Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2013 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku M. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o przywrócenie prawa do renty socjalnej

na skutek apelacji wnioskodawcy M. P.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze z dnia 11 czerwca 2012 r. sygn. akt IV U 3514/11

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 04.10.2011r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił wnioskodawcy M. P. prawa do renty socjalnej, po dniu 30.09.2011r. W uzasadnieniu decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. podał, że lekarz orzecznik i komisja lekarska organu rentowego, w wyniku przeprowadzonego badania i po analizie przedłożonej dokumentacji medycznej ustalili, iż wnioskodawca nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, nie spełnia więc warunków określonych w art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003r. o rencie socjalnej.

Od powyżej wskazanej decyzji odwołanie złożył M. P. domagając się zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania prawa do renty socjalnej. Wnioskodawca podnosił, że jest aktualnie osobą całkowicie niezdolną do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia, posiada również orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Wyrokiem z dnia 11 czerwca 2012r., sygn. akt IV U 3514/11, Sąd Okręgowy w Zielonej Górze Sąd pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie M. P..

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.

M. P. urodzony (...) bez zawodu, złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wniosek o przyznanie prawa do renty socjalnej na dalszy okres w dniu 23.08.2011r. W chwili zgłoszenia wniosku o przyznanie świadczenia wnioskodawca był osobą pełnoletnią.

Zgodnie z przepisem art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 2003r. o rencie socjalnej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. poddał wnioskodawcę badaniu przez lekarza orzecznika ZUS, w celu ustalenia istnienia całkowitej niezdolności do pracy oraz tego, czy całkowita niezdolność do pracy została spowodowana naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia. W orzeczeniu z dnia 09.09.2011r. lekarz orzecznik rozpoznał u badanego w wywiadzie zespół nerczycowy. Lekarz orzecznik stwierdził, że M. P. nigdy z powodu w/w schorzenia nie wymagał hospitalizacji. W trakcie badania lekarz orzecznik nie stwierdził u wnioskodawcy żadnych obrzęków . Ostatnie dostarczone badania wykazują normę białka całkowitego, morfologia i płytki w normie. Lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. ustalił, że powyższe schorzenie nie czyni wnioskodawcy osobą całkowicie niezdolną do pracy, uzasadniając swoje stanowisko. Po złożeniu przez wnioskodawcę sprzeciwu, w sprawie wypowiedzieli się członkowie komisji lekarskiej ZUS, którzy w orzeczeniu z dnia 30.09.2011r. ustalili, że wnioskodawca nie jest aktualnie osobą całkowicie niezdolną do pracy. Podali, że obecnie brak wykładników klinicznych rozpoznanego schorzenia, bez obrzęków, bez cech niewydolności nerek.

Na mocy zaskarżonej decyzji organu rentowego z dnia 04.10.2011r., znak (...), odmówiono wnioskodawcy wypłaty renty socjalnej od dnia 01.10.2011r.

Po złożeniu przez wnioskodawcę odwołania do Sądu na mocy postanowienia z dnia 07.11.2011r. dopuszczony został dowód z opinii biegłego lekarza sądowego urologa, którego celem było ustalenie, czy wnioskodawca jest nadal osobą całkowicie niezdolną do pracy oraz, w przypadku odpowiedzi negatywnej - w czym przejawia się poprawa stanu jego zdrowia w porównaniu ze stanem zdrowia z 2008r.

Biegły lekarz sądowy urolog w opinii z dnia 05.12.2011r. rozpoznał u badanego następujące schorzenia: torbiel nerki lewej, zespół nerczycowy. Biegły lekarz sądowy urolog stwierdził, że ze względów urologicznych wnioskodawca jest osobą całkowicie zdolną do pracy. We wnioskach opinii sądowo-lekarskiej, biegły lekarz sądowy urolog podał, że po przeprowadzeniu badania lekarskiego i po analizie dokumentacji medycznej oraz wyników badań stwierdza, iż wnioskodawca wymaga oceny przez biegłego lekarza sądowego nefrologa, uzasadniając swoje stanowisko w sprawie.

W sprawie dopuszczony został dowód z opinii biegłego lekarza sądowego nefrologa, który w opinii z dnia 17.02.2012r. rozpoznał u wnioskodawcy: zespół nerczycowy w wywiadzie. Na podstawie badania fizykalnego i po analizie dokumentacji medycznej biegły lekarz sądowy nefrolog stwierdził, że wnioskodawca nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Biegły lekarz sądowy nefrolog wyjaśnił, że w porównaniu z badaniem z 2008r. aktualnie nie stwierdza się wykładników zespołu nerczycowego. Biegły nie stwierdził również choroby nerek ani powikłań polekowych. Wyjaśnił, że funkcja nerek jest prawidłowa od 2010r., bez istotnego białkomoczu. Biegły lekarz sądowy nefrolog stwierdził, że nie istnieje konieczność powoływania innych biegłych. Orzeczenia lekarzy orzeczników organu rentowego są trafne.

