Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy

Wydział X Cywilny Rodzinny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Koźmińska

Sędziowie: SSO Anna Pochylczuk (spr.)

SSO Edyta Dolińska-Kryś

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2014 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa A. B.

przeciwko S. B.

o alimenty

na skutek zażalenia powódki i pozwanego na postanowienie Sądu Rejonowego w Szubinie III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 7 kwietnia 2014 r., wydane w sprawie sygn. akt III RC 6/14 w przedmiocie zabezpieczenia

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że udzielić zabezpieczenia na czas trwania postępowania przez zobowiązanie pozwanego S. B. do łożenia na rzecz powódki A. B. kwoty po 900 zł. miesięcznie, płatnej do 5-tego dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności każdej z rat, do rąk powódki, począwszy od dnia 9 stycznia 2014 r.,

2.  oddalić zażalenie powódki w pozostałej części,

3.  oddalić zażalenie pozwanego w całości,

4.  sprostować oczywistą omyłkę w ten sposób, że w rubrum tego orzeczenia w miejsce sygnatury akt „X C 184/12” wpisać „X C 6/14”.

Sygn. akt X Cz 110/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Szubinie Wydział Rodzinny i Nieletnich udzielił zabezpieczenia dochodzonego przez A. B. roszczenia alimentacyjnego, poprzez zobowiązanie pozwanego S. B. do łożenia na czas trwania postępowania na rzecz powódki kwoty 700 zł miesięcznie płatnej z góry do dnia 5 – tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami od dnia zwłoki w płatności każdej z rat, do rąk powódki, poczynając od dnia 7 kwietnia 2014 r. W pozostałym zakresie wniosek w przedmiocie zabezpieczenia oddalił (k. 99-100 v.).

Powyższe postanowienie zaskarżyły zażaleniem obie strony.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku powódki o udzielenie zabezpieczania ponad kwotę 400 zł. miesięcznie. W uzasadnieniu wskazał, iż Sąd dokonał wadliwych ustaleń natury faktycznej i na ich podstawie nieprawidłowo ustalił możliwości zarobkowe pozwanego. Podał również, iż sytuacja matki powódki jest znacznie lepsza niż wynika to z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia. L. B. sprzedała bowiem 16 ton żyta o wartości 5.600 zł., prosięta za kwotę nie mniejszą niż 2.500 zł. oraz silnik elektryczny za 1.600 zł. Dodatkowo nie utrzymuje obecnie syna M., który znajduje się wyłącznie na jego utrzymaniu. Pozwany zakwestionował również ustalony przez Sąd Rejonowy dochód pozwanego uzyskiwany z jego gospodarstwa, wskazując iż jest on abstrakcyjny i nierealny (k. 107-110).

W odpowiedzi na zażalenie powódka wniosła o jego oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania wywołanego zażaleniem, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powódka zaskarżyła powyższe postanowienie w części tj. w zakresie pkt II domagając się jego zmiany poprzez uwzględnienie w całości wniosku powódki i zobowiązanie pozwanego do zapłaty na rzecz powódki kwoty po 1.000 zł. miesięcznie, płatnej do 5-tego każdego miesiąca, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności każdej z rat, do rąk powódki, poczynając od dnia wniesienia pozwu oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zaskarżonemu postanowieniu powódka zarzuciła:

- naruszenie przepisu art. 753 § 1 kpc w zw. z art. 135 krio poprzez niewłaściwe ich zastosowanie i uznanie, że zabezpieczenie roszczenia powódki względem pozwanego w kwocie po 700 zł. miesięcznie, począwszy od dnia 7 kwietnia 2014 r. oraz wsparcie matki, zaspokoi usprawiedliwione potrzeby powódki przez czas trwania postępowania, w sytuacji gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że uzasadnioną kwotą zabezpieczenia roszczeń powódki z tytułu alimentów jest kwota 1.000 zł. miesięcznie i to płatna od dnia wniesienia pozwu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie powódki zasługiwało na częściowe uwzględnienie, natomiast zażalenie pozwanego uznać należało za całkowicie bezzasadne.

