Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 6 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - SSO Krystyna Hadryś

Sędziowie SSO Gabriela Sobczyk (spr.)

SSR(del.) Anna Hajda

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 maja 2014 roku

sprawy z wniosku P. W. (W.)

przy udziale (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T.

o wpis roszczenia

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 13 września 2013r., sygn. akt Dz. Kw GL1Z/00006348/13

postanawia:

1.oddalić apelację;

2. oddalić wniosek uczestnika postępowania o zasądzenie kosztów postępowania
odwoławczego.

SSR(del) Anna Hajda SSO Krystyna Hadryś SSO Gabriela Sobczyk

UZASADNIENIE

Wnioskodawca P. W. domagał się dokonania wpisu w dziale III księgi wieczystej numer (...), prowadzonej dla nieruchomości gruntowej położonej w Z., stanowiącej własność (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T., roszczenia o przeniesienie na rzecz P. W. prawa własności dowolnie wybranego mieszkania i miejsca postojowego w budynku wzniesionym na działce ewidencyjnej, dla której Sąd Rejonowy w Zabrzu prowadzi księgę wieczystą nr (...) zgodnie z pisemną umową z podpisami notarialnie poświadczonymi przez notariusza M. O., Repertorium A numer (...) z dnia 12 kwietnia 2012 r.

Do wniosku dołączono powołaną wyżej umowę z dnia 12 kwietnia 2012 roku.

Wpisem dokonanym przez referendarza sądowego dnia 19 lipca 2013 roku wniosek ten został uwzględniony.

Na powyższy wpis skargę złożył uczestnik postępowania domagając się uchylenia zaskarżonego wpisu i oddalenia wniosku w całości oraz zasądzenia od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Na uzasadnienie swego stanowiska skarżący podniósł, że dokument, na podstawie którego dokonano wpisu w księdze wieczystej nie spełniał wymogów ustawowych co do formy wymaganej dla czynności prawnej, której dokonania dotyczy roszczenie. Skarżący powołał się na treść art. 158 k.c., zgodnie z którym umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego, to umowa z dnia 12 kwietnia 2012 roku z podpisami notarialnie poświadczonymi, dotknięta jest sankcją nieważności na podstawie art. 73 § 2 k.c. i nie może stanowić podstawy wpisu w księdze wieczystej roszczenia o przeniesienie własności nieruchomości.

Postanowieniem z 13 września 2013 Sąd Rejonowy w Zabrzu uchylił w całości zaskarżony wpis i wniosek oddalił, a nadto oddalił wniosek o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy ustalił, że księga wieczysta (...) prowadzona jest dla ustalenia staniu prawnego nieruchomości położonej w Z. obejmującej działkę (...) o powierzchni 0,3796 ha, które właścicielem jest (...) Sp. Z o.o. w C..

Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. 2001 r., Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.) w wypadkach przewidzianych w przepisach ustawowych w księdze wieczystej, poza prawami rzeczowymi, mogą być ujawnione prawa osobiste i roszczenia, zgodnie zaś z art. 16 ust. 2 pkt 2 w szczególności w księdze wieczystej ujawnione może być roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego albo o ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego, co dotyczy także roszczeń przyszłych.

Sąd Rejonowy powołał nadto art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. oraz art. 31 ust. 1 u.k.w.h.), zgodnie z którym wpis w księdze wieczystej może być dokonany na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy dokumentu wskazał ponadto, że zgodnie zaś z art. 32 ust. 2 zd. 1 u.k.w.h. do wpisu prawa osobistego lub roszczenia wystarcza dokument obejmujący oświadczenie woli właściciela o ustanowieniu tego prawa albo obejmujący zgodę na wpis roszczenia.

Sąd Rejonowy podniósł, że w świetle art. 158 zd. 1 k.c. umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego, a zatem dokument stanowiący podstawę wpisu do księgi wieczystej roszczenia o przeniesienie prawa własności nieruchomości powinien również być sporządzony w formie aktu notarialnego.

Wskazał, że zawarta pomiędzy wnioskodawcą a skarżącym umowa z dnia 12 kwietnia 2012 roku, sporządzona w formie z pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, a więc bez zachowania formy szczególnej, nie może na podstawie art. 158 k.c. w zw. z art. 73 § 2 k.c., stanowić podstawy wpisu roszczenia o przeniesienie własności nieruchomości, albowiem nie rodzi skutków w zakresie roszczeń rzeczowych.

Nadto zważyć należy, iż powołana wyżej umowa z dnia 12 kwietnia 2012 roku nie zawiera w swej treści postanowień istotnych, tzw. e ssenialia negotii pozwalających uznać ją za ważnie zawartą umowę zobowiązującą do ustanowienia odrębnej własności lokalu i przeniesienia jego własności na nabywcę, albowiem nie zawiera sprecyzowania przedmiotu umowy.

