Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Krystyna Hadryś (spr.)

Sędzia SO Gabriela Sobczyk

SR del. Roman Troll

Protokolant Dominika Tarasiewicz

po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa J. P.

przeciwko H. P.

o ustalenie

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Jastrzębiu - Zdroju

z dnia 2 października 2013 r., sygn. akt I C 583/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR del. Roman Troll SSO Krystyna Hadryś SSO Gabriela Sobczyk

Sygn. akt III Ca 221/14

UZASADNIENIE

Powód J. P. w sprawie przeciwko pozwanym H. P. i L. P. wniósł o stwierdzenie wygaśnięcia służebności osobistych ustanowionych na ich rzecz aktem własności ziemi z dnia 16 maja 1974r. wpisanych do księgi wieczystej nr KW (...) Sądu Rejonowego Jastrzębiu-Zdroju oraz o zasądzenie od pozwanych kosztów procesu.

W uzasadnieniu powództwa J. P. podniósł, iż jest właścicielem nieruchomości położonej w M., na której ustanowiono służebność osobistą na rzecz H. P. i L. P.. Pozwana w 1981r. wyjechała na stałe do Niemiec, gdzie mieszka i pobiera świadczenia emerytalno-rentowe. Pozwana nie deklaruje chęci powrotu do Polski. Także pozwany L. P. wyjechał do Niemiec, gdzie pozostaje zameldowany na stałe. W świetle powyższego, w ocenie powoda, służebności osobiste na rzecz pozwanych wygasły.

Pozwani w odpowiedzi na pozew wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów procesu, podnosząc, iż H. P., pomimo pobytu w Niemczech, regularnie przebywa w Polsce. Od 2012r. powód zaczął uniemożliwiać pozwanej korzystanie z przedmiotowej nieruchomości. Powód uniemożliwiał także pozwanemu L. P. dostęp do przedmiotowego budynku. Stąd w świetle powyższego, zdaniem pozwanych, stwierdzenie wygaśnięcia służebności byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Jastrzębiu-Zdroju stwierdził, iż z dniem 1 stycznia 1993r. wygasła służebność osobista ustanowiona na rzecz H. P. aktem własności ziemi z dnia 16 maja 1974r. nr (...) Naczelnika Powiatu w W., obciążająca nieruchomość położoną w J. opisaną w księdze wieczystej Sądu Rejonowego w Jastrzębiu-Zdroju KW nr (...), a polegająca na służebności zajmowania całego parteru budynku mieszkalnego wraz z wolnym oświetleniem, opałem, wolnym obejściem w całym budynku i po całym gospodarstwie oraz zapewnieniem opieki osobistej i lekarskiej na wypadek choroby i starości; stwierdził, iż z dniem 1 stycznia 1993r. wygasła służebność osobista ustanowiona na rzecz L. P. aktem własności ziemi z dnia 16 maja 1974r. nr (...) Naczelnika Powiatu w W., obciążająca nieruchomość położoną w J. opisaną w księdze wieczystej Sądu Rejonowego w Jastrzębiu-Zdroju KW nr (...), a polegająca na prawie do korzystania z mieszkania w budynku mieszkalnym do czasu zawarcia związku małżeńskiego; zasądził od pozwanej H. P. na rzecz powoda J. P. kwotę 358,50 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania; zasądził od pozwanego L. P. na rzecz powoda J. P. kwotę 358,50 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Orzeczenie to zapadło przy ustaleniu, że powód J. P. jest właścicielem nieruchomości położonej w J. opisanej w księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Jastrzębiu-Zdroju KW nr (...). Na nieruchomości tej

Sygn. akt III Ca 221/14

aktem własności ziemi z dnia 16 maja 1974r. nr (...) Naczelnika Powiatu w W. ustanowiono dożywocie na rzecz pozwanej H. P. polegające na służebności zajmowania całego parteru budynku mieszkalnego wraz z wolnym oświetleniem, opałem, wolnym obejściem w całym budynku i po całym gospodarstwie oraz zapewnieniem opieki osobistej i lekarskiej na wypadek choroby i starości. Na w/w nieruchomości na rzecz pozwanego L. P. ustanowiono służebność polegającą na prawie korzystania z mieszkania w budynku mieszkalnym do czasu zawarcia związku małżeńskiego. Służebność ta wpisana została na podstawie aktu własności ziemi nr (...) z dnia 16 maja 1974r. wydanego przez Naczelnika Powiatu w W.. Pozwani korzystali z ustanowionej służebności do 1982r., kiedy to pozwana H. P. wyprowadziła się do Niemiec, gdzie zamieszkała na stałe. Po roku 1998r. pozwana przyjeżdżała do Polski na kilkumiesięczne pobyty, w czasie których zamieszkiwała w domu powoda. Wówczas zajmowała pokój na piętrze budynku, korzystając także ze znajdującej się tam kuchni i łazienki.

