku nie stosuje się postanowień art. 5–10 regulaminu. Oznaczało wyłączenie m.in. zastosowania art. 6 regulaminu, który przewidywał, że pracownicy mogą otrzymywać premie, która miała być przyznawana na warunkach określonych w Z. premiowania ustalonych przez Zarząd Towarzystwa oraz nagrody (art. 7 Regulaminu).

M. B. miał ponad wszelką wątpliwość ustalone indywidualnie warunki wynagrodzenia, które negocjował z pracodawcą jeszcze przed podpisaniem umowy o pracę i od których uzależniał podjęcie zatrudnienia w spółce (dotyczyło to w szczególności premii za wyniki finansowe). Należy podkreślić, że także w aneksie do umowy o pracę, podpisanym w lipcu 2008 r. zasady ustalenia wysokości premii za wyniki finansowe, określone zostały w sposób bardzo szczegółowy. Wysokość premii była powiązana z miejscem zarządzanych funduszy w rankingach porównywalnych funduszy. Analogiczne warunki premiowania nie znajdowały przy tym zastosowania do innych pracowników (choć powód chciał, aby na podobnych zasadach premiowani byli także inni pracownicy zarządzający aktywami). W ocenie Sądu przy tak ustalonych indywidualnie warunkach wynagradzania w zakresie premii – różniących się przy tym znacząco od przesłanek wypłaty premii określonych w ogólnych przepisach płacowych, z uwagi na treść art. 11 Regulaminu Wynagradzania wyłączone zostało stosowanie do powoda warunków, od których uzależnione było wypłacenie premii w świetle ogólnych zasad płacowych obowiązujących u pozwanego.

Sąd miał na uwadze, że umowa o pracę nie wykluczała wprost stosowania do powoda ogólnych przepisów płacowych. Przeciwnie, przewidywała, że powód może otrzymywać inne składniki wynagrodzenia, w tym dodatek szkodliwy i premię zgodnie z Regulaminem Wynagradzania oraz ogólnymi zasadami, jak również, że w pozostałych, tj. nie objętych umową świadczeniach pieniężnych, stosuje się ogólne zasady wynagradzania. W ocenie Sądu taka redakcja postanowień umowy nie jest równoznaczna z zanegowaniem ustaleń zawartych w załączniku do umowy o pracę, określających zasady wypłaty premii za rok 2007, ani w aneksie do umowy, w odniesieniu do roku 2008. Takie uregulowanie kwestii zasad wynagradzania w umowie o pracę oznacza, że ogólne przepisy płacowe znajdują zastosowanie tylko w takim zakresie, w jakim nie reguluje tego umowa o pracę. Ponadto indywidualne określenie niektórych składników wynagrodzenia, nie wykluczało przyznania powodowi niektórych świadczeń, które wynikały wprost z Regulaminu wynagradzania. Przesłanki uzależniające wypłatę premii w aneksie do umowy o pracę (a wcześniej w załączniku) zostały jednak uregulowane wyczerpująco i nie było podstaw do pomocniczego odwoływania się do ogólnych przepisów płacowych. Należy zauważyć, że w świetle postanowień aneksu do umowy o pracę wypłatę premii powodowi gwarantowało tylko uzyskanie przez fundusze inwestycyjne odpowiedniej pozycji w rankingach. Słaba pozycja funduszy w rankingach, była równoznaczna z brakiem podstaw do wypłaty tego świadczenia. Brak innych przesłanek pozbawienia pracownika premii, nie uprawniało pracodawcy do swobodnego wprowadzenia dodatkowych kryteriów, a to z uwagi na treść art. 11 Regulaminu wynagradzania, wyłączającego zastosowanie Ogólnych zasad przyznawania zmiennych składników wynagrodzenia w przypadku indywidualnie określonego prawa do premii. W ocenie Sądu jedynie taka wykładnia omówionych wyżej postanowień płacowych nie kłóci się przy tym z zasadą uprzywilejowania pracownika przewidzianą w art. 18 k.p. Przyznanie pracodawcy dodatkowych podstaw do pozbawienia powoda premii, w sytuacji gdy aneks do umowy o pracę określał już indywidualnie przesłanki nie przyznania mu premii za wyniki finansowe, prowadziłoby do sytuacji, że powód mógłby nie otrzymać premii nie tylko w razie zaistnienia takich okoliczności, które uprzednio ustalił z pracodawcą (słabe wyniki funduszy w rankingach), ale także na podstawie subiektywnej decyzji pracodawcy.

