Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Dariusz Prażmowski

Sędziowie SO Andrzej Ziębiński

SO Bożena Żywioł (spr.)

Protokolant Aleksandra Studniarz

przy udziale Bożeny Sosnowskiej

Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2014 r.

sprawy 1. Ł. S. (1) syna K. i B.,

ur. (...) w Z.

oskarżonego z art. 279§1 kk, art. 288§1 kk w zw. z art. 11§2 kk, art. 278§1 kk w zw. z art. 12 kk, art. 278§1 kk, art. 278§1 kk, art. 275§1 kk w zw. z art. 11§2 kk, art. 280§1 kk, art. 157§2 kk w zw. z art. 11§2 kk, art. 262§1 kk

2. M. K. (1) syna D. i B.,

ur. (...) w R.

oskarżonego z art. 279§1 kk, art. 288§1 kk w zw. z art. 11§2 kk, art. 278§1 kk w zw. z art. 12 kk, art. 278§1 kk, art. 291§1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 21 marca 2013 r. sygnatura akt VI K 496/11

na mocy art. 437 kpk, art. 438 kpk, art. 435 kpk, art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 104 § 1 pkt 7 kpw, art. 118 § 2 kpw

I. uchyla zaskarżony wyrok:

1.  odnośnie oskarżonego Ł. S. (1):

-w pkt 1, w pkt 6 – w zakresie przypisania czynów popełnionych na szkodę A. W., w pkt 7, w pkt 15, w pkt 19 oraz w pkt 20 i sprawę tego oskarżonego o czyny zarzucone w pkt I, II, III i V aktu oskarżenia przekazuje Sądowi Rejonowemu w Rudzie Śląskiej do ponownego rozpoznania;

2. odnośnie oskarżonego M. K. (1):

-w pkt 2, w pkt 5 - w zakresie przypisania czynów popełnionych na szkodę A. W., w pkt 11, w pkt 16 ,w pkt 18, w pkt 21, i sprawę tego oskarżonego o czyny zarzucone w pkt I, II, III i V aktu oskarżenia przekazuje Sądowi Rejonowemu w Rudzie Śląskiej do ponownego rozpoznania,

-w pkt 10 i na podstawie art. 5 § 1 pkt 4 kpw w zw. z art. 45 § 1 kw umarza wobec M. K. (1) postępowanie o czyn opisany w pkt IX aktu oskarżenia stanowiący wykroczenie z art. 122 § 1 kw, a kosztami postępowania w tym zakresie obciąża Skarb Państwa;

3.odnośnie nie składającego apelacji oskarżonego A. K.:

- w pkt 3, w pkt 4, w pkt 13, w pkt 14, w pkt 17, w pkt 18, w pkt 23 i sprawę tego oskarżonego o czyny zarzucone w pkt I, II i III aktu oskarżenia przekazuje Sądowi Rejonowemu w Rudzie Śląskiej do ponownego rozpoznania,

4. w pkt 24;

II. zmienia zaskarżony wyrok :

-w pkt 5 w ten sposób, że za przypisane oskarżonemu M. K. (1) przestępstwo zarzucone w pkt IV aktu oskarżenia, na podstawie art. 278 § 1 kk wymierza mu karę 6 /sześciu/ miesięcy pozbawienia wolności,

-w pkt 6 w ten sposób, że za przypisane oskarżonemu Ł. S. (1) przestępstwo zarzucone w pkt IV aktu oskarżenia, na podstawie art. 278 § 1 kk wymierza mu karę 4 /czterech/ miesięcy pozbawienia wolności,

-w pkt 12 uchylając orzeczenie o karze łącznej i na podstawie art. 85 i art. 86 § 1 kk orzeka wobec oskarżonego Ł. S. (1) nową karę łączną obejmującą kary wymierzone w pkt 8 i 9 zaskarżonego wyroku i w pkt II tiret drugie niniejszego wyroku w wymiarze 2 /dwóch/ lat pozbawienia wolności,

- na mocy art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 2 kk warunkowo zawiesza oskarżonemu Ł. S. (1) wykonanie kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej powyżej i ustala okres próby na 5 /pięć/ lat,

