Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Krystyna Wiśniewska-Drobny

Sędzia SO Tomasz Tatarczyk

SR del. Agnieszka Monikowska – Biela (spr.)

Protokolant Dominika Tarasiewicz

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa D. M.

przeciwko J. H.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 2 lipca 2013 r., sygn. akt IV RC 1198/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że :

a)  zasądza od pozwanego na rzecz powoda alimenty w kwocie po 650 zł (sześćset pięćdziesiąt złotych) miesięcznie płatne do rąk matki B. M. do dnia 20- go każdego miesiąca poczynając od dnia 1 grudnia 2012 roku wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat, w miejsce alimentów ustalonych ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Rybniku dnia 14 stycznia 2010 roku, w sprawie IV RC 151/09;

b)  oddala powództwo w pozostałej części;

2.  odrzuca apelację w części dotyczącej deputatu węglowego;

3.  oddala apelację w pozostałej części;

4.  nie obciąża powoda kosztami postępowania odwoławczego.

SSR del. Agnieszka Monikowska – Biela SSO Krystyna Wiśniewska-Drobny SSO Tomasz Tatarczyk

III Ca 1550/13

UZASADNIENIE

Matka małoletniego powoda D. B. M. wniosła o podwyższenie alimentów zasądzonych od pozwanego J. H. na rzecz małoletniego syna D. M. z kwoty po 400 zł miesięcznie do kwoty po 800 zł miesięcznie, płatnych w terminie do 20 – go dnia miesiąca począwszy od 1 grudnia 2012r. Podwyższenie świadczenia z barbórki z 400 zł do 800 zł płatne do 20 grudnia jednorazowo oraz czternastki z 400 do 800 zł płatnej do 20 lutego jednorazowo i podwyższenie deputatu węglowego z 2 do 3 ton płatne do 30 września każdego bieżącego roku jednorazowo.

Pozwany w pisemnej odpowiedzi na pozew uznał żądanie podwyższenia alimentów do kwoty po 550 zł od maja 2013r. począwszy od maja 2013r i oddalenie powództwa w pozostałym zakresie.

Wyrokiem z dnia 2 lipca 2013roku Sąd Rejonowy w Rybniku zasądził od pozwanego na rzecz małoletniego powoda alimenty w kwocie 800 złotych miesięcznie, płatne do rąk matki B. M. do dnia 20-tego każdego miesiąca oraz kwoty po 600 złotych płatne z każdorazowej premii barbórkowej i premii 14- nastki płatne do 20-tego kolejnego miesiąca przypadającego po miesiącu wypłaty wskazanych premii z ustawowymi odsetkami w razie późnienia w terminie płatności którejkolwiek z rat poczynając od dnia 01.12.2012r, a to w miejsce alimentów ustalonych ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Rybniku z dnia 14.01.2010r. w sprawie IV RC 1151/09/6. W pozostałym zakresie sąd powództwo oddalił, obciążył pozwanego kosztami sądowymi w kwocie 120 zł i nadał wyrokowi w części zasądzającej roszczenie rygor natychmiastowej wykonalności.

Sąd Rejonowy ustalił, że małoletni powód D. M. ma lat 7, jest dzieckiem pozamałżeńskim pozwanego i B. M.. Strony nie mieszkają razem i nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego.

W dacie ustalania ostatnich alimentów małoletni powód miał 3 lata i uczęszczał do przedszkola którego koszt wynosił 280 zł/m. W toku tamtego postępowania nie przedstawiono dowodów na okoliczność kosztów utrzymania. Pozwany J. H. w dacie ustalenia ostatnich alimentów liczył 35 lat i pracował jako górnik w KWK (...).