Pozwany L. P. w 1982r. wyprowadził się do siostry, u której zamieszkiwał do 1987r., a następnie wyjechał do Niemiec, gdzie zamieszkiwał do 2000-2001r. Po powrocie z Niemiec pozwany nie miał możliwości korzystania ze służebności. Pomimo podejmowanych prób, powód nie udostępnił L. P. pomieszczeń, wymieniając m. in. zamki w drzwiach wejściowych do budynku. Od około 10 lat pozwany zamieszkuje w Z..

Przeciwko J. P. z powództwa H. P. toczyło się przed Sądem Okręgowym w Gliwicach sygn. akt II C 351/05/4postępowanie o zapłatę równowartości świadczeń rocznych zagwarantowanych dożywociem. Powództwo oddalone zostało wyrokiem z dnia 14 września 2006r. Na skutek apelacji H. P., Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 24 maja 2007r. w sprawie VACa 197/07 oddalił apelację.

Przed Sądem Rejonowym w Jastrzębiu-Zdroju z powództwa J. P. prowadzone było postępowanie przeciwko H. P. i L. P. o zniesienie służebności będących przedmiotem niniejszego postępowania. Postępowanie w sprawie zostało prawomocnie zakończone wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2009r. w sprawie I C 276/08 oddalającym powództwo. Powodem oddalenie powództwa był fakt wygaśnięcia ustanowionych na rzecz pozwanych służebności.

Powyższe okoliczności doprowadziły Sąd Rejonowy do przekonania, że żądanie powoda J. P. zasługiwało na uwzględnienie. Sąd orzekający w niniejszej sprawie, analizując całość materiału dowodowego, doszedł do zbieżnych wniosków z Sądem orzekającym w sprawie sygn. akt I C 276/08. Zgodnie z art. 297 k.c. do służebności osobistych stosuje się odpowiednio przepisy o służebności gruntowych. Na podstawie art. 293 § 1 k.c. służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć. Jeżeli służebność została wpisana do księgi wieczystej, a następnie wygasła na skutek niewykonywania przez lat 10, a pomimo to dalej figuruje w księdze wieczystej, wówczas mamy do czynienia z niezgodnością między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym. Dla celów wpisu (wykreślenia) do księgi wieczystej niezbędny jest wyrok sądu ustalający (w trybie art. 189 k.p.c.) wygaśnięcie służebności. W rozpoznawanej sprawie pozwani wyprowadzili się z nieruchomości powoda w 1982r., o czym zgodnie zeznawali powód J. P. i pozwany L. P.. Tak więc ustanowione na ich rzecz służebności wygasły najpóźniej z dniem 1 stycznia 1993r. na skutek niewykonywania ich przez okres dziesięcioletni wskazany w art. 293 § 1 k.c. Nie

Sygn. akt III Ca 221/14

mogły też zmienić tych ustaleń podnoszone przez pozwanych okoliczności świadczące o tym, iż powód udaremniał im i udaremnia nadal korzystanie ze spornych służebności przez wiele lat i zmusił ich do opuszczenia domu, którego one dotyczyły. Skutek określony art. 293 § 1 k.c. w zw. z art. 297 k.c. w postaci wygaśnięcia służebności wobec niewykonywania jej przez lat dziesięć następuje niezależnie od przyczyny, z jakiej sytuacja ta ma miejsce. Nie mógł okazać się skuteczny zarzut pozwanych, że dochodzone roszczenie jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego albowiem wygaśnięcie służebności na skutek niewykonywania następuje ex lege. Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 189 k.p.c. w zw. z art.293§1 k.c. w zw. z art.297 k.c. O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art.105§1 k.p.c. obciążając nimi pozwanych jako stronę przegrywającą.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana H. P., zaskarżając go w całości odnośnie swojej osoby, wnosząc o jego zmianę przez oddalenie powództwa w zakresie żądania skierowanego przeciwko niej, uchylenie punktu 3 zaskarżonego wyroku, względnie o przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania i zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego. Zarzuciła sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego materiału dowodowego poprzez przyjęcie, ze pozwana od 1982r. do 1998r. nie korzystała ze służebności osobistej ustanowionej na jej rzecz, naruszenie przepisów prawa materialnego , a to art. 297 k.c. w zw. z art. 293§3 k.c. poprzez przyjęcie, że z dniem 1 stycznia 1993r. wygasła służebność osobista ustanowiona na rzecz pozwanej. Wskazała, że w okresie po 1982r. nadał posiadała swoje rzeczy przedmiotowej nieruchomości i w miarę regularnie przyjeżdżała do Polski, a nadto wielokrotnie starała się dostać do przedmiotowego domu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela w całości i uznaje za swoje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, ponieważ ustalenia te znajdują oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, które to dowody Sąd Rejonowy ocenił w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c. Orzekając Sąd Rejonowy nie uchybił zasadom logicznego rozumowania, ani też doświadczenia życiowego. Wnioski Sądu pierwszej instancji, co do faktów w sposób logiczny wynikają z treści dowodów zgromadzonych w sprawie, a zaoferowanych przez obie strony.

