Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 kwietnia 2014r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 kwietnia 2014r. w Suwałkach

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wcześniejszą emeryturę

w związku z odwołaniem J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 5 czerwca 2013 r. znak (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt III U 474/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., decyzją z dnia 05.06.2013r. odmówił J. S. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz.1227) w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r., w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), ubezpieczonemu, urodzonemu po dniu 31.12.1948r. emerytura przysługuje, jeżeli spełnił łącznie następujące warunki:

- osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn;

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego;

- w dniu wejścia w życie przepisów ustawy emerytalnej, tj. 1.01.1999r., udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn, w tym okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, wynoszący co najmniej 15 lat.

Zakład odmówił J. S. prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował on 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Organ rentowy do stażu pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił następujących okresów zatrudnienia:

- od 20.05.1977r. do 28.02.1983r. w Przedsiębiorstwie (...) w P. na stanowisku pomocnika operatora oraz operatora, ponieważ archiwum nie posiada uprawnień do wystawiania świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach, a ponadto z dokumentacji archiwalnej (z kart wynagrodzeń) nie wynikają resorty, pod które podlegało to przedsiębiorstwo;

- od 01.03.1983r. do 24.11.1990r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w G. na stanowisku operatora, z uwagi na brak świadectwa pracy w warunkach szczególnych, a z dokumentów archiwalnych nie wynikają również przepisy resortowe, dotyczące tego przedsiębiorstwa;

- od 16.05.1997r. do 31.12.1998r. w (...) w O. na stanowisku operatora sprzętu ciężkiego, ponieważ przedłożone świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach jest nieformalne, gdyż zakład pracy był zakładem prywatnym, a powoływał się na przepisy resortowe.

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku Zakład przyjął za udowodnione okresy składkowe na dzień 1.01.1991r. w ilości 25 lat.

W lapidarnym odwołaniu J. S. domagał sie przyznania wcześniejszej emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, uzasadniając jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Suwałkach ustalił i zważył, co następuje:

Odwołania za uzasadnionego uznać nie można było.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013r. poz.1440), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. 1.01.1999r. osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27.

Ustęp 2 stanowi zaś, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Według natomiast art. 32 ust. 4 tej ustawy, wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Tymi zaś przepisami dotychczasowymi są przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Stosownie do § 1 ust. 1 tego rozporządzenia, stosuje się ono do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 tego rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej ,,wykazami”. Paragraf 2 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, zaś według § 4 ust. 1, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Z powyższego wynika więc, że aby ubezpieczony mógł otrzymać emeryturę na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przy spełnieniu pozostałych warunków, musiała być przez niego wykonywana w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy przez co najmniej 15 lat, przy czym w szczególnych warunkach, to w takich, jakie są wymienione w wykazie A powołanego rozporządzenia. Nie wystarcza więc powołanie się na same szkodliwe warunki pracy aby można było ją uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach.

Wskazać przy tym należy, że organ rentowy może zakwestionować świadectwo pracy potwierdzające wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych, które jak każdy dokument nieurzędowy w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 kpc podlega kontroli zarówno co do prawidłowości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej (np: wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 24.09.2008r. III A Ua 795/08 – Lex 478688 i Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4.11.2008r. III A Ua 3113/08 – Lex 552003).

Co do pierwszego spornego okresu zatrudnienia odwołującego tj. od 20.05.1977r. do 28.02.1983r. w Przedsiębiorstwie (...) w P., to z akt osobowych wynika, że odwołujący się początkowo był zatrudniony na stanowisku pomocnika operatora pogłębiarki pływającej. Zdaniem zaś Sądu należało przyjąć, iż dopiero od momentu uzyskania stosownych uprawnień i przeniesienia na samodzielne stanowisko operatora można było rozważać jego zatrudnienie pod katem pracy w warunkach szczególnych. Zatem okres od 20.05.1977r. do 31.12.1977r. należało uznać, jako okres przygotowawczy, w trakcie którego odwołujący nabywał umiejętności i przygotowywał się do uzyskania właściwych uprawnień do samodzielnego wykonywania pracy operatora. Nie ma znaczenia, iż obsługa pogłębiarki wymagała obecności dwóch osób, gdyż o pracy w warunkach szczególnych stanowi wykonywanie jej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora, a jako pomocnik nie mógł pracować w takim samym wymiarze jak doświadczony i wykwalifikowany operator. To na operatorze spoczywał ciężar kierowania jednostką i odpowiedzialność za jej działanie, a pomocnik, jak sama nazwa stanowiska wskazuje, służył mu pomocą. Tak tez ujął to jednoznacznie ustawodawca w ustanowionych przepisach. W zarządzeniu mianowicie nr 16 Ministra Rolnictwa Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31.03.1988r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w załączniku dotyczącym Działu X Melioracje wskazano tylko na stanowisko maszynisty maszyny do konserwacji urządzeń melioracyjnych, a nie jego pomocnika.