Stosownie do treści art. 753 § 1 k.p.c. w sprawach o alimenty zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu jednorazowo albo okresowo określonej sumy pieniężnej. W sprawach tych podstawą zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. Uprawdopodobnienie roszczenia polega na przytoczeniu przez uprawnionego takich okoliczności, z których będzie wynikać, że roszczenie mu przysługuje, a okoliczności te będą przez niego uprawdopodobnione. W tym miejscu należy podkreślić, iż przy ocenie prawdopodobieństwa roszczenia nie można abstrahować od tego, czy fakty przytoczone przez uprawnionego tworzą to roszczenie w świetle przepisów prawa. Wiarygodność roszczenia dotyczy więc nie tylko podstawy faktycznej, ale i prawnej.

W konsekwencji, dla uprawdopodobnienia istnienia roszczenia o rentę alimentacyjną koniecznym jest uprawdopodobnienie stosunku pokrewieństwa, z którego wynikałby obowiązek alimentacyjny, niemożności samodzielnego utrzymania się uprawnionego, wysokości usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz majątkowych i zarobkowych możliwości obowiązanego (art. 133 § 1 k.p.c. w zw. z art. 135 § 1 k.p.c.).

Kwestia pokrewieństwa pomiędzy uprawnioną a obowiązanym oraz niemożność samodzielnego utrzymania się powódki nie były w sprawie sporne. Sporny był natomiast zakres uprawdopodobnionych majątkowych i zarobkowych możliwości obowiązanego, a także wysokość uprawdopodobnionych usprawiedliwionych potrzeb uprawnionej. Na marginesie tylko zważyć należy, iż powódka jest co prawda pełnoletnia jednak nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, albowiem nadal się uczy i nie posiada żadnego zawodu. Obecnie otrzymuje od swojego ojca jedynie drobne kwoty pieniędzy, które z pewnością nie są w stanie zaspokoić wszystkich jej usprawiedliwionych potrzeb. W tym miejscu należy zauważyć, że dziecku, które podjęło wyższe studia, przysługuje w stosunku do rodziców roszczenie alimentacyjne w zasadzie do ich ukończenia. Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że powódka A. B. podjęła studia dzienne na kierunku inżynieria zarządzania na Politechnice (...), obecnie jest na pierwszym roku. Powódka posiada zatem wykształcenie średnie ogólne i nie posiada wyuczonego zawodu, a studia zostały przez nią podjęte w normalnym trybie edukacji. Podkreślić w tym miejscu należy, że w związku z podjęciem studiów poza K. potrzeby powódki uległy zwiększeniu w porównaniu z sytuacją jaka miała miejsce w 2012 r., gdy w toku sprawy rozwodowej jej rodziców Sąd Okręgowy udzielił zabezpieczenia roszczenia o przyczynianie się pozwanego do zaspakajania potrzeb rodziny i zasądził od niego na rzecz żony L. B. i czworga dzieci tj. A., M., B. i M. rodz. B. kwotę 2.850 zł. miesięcznie, czyli po około 570 zł. na rzecz każdego z nich /postanowienie Sądu Okręgowego w (...) z dnia (...)r. w sprawie (...)/. Powódka ponosi bowiem dodatkowe koszty związane z wynajęciem stancji w P., dojazdami do P., zakupem biletów (...), podręczników akademickich oraz wyżywienia. Dlatego też w ocenie Sądu Okręgowego, wyważając zakres świadczeń alimentacyjnych w niniejszej sprawie, Sąd Rejonowy nie zaniżył ani nie zawyżył kosztów utrzymania powódki lecz szczegółowo je omawiając ustalił je na prawidłowym poziomie, czemu dał wyraz w treści uzasadnienia. Sąd ten, zgodnie z obowiązkiem wszechstronnego rozważenia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, ocenił usprawiedliwione potrzeby uprawnionej w oparciu o znaną mu wiedzę i doświadczenie życiowe. Nie można przy tym zgodzić się z twierdzeniem pozwanego, iż z uwagi na to, że córka studiuje jedynie 4 dni w tygodniu tj. od poniedziałku do czwartku, może podjąć pracę dorywczą i dorobić do swego utrzymania. Zauważyć wszak należy, iż powódka dopiero w tym roku akademickim podjęła naukę na studiach wyższych i obecnie jest studentką I roku, który jak powszechnie wiadomo jest trudny do zaliczenia i niesie ze sobą większe ryzyko skreślenia z listy studentów. W związku z czym każdą wolną chwilę powódka winna poświęcać na naukę, tym bardziej, iż trwa obecnie sesja zaliczeniowa, która wiąże się z dodatkowym nakładem pracy. Z czasem jednak, gdy jej sytuacja na uczelni ustabilizuje się, a powódka przyzwyczai się do nowego systemu edukacji i gdy nie będzie kolidować to z jej harmonogramem zajęć, powinna szukać dodatkowego zatrudnienia, by chociaż w niewielkim zakresie zaspakajać swoje usprawiedliwione potrzeby.