Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2014r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 stycznia 2014r. w O.

sprawy z odwołania E. A. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o rentę socjalną

na skutek odwołania E. A. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 28.06.2012r. znak (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje E. A. (1) prawo do renty socjalnej na okres od 05.04.2012r. do 04.04.2014r.;

2.  stwierdza odpowiedzialność organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28.06.2012r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił E. A. (1) prawa do renty socjalnej.

E. A. (2) odwołanie od powyższej decyzji, w którym wnosiła o powołanie biegłych sądowych z zakresu psychiatrii, neurologii, laryngologii i medycyny pracy wskazując, że jest osobą całkowicie niezdolną do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie podnosząc, że orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS ubezpieczona nie została uznana za całkowicie niezdolną do pracy.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił i zważył co następuje:

Odwołanie E. A. (1) jest zasadne i jako takie podlega uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003r. o rencie socjalnej renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: przed ukończeniem 18 roku życia; w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia albo w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Zgodnie z art. 5 cyt. ustawy, ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik ZUS, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Definicja osoby niezdolnej do pracy zawarta jest w art. l2 ust. 1-3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który stwierdza, iż jest nią osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

W myśl przytoczonych przepisów zasadność odwołania E. A. (1) uzależniona była od ustalenia czy jest ona osobą całkowicie niezdolną do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało w okresach wskazanych w ustawie.

Sąd,celem ustalenia powyższego, dopuścił dowód z opinii biegłych z zakresu psychiatrii, neurologii, laryngologii-foniatrii i medycyny pracy.

Biegli po przeprowadzeniu badania E. A. (1)oraz zapoznaniu się z przedłożoną przez ubezpieczoną dokumentacją medyczną, rozpoznali u wnioskodawczyni: RZS do diagnostyki, alergiczne zapalenie skóry, zaburzenia zachowania i emocji, dysocjacyjne zaburzenia ruchu i czucia oraz czynnościowe zaburzenia głosu.Zdaniem biegłych stwierdzone schorzenia i stopień ich zawansowania powodują całkowitą niezdolność do pracy od 5.04.2012r. na okres 1 roku.Biegli zasugerowali przeprowadzenie dodatkowych badań przez biegłych z zakresu reumatologii i psychologii.

W uzasadnieniu swojego stanowiska biegli podali, że nie zgadzają się z orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS, iż badana nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Wskazali, że pomimo, iż rozpoznane u wnioskodawczyni zaburzenia dysocjacyjne są zaburzeniami nerwicowymi, niemniej jednak trwają u wnioskodawczyni kilka lat, skutkują utrudnieniem wykonywania ruchów dowolnych kończyn (przykurcz lewej dłoni, brak ruchów w zakresie dłoni i nadgarstka lewego, usztywnienie i przeprost lewego stawu kolanowego, brak ruchów zginania w stawie kolanowym lewym, ograniczenie ruchomości biodra lewego i stawu skokowego lewego), dysfonią o dość stałym w ostatnim czasie nasileniu. Wymienione objawy nie odpowiadają żadnej dotychczas rozpoznanej u wnioskodawczyni chorobie somatycznej, wykazują związek z sytuacją emocjonalną, nie poddają się dotychczasowym formom leczenia. Zdaniem biegłych, obecnie charakter i stopień nasilenia psychopatologii powodują u odwołującej całkowitą niezdolność do pracy. Stwierdzili, że wnioskodawczyni bezwzględnie wymaga dalszego leczenia, za wskazane uznali pogłębienie diagnostyki psychiatryczno-psychologicznej i leczenie w warunkach szpitalnych. W przekonaniu biegłych dalsze utrzymywanie się zaburzeń, brak rehabilitacji będą skutkowały trwałymi zmianami aparatu ruchu.Odwołująca,zdaniem biegłych,wymaga kontynuacji leczenia w poradni alergologicznej i LPK z powodu alergicznego zapalenia skóry i astmy oskrzelowej.

