Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2014 r. w Szczecinie

sprawy A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przyznanie renty

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 10 października 2013 r. sygn. akt VI U 547/12

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 1132/13

UZASADNIENIE

W dniu 5 stycznia 2012 r. A. S. wniósł o przyznanie mu prawa do renty z ogólnego stanu zdrowia.

Decyzją z dnia 8 marca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił A. S. prawa do świadczenia, uznał bowiem, że całkowita niezdolność do pracy powstała w dniu 7 września 2011 r., a udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe wynoszą łącznie 21 lat, 5 miesięcy i 23 dni. Ponadto w dziesięcioleciu przed datą zgłoszenia wniosku (05.01.2002 r.-04.01.2012 r.) ubezpieczony udowodnił jedynie 4 lata, 3 miesiące i 24 dni okresów ubezpieczenia, a w dziesięcioleciu przed datą powstania niezdolności do pracy (07.09.2001 r.-06.09.2011 r.) udokumentował jedynie 4 lata, 6 miesięcy i 28 dni okresów składkowych; zamiast wymaganych 5 lat.

W odwołaniu od tej decyzji A. S. podniósł, że jest całkowicie niezdolny do pracy i nie zgadza się z odmową uwzględnienia przez organ rentowy do okresów ubezpieczenia zatrudnienia w Rejonie P. (...) w S., Ekspozytura w G. oraz w Zakładzie (...) w Ł..

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o oddalenie odwołania i podniósł, że niezaliczenie okresów wskazanych przez ubezpieczonego pozostaje bez wpływu na ustalony brak prawa do świadczenia, albowiem ich ilość nie uzupełni stażu do wymaganych 25 lat, a także ustalonego przez organ rentowy okresu dziesięciolecia przed dniem złożenia wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

W dniu 10 czerwca 2013 r. A. S. złożył w organie rentowym nowy wniosek do którego dołączył dodatkową dokumentację ubezpieczeniową. Pozwoliła ona ustalić, że w dziesięcioleciu przed datą powstania niezdolności do pracy, a także przed datą zgłoszenia wniosku posiada wymagane ustawą 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. uznał, że w chwili składania nowego wniosku ubezpieczony spełnił warunki do przyznania prawa do renty i ustalił prawo do świadczenia od dnia 1 czerwca 2013 r.

Mimo uzyskania prawa do renty A. S. nie cofnął odwołania od decyzji z dnia 8 marca 2012 r. Domagał się nadal przyznania prawa do świadczenia od 1 stycznia 2012 r.

Wyrokiem z dnia 10 października 2013 r., sprostowanym postanowieniem z dnia 21 października 2013 r., Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim, VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z 8 marca 2012 r. w ten sposób, że przyznał A. S. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy począwszy od 1 stycznia 2012 r. do 31 marca 2015 r.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że A. S. (ur. w (...) r.), mający wykształcenie podstawowe, ostatnio pracował jako pilarz. Ponieważ organ rentowy uwzględnił ubezpieczonemu jedynie okres ubezpieczenia wynoszący 21 lat, 5 miesięcy i 23 dni, zaś w dziesięcioleciu przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę 4 lata, 3 miesiące i 24 dni, a przed dniem powstania niezdolności do pracy 4 lata, 6 miesięcy i 28 dni, dlatego decyzją z dnia 8 marca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił A. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczony odwołał się od tej decyzji. W dniu 10 czerwca 2013 r. wpłynęła do organu rentowego nowa dokumentacja ubezpieczeniowa, która pozwoliła uznać nowe okresy ubezpieczenia. Staż w 10–leciu został uzupełniony do wymaganych 5 lat. W opinii lekarskiej lekarza orzecznika ZUS z dnia 30 października 2012 r. ustalono niezdolność ubezpieczonego do pracy na kolejny rok. Decyzją zaś z dnia 21 czerwca 2013 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do okresowej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 1 czerwca 2013 r. do 31 października 2013 r. U ubezpieczonego rozpoznano upośledzenie widzenia spowodowane uszkodzeniem drogi wzrokowej z powodu krwiaka śródmózgowego, przebyty krwotok śródmózgowy w okolicy skroniowo-potylicznej lewej z następowym niedowładem połowicznym prawostronnym, połowicznym niedowidzeniem prawostronnym i afazją, nadciśnienie tętnicze. W ocenie sądu pierwszej instancji wskazane schorzenia czynią ubezpieczonego okresowo całkowicie niezdolnym do pracy od 1 stycznia 2012 r. do 31 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 58 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz.1227 ze zm.; dalej jako: „ustawa rentowa”) uznał odwołanie ubezpieczonego za zasadne. W ocenie Sądu Okręgowego złożona przez ubezpieczonego dokumentacja nie stanowiła nowego wniosku, ale uzupełnienie posiadanego przez organ rentowy materiału w postaci dokumentacji ubezpieczeniowej. A. S. złożył wniosek o ustalenie prawa do renty w dniu 5 stycznia 2012 r. i od tego miesiąca należy zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy rentowej ustalić prawo do renty. Ponadto organ rentowy, pomimo nowych okoliczności – dokumentacji ubezpieczeniowej, która wpłynęła na zmianę jego stanowiska co do spornego świadczenia, nie uchylił decyzji z dnia 8 marca 2012 r., a więc istnieje ona w dalszym ciągu w obrocie prawnym. W tej sytuacji sąd pierwszej instancji uznał odwołanie ubezpieczonego za zasadne.

