Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2012 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa K. G.

przeciwko M. Z., A. G., A. K. (1), E. R. i A. K. (2)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 30 listopada 2011 r., sygn. akt I C 116/10

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powoda na rzecz pozwanego A. K. (2) 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 324/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił powództwo K. G. skierowane przeciwko M. Z., A. G., E. R., A. K. (2) i A. K. (1) o zapłatę kwot po 60.000 złotych od każdego z pozwanych z tytułu naruszenia dóbr osobistych oraz orzekł o kosztach procesu.

Sąd ten ustalił, że powód pozostaje z pozwanymi M. Z., A. G. i E. R. w stosunkach rodzinnych. Pomiędzy nimi istnieje długotrwały konflikt dotyczący majątku wspólnego – nieruchomości położonej w C. przy ul. (...), na terenie której powód zamieszkuje. Pozostałe lokale w budynku przeznaczone są na prowadzenie działalności gospodarczej i wynajmowane przedsiębiorcom. Pozwany A. K. (2) zajmuje się prowadzeniem księgowości, natomiast A. K. (1), jako adwokat, obsługą prawną prowadzonej na terenie nieruchomości działalności gospodarczej.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego (w tym m.in. zeznań świadków) nie wynika, by pozwani w jakikolwiek sposób naruszyli dobra osobiste powoda, czy też usiłowali dokonać zamachu na jego życie. Niektórzy świadkowie (A. C., M. N., T. W. (1)) wskazywali natomiast na okoliczności niekorzystne dla powoda.

Sąd pierwszej instancji nie dał wiary zeznaniom świadka W. J., którego relacja o wyłączeniu przez pozwaną M. Z. prądu powodowi, zastraszaniu go, wzywaniu bez powodu Policji i Straży Miejskiej, czy też odmowie wydania kluczy nie miała bezpośredniego charakteru. O takim zachowaniu pozwanej dowiedział się on bowiem od powoda, sam zaś nigdy się z tym nie zetknął.

Uznając, iż zebrany materiał dowodowy w postaci zeznań przesłuchanych świadków oraz stron jest wystarczający do wydania rozstrzygnięcia, Sąd Okręgowy oddalił pozostałe wnioski dowodowe. Ich uwzględnienie nie wzniosłoby do sprawy niczego nowego i prowadziłoby do przedłużenia postępowania.

W oparciu o powyższe ustalenia uznał Sąd pierwszej instancji, że powód nie wykazał, by pozwani naruszyli jego dobra osobiste (art. 23 k.c. i art. 24 k.c. w zw. z art. 448 a contario k.c.). Postępowanie dowodowe wykazało, iż strony pozostają w wieloletnim konflikcie dotyczącym podziału majątku wspólnego. Zachowanie pozwanych nie nosi znamion naruszenia dóbr osobistych powoda, nie pozostają oni również w zmowie w celu odebrania należnego mu majątku. Powód jest w ocenie świadków osobą konfliktową, wybuchową i nie szanującą cudzej własności.

Powód nie udowodnił także, by pozwani wyrządzili mu szkodę majątkową. Jego twierdzenia, jakoby na skutek działań pozwanych nie mógł prowadzić i rozwijać działalności gospodarczej na terenie nieruchomości oraz że utracił najemców lokalu są gołosłowne. Powód nie wskazał z jakim konkretnie zdarzeniem łączy wyrządzoną mu – jego zdaniem – szkodę. Sąd Okręgowy podniósł w tym kontekście, że powód nadal pozostaje współwłaścicielem nieruchomości, a nieruchomość ta znajduje się częściowo również i w jego posiadaniu.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu podyktowane zostało normą z art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu i § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód K. G.. Skarżący zarzucił, że orzeczenie to wydane zostało niezgodnie z przepisami prawa, poczuciem sprawiedliwości i doświadczeniem życiowym, a rozstrzygnięcie skoncentrowało się na nie podniesionym przez niego zarzucie łamania praw człowieka. Wskazał nadto, iż Sąd pierwszej instancji bezpodstawnie i bez żadnego uzasadnienia oddalał składane przez niego wnioski i uchylał pytania do świadków.