Odnosząc się do zarzutu dotyczącego sprzeczności istotnych ustaleń sądu ze zgromadzonym materiałem dowodowym, stwierdzić należy, że stanowisko prezentowane w apelacji w zasadzie nie można określić jako zarzut, lecz polemikę z ustaleniami zaskarżonego wyroku.

Sygn. akt III Ca 221/14

W ocenie Sądu Odwoławczego ocena zgromadzonego materiału dowodowego przez Sąd Rejonowy dokonana została zgodnie z art. 233 k.p.c. i Sąd I instancji nie uchybił zasadom logicznego rozumowania, lub doświadczenia życiowego. To bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające wyłącznie przekonanie skarżącej o innej niż przyjął Sąd Rejonowy wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu, a z takim sformułowaniem treści apelacji mamy do czynienia w niniejszej sprawie.

W świetle prawidłowo dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych w sprawie, zastosowanie prawa materialnego stanowiącego podstawę zaskarżonego orzeczenia, w ocenie Sądu Odwoławczego jest prawidłowe, albowiem z dokumentacji urzędowej, a mianowicie odpisu księgi wieczystej przedmiotowej nieruchomości wynika zakres służebności osobistej i data powstania tej służebności. Z materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie, jak i w toku prawomocnie zakończonego postępowania sądowego toczącego się między stronami w przedmiocie zniesienia służebności, wynika iż okoliczność 10-letniego braku realizowania uprawnienia z tytułu służebności osobistej po stronie pozwanej został wykazany i jako taki podlega ocenie w trybie art. 293 k.c. Sąd Rejonowy trafnie wskazał, że skutek określony art. 293 § 1 k.c. w związku z art. 297 k.c., w postaci wygaśnięcia służebności wobec niewykonywania jej przez lat dziesięć, następuje niezależnie od przyczyny, z jakiej sytuacja ta ma miejsce, a więc podnoszone przez apelującą zarzuty dotyczące uniemożliwiania jej dostania się do domu, nie zasługują na uwzględnienie. W szczególności, iż sama pozwana przyznała, że tylko sporadycznie korzystała z nieruchomości i nigdy nie podejmowała działań faktycznych czy prawnych, zmierzających do ochrony ustanowionej na jej rzecz służebności. Z ustaleń bowiem wynika jednoznacznie, że pomiędzy 1982 r. a 1998 r. pozwana nie była w nieruchomości przedmiotowej nawet okazjonalnie, nie żądała dopuszczenia do korzystania z nieruchomości w zakresie służebności, a po tym okresie korzystała z innych niż zakres służebności części nieruchomości udostępnianych wyłącznie grzecznościowo przez powoda.

W ocenie Sądu Okręgowego, pozostałe podniesione w apelacji zarzuty mają charakter czysto polemiczny i sprowadzają się do negowania właściwej oceny i ustaleń Sądu meriti, przeciwstawiając im własne oceny i wnioski, które w żadnym razie nie mogą podważyć trafności rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego.

Z uwagi na powyższe - na podstawie art. 385 k.p.c. oddalono apelację jako bezzasadną. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na mocy art. 98 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c. i przy zastosowaniu § 6 pkt. 2 i § 13 ust. 1 pkt.1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

SSR del. Roman Troll SSO Krystyna Hadryś SSO Gabriela Sobczyk