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy dokładnie i wnikliwie ustalił również możliwości zarobkowe pozwanego. Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału, Sąd pierwszej instancji prawidłowo bowiem ustalił dochód pozwanego z posiadanego wspólnie z L. B. gospodarstwa rolnego o powierzchni 12,5 ha oraz z dzierżawionych gruntów rolnych o powierzchni przekraczającej 38 ha. Słusznie przy tym przyjął, iż pozwany otrzymuje dodatkowo dopłaty bezpośrednie z (...), w zupełności wystarczające na pokrycie kosztów utrzymania gospodarstwa, w tym rat kredytów, czynszu dzierżawnego, podatku rolnego i ubezpieczenia w (...). Z kwoty tej pozwany jest również w stanie zakupić olej napędowy, czy inne środki niezbędne do prowadzenia swojej działalności rolnej. Jak sam przyznał w zażaleniu, za 2011 r. otrzymał tytułem dopłat bezpośrednich niebagatelną kwotę w wysokości przekraczającej 51.000 zł, która niewątpliwie znacznie poprawiła kondycję finansową pozwanego. Z uwagi z kolei na brak jakichkolwiek danych co do wysokości dopłat przyznanych pozwanemu za kolejne lata tj. za rok 2012 i 2013, przyjąć należało, iż wysokość ich kształtowała się na poziomie zbliżonym do roku 2011. Tym samym nie sposób podzielić twierdzeń pozwanego odnoszących się do jego obecnych możliwości zarobkowych i majątkowych. Dochody z prowadzonego gospodarstwa rolnego są z pewnością wyższe niż deklaruje pozwany i pozwalają mu łożyć na utrzymanie córki 900 zł miesięcznie, tym bardziej że kwota ta pozwoli jedynie na zaspokojenie podstawowych minimalnych jej kosztów utrzymania - stancja, wyżywienie, środki czystości, odzież, bilety i potrzeby szkolne. Zauważyć w tym miejscu także należy, iż pozwany we wniesionym zażaleniu jedynie polemizuje z ustaloną przez sąd wysokością uzyskiwanego przez siebie rocznie dochodu, nie przedkłada zaś żadnych dokumentów z których wynikałoby, że jego rzeczywiste dochody kształtują się na poziomie niższym. Nie przedłożył zaś w szczególności żadnego zaświadczenia o uzyskiwanych dochodach, do czego był już wzywany zarządzeniem sądu z dnia 11 marca 2013 r. (k. 87). Również do zażalenia nie dołączył żadnego dokumentu obrazującego jego rzeczywisty dochód z prowadzonej działalności. Same zaś gołosłowne twierdzenia pozwanego w tym zakresie nie są wystarczające do uznania, iż jego zarobki kształtują się na deklarowanym przez niego poziomie. Pozwany nie wykazał także, by –poza alimentami płaconymi na zaspokojenie potrzeb rodziny - w jakimkolwiek innym zakresie partycypował w kosztach utrzymania syna M.. Z twierdzeń zawartych w zażaleniu powódki wynika jedynie, iż M. spędza w pokoju ojca czas wolny i spożywa posiłki zakupione przez niego, gdy demonstruje swoją niechęć do matki. Powyższe, pozwala uznać, iż nadal koszty utrzymania syna M., zwłaszcza zakup odzieży, środków higieny, leków i przyborów szkolnych, obciążają jego matkę, nie zaś pozwanego. Ponadto pozwany poza licznie przedłożonymi zaświadczeniami lekarskim i dokumentacją medyczną, nie przedstawił dodatkowych dowodów świadczących o konieczności ponoszenia przez niego comiesięcznych wydatków związanych z leczeniem i ewentualnym zakupem leków. Sąd Odwoławczy jest zadania, iż na podstawie samej tylko dokumentacji medycznej nie sposób ustalić na jakim poziomie pozwany ponosi koszty związane z leczeniem.