Matka małoletniego powoda liczy obecnie 35 lat. Posiada wykształcenie średnie ogrodnicze. Pracuje jako menager uzyskując dochód wysokości około 1700 zł/m. Zamieszkuje wspólnie z powodem u swoich rodziców gdzie ma do dyspozycji jeden pokój. Partycypuje w kosztach mediów, w tym gaz 50 zł, prąd 30 zł, woda 40 zł czyli łącznie 120 zł/m. Uczestniczy w kosztach bieżących remontów domu, w ostatnim okresie na ten cel przekazała kwotę 400 zł . W domu rodziców zamieszkuje łącznie 5 osób. Dom opalany jest węglem w ilości około 10 ton na sezon. Małoletni powód uczęszcza do sierpnia 2013r. do przedszkola którego koszt wynosi około 150 zł/m w zakresie opłat podstawowych, a z dodatkowymi zajęciami około 230 zł. Koszty bieżącego utrzymania ponoszone przez jej matkę obejmują również: koszty jego wyżywienia wynoszące około 350 zł, środki czystości 50 zł, zabawki, gry i książki około 100 zł koszty zajęć judo 60 zł/m, nauka pływania 40 zł, odzież 100 zł ( w ujęciu miesięcznym). Małoletni często choruje na infekcje, przeciętnie co 2 miesiące zażywa antybiotyki, przebywał również na przełomie lutego i marca br. w sanatorium, z tego powodu przeciętne koszty leczenia typowych infekcji to kwota 50 zł miesięcznie. Dziecko wyjeżdża na wakacje, a ich koszt to kwota nie mniejsza niż 700,00 zł czyli po 60 zł/m. Udział w mediach jaki obciąża małoletniego to kwota 60 zł/m. Wydatki szkolne w związku z rozpoczęciem nauki od września bieżącego roku wyniosą około 50 zł/m, a w okresie nauki koszty związane ze szkołą jak składki, wycieczki, dojazdy szacunkowo winny być nie mniejsze niż 50-100 zł miesięcznie. Zatem koszty przedszkola są porównywalne (lub nieco wyższe) z kosztami nauki w pierwszej klasie szkoły podstawowej. a łączne koszty dziecka od września pozostają na podobnym poziomie nie niższym od 1100 zł/m. Reasumując aktualny i przyszły ( od września br). miesięczny koszt utrzymania powoda wynosi kwotę około 1100 zł/m. Do kosztów utrzymania matki małoletniego powoda Sąd Rejonowy zaliczył koszty wyżywienia, ubioru i kosmetyków w łącznej kwocie po około 400 zł/m, Internet i telefon – 150 zł/m, koszty dojazdu do pracy około 300 zł/m, udział w mediach 60 zł/m. Łącznie jej koszt utrzymania to kwota nie mniejsza niż 800 zł/m.

Pozwany J. H. liczy 38 lat i nadal jest zatrudniony na KWK (...) z miesięcznym przeciętnym wynagrodzeniem w wysokości ok. 4160/m zł. Pozwany otrzymuje również deputat węglowy w ilości 8 ton węgla w roku. Pozwany nie posiada nikogo na swoim utrzymaniu poza powodem. Nie jest żonaty. Zamieszkuje w K. wspólnie z matką w mieszkaniu typu M5. Pokrywa całe koszty mieszkania co wynosi 1200-1300 zł/m ponieważ jego matka całą emeryturę przeznacza na lekarstwa. Na żywność wydaje około 300 zł/m, ubiór 150 zł/m, środki higieny około 150 zł/m. Internet 120 zł/m, komórka 120 zł. Łącznie koszt jego utrzymania wynosi zatem około 2000-2100 zł.. Pozostaje mu zatem wolna kwota środków przeciętnie w wysokości około 2000 zł/m. Pozwany nie uczestniczy w żaden sposób w wychowaniu małoletniego pozwanego i nie utrzymuje z nim jakichkolwiek kontaktów. Nie przekazuje dodatkowych świadczeń poza alimentami.

Jako podstawę prawną roszczenia Sąe Rejonowy wskazał przepis art. 133 § 1 kr i o i art. 138 kr i o., jak również art. 135 § 1 k.r. i o.

Zdaniem Sądu Rejonowego sytuacja finansowa powoda w porównaniu z datą ostatniego orzekania o alimentach uległa znacznemu pogorszeniu. W sposób oczywisty a to w związku z rozwojem dzieci, dodatkowymi zajęciami, podjęciem nauki wzrosły bowiem koszty jego utrzymania. Możliwości majątkowe pozwanego wzrosły chociażby o wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w górnictwie, co daje kwotę kilkuset złotych w skali roku. Małoletni powód niewątpliwie nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, dlatego też całkowity koszt utrzymania dziecka obciąża jej rodziców. Sąd uznał iż w przedmiotowej sprawie zachodzą przesłanki uzasadniające zmianę wysokości świadczeń alimentacyjnych. Obowiązek alimentacyjny obciąża bowiem obydwoje rodziców i winni oni realizować go nie tylko poprzez osobistą pieczę i starania o wychowanie dziecka ale również poprzez łożenie na jego utrzymanie. Sąd pierwszej instancji przyjął iż pozwany winien łożyć na utrzymanie dziecka w wysokości około 80-85% kosztów jego utrzymania w pozostałej części natomiast winna pokrywać je matka. Za takim podziałem przemawiają w główniej mierze dysproporcja w dochodach rodziców, i fakt, że pozwany w żaden sposób nie pomaga w wychowaniu dziecka i rażąco zaniedbuje obowiązek prawny i moralny kontaktu z synem, a ciężar bieżącej, niewątpliwie absorbującej zważywszy na wiek dziecka opieki obciąża w całości matkę.