W oparciu o tę podstawę skarżący domagał uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W apelacji powód wniósł o przeprowadzenie dowodu z akt o sygn. II Ns 630/10 na okoliczność „szkalowania” go przez pozwaną A. G., ponownego przesłuchania wszystkich świadków, dopuszczenie dowodu z zeznań świadków T. W. (2) i M. S. (1) na okoliczność warunków życiowych powoda powstałych na skutek bezprawnego działania pozwanych oraz świadka M. S. (2) na okoliczność czerpania przez pozwaną E. R. pożytków z nieruchomości wspólnej. Dodatkowo domagał się przeprowadzenie dowodu z raportów z interwencji funkcjonariuszy Policji na terenie nieruchomości na okoliczność wrogich działań pozwanej M. Z. zmierzających do uniemożliwienia mu polepszenia sytuacji finansowej.

W odpowiedzi na apelację pozwany A. K. (2) wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutu naruszenia prawa procesowego i pozostających z nim w związku zarzutów poczynienia wadliwych ustaleń w sprawie, co miało być wynikiem oddalenia przez Sąd pierwszej instancji wniosku powoda o dopuszczenie dowodu z części zawnioskowanych przez niego świadków (postanowienie z rozprawy z dnia 19 stycznia 2011 r., k. – 75). Nadto, jak wskazał skarżący, Sąd ten nie przeprowadził zawnioskowanych przez niego dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy Sądu Okręgowego w Częstochowie o sygn. I C 136/09 oraz Sądu Rejonowego w C. o sygn. II Ns 630/10.

Jak wynika z akt rozpoznawanej sprawy powód w piśmie z dnia 13 lipca 2010 r. złożył wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków (k. 29 – 32). Na rozprawie w dniu 20 października 2010r. Sąd zobowiązał go do sprecyzowania okoliczności, na które zeznawać ma każdy ze świadków (k. – 43). W piśmie z dnia 25 października 2010r. powód wskazał, że świadkowie M. W., B. M., T. B. i M. S. (2) zawnioskowani zostali na okoliczność bezskutecznego usiłowania uzyskania przez niego informacji odnośnie do zarządu nieruchomością wspólną, natomiast świadkowie S. P., J. N., W. J. i J. B. (1) na okoliczność nachodzenie przez pozwanych najemców lokalu wynajmowanego przez niego J. B. (1) oraz udostępnionego zespołowi muzycznemu, i na okoliczność odmowy przeprowadzenia niezbędnego remontu zajmowanych przez niego pomieszczeń.

Stwierdzić trzeba, że w sytuacji gdy powód dochodzi zapłaty z tytułu naruszenia dóbr osobistych wnioski te, jako zmierzające do wykazania okoliczności dla sprawy irrelewantnych, podlegały z mocy art. 227 k.p.c. oddaleniu. Przedmiotem dowodu są bowiem fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znacznie. Trafnie zatem Sąd Okręgowy na rozprawie w dniu 19 stycznia 2011 r. postanowił oddalić wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków: M. W., B. M., T. B., M. S. (2), S. P., J. N., W. J. i J. B. (1) na wskazane wyżej okoliczności (k. – 75). Zauważyć przy tym przyjdzie, że powód nie skorzystał wówczas z przysługującego mu z mocy art. 162 k.p.c. uprawnienia procesowego w postaci zgłoszenia zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła nie przysługuje zaś prawo powoływania się na ewentualne uchybienia w dalszym toku postępowania.

Skarżący w apelacji ponownie wniósł o przesłuchanie świadka M. S. (2) (k. – 182v.), który to wniosek został wcześniej oddalony przez Sąd Okręgowy. W sytuacji, w której powód nie zgłosił zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c., uznać trzeba, że w postępowaniu apelacyjnym nie przysługuje mu prawo do powoływania się na to – w jego ocenie – uchybienie. Z tej przyczyny Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 23 listopada 2012r. wniosek ten oddalił (k. – 243v.).

