Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2014 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa W. Ż.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w S.

z dnia 5 grudnia 2013 r. sygn. akt I C 181/12

I.  oddala obie apelacje;

II.  znosi wzajemnie pomiędzy stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Na oryginale właściwe podpisy

UZASADNIENIE

Powódka W. Ż. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego Towarzystwa (...) SA w W. kwoty 82.500 zł, wraz z odsetkami od dnia 5.11.2011 r, tytułem zadośćuczynienia za ból i cierpienie, których powódka doznała wskutek obrażeń odniesionych przez nią w wypadku komunikacyjnym (...), a którego sprawca posiadał polisę ubezpieczenia OC w pozwanym Towarzystwie (...).

Pozwane Towarzystwo (...) SA w W. w odpowiedzi (k. 132 i n. akt) wniosło o oddalenie powództwa w całości podnosząc, iż powódka w ramach likwidacji przedmiotowej szkody otrzymała od pozwanego kwotę 7.500 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 420 zł tytułem refundacji kosztów opieki. Powyższa kwota, jak poniósł pozwany, w pełni wyrównuje poniesioną przez powódkę krzywdę i szkodę.

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2013 r. Sąd Okręgowy w S. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 32.500 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 5 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części, rozstrzygnął o kosztach procesu, następująco uzasadniając rozstrzygnięcie.

(...) na drodze krajowej nr (...) na wysokości (...) doszło do wypadku komunikacyjnego. Kierujący samochodem marki H. (...), nr rej. (...) niezachowując należytej ostrożności zjechał kierowanym przez siebie pojazdem na przeciwległy pas jezdni i uderzył czołowo w nadjeżdżający z naprzeciwka samochód marki H. (...) o nr rej. (...), którym kierowała powódka W. Ż..

Sprawca wypadku A. B., przyjął odpowiedzialność za skutki tego zdarzenia i wniósł o wypłatę ewentualnych odszkodowań z jego polisy ubezpieczeniowej OC w (...).

(...) SA uznała swoją odpowiedzialność za skutki tego zdarzenia i przyznało poszkodowanej powódce W. Ż. świadczenie tytułem zadośćuczynienia w wysokości 7.500 zł za uszkodzenie ciała i rozstrój zdrowia doznany podczas tego wypadku i kwoty 420 zł tytułem kosztów opieki osób trzecich; Powyższa kwota została przelana na konto powódki.

Na mocy wyroku wydanego przez Sąd Rejonowy w K. w dniu 22 grudnia 2011 r. w sprawie (...), A. B. został uznany winnym tego, że (...) w R. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym w ten sposób, że kierujący pojazdem marki H. (...) o nr rej. (...) nie zachował należytej ostrożności i zjechał w/w pojazdem na przeciwległy pas ruchu i uderzył czołowo nadjeżdżający z naprzeciwka samochód marki H. (...) powodując nieumyślnie wypadek, w następstwie którego kierująca pojazdem H. (...) W. Ż. doznała obrażeń ciała w postaci (...), a pasażerka H. E. L. doznała obrażeń ciała w postaci (...)

Bezpośrednio po wypadku z miejsca zdarzenia powódka została przetransportowana karetką pogotowia do Szpitala (...) Spółka z o.o. w K.. Na miejscu w szpitalu wykonano powódce komplet badań. Powódka przebywała w szpitalu do 5 sierpnia 2011r. Powódka w następstwie tego wypadku doznała: (...)

(...). Po obserwacji szpitalnej i poprawie stanu ogólnego, powódka w dniu 5.08.2011 r. została wypisana z (...)w K., z zaleceniem (...). W dniu 29.09.2011 r. powódka została przyjęta do Szpitala w L., gdzie dokonano operacyjnej (...). Leczenie po wypisie kontynuowała w Poradni w L., gdzie między innymi stwierdzono w obrazach radiologicznych postęp zrostu, oraz skierowano powódkę na zbiegi rehabilitacyjne w trybie ambulatoryjnym. W ramach prewencji rentowej ZUS, w październiku 2012 r. powódka przebyła rehabilitację leczniczą w sanatorium (...) k. W..