Sam fakt, iż umowa o pracę (i aneks do niej) dopuszczały przyznawanie powodowi oprócz premii przewidzianej w aneksie innych składników wynagrodzenia (zmienne składniki wynagrodzenia), wypłacanych na podstawie ogólnych przepisów płacowych również nie daje podstaw do uznania, że dotyczyło to także do premii, której warunki wypłaty uregulowane były w aneksie stosować trzeba ogólne przepisy płacowe.

Należy w tym miejscu podkreślić, że premia przewidziana w aneksie do umowy o pracę była w istocie odmiennym składnikiem wynagrodzenia od premii (zmiennego składnika wynagrodzenia), o której mowa była w ogólnych przepisach płacowych, której warunki przyznania uzależnione były w dużej mierze od swobodnego uznania pracodawcy. W kształtującym się od dawna, a obecnie utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego, przyjmuje się, że gdy istnieją z góry skonkretyzowane i zobiektywizowane (podlegające weryfikacji) przesłanki nabycia prawa do świadczenia lub przesłanki prowadzące do jego pozbawienia albo obniżenia (tak zwane reduktory); mamy do czynienia z premią w ścisłym tego słowa znaczeniu, której pracownik może dochodzić od pracodawcy, wykazując spełnienie przesłanek nabycia prawa; gdy zaś nabycie prawa do świadczenia zależy wyłącznie od decyzji (uznania) pracodawcy mamy do czynienia z nagrodą (por. uchwała z dnia 10 czerwca 1983 r., III PZP 25/83, OSNCP 1983 nr 12, poz. 192; OSPiKA 1984 nr 11, poz. 235 z glosą M. Seweryńskiego; wyrok z dnia 1 października 1984 r., I PRN 131/84, OSPiKA 1988 nr 1, poz. 21 z glosą J. Pacho; OSP 1991 nr 5, poz. 125 z glosą T. Gregorczuk; wyrok z dnia 21 września 1990 r., I PR 203/90, OSP 1991 nr 7-8, poz. 166).

Należy zauważyć, że dokument Ogólne zasady przyznawania zmiennych składników wynagrodzenia pracowników Millennium Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych S.A przewidywał, że zasady określania wysokości indywidualnych zmiennych składników wynagrodzenia oraz terminy wypłaty zmiennych składników wynagrodzenia określone są w szczególnych zasadach przyznawania zmiennych składników wynagrodzenia, tj. zasadach przyznawania zmiennych składników wynagrodzenia przyjętych dla poszczególnych jednostek organizacyjnych lub grup pracowników, będące załącznikiem do zasad ogólnych. Z treści § 3 ust. 2 Ogólnych zasad wynikało, że wysokość wypłaconych składników wynagrodzenia ma charakter uznaniowy i zależy od wyników pracy, zaś zarząd Towarzystwa może podjąć decyzję o nie wypłaceniu całości lub części zmiennych składników wynagrodzenia w poszczególnych okresach rozliczeniowych. W przypadku świadczenia przewidzianego w aneksie do umowy o pracę zawartej z powodem element uznaniowości był zaś wykluczony.