Mając na uwadze powyższe oraz przepisy ustawy, z dnia 27 czerwca 2003r., o rencie socjalnej (Dz. U. 03.135.1268 z późn. zm.), w szczególności art. 4 ust. 1 przedmiotowej ustawy, a także przepisy ustawy, z dnia 17 grudnia 1998r., o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 98.162.1118 z późn. zm.) Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie. Sąd wskazał, że w przedmiotowej sprawie kwestią sporną było to, czy wnioskodawca jest nadal osobą całkowicie niezdolną do pracy oraz, czy całkowita niezdolność do pracy powstała w okresach wymienionych w art. 4 ust 1 ustawy o rencie socjalnej. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, iż wnioskodawca nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Biegli lekarze sądowi- urolog i nefrolog podali, w czym przejawia się poprawa stanu zdrowia wnioskodawcy, powołując się na przedłożoną przez ubezpieczonego dokumentacje medyczną i wyniki badań. W opinii uzupełniającej z dnia 30.04.2012r. biegły lekarz sądowy urolog dodatkowo uzasadnił swoje wcześniejsze stanowisko, że aktualnie wnioskodawca nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Wnioskodawca na rozprawie przed Sądem w dniu 11.06.2012r., w obecności swojego pełnomocnika podał, że całość dokumentacji medycznej przedłożył biegłym lekarzom sądowym. Nie złożył żadnych merytorycznych zastrzeżeń do opinii biegłych lekarzy sądowych — urologa i nefrologa, których odpisy doręczono wnioskodawcy w dniu 10.05.2012r.

Wnioskodawca nie złożył również żadnych nowych wniosków dowodowych.

Wskazując na powyższe, Sąd I instancji oddalił odwołanie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Powyższy wyrok apelacją wprost z dnia 20.06.2012r. zaskarżył M. P.. Apelacja wprost została uzupełniona pismem z dnia 2 lipca 2012r. Apelujący zarzucił Sądowi I instancji niewyjaśnienie okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności: niewyjaśnienie stanu zdrowia wnioskodawcy w zakresie jej całkowitej niezdolności do pracy od dnia urodzenia. Odwołujący przedłożył wraz z apelacją nowe dokumenty medyczne na potwierdzenie stanu zdrowia.

Wskazując na powyższe, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie wnioskodawcy świadczenia zgodnie z wnioskiem.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego zarzuty apelacji są bezzasadne i sprawiają, że podlega ona oddaleniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej przez art. 233 § 1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, które tutejszy Sąd w pełni podziela i przyjmuje za własne bez potrzeby ponownego ich przytaczania.

Na wstępie przytoczyć należy przepisy prawa materialnego mające zastosowanie w sprawie.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003r. renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1)  przed ukończeniem 18 roku życia;

2)  w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej — przed ukończeniem 25 roku życia;

3)  w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej

Zgodnie z przepisem art. 5 cyt. ustawy o rencie socjalnej, ustaleń odnośnie całkowitej niezdolności do pracy należy dokonywać na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.)

W myśl art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) - niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Zgodnie z art. 12 ust. 2 cyt. ustawy — całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

W świetle powyższego zarzuty apelacji nie mogły prowadzić do zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy powołał biegłych z zakresu wszystkich specjalności (urologa i nefrologa) niezbędnych dla oceny stanu zdrowia odwołującego z punktu widzenia art. 12 – 14 ustawy, z dnia 17 grudnia 1998r., o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. 98.162.1118 z późn. zm.) w związku z art. 4 ust. 1 ustawy rencie socjalnej (Dz. U. 03.135.1268 z późn. zm.). Biegli powołani w sprawie stwierdzili jednomyślnie, że odwołujący nie jest w chwili obecnej- nadal - całkowicie niezdolny do pracy. Sąd Apelacyjny wskazuje w tym miejscu, że zgodnie z wykładnią art. 278 § 1 k.p.c. w wpadkach wymagających wiadomości specjalistycznych sąd po wysłuchaniu wniosków stron, co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia opinii. W niniejszej sprawie przedmiotem sporu było, jak słusznie wskazał Sąd I instancji, to czy odwołujący jest całkowicie niezdolny do pracy oraz czy niezdolność ta powstała przed 18 rokiem życia. Powyższe wymuszało zatem konieczność powołania biegłych sądowych, dysponujących specjalistyczną wiedzą medyczną. Biegli powołani przez Sąd I instancji dysponowali niezbędną wiedzą i doświadczeniem zawodowym, a sporządzone przez nich opinie zostały wydane w oparciu o badania przedmiotowe, uwzględniały całość zgromadzonej dokumentacji lekarskiej, a nadto zawierały logiczne i rzeczowe uzasadnienie, co pozwalało na ich ocenę przez pryzmat art. 233 § 1 k.p.c. Ponadto Sąd I instancji, prowadząc postępowanie dowodowe miał na uwadze, że winno ono być prowadzone tak długo, aż nie doprowadzi do jednoznacznych konkluzji w zakresie kwestii spornej i dlatego powołał kolejnego biegłego na wniosek biegłego urologa. Sąd Okręgowy zobowiązał biegłych sądowych do wskazania, wobec opinii lekarzy ZUS, na czym polega poprawa stanu zdrowia odwołującego w przypadku stwierdzenia przez nich, że wniosku lekarzy ZUS są prawidłowe. Biegli uzasadniając swoje opinie (zgodne z opiniami lekarzy ZUS), jednoznacznie wykazali, na czym polega poprawa zdrowia odwołującego i brak w związku z tym niezdolności do pracy (całkowitej).