Ostatecznie usunięto powódce (...) Szpitalu w L. w sierpniu 2013 r.

Przebyte przez powódkę (...) skutkuje deficytem 10 % pełnego wyprostu (...). Nie występują inne deficyty ruchomości, czy zaników (...). Następstwo to stanowi 7 % całkowitego uszczerbku na zdrowiu u powódki wg rozporządzeń MPIPS z dnia 18.12.2012 r., Dz. U. nr 234, poz. 1974. Ponadto u powódki stwierdza się obecnie (...) ujawnione w badaniu radiologicznym z dnia 8.08.2012 r., które nie są jednak istotnie zaawansowane, a w badaniu klinicznym nie powodują ograniczeń w jego ruchomości, a zwłaszcza nie skutkują neurologicznymi objawami podrażnieniowymi, czy ubytkowymi. Zmiany te są adekwatne do wieku powódki nie mają jakiekolwiek związku z następstwami wypadku. Również w badaniu RTG (...)z 8.08.2012 r. stwierdza się u powódki objawy zespołu (...), który także ma charakter schorzenia samoistnego i nie pozostaje w jakimkolwiek związku z wypadkiem powódki z dnia 2.08.2011 r. Powyższe chorzenia powódki, przy okresowym nasileniu dolegliwości, wymagają okresowego leczenia i rehabilitacji.

Doznane przez powódkę na skutek wypadku komunikacyjnego złamanie wiązało się dla powódki ze znacznymi dolegliwościami bólowymi i ograniczeniami ruchomości (...). Występujący u powódko 10 º pełnego wyprostu (...)ma charakter stały.

Odniesione przez powódkę obrażenia w następstwie wypadku uniemożliwiały jej czasowo wykonywanie pracy zawodowej.

Wypadek komunikacyjny z dnia 2.08.2011 r. w którym poszkodowana została W. Ż. miała znamiona zdarzenia silnie traumatycznego (doszło do zderzenia czołowego ), w samochodzie były inne osoby, w tym dzieci, doznane urazy wymagały pobytu w Szpitalu i wiązały się z długotrwałym leczeniem). Uraz psychiczny będący bezpośrednim następstwem wypadku spowodował u powódki między innymi silny lęk przed jazdą samochodem. W pierwszym okresie po wypadku powódka korzystała z (...) i brała lek o nazwie A..

Przebyty wypadek przez powódkę wiązał się silnym stresem oraz znacznymi dolegliwościami bólowymi co spowodowało u niej pewne zmiany w sferze psychicznej.

Stan subiektywnego distresu utrzymuje się nadal utrudniając codzienne funkcjonowanie. Powódka nadal odczuwa lęk przed przechodzeniem przez ulicę i prowadzeniem samochodu, wini wypadek za utratę możliwości realizacji planów zawodowych. Następstwa wypadku skutkowały obniżeniem nastroju i aktywności, zniechęceniem, poczuciem mniejszej wartości, wycofaniem z kontaktów interpersonalnych.

Powódka W. Ż. ujawnia objawy nerwicowe o obrazie (...)które wystąpiły w wyniku wypadku komunikacyjnego, jakiemu uległa (...). Objawy te nadal utrzymują się, w nieznacznym stopniu osłabiając aktywność życiową powódki, powodują uszczerbek na zdrowiu na poziomie 5 % wg tabeli stanowiącej załącznik do Rozporządzenia MPIPS z dnia 18.12.2002 r.

Powódka W. Ż. ma (...)obecnie nie pracuje – poszukuje pracy. Powódka nadal obawia się jazdy samochodem. Przed wypadkiem powódka sama prowadziła samochód – jeździła często. Była dobrym kierowcą. Nadal okresowo odczuwa ból (...)– co przed wypadkiem było jedną z jej przyjemności.