Sąd Okręgowy nie podzielił również stanowiska organu rentowego odnośnie czasu trwania okresowej niezdolności ubezpieczonego do pracy, przyjął bowiem, zgodnie z opiniami biegłych sądowych, za datę końcową 31 marca 2015 r. Przyznał tym samym prawo do renty od 1 stycznia 2012 r. (od miesiąca, w którym ubezpieczony złożył wniosek) do 31 marca 2015 r. zmieniając decyzję z dnia 8 marca 2012 r.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy, który zaskarżył rozstrzygnięcie w całości zarzucając mu sprzeczność ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, przez przyjęcie, że odwołujący ma prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 1 stycznia 2012 r. do 31 marca 2015 r. Wskazując na powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, ewentualnie o zmianę wyroku i oddalenie odwołania A. S..

W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że w niniejszej sprawie spór wcale nie dotyczył ustalenia daty początkowej stwierdzonej przez organ rentowy niezdolności do pracy, ale tego czy można było ustalić prawo do świadczenia w dacie złożenia przez A. S. pierwszego wniosku. Tymczasem Sąd Okręgowy ustalił prawo od pierwszego dnia wystąpienia z wnioskiem o świadczenie, mimo że dowody dostarczone w trakcie procesu, nie tyle że nie zostały złożone wcześniej wraz z wnioskiem, ale w ogóle wówczas nie istniały. Ubezpieczony przyznał bowiem, że w okresie 1997-2010 zatrudniony był u Z. K. bez zgłoszenia do ubezpieczeń z czego zdawał sobie sprawę. Zleceniodawca dopiero w dniu 5 czerwca 2013 r. wystawił zaświadczenie o podleganiu ubezpieczeniom społecznym w okresach 10.06.2010-10.10.2010 r. oraz 15.06.2011-31.08.2011 r. Deklaracje zgłoszeniowe zostały wypełnione dopiero 1 czerwca 2013 r. i wpłynęły do ZUS 4 czerwca 2013 r. Zleceniodawca wystawiając dokument z dnia 5 czerwca 2013 r. w istocie potwierdził, że czynności w ramach zlecenia były wówczas wykonywane.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się w całości uzasadniona. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko organu rentowego, że sąd pierwszej instancji niezasadnie ustalił spełnienie przez ubezpieczonego wszystkich przesłanek niezbędnych do przyznania prawa do renty w styczniu 2012 roku.

Rację ma skarżący argumentując, że w dacie złożenia przez A. S. pierwszego wniosku (5 stycznia 2012 r.) nie istniały podstawy do uznania 5 letniego okresu ubezpieczenia w dziesięcioleciu poprzedzającym czy to datę złożenia wniosku, czy też datę powstania niezdolności do pracy. Dowody objęcia A. S. ubezpieczeniem dostarczone w trakcie procesu, nie tylko nie zostały złożone przy pierwszym wniosku, ale w ogóle nie istniały, gdy wniosek był składany. Ubezpieczony wykonywał na rzecz Z. K. prace na podstawie umowy zlecenia, jednak zleceniodawca nie dokonał zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń społecznych. Dopiero w dniu 5 czerwca 2013 r. płatnik wystawił zaświadczenie o podleganiu przez A. S. ubezpieczeniom społecznym w okresach 10.06.2010-10.10.2010 r. oraz 15.06.2011-31.08.2011 r. Deklaracje zgłoszeniowe zostały wypełnione dopiero 1 czerwca 2013 r. i wpłynęły do organu rentowego 4 czerwca 2013 r. Zleceniodawca wystawiając dokument z dnia 5 czerwca 2013 r. w istocie potwierdził, że czynności w ramach zlecenia były wówczas wykonywane.

Sąd Apelacyjny miał na względzie treść art. 100 ust. 1 ustawy rentowej, który stanowi, że prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 marca 2014 r. (sygn. I UK 334/13, opublikowanego w bazie orzeczeń Sądu Najwyższego dostępnej pod adresem http://www.sn.pl) stwierdził, że przyznanie uprawnień rentowych następuje w dniu spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Podobnie Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 6 czerwca 2013 r. (sygn. III AUa 1806/12, opublikowanego w bazie Portalu Orzeczeń Sądów Powszechnych dostępnej pod adresem http://orzeczenia.ms.gov.pl) wskazał, że z przepisu art. 100 ust. 1 ustawy rentowej wynika, iż decyzja organu rentowego o przyznaniu prawa do świadczenia nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratoryjny, ponieważ prawo do świadczenia powstaje z chwilą spełnienia wszystkich ustawowo określonych przesłanek je warunkujących.

Skoro deklaracje zgłoszeniowe zostały przez płatnika wypełnione dopiero 1 czerwca 2013 r. i wpłynęły do organu rentowego 4 czerwca 2013 r., zatem A. S. dopiero w tej dacie spełnił brakujący warunek przyznania prawa do świadczenia. Organ rentowy zasadnie przyznał ubezpieczonemu prawo do renty dopiero od dnia 1 czerwca 2013 r. W dniu złożenia wniosku z 5 stycznia 2012 r. A. S. nie udokumentował w dziesięcioleciu przed datą zgłoszenia wniosku (05.01.2002 r.-04.01.2012 r.), ani w dziesięcioleciu przed datą powstania niezdolności do pracy (07.09.2001 r.-06.09.2011 r.) 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Powyższe skłoniło Sąd Apelacyjny do zmiany zaskarżonego wyroku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie odwołania A. S. od decyzji z 8 marca 2012 r.

SSA Romana Mrotek SSA Anna Polak del. SSO Beata Górska