Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 lipca 2014 r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny - Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Piotr Starosta

po rozpoznaniu w dniu 21 lipca 2014 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku: (...)

z udziałem: Miasta I., (...)

o zasiedzenie

na skutek zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Rejonowego w Inowrocławiu z dnia 20 maja 2014 roku, sygn. akt I Ns 1050/13

postanawia:

oddalić zażalenie.

Sygn. akt II Cz 415/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 20 maja 2014 roku Sąd Rejonowy w Inowrocławiu oddalił wniosek (...) o zwolnienie od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, iż wnioskodawca (...) wniósł o stwierdzenie zasiedzenia udziału (...) we własności nieruchomości położonych w I. przy ul. (...). Jednocześnie złożył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.

Powyższy wniosek uzasadniał faktem, iż wnioskodawca nie prowadzi działalności gospodarczej, lecz realizuje działania mające na celu ochronę praw zrzeszonych w nim pracowników jak też ogółu osób pracujących.

Sąd Rejonowy wskazał, iż zgodnie z art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 roku ( Dz. U. 2010.90.594) sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osoba prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Sąd I instancji podkreślił, iż zwolnienie od kosztów osoby prawnej obwarowane jest większymi rygorami niż te stawiane osobom fizycznym. Osoby prawne muszą bowiem udowodnić, że nie mają dostatecznych środków na ich uiszczenie, przy czym należy tu rozumieć trwałą niemożność uzyskania środków na ich uiszczenie.

Sąd miał na uwadze, iż jak podawał wnioskodawca nie prowadzi on działalności gospodarczej lecz realizuje działania mające na celu ochronę praw zrzeszonych w nim pracowników, jak też ogółu osób pracujących.

Z treści przedłożonych dokumentów wynika jednak, iż wnioskodawca w 2012 roku osiągnął dochód w wysokości 13.685, 85 zł. Co prawda w 2011 roku miał stratę 409.826,36 zł., a uzyskany dochód musi zatem przeznaczyć na pokrycie straty z lat poprzednich, to jednak Sąd Rejonowy zaznaczył, iż instytucja zwolnienia strony od ponoszenia części lub całości kosztów sądowych stanowi wyjątek od zasady samofinansowania procesu. Znaleźć może zatem zastosowanie jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach.

W przekonaniu Sądu Rejonowego w stosunku do wnioskodawcy taki szczególny wypadek nie zachodzi.

Sam fakt istnienia innych zobowiązań nie przesądza o zasadności wniosku. Jak natomiast wynika z przedłożonego rachunku zysków i strat za rok 2012 wnioskodawca posiada majątek i osiągnął z tego tytułu przychód. Poza tym opłata w przedmiotowej sprawie jest stała i określona na kwotę 2000 zł.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył wnioskodawca zaskarżając je w całości. Skarżący wskazał, iż z uwagi na wygenerowaną stratę wnioskodawca znajduje się w bardzo złej sytuacji finansowej. Wnioskodawca jest organizacją społeczną, prowadzącą działalność statutową, utrzymująca się głównie ze składek członkowskich.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

zażalenie jest bezzasadne.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny sytuacji majątkowej wnioskodawcy w świetle przesłanek z art. 103 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz.1398). Zgodnie z powyższym przepisem, zwolnienia od kosztów sądowych może domagać się osoba prawna i jednostka niebędaca osobą prawną, posiadająca zdolność sadową, jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie.

Należy zauważyć, że instytucja zwolnienia od kosztów sądowych ma w prawie polskim charakter wyjątkowy. Intencją ustawodawcy było, aby traktowano ją jako wyjątek od zasady samofinansowania przez strony procesu lub postępowania nieprocesowego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 września 1984 r., II Cz 104/84, .nie publikowane). Instytucja ta stanowi w istocie pomoc Państwa dla podmiotów, które z uwagi na ich sytuację materialną nie mogą uiścić kosztów sądowych.

Należy zatem podkreślić, iż ubiegający się o taką pomoc powinien poczynić wpierw oszczędności we własnych wydatkach, a dopiero gdyby te okazały się niewystarczające można zwrócić się o pomoc Państwa.

W procedurze planowania wydatków związanych z działalnością statutową, przewidując realizację swoich praw przed sądem, wnioskodawca winien uwzględniać także konieczność posiadania środków na prowadzenie procesu sądowego. Planowanie wydatków bez uwzględnienia zasady, o której wspomniano wyżej, jest naruszeniem równoważności w traktowaniu swoich powinności finansowych. Nikt nie może bowiem z góry zakładać, iż zostanie zwolniony z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.

Oceniając czy w danej sprawie spełniona została przesłanka określona w art. 103 ustawy, należy mieć przy tym na uwadze możliwość ich zgromadzenia w dłuższym okresie czasu. Mając przy tym na uwadze, iż wnioskodawca jeszcze przed złożeniem wniosku o zasiedzenie mógł od dłuższego czasu czynić odpowiednie kroki celem zabezpieczenia koniecznych środków na prowadzenie postępowania. Tym bardziej, iż jak wskazał już Sąd Rejonowy opłata ta jest stała, a zatem wnioskodawca zdawał sobie sprawę z jej wysokości.

Ponadto, co należy podkreślić, wydatki związane z pokryciem kosztów sądowych muszą być traktowane co najmniej równorzędnie w stosunku do innych wydatków.

Reasumując każdy podmiot, realizujący swoje prawa na drodze sądowej powinien zgromadzić odpowiednie środki finansowe na jej prowadzenie. Jedynie wówczas, gdy nie jest w stanie poczynić żadnych oszczędności może liczyć na pomoc Państwa.

Ubocznie warto zaznaczyć, iż wnioskodawca do złożonego zażalenia nie dołączył żadnych dokumentów, które pozwalałyby na zweryfikowanie sytuacji finansowej za rok 2013. Nie jest zatem możliwe stwierdzenie, czy sytuacja ta uległa pogorszeniu, a to niewątpliwie na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania na tyle złej sytuacji materialnej, by uzasadniała złożony wniosek. Na obecnym etapie, uwzględniając rachunek zysków i strat za rok 2012 Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego, iż wnioskodawca nie sprostał temu obowiązkowi.

Mając powyższe na względzie Sąd Odwoławczy zaskarżone postanowienie uznał za prawidłowe i nie znajdując podstaw do uwzględnienia zażalenia skarżącego oddalił je zgodnie z art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.