Wskazać jednak należy, że gdyby nawet przyjąć, że praca pomocnika maszynisty czy to pomocnika operatora maszyny do konserwacji urządzeń melioracyjnych, wchodziła w zakres pracy wykonywanej w szczególnych warunkach to i tak w stosunku do odwołującego się nie można byłoby mówić o 15 latach wykonywania takiej pracy. Rozważając bowiem charakter pracy we wskazanym przez odwołującego się Przedsiębiorstwie (...) w P., całego okresu zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach zaliczyć nie można było. Z uwagi bowiem na specyfikę działalności, jaką zajmowało sie to Przedsiębiorstwo - usługi melioracyjne, należało ustalić, w jakich porach roku możliwe było prowadzenie prac melioracyjnych. Ustalenia te miały o tyle istotne znaczenie, że pozostałe sporne okresy były również bezpośrednio związane z obsługą ciężkich maszyn przy pracach melioracyjnych. W tym zakresie Sąd posiłkował się opiniami dwóch biegłych, nie miał zaś wątpliwości, iż odwołujący zajmował stanowiska operatora (maszynisty) sprzętu ciężkiego. Fakt ten potwierdziły dokumenty znajdujące się w aktach osobowych oraz zeznania świadków.

Pierwszą opinię sporządził biegły z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, który dokonał wyszczególnienia okresów, które podlegałyby uwzględnieniu do stażu pracy w warunkach szczególnych, przyjmując, iż sezon na prace melioracyjne trwał od 15 marca do 30 listopada każdego roku. W oparciu o te ustalenia staż pracy w warunkach szczególnych udowodniony przez odwołującego na stanowiskach operatora (maszynisty) ciężkich maszyn budowlanych (Wykaz A dział V poz. 3) wyniósł 10 lat 5 miesięcy i 10 dni.

W wyniku zastrzeżeń odwołującego się do pierwszej opinii Sąd zasięgnął opinii biegłego z zakresu melioracji, który fachowo wyjaśnił specyfikę prac melioracyjnych i wskazał, iż sezon prac melioracyjnych i konserwacyjnych urządzeń melioracyjnych trwa w okresach kwiecień - listopad. Natomiast od grudnia do marca przeważnie wykonywano prace naprawczo - przygotowawcze do sezonu. W tym okresie nie prowadziło się robót inwestycyjnych, gdyż w warunkach zimowych nie zapewniało to właściwej jakości robót, a niejednokrotnie niemożliwe były z uwagi na mróz, czy pokrywę śnieżną.

Sąd w całości podzielił wnioski obu opinii biegłych. Na ich podstawie można było właściwie ocenić specyfikę prac melioracyjnych i zweryfikować rzeczywisty staż pracy odwołującego się w warunkach szczególnych. Wnioski obu opinii były właściwie wyjaśnione i uzasadnione. Biegli w sposób jednoznaczny i jasny odpowiedzieli na tezy dowodowe Sądu. Tym samym, jako dowody w pełni wartościowe, podlegały uwzględnieniu przy merytorycznym rozstrzyganiu w sprawie.

Ocena konkluzji obu opinii dokonana przez Sąd oparta była o wnioski płynące z analizy dokumentacji osobowej odwołującego się, zeznania świadków oraz doświadczenie życiowe i zasady logicznego rozumowania. Praca przy pracach melioracyjnych miała i ma nadal charakter sezonowy. Trudno z oczywistych względów przyjąć, aby np. regulacją wód zajmowano się w okresie zimowym. Ponadto przyjmując, iż w martwym okresie odwołujący pracował, to należy wskazać, że nie była to wówczas praca w warunkach szczególnych. Naprawy czy wykonanie innych prac remontowych i ogólnie przygotowanych nie mieści się w tak wąskim pojęciu pracy w warunkach szczególnych. Cykle przestoju były stałym elementem prac we wszystkich zakładach, w których odwołujący się pracował w spornych okresach. Nie zmieniał tego fakt, iż na ten czas przypadała konieczność wykorzystania przez pracowników urlopu wypoczynkowego, gdyż jego wymiar nie mógł pokrywać się w całości z okresem martwym (grudzień - marzec).

Konkludując, nie sposób przyjąć, aby odwołujący się posiadał 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych, a tym samym spełnił wszystkie przesłanki do uzyskania wcześniejszej emerytury.

Mając więc to wszystko na uwadze, Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ §1 kpc kpc oddalił odwołanie.

PW/mt