Przechodząc do zażalenia powódki Sąd Okręgowy uznał, że częściowo zasługiwało ono na uwzględnienie, aczkolwiek nie wszystkie podniesione w nim zarzuty są trafne.

Na uwzględnienie zasługiwała przede wszystkim argumentacja skarżącej, iż Sąd Rejonowy prawidłowo utajając usprawiedliwione koszty utrzymania powódki, nie właściwie rozłożył je na jej rodziców, obciążając nimi jej ojca w zaledwie 43 %. Zauważyć w tym miejscu należy, iż sytuacja finansowa pozwanego jest znacznie lepsza od sytuacji jego byłej żony. L. B. jest matką czworga dzieci, z których troje jest jeszcze niepełnoletnich i ma odpowiednio 17, 15 i 12 lat. W związku z powyższym zobligowana jest sprawować nad nimi osobistą pieczę, co znacznie utrudnia podjęcie przez nią zatrudnienia, nawet w niepełnym wymiarze czasu. Ponadto, jak wynika z twierdzeń powódki, L. B. opiekuje się również swoją schorowaną matką, co czyni ją jeszcze mniej dyspozycyjną. Jedyną zatem jej pracą jest praca w gospodarstwie rolnym, przy czym dochody z tego gospodarstwa są obecnie dla niej w zasadzie niedostępne. Wyłącznym źródłem dochodu matki powódki są zatem dochody ze sprzedaży trzody chlewnej (2.000 zł. co kilka miesięcy), zasiłek rodzinny w kwocie 528 zł. oraz zasiłek pielęgnacyjny na córkę B., który jednak w całości przeznaczany jest na zaspokojenie potrzeb dziecka w zakresie leczenia i ochrony zdrowia. L. B. otrzymuje również alimenty na dzieci w łącznej kwocie 1.950 zł. miesięcznie. Obecna sytuacja finansowa pozwanego omówiona została szczegółowo przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia i nie wymaga powtarzania. W tej sytuacji zobowiązanie L. B. do ponoszenia 57% kosztów utrzymania córki wydaje się być nie uzasadnione.

W ocenie Sądu Okręgowego podkreślić należy także, że na wstępnym etapie postępowania, Sąd nie dysponuje pełnym materiałem dowodowym pozwalającym na ustalenie rzeczywistych możliwości zarobkowych zobowiązanej jej sytuacji majątkowej oraz usprawiedliwionych kosztów utrzymania powódki. Ustalenia w tym zakresie wymagają bowiem szczegółowego postępowania dowodowego i oceny dowodów w kontekście obowiązujących przepisów.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy uwzględnił zażalenie powódki w części i zmienił zaskarżone postanowienie w pkt 1 i 2 w ten sposób, że zobowiązał pozwanego do przekazywania na jej utrzymanie kwot po 900 zł miesięcznie, poczynając od dnia wniesienia pozwu w niniejszej sprawie tj. od dnia 9 stycznia 2014 r. (pkt 1 orzeczenia), zaś na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. oddalił zażalenie powódki w pozostałym zakresie i zażalenie pozwanego w całości (pkt 2 i 3 orzeczenia). Mając zaś na uwadze, iż w rubrum zaskarżonego orzeczenia, podając sygnaturę akt pod jaką toczyła się sprawa, Sąd Rejonowy omyłkowo wpisał III RC 184/12, podczas gdy postępowanie w niniejszej sprawie toczyło się pod sygnaturą akt III RC 6/14, Sąd Odwoławczy z urzędu sprostował tą oczywistą omyłkę na podstawie art. 350 § 3 k.p.c. (pkt 4 orzeczenia).