Przez okres około roku po wypadku, siostra powódki E. R. pomagała jej w większych pracach domowych, sprzątanie, mycie okien, robienie większych zakupów.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy stwierdził, że powództwo, jedynie częściowo zasługiwało na uwzględnienie.

Pozwane Towarzystwo (...) S.A. w W., nie kwestionowało zasady odpowiedzialności wobec pozwanej z tytułu wypadku z dnia 02.08.2014r., zarzucało jedynie, iż kwota która została wypłacona powódce tytułem zadośćuczynienia tj. suma 7500 zł jest kwotą adekwatną do rozmiaru krzywdy doznanej przez powódkę na skutek tego zdarzenia.

W tym stanie rzeczy, przedmiotem badania sądu było ustalenie czy przyznana przez pozwanego kwota tytułem zadośćuczynienia jest kwotą odpowiednią w rozumieniu art. 445 § 1 k.c., czy też roszczenie powódki zasługuje na uwzględnienie a jeżeli tak to w jakim zakresie.

Celem zadośćuczynienia pieniężnego, o którym mowa w art. 445 § 1 k.c. jest naprawienie szkody niemajątkowej wyrażającej się w postaci cierpień fizycznych i psychicznych, to jest ujemnych odczuć przeżywanych w związku z cierpieniami fizycznymi i psychicznymi będącymi następstwem zdarzenia, które je wywołało. Ustawodawca wyraźnie zastrzegł, że suma przyznana tytułem zdarzenia ma być „odpowiednia”. Nie może więc być dowolna lecz musi uwzględniać stopień doznanej krzywdy.

Pojęcie „sumy odpowiedniej” użyte w art. 445§1 k.c. w istocie ma charakter niedookreślony, niemniej jednak w orzecznictwie wskazywane są kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie ma mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość nie może stanowić sumy symbolicznej, lecz musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie wysokość ta nie może być nadmierną, w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być „odpowiednia” w tym znaczeniu , że powinna być – przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego- utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.09.2011r., III CKN 427/00 i z dnia 30.01.204r., ICK 131/03).

Ustalając wysokość zadośćuczynienia, sąd musi uwzględnić wszystkie okoliczności danego zdarzenia, a zwłaszcza rodzaju obrażeń i rozmiaru związanych z nim cierpień fizycznych i psychicznych, stopień kalectwa, poczucie nieprzydatności, konieczność korzystania ze wsparcia osób bliskich (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.09.2010r, II CSK 94/10).

Wysokość zadośćuczynienia uzależniona jest zatem od nasilenia cierpień, długotrwałości choroby i leczenia się, rozmiaru kalectwa oraz trwałości następstw zdarzenia, przy uwzględnieniu również tego, jaki wpływ wywarło zdarzenie wyrządzające szkodę na dotychczasowy sposób życia poszkodowanego .

Sąd rozpoznając niniejszą sprawę uwzględniając wyżej wskazane kryteria ustalenie sumy „odpowiedniej” tytułem zadośćuczynienia, w okolicznościach tej konkretnej sprawy uznał, iż dla powódki taką sumą będzie kwota 40.000 zł i wobec tego zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki tytułem uzupełnienia zadośćuczynienia kwotę 32.500 zł ( od pozwanego z tego tytułu powódka otrzymała wcześniej bo 11.10.2011r. kwotę 7.500 zł).

W ocenie sądu przyznana bowiem przez pozwane Towarzystwo (...) kwota 7500 zł. jest kwotą zdecydowanie zaniżoną.