Z tych powodów na podstawie art. 518 ¹ § 3 k.p.c., Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania orzekł natomiast na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. Zdaniem Sądu brak jest podstaw do odstąpienia od ogólnej zasady dotyczącej kosztów postępowania nieprocesowego wyrażonej w powyższym przepisie.

Apelację od tego rozstrzygnięcia wniósł wnioskodawca, zarzucając nieważność postępowania z powołaniem się na art. 379 pkt 5 kpc. Wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu podniósł, że nie miał możliwości wypowiedzenia się odnośnie skargi, bowiem otrzymał ją on dopiero wraz z zaskarżonym postanowieniem. Zdaniem skarżącego został tym samym pozbawiony możności obrony. W jego ocenie Sąd Rejonowy nie był uprawniony do wydania zaskarżonego postanowienia bez uprzedniego doręczenia wnioskodawcy odpisu skargi i umożliwienia mu wypowiedzenia się co do tej treści. Wskazał, że dopiero po wydaniu zaskarżonego orzeczenia dowiedział się, że uczestnik kwestionuje ważność zaciągniętego w umowie z 12 kwietnia 2012r. zobowiązania, twierdząc że nie została zachowana odpowiednia forma czynności prawnej. Niemniej jednak druga strona w tych okolicznościach winna być wysłuchana. Skarżący wskazał, że nie mógł wystosować repliki na zarzuty skargi, bowiem nie znał jej treści.

Uczestnik wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, a zaskarżone postanowienie odpowiada prawu. Nadmienić należy, że nie zaistniała w sprawie nieważność, o której pisze skarżący.

Podnieść należy, że wnioskodawca w apelacji nie podniósł żadnych zarzutów merytorycznych, a w szczególności nie wskazał na istnienie innej niż dołączona do wniosku umowa podstawy żądanego wpisu. Nie podważał też wniosku uczestnika oraz Sądu Rejonowego o braku podstaw do dokonania żądanego wpisu roszczenia. Tym samym podniesione przez wnioskodawcę zarzuty pozbawienia go prawa do złożenia repliki na skargę uczestnika nie prowadzą do wniosku, że rzeczywiście jego prawo do obrony zostało naruszone. W chwili złożenia apelacji treść skargi i zarzutów uczestnika była mu znana, a w żaden sposób do nich się nie odniósł.

Nadmienić nadto należy, że postępowanie o dokonani wpisu w księdze wieczystej jest postępowaniem o wysokim stopniu sformalizowania, opartym na złożonych w sprawie dokumentach. Zgodnie z art. 626 ⁸§1 kpc, wpis dokonywany jest jedynie na wniosek i w jego granicach, zgodnie zaś z art. 626 ⁸§2 kpc rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej.

Samo zaś przepisy dotyczące postępowania wywołanego skargą na czynność referendarza nie określają obowiązku doręczenia skargi pozostałym uczestniczącym w sprawie osobom przed jej rozpoznaniem, nie zawierają też odesłania do przepisów dotyczących zażalenia czy apelacji odnośnie skarg na orzeczenie referendarza wydane w sprawie o wpis w księdze wieczystej. W tych okolicznościach doręczenie wnioskodawcy odpisu skargi łącznie z odpisem postanowienia nie stanowiło naruszenia przepisów postępowania, nie doprowadziło też realnie do naruszenia prawa wnioskodawcy do obrony, skoro w apelacji nie powołał on żadnych merytorycznych zarzutów dotyczących zaskarżonego postanowienia.

Podnieść należy, że w ocenie Sądu Okręgowego zaskarżone postanowienie nie narusza prawa materialnego. Rację ma Sąd Rejonowy, że umowa przedstawiona przez wnioskodawcę nie ma formy wymaganej dla przeniesienia własności (art. 158 kc), nadto nie określa ona koniecznych elementów umowy ustanowienia własności lokalu i przeniesienia go na wnioskodawcę (essentialia negotii). Jako taka nie może rodzić po stronie wnioskodawcy skutecznego roszczenia o ustanowienie takiego prawa i przeniesienia go na rzecz wnioskodawcy (389§1 kc, 390§2 kc).

W tych okolicznościach uznając zaskarżone postanowienie za prawidłowe, a zarzut apelacji za niezasadny, apelację oddalono na podstawie art. 385kpc w zw.z art. 13§2kpc.

Jednocześnie mając na względzie uregulowanie art. 520§1kpc Sąd Okręgowy uznał, że wniosek uczestnika o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania nie zasługuje na uwzględnienie. Postępowanie niniejsze jest postępowaniem nieprocesowym, a w sprawie nie zaistniały szczególne okoliczności uzasadniające odstąpienie od zasady z art. 520§1kpc, zgodnie z którą w takim postępowaniu każdy z zainteresowanych ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie.

SSR(del.) Anna Hajda SSO Krystyna Hadryś SSO Gabriela Sobczyk