Nie jest też sporne, że powód takie uznaniowe składniki wynagrodzenia otrzymywał w okresie zatrudnienia u pozwanego, także w roku 2008. Aneks do umowy o pracę określał przy tym relacje pomiędzy wypłaconymi powodowi świadczeniami o charakterze uznaniowym, a premią wynikającą z aneksu, przewidując, że premia ma być zmniejszona o wartość wypłaconych świadczeń o charakterze uznaniowym (zmienne składniki wynagrodzenia). Nie zmienia to jednak w ocenie Sądu faktu, że premia przewidziana w aneksie była składnikiem wynagrodzenia niezależnym od innych świadczeń. Ponadto uwzględnić trzeba, że ostateczna wersja aneksu powstała w lipcu 2008 roku i celem omawianego uregulowania było zaliczenie na poczet premii tych składników wynagrodzenia, które wypłacone zostały przed datą zawarcia aneksu.

Z uwagi zatem na brak podstaw do zastosowania ogólnych przepisów płacowych w odniesieniu do premii, która miała być wypłacona powodowi za rok 2008 na podstawie aneksu do umowy o pracę, pracodawca, przy założeniu, że spełnione zostały warunki do wypłaty premii określone w aneksie do umowy o pracę, nie miał podstaw do pozbawiania powoda tej premii. Pokreślić też trzeba, że strony umowy o pracę nie odwołały się w aneksie do innych czynników mających wpływ na ogólną kondycję finansową pracodawcy, w szczególności wartości jednostek inwestycyjnych, nie uzależniły prawa do premii od wyniku finansowego spółki, koniunktury na rynku itp. Ustalenia takie nie zostały w aneksie zawarte, choć jego warunki negocjowane były do połowy 2008 roku, gdy sytuacja na rynkach finansowych ulegała od pewnego czasu zmianie i można było przewidywać, że wyniki finansowe spółki będą słabsze niż to pierwotnie zakładano. W ocenie Sądu powiązanie w takich warunkach uprawnienia powoda do premii oraz jej wysokości z pozycja zarządzanych funduszy w rankingach (...), z pominięciem innych czynników, skutkowało tym, że nawet w warunkach zmiany ogólnej sytuacji ekonomicznej pracodawca nie mógł, bez zgody pracownika, na mocy jednostronnej decyzji wprowadzać dodatkowych kryteriów przyznania premii. Podkreślić przy tym trzeba, że choć szczególnie M. D. twierdził, że intencją pracodawcy było to, aby do powoda znajdowały, pomimo zawarcia aneksu do umowy o pracę, także ogólne przepisy płacowe, to jednak pogląd ten nie znajduje to potwierdzenia w treści spornego aneksu.

Sprzeczne z obowiązującymi w odniesieniu do powoda przepisami płacowymi było zatem pozbawienia go prawa do części premii z tego tylko względu, że wystąpiły dodatkowe, ale nie przewidziane w postanowieniach aneksu ani umowy o pracę czynniki, które rzutowały na ogólną sytuację finansową spółki. Takie czynniki mogły bowiem stanowić podstawę do nie wypłacania świadczeń pieniężnych regulowanych wyłącznie ogólnymi przepisami płacowymi.

Podstaw ku temu pozbawieniu powoda części premii za rok 2008 nie dawał także fakt, iż w 2007 rok powodowi wypłacono premię na innych zasadach, bez powiązania jej z wynikami funduszy inwestycyjnych w rankingach. Zauważyć trzeba, że umowa o pracę wprost przewidywała, że w roku 2007 premia zostanie wypłacona zgodnie z zasadami zdefiniowanymi w załączniku do umowy, które były odmienne niż te w aneksie zawartym w 2008 roku. Z treści załącznika do umowy o pracę wynikało przy tym, że tylko część premii miała charakter zobiektywizowany i odnosiła się do wyników funduszy inwestycyjnych (70% świadczenia), a w pozostałym zakresie zależała od swobodnego uznania pracodawcy. W wyniku tego, za II półrocze, w związku ze słabymi wynikami funduszy, powód otrzymał jedynie tę część świadczenia, która zależała od uznania pracodawcy.