Sąd przyjął zatem iż kwotowo winno być to zgodnie z żądaniem pozwu po 800 zł miesięcznie oraz dodatkowo po 600 zł z każdorocznej premii „barbórkowej” i „14”.

Łącznie daje to kwotę 10800 zł w skali roku a całkowity koszt utrzymania małoletniego to kwota 13200 zł. Zatem łączna kwota alimentów stanowi około 82% kosztów jego utrzymania. Sąd oddalił w pozostałym zakresie żądania alimentacyjne, tj. odnośnie kwoty po 200 zł z premii jako nadmierne. Nad to oddalił żądanie podwyższenia o jedną tonę przysługującego małoletniemu deputatu węglowego. Odnośnie roszczeń o węgiel aktualnie przysługujący w wysokości dwóch ton odpowiada udziałowi małoletniego w kosztach ogrzewania domu. Jak wynika deklaracji jego matki ogrzewanie to wymaga 10 ton na sezon grzewczy, przy czym zamieszkuje w nim 5 osób, zatem na 1 osobę przypada po dwie tony.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył pozwany, zaskarżając wyrok w zakresie zasądzonych miesięcznych alimentów ponad kwotę 500 zł, w zakresie podwyższenia alimentów płatnych z premii barbórkowej i 14-tej pensji oraz ekwiwalentu pieniężnego za 2 tony węgla.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja, jako częściowo uzasadniona odniosła częściowy skutek.

W myśl art. 138 kro w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Powołana w cytowanym przepisie zmiana stosunków odnosi się do zmiany usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Zmiana taka stanowi podstawę do korekty wysokości ciążącego na zobowiązanym obowiązku alimentacyjnego, prowadzącej do jego podwyższenia, obniżenia lub uchylenia.

Sąd Rejonowy prawidłowo wskazał, iż w sprawie doszło do zmiany stosunków w rozumieniu art. 138 k.r. i o., jednakże błędnie ocenił zakres tejże zmiany, co skutkowało błędnym ustaleniem rozmiaru obowiązku alimentacyjnego obciążającego pozwanego.

W oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu pierwszoinstancyjnym Sąd Okręgowy poczynił częściowo własne ustalenia faktyczne. W pierwszej kolejności należało ocenić czy zmianie uległy koszty utrzymania małoletniego, a jeżeli tak to jaki jest ich aktualny poziom. Małoletni powód uczęszczał do przedszkola, którego koszt średni miesięczny w okresie 10 miesięcy poprzedzających wytoczenie powództwa wynosił 1512,69 zł, co daje kwotę ponad 152 zł miesięcznie. Poczynając od roku szkolnego 2012/2013 koszty przedszkola wahały się w granicach od 182 zł do 208 zł miesięcznie. Opłata za przedszkole z uwagi na wydłużenie okresu pobytu dziecka w przedszkolu wzrosła od grudnia 2012roku o 2 zł dziennie. Dodatkowe koszty to opłaty z tytułu rady rodziców, ubezpieczenia, zakupu podręczników, opłata za gimnastykę korekcyjną zajęcia taneczne. Łączna wysokość opłat w skali miesiąca nie przekraczała 230 zł (zaświadczenia k. 6 i 7 akt). W kwocie tej mieściły się również posiłki, co ograniczyło wydatki na ten cel poza przedszkolem. Zdaniem Sądu Okręgowego wydatki na żywność poza przedszkolem mieściły się w kwocie 250 - 300 zł. Opłaty za zajęcia w klubie sportowym (basen i judo) wynosiły łącznie miesięcznie 60 zł (zaświadczenie k. 8). W toku przesłuchania przed Sądem Rejonowym matka małoletniego zeznała, że wysokość kosztów utrzymania powoda po rozpoczęciu przez niego nauki szkolnej nie uległa znaczącej zmianie i jest porównywalna z okresem, gdy uczęszczał on do przedszkola. Zdaniem Sądu Okręgowego od ustalenia wysokości poprzednich alimentów koszty utrzymania małoletniego powoda niewątpliwie wzrosły, jednakże nie w stopniu, który uzasadniałby podwyższenie alimentów o niemal 100%. Zdaniem Sądu II instancji koszty utrzymania 7 – letniego dziecka są niższe niż deklaruje to matka o co najmniej 200 zł miesięcznie. Trudno przyjąć, że koszty utrzymania 7 letniego dziecka (nawet przy uwzględnieniu wydatków na leczenie i kosztów nauki) są znacząco wyższe niż koszty utrzymania osoby dorosłej – matki powoda, które Sąd Rejonowy ocenił na 800 zł.