Do powyższej opinii zastrzeżenia złożył Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który wraz z pismem z dnia 21.11.2012r. przekazał stanowisko Przewodniczącego Komisji Lekarskich, zdaniem którego biegli nie zawarli w swojej opinii informacji, jakie objawy chorobowe powodują obecnie u badanej niezdolność do pracy w stopniu całkowitym, tym bardziej, że badana jest uczennicą liceum profilowanego. Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o powołanie nowych biegłych z zakresu neurologii, psychiatrii i medycyny pracy i przeprowadzenia dowodu z ich opinii.

Mając na względzie powyższe zastrzeżenia organu rentowego, jak również sugestie poprzedniego zespołu biegłych, odnośnie zasadności powołania dodatkowo biegłych z zakresu reumatologii i psychologii, Sąd postanowieniem z dnia 27.11.2012r. dopuścił dowód z opinii biegłych z zakresu reumatologii, psychologii, neurologii, psychiatrii, laryngologii i medycyny pracy, celem ustalania czy odwołująca jest osobą całkowicie niezdolną do pracy.

Biegli sądowi z zakresu psychologii, laryngologii oraz psychiatrii rozpoznali u odwołującej:mieszane zaburzenia zachowania i emocji, dysocjacyjne zaburzenia czucia i ruchu orazdysfonię psychogenną. Zdaniem biegłych stwierdzone schorzenia,w ich aktualnym nasileniu,powodują naruszenie sprawności organizmu czyniące EmilięAgaczewską całkowicie niezdolną do pracy zarobkowej na okres jednego roku od daty aktualnego badania tj. do 13.05.2014r.

W uzasadnieniu swojego stanowiska biegli stwierdzili, że nie zgadzają się z opinią Komisji Lekarskiej ZUS.Wskazali, że u odwołującej już od 2005 roku rozpoznawane są zaburzenia emocjonalne i zachowania. Ich stopniowe pogłębianie się skutkowało pojawieniem się kolejnych objawów nerwicowych- zaburzeń ruchu i czucia oraz dysfoni psychogennej. Dotychczas przeprowadzona diagnostyka (reumatologiczna, internistyczna i laryngologiczna) pozwoliła na wykluczenie przyczyn somatogennych objawów i wskazanie ich etiologii nerwicowej (dysocjacyjnej). Wielokrotne hospitalizacje w oddziałach pediatrycznych i psychiatrycznym skutkowały stawianiem w/w rozpoznań. Odwołująca pomimo zaleceń nie podejmowała dotychczas specjalistycznej psychoterapii, ukierunkowanej na leczenie zaburzeń dysocjacyjnych. Wieloletnie trwanie w objawach chorobowych, koncentrowanie się na nich (zarówno przez odwołującą, jak i osoby jej najbliższe), spowodowało utrwalenie nieprawidłowych wzorców zachowania, nieprawidłowego funkcjonowania i zaburzeniami w zakresie narządu ruchu. Z powodu wyżej wymienionych objawów w obecnej chwili E. A. (1) jest osobą niezdolną do wykonywania pracy zarobkowej, a szkołę średnią ukończyła jedynie dzięki nauczaniu indywidualnemu w domu. Biegli wskazali, że w związku z dotychczasową niedbałą postawą wnioskodawczyni i odrzucaniem przez nią proponowanych form specjalistycznego leczenia psychologiczno-psychiatrycznego, czas orzeczonej rocznej niezdolności do pracy powinna ona bezwzględnie poświęcić na to leczenie - powinna rozpocząć psychoterapię w warunkach ambulatoryjnych bądź stacjonarnych. Stosowne leczenie zaburzeń nerwicowych, zaangażowanie się w nie odwołującej, połączone z rehabilitacją foniatryczną dają, zdaniem biegłych, duże szanse na poprawę stanu psychicznego, a co za tym idzie poprawę jej funkcjonowania i przywrócenie choćby częściowo zdolności do pracy zarobkowej.

Biegli z zakresu reumatologii i medycyny pracy w odrębnej opinii rozpoznali u E. A. (1) zaburzenia zachowania i emocji oraz dysocjacyjne zaburzenia ruchu i czucia.Zdaniem biegłych reumatologa i medycyny pracy stwierdzone schorzenia powodują naruszenie sprawności organizmu czyniące odwołującą całkowicie niezdolną do pracy na okres 2 lat od 5.04.2012r. ( daty złożenia wniosku o rentę socjalną)do 4.04.2014r.