Kwestionując zasadność powództwa M. B. pozwany odwoływał się także do dyspozycji art. 8 k.p., podnosząc, że w świetle zasad współżycia społecznego niedopuszczalne jest, aby członek zarządu odpowiedzialny za pion zarządzania aktywami został oceniony inaczej, tj. lepiej, niż podległy mu pion, w stosunku do którego również podjęto decyzję o obniżeniu premii.

Rozważając ten zarzut, Sąd miał na uwadze, że w okolicznościach przedmiotowej sprawy powód domaga się wypłaty jedynie kwoty 50.000,00 zł. Przedwczesna jest zatem ocena, czy sprzeczne z zasadami współżycia społecznego byłoby dochodzenie przez M. B. całości kwoty wyliczonej na podstawie reguł określonych w aneksie do umowy o pracę. W niniejszym postępowaniu oceniać można jedynie fakt, czy żądanie objęte pozwem nie zasługuje na uwzględnienie w kontekście art. 8 k.p.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego (w tym w przywoływanych przez stronę pozwaną wyroku z dnia 27 października 2004 r., I PK 666/03 czy w wyroku z dnia 21 lipca 2009 r. II PK 21/09) utrwalone jest stanowisko, że prawo pracy nie ogranicza możliwości swobodnego kształtowania treści stosunku pracy w drodze umowy o pracę, z zastrzeżeniem art. 18 k.p., który zezwala na odstąpienie od przepisów prawa pracy jedynie wtedy, gdy jest to korzystniejsze dla pracownika. Nie jest jednak tak, że moc prawna postanowień umownych dotyczących wynagrodzenia nie może być oceniana i kwestionowana i że nie ma żadnej granicy dla rozszerzania uprawnień płacowych pracownika. Sąd Najwyższy zwraca jednak uwagę na to, że konstrukcja nadużycia prawa (art. 8 k.p.) ma charakter wyjątkowy i wymaga uwzględnienia całokształtu okoliczności. Za nadużycie prawa może być w szczególności uznane domaganie się przez pracownika wynikających z umowy o pracę wysokich świadczeń pieniężnych, w sytuacji, gdy działania pracownika w okresie wykonywania pracy, były sprzeczne z interesem zatrudniającego go podmiotu, kłóciły się z zasadą lojalności wobec pracodawcy itp.

Taka sytuacja nie wystąpiła w okolicznościach niniejszej sprawy. Sąd miał na uwadze, że powód pełnił funkcję członka zarządu i spoczywała na nim odpowiedzialność za zarządzanie funduszami inwestycyjnymi. Uwzględnić trzeba, że pracodawca nie sformułował w stosunku do powoda żadnych zarzutów odnośnie błędnych decyzji inwestycyjnych czy błędów zarządczych, gdyż spadek wartości jednostek uczestnictwa była związana z ogólnym załamaniem koniunktury na rynkach finansowych. Przyznanie powodowi świadczeń o charakterze uznaniowym także w 2008, świadczy zaś o ogólnie pozytywnej ocenie jego działalności.

Uwzględnić przy tym trzeba, że wbrew twierdzeniom strony pozwanej, obniżenie powodowi premii za 2008 roku nie doprowadziło do tego, że powód został potraktowany tak jak pozostali pracownicy spółki. Pracownikom, do których znajdowały zastosowanie ogólne przepisy płacowe i którzy otrzymywali premię kwartalną, zmniejszono jedynie premię za IV kwartał 2008 roku – o 50% w stosunku do wysokości wynikającej z oceny dokonanej na podstawie Szczegółowych Z. (co oznaczało wypłatę premii w wysokości 87,5% maksymalnej rocznej wartości premii). Z kolei pracownicy zarządzający aktywami, podobnie jak powód, otrzymali premię roczną obniżoną o 40% (czyli w praktyce 60% maksymalnej rocznej wartości premii). W stosunku do powoda pracodawca zastosował dalej idące ograniczenia, gdyż przyznał mu premię w łącznej kwocie 200.000,00 zł, która stanowiła 33,3% świadczenia wyliczonego na podstawie aneksu do umowy o pracę (co oznaczało obniżenie maksymalnej rocznej premii o 67,7%). W tej sytuacji uznać trzeba, że przyjęte przez pracodawcę zasady obniżania premii za rok 2008 istotnie stały w sprzeczności z zasadami sprawiedliwości i równości, ale zasady te naruszone zostały w odniesieniu do powoda. To powód, a nie pozostali pracownicy może formułować zarzuty o dyskryminacji płacowej.