Powódka, co prawda bezpośrednio po wypadku była w szpitalu tylko kilka dni, ale okres jej leczenia skutków tego wypadku tj. (...). Powódka po wypadku przez dłuższy okres wymagała pomocy w czynnościach życia codziennego, z uwagi na konieczność (...)Trzeba również wskazać, że przebyty wypadek spowodował trwały uszczerbek na zdrowiu powódki tak fizycznym jak i psychicznym (łączny stopień uszczerbku na zdrowiu wynosi 11%). W końcu sam przebieg wypadku (zderzenie czołowe) wywołało u powódki stały uraz psychiczny w postaci utrzymującego się lęku nie tylko przed prowadzeniem samochodu ale nawet przed podróżą samochodem. Co bez wątpienia w sytuacji kiedy powódka przed wypadkiem często i chętnie prowadziła samochód stanowi dla niej znaczne ograniczenie. Dość znaczną dolegliwością dla powódki stanowi również okoliczność, że z powodu utrzymującej się niesprawności (...)

Z drugiej jednak strony, żądanie przez powódkę – w okolicznościach danej sprawy- zadośćuczynienia w łącznej kwocie 90.000 zł w ocenie sądu było nadmiernie wygórowane.

W szczególności bowiem powódka, poza ograniczoną ruchomością (...), nie odniosła poważniejszych obrażeń, które w sposób diametralny miałyby wpływ na jej dotychczasowy tryb życia. Nie ma bowiem podstaw do przyjęcia co podnosiła powódka, że na skutek wypadku musiała zrezygnować z prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Działalność gospodarczą powódka prowadziła przy pomocy innych osób, a podstawą rezygnacji z prowadzenia tej działalności były kłopoty finansowe.

Z tych też względów, Sąd oddalił powództwo ponad kwotę 32.500 zł i co do odsetek od tej kwoty za okres od 05.11.2011r do 04.12.2013r. Odsetki od powyższej kwoty sąd zasądził od chwili wyrokowania. Dopiero bowiem przeprowadzona w sprawie opinia biegłych(...)pozwoliły ustalić w pełnym zakresie rozmiar doznanej przez powódkę krzywdy. Trzeba podkreślić, iż pozwane Towarzystwo dokonało likwidacji szkody i wypłaciło powódce zadośćuczynienie w kwocie 7500 zł w krótki czas po zdarzeniu (bo 11.10.2011r a zdarzenie miało miejsce 2.08.2011r.), kiedy to proces leczenia (...) nie był jeszcze zakończony, i nie wiadomo było czy i w jakim stopniu przebyty wypadek, spowodował u powódki uraz psychiczny.

Z uwagi na to, iż do ustalenia jakie skutki przedmiotowe zdarzenie miało na stan zdrowia powódki, niezbędne było przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych(...)jak również biegłego (...), sąd stosując odpowiednio art. 102 kpc kosztami tymi w całości obciążył stronę pozwaną , roszczenie bowiem powódki do zasady było usprawiedliwione i powódka co do części żądania (40%) proces wygrała. Z tych też powodów, sąd koszty zastępstwa procesowego zniósł wzajemnie (pkt. 3 wyroku).

W pkt. 4 wyroku sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach w sprawach cywilnych nakazał ściągnąć od pozwanego Towarzystwa (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w S. kwotę 1625 zł odpowiadającą wysokości opłaty od pozwu od uwzględnionego roszczenia oraz 279,10 zł tytułem wydatków (część wynagrodzenia biegłych) wyłożonych przez Skarb Państwa.

Powyższy wyrok w części oddalającej żądanie zasądzenia ustawowych odsetek od kwoty 32.500 złotych za okres od dnia 5 listopada 2011 r. do dnia 4 grudnia 2013 r. w skapitalizowanej kwocie 8.798 złotych zaskarżyła apelacją powódka, która zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego oraz procesowego: art. 328 § 2 k.p.c., art. 359 i 355 k.c. w związku z art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, a nadto art. 363 § 2 k.c., wniosła o jego zmianę przez zasądzenie dodatkowo na jej rzecz kwoty 8.797,26 złotych oraz kosztów postępowania apelacyjnego.