W zakresie aktualnych możliwości zarobkowych zobowiązanych do alimentacji rodziców powoda Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń, które Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne. Podobnie należało ocenić ustalenia Sądu I instancji dotyczące wysokości osiąganych przez pozwanego dochodów w chwili ustalenia ostatnich alimentów.

Na podstawie znajdującego się w aktach IV RC 1151/09 zaświadczenia o zarobkach (k. 13 akt) Sąd Okręgowy ustalił nadto, że okresie poprzedzającym zawarcie ugody średni miesięcznych dochód netto matki małoletniego powoda wynosił 1583,40 zł.

W konkluzji powyższych ustaleń należy stwierdzić, że potrzeby małoletniego wzrosły, jednakże nie w zakresie w jakim przedstawia to jego matka. Wzrosły również dochody zobowiązanych do alimentacji rodziców, szczególnie dochody pozwanego. W tych zmianach należało dopatrywać się podstawy do zmiany obowiązku alimentacyjnego.

Sąd Rejonowy ocenił, że pozwany winien partycypować w kosztach utrzymania syna w zakresie około 80-85 % tych kosztów. Ustalając wysokość obowiązku alimentacyjnego pozwanego Sąd Rejonowy wskazał, że w skali roku wynosi 10.800 zł, co stanowi 82 % łącznych kosztów utrzymania dziecka ustalonych na kwotę 13.200 zł. Sądowi umknęło jednak, że do kwoty tej należy dodać równowartość 2 ton węgla, wartości 1240 zł rocznie, co sprawia, że przedstawione wyliczenie jest błędne..

Idąc tokiem rozumowania Sądu Rejonowego Sąd Okręgowy należałoby stwierdzić, że skoro zakres usprawiedliwionych potrzeb dziecka nie przekracza miesięcznie 1000 zł (12.000 zł w skali roku), zaś ustalony przez Sąd odwoławczy zakres obowiązku alimentacyjnego obciążającego pozwanego zamyka się kwotą 9.840 zł rocznie (z uwzględnieniem miesięcznych rat alimentacyjnych w wysokości po 650 zł, należności z „Barbórki” i 14-tej pensji, po 400 zł, i równowartości 2 ton węgla – 1240 zł), to tak ustalony udział pozwanego w kosztach utrzymania dziecka wynosi 82%. Wskazać jednak trzeba, że nie można w sposób sztywny, procentowy określać w jakiej części rodzice mają przyczyniać się do zaspokajania materialnych potrzeb dziecka, albowiem z charakteru zobowiązania alimentacyjnego względem małoletniego określonego w art. 135 § 2 k.r. i o. wynika, że jego spełnienie nie ogranicza się do świadczeń o charakterze finansowym.

Konkludując powyższe rozważenia stwierdzić należy, że pozwany z uwagi na wysokość zarobków i nieuczestniczenie w wychowaniu dziecka winien ponosić przeważającą część wydatków utrzymania syna, co nie wyklucza częściowego udziału finansowego matki, która również osiąga dochody.

Na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku dnia 2 lipca 2013roku pozwany oświadczył, że uznaje powództwo do kwoty 600 zł, bez dokładnego określenia przedmiotu uznania. Należało zatem doprecyzować zakres uznania, którym na zasadzie art. 213 § 2 jest związany. Podczas rozprawy apelacyjnej pozwany wskazał, że uznanie dotyczy wyłącznie miesięcznych rat alimentacyjnych.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że alimenty w kwocie 650 zł miesięcznie, wraz z dodatkowymi świadczeniami z tytułu premii i deputatu węglowego na dotychczasowym poziomie są adekwatne do potrzeb dziecka i możliwości zarobkowych i majątkowych jego rodziców w rozumieniu art. 135 § 1 k.r. i o.

Z powyższych względów na zasadzie art. 386§ 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c. należało orzec jak w punkcie 1 i 3 wyroku.

Na zasadzie art. 102 k.p.c. Sąd odstąpił od obciążania strony powodowej kosztami postępowania odwoławczego w zakresie w jakim uległa. Sąd miał na względzie okoliczność, że małoletni powód nie ma dochodów, zaś przedmiotem sporu było roszczenie alimentacyjne.

Na zasadzie art. 373 k.p.c. w zw. z art.. 370 k.p.c. w zakresie dotyczącym deputatu węglowego Sąd odrzucił apelację jako niedopuszczalną, albowiem ustalenie obowiązku dostarczania węgla w zakresie 2 ton rocznie nie było objęte zaskarżonym orzeczeniem.

SSR (del.) Agnieszka Monikowska-Biela SSO Krystyna Wiśniewska – Drobny SSO Tomasz Tatarczyk