- na mocy art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 2 kk warunkowo zawiesza oskarżonemu M. K. (1) wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej powyżej w punkcie II tiret 1 niniejszego wyroku i ustala okres próby na 5 /pięć/ lat,

- na mocy art. 73§ 2 kk oddaje oskarżonych Ł. S. (1) i M. K. (1) w okresie próby pod dozór kuratora sądowego;

III. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

IV. zwalnia oskarżonych Ł. S. (1) i M. K. (1) od zapłaty kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając wydatkami Skarb Państwa.

VI Ka 879/13

UZASADNIENIE

Od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 21 marca 2013r., sygn. akt VI K 496/11, apelacje wnieśli obrońcy oskarżonych: Ł. S. (1) i M. K. (1).

Obrońca Ł. S. zaskarżył wyrok w zakresie rozstrzygnięć zawartych w pkt 12, 15 i 19 wyroku zarzucając:

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że oskarżony winien naprawić szkodę przez zapłatę na rzecz T. P. kwoty 60 zł, co odzwierciedla punkt 15 wyroku w sytuacji, gdy oskarżony w toku postępowania przed sądem uiścił na rzecz tego pokrzywdzonego kwotę 80 zł tytułem naprawienia szkody, oraz przez zapłatę na rzecz J. C. kwoty 5.481,66 zł, co odzwierciedla pkt 19 wyroku w sytuacji, gdy pokrzywdzony w żaden sposób nie wykazał zasadności kwoty dochodzonej z tytułu naprawienia szkody jak również sąd z urzędu nie podjął jakichkolwiek czynności zmierzających do weryfikacji roszczenia pokrzywdzonego.

Zarzucił nadto rażącą niewspółmierność kary przez wymierzenie oskarżonemu kary 2 lat pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenie jej wykonania /pkt 12 wyroku/, podczas gdy postawa oskarżonego, jego właściwości i warunki osobiste oraz zachowanie po popełnieniu przestępstw uzasadniało orzeczenie kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat lub krótszy.

Stawiając takie zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie Ł. S. (1) kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 5 lat lub kary łagodniejszego rodzaju, a nadto uchylenie pkt 15, a także 19 wyroku - w wyniku przyjęcia, że oskarżony przekazując dobrowolnie na rzecz J. C. kwotę 1000zł uczynił zadość obowiązkowi naprawienia szkody na rzecz tego pokrzywdzonego.

Obrońca M. K. (1) zaskarżył wyrok w pkt 2, 5, 10, 11, 16 i 18 zarzucając:

-błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie wysokości szkody wyrządzonej przez oskarżonych, w tym M. K., na rzecz A. W. i J. C., pomimo braku ustalenia szczegółów skradzionych przedmiotów, co uniemożliwia ostateczne ustalenie wysokości poniesionej szkody,

-naruszenie art. 53 § 1 i 2 kk. w zw. z art. 69 kk. przez orzeczenie wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania,

-naruszenie art. 624 kpk poprzez obciążenie oskarżonego kosztami postępowania, gdy tymczasem względy słuszności, w tym sytuacja materialna, rodzinna i wysokość osiąganych dochodów uzasadniały zwolnienie oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych.

W oparciu o takie zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uchylenie obowiązku naprawienia szkody z pkt 16 i 18 wyroku, oraz wymierzenie oskarżonemu kar w dolnych granicach ustawowych zagrożeń i z warunkowym zawieszeniem wykonania.

Alternatywnie wniósł obrońca o uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy podzielił omówione poniżej zarzuty podniesione w obu środkach odwoławczych.

Trafnie obrońca oskarżonego S. zakwestionował zobowiązanie tego oskarżonego do naprawienia szkody na rzecz T. P..

Wprawdzie pokrzywdzony ten w toku przesłuchania na rozprawie nie potwierdził, że otrzymał od oskarżonego kwotę 80 zł tytułem naprawienia szkody, jednakże w aktach sprawy znajduje się dokument, z którego wynika, że taka kwota została pokrzywdzonemu przesłana /k-430/. Z protokołu przesłuchania świadka nie wynika, czy świadkowi okazano ten dokument, a tym samym, czy świadek się do niego w jakiś sposób ustosunkował.