W postępowaniu apelacyjnym skarżący po raz wtóry domagał się również dopuszczenia i przeprowadzenia dowodu z wcześniej przesłuchanych w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji dziewięciu świadków, nie wskazując przy tym nowych okoliczności, na które mieliby oni ewentualnie zeznawać (k. – 182). Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 381 k.p.c. sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowodowy, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Potrzebę tę skarżący upatruje w tym, że skoro w postępowaniu pierwszoinstacyjnym świadkowie ci potwierdzili wersję wydarzeń jednej z pozwanych, to ich zeznania stały się „bezzasadne”. Podkreślić w tym kontekście trzeba, że okoliczność, iż zawnioskowani przez stronę świadkowie, zeznają w istocie na jej niekorzyść, nie dezawuuje wartości dowodowej ich twierdzeń, a zeznania te mogą stanowić podstawę ustaleń. Taka sytuacja procesowa nie świadczy o zaistnieniu „potrzeby” w rozumieniu art. 381 k.p.c. Z tych względów również i ten wniosek dowodowy został przez Sąd Apelacyjny oddalony w wyżej wskazanym postanowieniu.

Przechodząc do zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów prawa procesowego poprzez brak przeprowadzenia dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy Sądu Okręgowego w Częstochowie o sygn. I C 136/09 oraz Sądu Rejonowego w C. o sygn. II Ns 630/10, (która obecnie toczy się przed Sądem Rejonowym w R., k. – 243v), stwierdzić należy, iż Sąd pierwszej instancji dopuścił się uchybienia polegającego na niewydaniu postanowienia o oddaleniu tego wniosku skoro dowodu tego nie przeprowadził. Podstawą ustaleń mogą być bowiem tylko dowody prawidłowo przeprowadzone, a sąd powinien wypowiedzieć się (dopuszczając dowód bądź oddalając wniosek dowodowy) co do każdego z zawnioskowanych przez strony dowodów (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2010r., I CSK 197/09, LEX nr 564749).

Z tej przyczyny powodowi przysługiwało prawo do zawnioskowania tychże dowodów w postępowaniu apelacyjnym. Złożone przez skarżącego na rozprawie apelacyjnej w dniu 23 listopada 2012r. oświadczenia odnośnie do okoliczności, na które dowody te miałyby zostać przeprowadzone, nie mogły jednak prowadzić do uwzględnienia tych wniosków. Powód podał, że toczące się przed Sądem Rejonowym w C. postępowanie o sygn. akt II Ns 630/10 dotyczy zniesienia współwłasności, a zawarty w nich materiał procesowy ma wykazać, że pozwana M. Z. zaniża wartość nieruchomości i działa na szkodę pozostałych czternastu współwłaścicieli. Natomiast z akt Sądu Okręgowego w Częstochowie o sygn. I C 136/09 z powództwa K. G. przeciwko M. Z. i A. G. o zapłatę z tytułu zwrotu pożytków z nieruchomości ma wynikać, że pozwany A. K. (1) usiłował „ustawić” ten proces na niekorzyść powoda (k. – 243v.).

W ocenie Sądu Apelacyjnego żadna ze wskazanych przez powoda okoliczności nie może być podstawą roszczenia o naruszenie dóbr osobistych, których ochrony domaga się on w rozpoznawanej sprawie. Dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów na okoliczności, które są dla rozstrzygnięcia sprawy nieistotne, byłoby sprzeczne – jak wynika z wcześniejszych wywodów – z celem postępowania dowodowego (art. 227 k.p.c.).

Powyższe względy przemawiały za oddaleniem wniosków powoda o przeprowadzenie dowodu z opisanych wyżej akt, co też Sąd Apelacyjny uczynił, orzekając jak w postanowieniu z dnia 23 listopada 2012r.

Z tych samych przyczyn oddaleniu podlegały także zawarte przez skarżącego w apelacji oraz w piśmie procesowym z dnia 20 listopada 2012 r. wnioski o przesłuchanie nowych świadków, tj. T. W. (2), M. S. (1), W. C. i J. B. (2). Zarówno okoliczności, na które mieliby zeznawać jak i etap postępowania, na którym po raz pierwszy zostali zawnioskowani, nie pozwalały na ich uwzględnienie (art. 381 k.p.c.).

W tej sytuacji uznać należało, że Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy. Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne ustalenia Sądu pierwszej instancji dotyczące istniejącego pomiędzy stronami konfliktu rodzinnego na tle majątkowym, prowadzenia przez pozwane M. Z., A. G. i E. R. działalności gospodarczej polegającej na wynajmowaniu lokali w budynku posadowionym na nieruchomości wspólnej, zapewnienia obsługi prawno – księgowej tego przedsięwzięcia przez pozwanych A. K. (1) oraz A. K. (2). Na podzielenie zasługują również ustalenia odnośnie do wzajemnych zachowań pomiędzy pozwanymi a powodem.