W uzasadnieniu swojego stanowiska biegli wskazali, ze przedmiotowa sprawa należy do bardzo skomplikowanych i problematycznych. Sprawa dotyczy osoby bardzo młodej z wykształceniem średnim, która zupełnie nie współpracuje z lekarzami próbującymi przeprowadzić badanie. Wnioski takie przedstawili również biegli przeprowadzający poprzednie badania odwołującej. Biegli podnieśli, że początkowe próby związane ze zbieraniem wywiadu skończyły się niepowodzeniem. Nie było możliwości uzyskania adekwatnych informacji na temat dolegliwości odwołującej, gdyż nie prowadziła ona konwersacji z przeprowadzającymi badania. Biegli z wywiadu ustalili, że problemy dotyczące lewej ręki i lewego kolana utrzymują się od ok. 3 lat. Ze zgromadzonej dokumentacji medycznej wynika, że E. A. (1) miała identyczne dolegliwości w wieku 14 lat, co częściowo wiązano z przebytym urazem nadgarstka i prawdopodobnym skręceniem lewej nogi. Nie przeprowadzono wówczas pełnej diagnostyki, gdyż odwołująca została wypisana ze szpitala na prośbę rodziców. Podczas badania przez biegłych odwołująca nie tylko nie współpracowała,a wręcz je uniemożliwiała. Zdaniem biegłych sugerowane przez pierwszy zespół biegłych reumatoidalne zapalenie stawów jest bardzo mało prawdopodobne. W przeprowadzonym badaniu przedmiotowym biegli stwierdzili dwa istotne odchylenia od normy. Pierwszym było silnie zaciśnięte palce ręki lewej w pełną pięść oraz utrzymywanie w nienaturalnej pozycji lewej kończyny dolnej ze znacznym przeprostem w stawie kolanowym. Zmiany te utrzymują się od 2008 roku i trudno je powiązać z zapalną chorobą stawów. Biegli zwrócili jednak uwagę, że w przypadku odwołującej nie przeprowadzono dodatkowych badań w kierunku rozpoznania ewentualnego uszkodzenia stawów. Obecnie zgromadzona dokumentacja medyczna oraz wyniki badań przedmiotowych przemawiają, zdaniem biegłych, za psychogennym upośledzeniem sprawności narządu ruchu. Wskazując na powyższe biegli w pełni podzielili stanowisko zawarte w poprzedniej opinii biegłych z zakresu psychologii, psychiatrii oraz laryngologii w kwestii całkowitej niezdolności do pracy odwołującej. Biegli analizując dokumentację medyczną odwołującej stwierdzili, że całokształt obrazu choroby zupełnie nie zmienił się od pierwszej opinii biegłych sądowych. W związku z tym biegli uznali odwołującą za całkowicie niezdolną do pracy od 5.04.2012r. do 4.04.2014r. Biegli dodali, że odwołująca wymaga natychmiastowego podjęcia leczenia specjalistycznego oraz pogłębienia diagnostyki, a przy dalszych trudnościach orzeczniczych wskazane jest skierowanie na badanie w Instytucie Medycyny Pracy.

Zastrzeżenia do wskazanych wyżej opinii ponownie złożył ZUS podnosząc, że odwołująca pomimo swoich schorzeń ukończyła liceum, czyli jest zdolna do pracy tzw. umysłowej. Zdaniem ZUS fakt ukończenia szkoły w systemie nauczania indywidulanego nie dyskwalifikuje ubezpieczonej do pracy chałupniczej, czy pracy przez internet, szczególnie, że badana zdała również maturę. Wskazując na powyższe organ rentowy wniósł o powołanie nowych biegłych z zakresu psychologii, psychiatrii, alergologii,otolaryngologii i przeprowadzenie dowodu z ich opinii.