W zakresie kwestii szkody wyrządzonej T. P. przestępstwem zarzuconym oskarżonemu S. w pkt VI aktu oskarżenia wymagało nadto wyjaśnienia, dlaczego Sąd Rejonowy - niewątpliwie podzielając ostateczną wersję pokrzywdzonego, który podał, że skradziono mu gotówkę w kwocie 20-50 zł, ustalił wysokość szkody w tym zakresie w maksymalnej, a nie w minimalnej wysokości wskazanej przez świadka.

Powyższe mankamenty uzasadniały, celem wyjaśnienia obu niejasności, uchylenia zaskarżonego wyroku w zakresie zarzutu z pkt VI i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Należało także zgodzić się z wywodem obrońcy oskarżonego S., że bardziej szczegółowego rozważenia wymagała kwestia wysokości szkody poniesionej przez J. C..

Sąd Rejonowy przyjął tu za miarodajne zeznania pokrzywdzonego nie zauważając jednak dwóch okoliczności, po pierwsze tego, że rodzaj mienia wskazanego przez pokrzywdzonego nie koreluje z wyjaśnieniami oskarżonych. Oskarżeni nie podali bowiem, że dokonali zaboru jakichkolwiek urządzeń, tymczasem to właśnie wartość tych urządzeń w sposób istotny wpłynęła na wysokość szkody. Po drugie, sam pokrzywdzony, jak wynika to z jego zeznań /k-477v/, nie był w stanie podać wysokości rzeczywistej straty, posiłkując się w pewnym zakresie sugestiami ze strony przesłuchujących go funkcjonariuszy Policji, co – ze względów oczywistych, musi budzić zastrzeżenia. Należało także uwzględnić to, że wskazane przez pokrzywdzonego maszyny nie były od jakiegoś czasu w ogóle używane, gdyż w zabudowaniach, gdzie się znajdowały, nie prowadzono żadnej działalności /stan nieruchomości obrazują zdjęcia znajdujące się w aktach sprawy k-39-42/. Pokrzywdzony nie wskazał także żadnych bliższych danych technicznych urządzeń, co także uniemożliwia choćby porównanie rzeczywistej wartości rynkowej takich produktów z wyceną przedstawioną przez właściciela.

Pomimo tego zatem, że kwestia wysokości szkody poniesionej przez J. C. nie była przedmiotem jakiejkolwiek aktywności dowodowej obrońcy oskarżonego Ł. S. (1) w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji uznał Sąd Okręgowy, że wymagała ona wyjaśnienia przez sąd meriti z urzędu, gdyż budzi wątpliwości.

Oświadczenie pokrzywdzonego, co do wysokości szkody może stanowić podstawę ustaleń faktycznych, ale tylko wówczas, gdy da się dokonać jakiejś jego weryfikacji, jeśli nie poprzez dokumenty, to przez pryzmat wiedzy powszechnej – a to możliwe jest tylko w przypadku przedmiotów ogólnie dostępnych i na co dzień używanych, nie zaś np. sprzętu specjalistycznego.

Stąd też uznał Sąd Okręgowy, że dla wyjaśnienia zarówno tego, jakie dokładnie mienie zostało przez oskarżonych skradzione na szkodę J. C. oraz jaka była wartość tego mienia, koniecznym jest uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie czynów z pkt I i III aktu oskarżenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Nie zaakceptował sąd odwoławczy stanowiska apelującego, iż możliwym jest na podstawie analizy zgromadzonego materiału dowodowego przesądzenie na etapie postępowania przed sądem drugiej instancji, że szkoda, jaką poniósł pokrzywdzony zamyka się kwotą ok. 2000zł, z czego oskarżony S., jako jeden ze współsprawców, naprawił połowę. Przyjęcie takiej tezy apelacji oznaczałoby taką samą dowolność ustaleń, jak zarzucona w środku odwoławczym tyle, że opartą tym razem nie na twierdzeniu pokrzywdzonego, lecz sprawcy.