Prawidłowo ustalony przez Sąd pierwszej instancji stan faktyczny został również trafnie oceniony pod względem prawnym. Zgodzić się przyjdzie z wyrażonym w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku stanowiskiem, że powód nie wykazał by pozwani swoim działaniem bądź zaniechaniem naruszyli jego dobra osobiste. Zauważyć trzeba, że powód nie skonkretyzował żadnego z dóbr osobistych, a wskazanie dobra osobistego, które jest przedmiotem ochrony sądowej, jest niezbędne dla prawidłowej oceny, czy określone działanie naruszyło konkretne dobro osobiste, a następnie, czy działanie to było bezprawne (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2011r., II CSK 431/10, Lex nr 784917).

Powód twierdził, że pozwani naruszyli jego dobra osobiste poprzez zawiązanie zmowy mającej na celu wykluczenia go z grona współwłaścicieli nieruchomości, wyłączali mu prąd, uniemożliwiali wejście na teren posesji, oczerniali go i zainicjowali przeciwko niemu postępowanie karne, w którym został skazany za przywłaszczenie mienia (zeznania powoda K. G., k. 162 – 163). Twierdzeń tych powód wszakże nie wykazał. Zawnioskowani przez niego świadkowie zgodnie stwierdzili, że żadne z tych zdarzeń nie miało miejsca, albo ich pobudki były odmienne od przypisywanych im przez powoda (zeznania świadków: H. M., k. 79 – 80, M. K., k. 78 – 79, J. B. (1), k. – 76). Odnośnie do zachowania pozwanej M. Z. polegającego na rzekomym pozbawieniu powoda energii elektrycznej, uznać trzeba że zdarzenie to przebiegało w inny, aniżeli wynika to z relacji powoda, sposób. Pozwana podejrzewając powoda o nielegalny pobór energii elektrycznej zleciła zamurowanie wejścia do trafostacji, by temu zapobiec. Zabezpieczenie dostępu do stacji trafo w żaden sposób nie wpływa jednak na rozdzielanie energii elektrycznej dla odbiorców. Zachowania pozwanej nie można z tych przyczyn ocenić jako naruszającego dobro osobiste powoda, tym bardziej, że powód nie ponosił żadnych kosztów związanych z utrzymaniem nieruchomości (zeznania świadka T. W. (1), k. 80 – 81, zeznania pozwanej E. R. (k. – 164).

Tylko jeden z zeznających w toku postępowania świadków – W. J. – oświadczył, że słyszał o próbie odłączenia zajmowanych przez powoda pomieszczeń od źródła energii elektrycznej. Z uwagi jednak na fakt, że o zdarzeniu tym dowiedział się z przekazu powoda, a sam nie był jego bezpośrednim świadkiem, oraz że stał się on na skutek darowizny dokonanej na jego rzecz przez powoda współwłaścicielem nieruchomości, jego zeznaniom nie można przypisać waloru pełnej wiarygodności i bezstronności.

Mając na uwadze, iż powód nie wykazał, by działanie któregokolwiek z pozwanych naruszało jego dobra osobiste, badanie pozostałych przesłanek wynikających z przepisów art. 23 k.c. i art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c., tj. bezprawności oraz rozmiarów wyrządzonej powodowi krzywdy, było bezprzedmiotowe.

Na koniec, odnosząc się do zawartego w apelacji zarzutu „zignorowania” wskazanych tam przepisów Kodeksu karnego, zauważyć należy, iż nie mogły one stanowić podstawy rozstrzygnięcia sprawy cywilnej jaką jest sprawa niniejsza.

Wobec tego apelacja nie powołuje żadnych okoliczności, które skutecznie podważyłyby prawidłowość stanowiska Sądu pierwszej instancji co do bezzasadności powództwa.

Z tych więc przyczyn Sąd Apelacyjny z mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako pozbawioną uzasadnionych podstaw.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego wydano po myśli art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 6 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002r., Nr 163, poz. 1349 z późniejszymi zmianami).