Sąd Apelacyjny stwierdza w tym miejscu, że zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. i wyrażoną w nim zasadą swobodnej oceny dowodów, Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje przy tym wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Sąd Apelacyjny zna orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000r., sygn. akt I CKN 1170/98 (publ. OSNC 2001/4/64), i w pełni zgadza się z wyrażonym w nim stwierdzeniu, że opinia biegłego podlega ocenie - przy zastosowaniu art. 233 § 1 k.p.c. - na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie został, zdaniem Sądu Apelacyjnego, poddany ocenie właśnie z zachowaniem powyżej wskazanej zasady. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu przedmiotowego wyroku jasno wskazał, że brał pod uwagę całość zebranego materiału dowodowego i na tej podstawie oparł swoje rozstrzygnięcie, z zachowaniem zasady wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Istotne było również że strona odwołujący nie wykazał się aktywnością dowodową, a Sąd nie miał obowiązku prowadzenia dalszego postępowania z urzędu, skoro po przeprowadzeniu opinii dwóch niezależnych biegłych sadowych jednoznacznie z nich wynikało, że wnioskodawca aktualnie nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Powyższe nie było kwestionowane przez apelującą w wywiedzionej apelacji, a zatem nie mogło prowadzić do zmiany zaskarżonego wyroku, którego rozstrzygnięcie oparte było właśnie na swobodnej ocenie dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.).

Odnosząc się do zarzutów apelacji w zakresie art. 4 ustawy o rencie socjalnej, Sąd Apelacyjny wskazuje na jego bezzasadność. Zgodnie ze wskazanym przepisem, osoba wnosząca o rentę socjalną, musi być całkowicie niezdolna do pracy na dzień składania wniosku, a niezdolność ta musi powstać w jeden ze wskazanych w tym przepisie okresów. Nie jest zatem tak, co podnosił odwołujący, że jeżeli całkowita niezdolność do pracy była stwierdzona wcześniej w jednym z wymaganych okresów, lecz później ustała, to świadczeni jest nadal należne. To właśnie wyjaśniał Sąd I instancji prowadząc postępowanie dowodowe ukierunkowane na stwierdzenie, czy odwołujący jest nadal całkowicie niezdolny do pracy.

Odnośnie dokumentacji przedłożonej przez odwołującego wraz z apelacją, Sąd Apelacyjny wskazuje, że postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter odwoławczy, a jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem decyzji wydanej przez organ rentowy. Badanie legalności decyzji i orzekanie o niej możliwe jest tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili jej wydawania, zaś postępowanie dowodowe przed Sądem jest postępowaniem sprawdzającym ustalenia dokonane przez organ rentowy w tym w zakresie merytorycznej trafności wydanego przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych orzeczenia o zdolności ubezpieczonych do pracy lub jej braku. Dlatego też późniejsza zmiana stanu zdrowia ubezpieczonych ( w szczególności późniejsze pogorszenie stanu zdrowia ) nie jest podstawą do uznania decyzji za wadliwą i jej zmiany, może natomiast stanowić podstawę złożenia nowego wniosku o świadczenie lub wznowienia postępowania na mocy art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. nr 162, poz. 1118) - ( por. wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005r., sygn. I UK 152/04, publ. OSNP 2005/17/273). Wobec powyższego przedłożone dokumenty przez odwołującego i jego twierdzenia, że wpływają one na błędne ustalenia Sądu I instancji i ZUS w zakresie jego stanu zdrowia są błędne. Dokumentacja złożona przez odwołującego może świadczyć wyłącznie o jego aktualnym stanie zdrowia, a zatem nie może podważać zaskarżonej decyzji ZUS i Sad Apelacyjny nie był zobowiązany do jej dokładnego badania w postępowaniu dowodowym.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny uznał, że Sąd I instancji słusznie uczynił, ze zgromadzonego, w czasie postępowania, materiału dowodowego podstawę ustaleń faktycznych. Niezasadna okazała się polemika apelującego z ustaleniami Sądu meriti. Wobec powyższego Sąd Apelacyjny działając na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji niniejszego wyroku.

/SSA Hanna Hańczewska-Pawłowska/ /SSA Ewa Cyran/ /SSA Maria Michalska-Goźdź/