Powyższy wyrok w części zasądzającej na rzecz powódki kwotę 10.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 5 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz rozstrzygającej o kosztach procesu zaskarżył apelacją pozwany, który zarzucając naruszenie art. 445 § 1 k.c. wniósł o jego zmianę przez oddalenie powództwa również co do zaskarżonej kwoty orz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje lub o jego uchylenie w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji pozwanego i zasądzenie kosztów.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji powódki i zasądzenie kosztów.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje:

Apelacje powódki i pozwanego nie są zasadne.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenia Sądu I instancji dokonane w sprawie oraz wyciągnięte na podstawie tych ustaleń wnioski, czyniąc z nich integralną część swoich ustaleń.

Jako chybione ocenić należy zarzuty apelacji kwestionujące rozstrzygnięcie Sądu I instancji oddalające żądanie zasądzenia odsetek ustawowych od kwoty 32.500 złotych za okres od dnia 5 listopada 2011 r. do dnia 4 grudnia 2013 r. Wbrew odmiennym twierdzeniom apelacji stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy należycie zgodnie z wymogami art. 328 § 2 k.p.c. uzasadnił swoje orzeczenie również i w tej części, podkreślając, że dopiero przeprowadzone w sprawie opinie biegłych pozwoliły ustalić w pełnym zakresie rozmiar krzywdy doznanej przez powódkę. Podkreślić przy tym należy, że dopiero po usunięciu powódce(...)w sierpniu 2013 r. można mówić o zakończeniu procesu leczenia powódki i stad dopiero po tej dacie biegli i Sąd mogli ustalić ostateczny zakres trwałego uszczerbku na zdrowiu powódki. Wskazać należy, że ostatnia opinia biegłego sporządzona w sprawie - (...) została sporządzona w dniu 7 listopada 2013 r., a jej odpis doręczono pozwanemu w dniu 20 listopada 2013 r. (dowód: zwrotne poświadczenie odbioru przesyłki k-271). W tych okolicznościach nie może odnieść oczekiwanego przez skarżącą skutku argumentacja apelacji jakoby pozwany mógł już w dniu 5 listopada 2011 r. czyli na blisko dwa lata przed zakończeniem procesu leczenia powódki we własnym zakresie ustalić zakres uszczerbku na zdrowiu powódki i wypłacić stosowne zadośćuczynienie, a skoro tego nie uczynił winien być obciążony obowiązkiem zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie tego świadczenia powódce. Nie bez znaczenia w tym zakresie jest też okoliczność, że pozwany już w około 2 miesiące po wypadku wypłacił powódce tytułem zadośćuczynienia kwotę 7.500 złotych. Z tych też względów brak podstaw do stwierdzenia naruszenia zaskarżonym wyrokiem przepisów prawa materialnego i procesowego wskazanych w apelacji powódki.

Jako niezasadną ocenić również należy apelację pozwanego kwestionującą wysokość zasądzonego zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie pełni bowiem funkcję kompensacyjną. Suma pieniężna przyznana z tego tytułu ma stanowić przybliżony ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej, musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną adekwatną do warunków gospodarki rynkowej, a zatem nie może być jedynie symboliczna. Powinna ona wynagrodzić doznane cierpienia fizyczne i psychiczne oraz ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć, aby w ten sposób przynajmniej częściowo przywrócona została równowaga zachwiana na skutek popełnienia czynu niedozwolonego (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2014 r. w sprawie IV CSK 374/13, niepublikowany). W okolicznościach sprawy ustalonych przez Sąd I instancji, których strona pozwana nie zdołała skutecznie podważyć, a zwłaszcza ustalonym zakresie trwałego uszczerbku na zdrowiu powódki, brak podstaw do uznania by kwota zadośćuczynienia zasądzona zaskarżonym wyrokiem niezależnie od już wypłaconego powódce przez pozwanego świadczenia, była rażąco wygórowana i prowadziła do nieuzasadnionego wzbogacenia powódki, a w konsekwencji by zaskarżone orzeczenie naruszało art. 445 § 1 k.c.

Z powyższych względów uznając apelacje powódki i pozwanego za niezasadne Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. je oddalił, o kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na mocy art. 98 i 100 k.p.c.