Sąd powyższy wniosek organu rentowego oddalił w oparciu o art. 217 § 3 kpc uznając, iż sporne okoliczności zostały już dostatecznie wyjaśnione. W ocenie Sądu Okręgowegonależało podzielić wywody i wnioski opinii biegłych lekarzy sądowych. Podkreślić należy, że wydane one zostały przez biegłych lekarzy o specjalnościach odpowiednich do ujawnionych wcześniej u odwołującej jednostek chorobowych, po dokonaniu analizy zebranej w sprawie dokumentacji medycznej, przeprowadzeniu wywiadu oraz badań odwołującej. Zarówno rozpoznanie, jak i wnioski biegłych są rzeczowe, spójne i logiczne. Wynika z nich, że aktualny stan zdrowia odwołującej czyni ją całkowicie niezdolną do pracy na okres dwóch lat od daty złożenia wniosku o świadczenie. Odnosząc się do wniosku organu rentowego o powołanie kolejnego zespołu biegłych wskazać należy, że podnoszone przez ZUS argumenty nie uzasadniały zdaniem Sądu Okręgowego stanowiska, że istniała obiektywnie potrzeba skorzystania z opinii kolejnych biegłych. Odmienna ocena stanu zdrowia odwołującej dokonana przez organ rentowy, nie zawierająca bowiem konkretnych i przekonujących argumentów podważających miarodajność dotychczasowych opinii lub co najmniej miarodajność tę poddających w wątpliwość, nie mogła zdaniem Sądu decydować o zasadności dopuszczenia dowodu z kolejnego zespołu biegłych. Wskazać należy, że zarówno doktryna jak i orzecznictwo stoją na stanowisku, że potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii ( vide wyrok SN z 4 sierpnia 1999 r, I PKN 20/99, OSNAPiUS 2000, nr 15, poz. 479). Sąd Okręgowy potrzeby powołania kolejnego zespołu biegłych nie widział, tym bardziej, że organ rentowy przywołał w zastrzeżeniach jedynie okoliczności przemawiające za przyjęciem zdolności odwołującej do pracy, pomijając całkowicie okoliczności przeciwne, wyeksponowane przez biegłych tj. np. występowanie u odwołującejobjawów nerwicowych – zaburzeń ruchu, czucia oraz dysfonii psychogennej i związanym z tym utrudnieniem wykonywania ruchów dowolnych kończyn (przykurcz lewej dłoni, brak ruchów w zakresie dłonie i nadgarstka lewego, usztywnienie i przeprost lewego stawu kolanowego, brak ruchów zginania w stawie kolanowym lewym, ograniczenie ruchomości biodra lewego i stawu skokowego lewego., co skutecznie podważa tezę organu rentowego o przynajmniej częściowej zdolności do pracy odwołującej.

Nie budzi też w ocenie Sądu żadnych wątpliwości, że całkowita niezdolność do pracy E. A. (1) jest wynikiem naruszenia sprawności organizmu, które powstało w trakcie nauki w szkole – przed ukończeniem 25 roku życia. Odwołująca szkołę średniąukończyła w dniu 26.04.2013r. ( vide świadectwo ukończenia Liceum Profilowanego k. 95 a.s.) i kontynuuje naukę w szkole policealnej (zaświadczenie k. 95 a.s.).

Reasumując powyższe Sąd uznał, że odwołująca spełnia przesłanki do przyznania jej prawa do renty socjalnej, o których mowa w art. 4 ustawy o rencie socjalnej. Z tych względów na mocy art. 477 ¹⁴§2 kpcSąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał E. A. (1) prawo do renty socjalnej na okres od 5.04.2012r. do 4.04.2014r., tj. na okres wskazany przez biegłych w ostatniej opinii, jako najbardziej aktualnej i miarodajnej w tym zakresie.

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z art. 15 ustawy o rencie socjalnej, Sąd był zobowiązany, przyznając odwołującej prawo do renty, do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji tj. zarówno przyznającego prawo do świadczenia, jak też jego brak ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.04.2010 roku, II UK 330/09, LEX 604220). W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie istnieją podstawy do obciążenia odpowiedzialnością organu rentowego za nieprzyznanie odwołującej prawa do renty z uwagi na błędną decyzję lekarza orzecznika a następnie Komisji Lekarskiej ZUS, którzy dysponowali niezbędnymi i wystarczającymi dokumentami, w tym w szczególności dokumentacją lekarską, pozwalającą na uznanie odwołującej za całkowicie niezdolną do pracy już na etapie postępowania przed ZUS. Z tych względów orzeczono jak w pkt. 2 wyroku.