Poprzez regulację z art. 435 kpk sąd odwoławczy uznał także konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku względem Ł. S. (1) w zakresie czynów, których dotyczą zarzuty II i V aktu oskarżenia /przestępstwa popełnione na szkodę A. W./, a to wobec uznania, iż bardziej szczegółowego wyjaśnienia wymaga kwestia wysokości szkody poniesionej przez tego pokrzywdzonego, zakwestionowanej w apelacji obrońcy współoskarżonego - M. K. (1).

Pewne wątpliwości budzi zwłaszcza przedmiot opisany przez pokrzywdzonego, jako metalowy stojak na palety, którego wartość została przez właściciela oszacowana na 1000 zł. Wartości tej nie sposób w żaden sposób zweryfikować. Nie wiadomo kiedy i za jaką kwotę właściciel nabył stojaki, jaki był ich stan na moment kradzieży /nie były w żaden sposób zabezpieczone, a więc pozostawały wystawione na działanie czynników atmosferycznych/. Wymaga podkreślenia, że jeden ze stojaków został przez pokrzywdzonego odzyskany, co winno ułatwić oszacowanie jego rzeczywistej wartości, przy rozważeniu celowości dopuszczenia dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy.

Powyżej wskazane rozstrzygnięcia uchylające Sądu Okręgowego skutkowały potrzebą wymierzenia Ł. S. (1) kary jednostkowej za przypisane mu przestępstwo opisane w pkt IV aktu oskarżenia.

Sąd Okręgowy uznał, że karą adekwatną do stopnia społecznej szkodliwości tego czynu oraz stopnia winy oskarżonego, przy uwzględnieniu jego przyznania się, oraz dotychczasowej niekaralności będzie kara 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Orzekając nową karę łączną pozbawienia wolności Sąd Okręgowy ukształtował ją w oparciu o przyjętą przez sąd pierwszej instancji zasadę pełnej absorpcji, co determinowało określeniem jej wysokości na 2 lata.

Jednocześnie Sąd odwoławczy uznał celowość warunkowego zawieszenia wykonania tej kary na 5-letni okres próby.

Jak to już bowiem wskazano, oskarżony nie był do tej pory karany. Jego zachowanie po popełnieniu przestępstw dowodzi, że zrozumiał niewłaściwość swego zachowania i prowadzonego trybu życia: oskarżony przeprosił pokrzywdzoną U. W., która przeprosiny przyjęła, naprawił wyrządzoną jej szkodę - zgodnie z ustaleniami poczynionymi z pokrzywdzoną w czasie postępowania mediacyjnego /k-413-414, 425/, wyraził skruchę. Oskarżony podjął leczenie odwykowe, obecnie pracuje.

Wszystko to przemawia za możliwością przyjęcia, iż doszło do radykalnej zmiany w zachowaniu oskarżonego, co daje podstawę do przyjęcia wobec niego pozytywnej prognozy kryminologicznej implikującej możliwość warunkowego zawieszenia wykonania wymierzonej mu kary pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy uznał zasadność ustalenia najdłuższego okresu próby, bowiem z uwagi na dopuszczenie się przez oskarżonego poważnego przestępstwa rozboju, oraz stosunkowo niedawną zmianę jego postawy życiowej wymaga on dłuższej kontroli dla zweryfikowania trafności założenia, że nie popełni przestępstwa ponownie. Oskarżony jako młodociany został oddany w okresie próby pod dozór kuratora sądowego.

Omówione wcześniej względy zdecydowały o uznaniu za zasadną apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego M. K. (1), poza całkowicie nietrafnym zarzutem obrazy art. 624 kpk, która to nietrafność wynika z faktu, że oskarżony K. poprzez zastosowanie art. 624 § 1 kpk został zwolniony od ponoszenia kosztów sądowych, którymi obciążono Skarb Państwa – pkt 23 wyroku.