Oceny tej nie zmienia nawet fakt, że powód kwotowo mógł otrzymać wyższe świadczenie niż inni pracownicy. Wysokość premii dla poszczególnych grup pracowników kalkulowana była w zależności od stopnia skomplikowania powierzonych im obowiązków pracowniczych, zakresu ich odpowiedzialności i oceny wyników pracy, toteż zwykłą praktyką płacową jest, że osoby zatrudnione na stanowiskach związanych z wyższym zakresem odpowiedzialności otrzymywały kwotowo wyższe świadczenia. Pracodawca podjął przy tym w odniesieniu do ogółu pracowników decyzję o obniżeniu premii w stosunku procentowym, a nie kwotowym.

Bez znaczenia dla oceny pod kątem nadużycia prawa poprzez domaganie się wypłaty premii wynikające z aneksu do umowy o pracę jest fakt, iż powód w okresie zatrudnienia u pozwanego był także członkiem zarządu innej spółki kapitałowej. Aktywność zawodowa powoda poza pozwaną spółką, o ile nie stała w sprzeczności z ustaleniami dokonanymi z pozwanym (w szczególności w ewentualnej umowie o zakazie konkurencji) nie ma znaczenia dla oceny roszczeń powoda wywodzonych ze stosunku pracy z pozwanym.

W konkluzji stwierdzić trzeba, że wobec ustalenia dla powoda indywidualnych warunków wypłaty premii za wyniki finansowe w 2008 roku, w aneksie do umowy o pracę, do powoda nie znajdowały w tym zakresie ogólne przepisy płacowe obowiązujące w zakładzie pracy (z mocy art. 11 Regulaminu wynagradzania), a zatem pozwany nie mógł na podstawie swobodnej decyzji pozbawić powoda należnej premii, w sytuacji, gdy spełnione zostały określone w aneksie do umowy o pracę przesłanki do jej wypłaty. Roszczenie powoda o wypłatę części premii – 50.000,00 zł nie jest przy tym sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, bowiem łączną kwotę premii ukształtowaną po wyroku stanowić będzie kwota 250.000,00 zł czyli 41,7% maksymalnej rocznej kwoty premii. W konsekwencji Sąd zasądził na rzecz powoda dochodzoną pozwem kwotę wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 marca 2009 r., gdyż premia za rok 2008, zgodnie z postanowieniami aneksu do umowy o pracę, miała być wypłacona do końca lutego 2009 roku.

Konsekwencją orzeczenia co do roszczenia o premię jest rozstrzygnięcie o kosztach procesu, które oparte jest o art. 98 k.p.c. Przepis ten stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Pozwany w całości przegrał niniejszy proces został zatem obciążony kosztami procesu, co w praktyce sprowadzało się do zwrotu kosztów zastępstwa procesowego strony pozwanej. Koszty zastępstwa procesowego określone zostały na podstawie § 6 pkt 5 i § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.). Spawa niniejsza charakteryzowała się znaczącym stopniem skomplikowania, co uzasadniało przyznanie kosztów zastępstwa procesowego w kwocie wyższej niż stawka minimalna.

Rygor natychmiastowej wykonalności nadany został na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c., z uwzględnieniem faktu, że zasądzona na rzecz powoda kwota nie przekracza wysokości jego jednomiesięcznego wynagrodzenia liczonego jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji.

Zarządzenie: Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.