Ze wskazanych już wyżej powodów podzielono natomiast zarzut błędu w ustaleniach faktycznych w zakresie wysokości szkód poniesionych przez pokrzywdzonych J. C. i A. W., co skutkowało uchyleniem zaskarżonego wyroku odnośnie czynów popełnionych na szkodę w/w.

Z urzędu natomiast Sąd Okręgowy uchylił także pkt 10 zaskarżonego wyroku, w którym przypisano M. K. (1) sprawstwo przestępstwa paserstwa umyślnego, przy ustaleniu wartości mienia, do którego odnosiło się zachowanie oskarżonego, na kwotę 260 zł.

Przyczyną uchylenia była nowelizacja art. 122 § 1 kw ustawą z dnia 27 września 2013r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, mocą której pomoc w zbyciu mienia pochodzącego z kradzieży, przy wartości tego mienia nie przekraczającej ¼ minimalnego wynagrodzenia /to jest obecnie do wartości 420 zł/ stanowi wykroczenie z art. 122 § 1 kw, a nie przestępstwo z art. 291 § 1 kk.

Oczywistym było, przy zastosowaniu nowej, korzystniejszej dla oskarżonego regulacji prawnej, która weszła w życie z dniem 9 listopada 2013r., stwierdzenie, że z dniem 11 maja 2013r. doszło do przedawnienia czynu oskarżonego stanowiącego aktualnie wykroczenie z art. 122 § 1 kw, co z kolei implikowało konieczność umorzenia postępowania o taki czyn z uwagi na ową ujemną przesłankę procesową.

Dalszą konsekwencją rozstrzygnięć odwoławczych odnośnie oskarżonego M. K. (1) była potrzeba wymierzenia kary jednostkowej za przypisany mu czyn opisany w pkt IV aktu oskarżenia.

Sąd Okręgowy uznał, że kara 6 miesięcy pozbawienia wolności jest współmierna zarówno stopnia jego społecznej szkodliwości, jak i stopnia zawinienia sprawcy. Wyższy wymiar kary za ten czyn, w stosunku do kary wymierzonej współsprawcy Ł. S., wynikł z faktu, że oskarżony M. K. jest osobą karaną, co stanowiło przy rozstrzyganiu o karze okoliczność obciążającą.

Mając jednak na uwadze, że w zakresie tego czynu ustalenia faktyczne były możliwe właśnie dzięki wyjaśnieniom oskarżonego, który przyznał się do tego występku / osoby pokrzywdzonej nie zdołano ustalić/ Sąd Okręgowy znalazł podstawy do warunkowego zawieszenia wykonania oskarżonemu wymierzonej mu kary pozbawienia wolności. Zdecydowała o tym także waga przestępstwa i wysokość wyrządzonej nim szkody.

Okres próby wyznaczono na 5 lat oddając oskarżonego na ten czas, jako młodocianego, pod obligatoryjny dozór kuratora sądowego.

Przy uwzględnieniu, że czyny z pkt I, II i III aktu oskarżenia, w zakresie których wyrok został uchylony względem oskarżonych S. i K. zostały przypisane także oskarżonemu A. K., wyrok sądu pierwszej instancji został uchylony w tej części także w odniesieniu do tego oskarżonego, mimo, iż apelacji nie składał, gdyż za uchyleniem przemawiały identyczne względy.

W postępowaniu ponownym, jak to już zaznaczono, koniecznym będzie powtórzenie postępowania dowodowego w zakresie czynów z pkt I, II, III, V i VI aktu oskarżenia celem szczegółowego wyjaśnienia wartości skradzionego mienia. Wszelkie istniejące w tym zakresie wątpliwości należy rozstrzygnąć na korzyść oskarżonych.

Dopiero wówczas możliwym będzie jednoznaczne ustalenie wysokości szkód poniesionych przez pokrzywdzonych, oraz zakresu ich naprawienia przez oskarżonego S..

Ustalenia faktyczne w tym zakresie będą miały znaczenie nie tylko dla opisu czynu oskarżonych, ale także dla rozstrzygnięcia o karach i środkach karnych.