Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lipca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Orechwa-Zawadzka (spr.)

Sędziowie: SA Maria Jolanta Kazberuk

SA Marek Szymanowski

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 lipca 2014 r. w B.

sprawy z odwołania W. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o ponowne wznowienie postępowania w sprawie przyznania prawa do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy W. P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łomży III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 28 listopada 2013 r. sygn. akt III U 767/13

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od W. P. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Sygn. akt III AUa 176/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 28 sierpnia 2013 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.), odmówił W. P. wznowienia postępowania w sprawie prawa do emerytury. Wskazał, że po uprawomocnieniu się decyzji organu rentowego z dnia 29 grudnia 2011 roku, na podstawie której odmówiono prawa do w/w świadczenia, nie zostały przedłożone nowe dowody ani nie ujawniono okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji, które uzasadniałyby zastosowanie instytucji wznowienia postępowania rentowego określonej w art. 114 ust. 1 w/w ustawy.

W. P. w odwołaniu od powyższej decyzji domagał się przyznania prawa do dochodzonego świadczenia po ponownym przeliczeniu stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy w Białymstoku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 28 listopada 2013 roku odwołanie oddalił. Z ustaleń Sądu I instancji wynikało, że decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 26 października 2009 roku odmówiono wnioskodawcy prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach, wskazując, że legitymuje się on stażem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 9 miesięcy oraz 14 dni, zamiast wymaganych 15 lat. Wskutek rozpoznania odwołania od powyższej decyzji Sąd Okręgowy w Łomży, po przeprowadzeniu dowodu z zeznań świadków oraz dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy celem ustalenia charakteru pracy wnioskodawcy w okresach od dnia 20 lutego 1971 roku do dnia 12 marca 1971 roku, od dnia 1 maja 1986 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku oraz od dnia 1 lipca 1968 roku do dnia 31 lipca 1969 roku, wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2010 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III U 707/09 zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał W. P. prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 3 września 2009 roku. Na skutek apelacji organu rentowego od tego orzeczenia, Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 21 lipca 2010 roku w sprawie o sygn. akt III AUa 440/10 zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie. Z dalszych ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 29 grudnia 2011 roku ponownie odmówiono wnioskodawcy prawa do emerytury z uwagi na niewykazanie przez wnioskodawcę wymaganego 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy wskazał, że wnioskodawca legitymuje się okresem 7 lat, 6 miesięcy oraz 3 dni pracy w takich warunkach. W. P. wniósł odwołanie od powyższej decyzji organu rentowego. Sąd Okręgowy w Łomży po przeprowadzeniu postępowania dowodowego (przesłuchaniu świadków oraz przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego sądowego) celem ustalenia charakteru pracy wnioskodawcy w okresie od dnia 1 grudnia 1976 roku do dnia 13 lutego 1991 roku, wyrokiem z dnia 24 maja 2012 roku w sprawie o sygn. akt III U 83/12 oddalił odwołanie. Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22 stycznia 2013 roku w sprawie o sygn. akt III AUa 803/12 oddalono apelację wnioskodawcy od wyroku Sądu I instancji. Aktualnie zaskarżoną decyzją organu rentowego z dnia 28 sierpnia 2013 roku, wydaną na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówiono W. P. wznowienia postępowania w sprawie prawa do emerytury, wskazując, że po uprawomocnieniu się decyzji tego organu z dnia 29 grudnia 2011 roku, na podstawie której odmówiono prawa do w/w świadczenia, nie zostały przedłożone nowe dowody ani nie ujawniono okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji, które uzasadniałyby zastosowanie instytucji wznowienia postępowania rentowego. Sąd I instancji, powołując się na utrwalone stanowisko judykatury, wskazał, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zakres rozpoznania sprawy i rozstrzygnięcia przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych wyznacza treść i przedmiot zaskarżonej decyzji, co oznacza, że przedmiotem badania i rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie jest to, czy zaistniały podstawy do odmowy wznowienia postępowania przed organem rentowym w trybie art. 114 ust. 1 w/w ustawy. W myśl tego przepisu prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. Przesłankami ponownej oceny uprawnień ubezpieczeniowych są zatem „nowe dowody” i „ujawnione okoliczności” istniejące przed podjęciem decyzji i mające wpływ na ustalenie prawa. Odnosząc się do pierwszej podstawy wznowienia postępowania Sąd I instancji stwierdził, że o ile organ rentowy nie posiada uprawnień do dokonania odmiennej oceny dowodów, na podstawie których wydał decyzję, o tyle wzruszenie takiego rozstrzygnięcia może nastąpić w razie przedstawienia nowych dowodów podważających wiarygodność uprzednio zgromadzonego materiału dowodowego. Druga z ustawowych przesłanek wznowienia postępowania przed organem rentowym, tj. ujawnienie okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji oznacza, iż ujawnione okoliczności mogą wynikać zarówno ze zgłoszenia nowych (nieznanych) dowodów wpływających na odmienną od dokonanej pierwotnie, ocenę stanu faktycznego, jak i stanowić podstawę do ponownego ustalenia prawa w sytuacji wydania decyzji nieuwzględniającej lub błędnie uwzględniającej te okoliczności (niekoniecznie nieznane, ale istniejące przed podjęciem decyzji), które wpłynęły na wadliwe nabycie prawa do świadczenia lub przyczyniły się do nieuzasadnionej odmowy przyznania uprawnień ubezpieczeniowych. Sąd I instancji wskazał, że W. P. nie ^przedłożył nowych dowodów, ani nie powołał żadnych okoliczności, które mogłyby zostać poddane analizie w kontekście przesłanek wznowienia postępowania w trybie art. 114 ust. 1 w/w ustawy, ograniczając się wyłącznie do negowania decyzji wydanej przez organ rentowy. W uprzednio toczących się przed Sądem Okręgowym w Łomży i Sądem Apelacyjnym w Białymstoku sprawach z odwołania wnioskodawcy od decyzji organu rentowego z dnia 26 października 2009 roku oraz z dnia 29 grudnia 2011 roku, odmawiających prawa do emerytury, zostało przeprowadzone postępowanie dowodowe (przeprowadzono dowody z dokumentów, m.in. świadectw pracy, dowody z zeznań świadków oraz dowody z opinii biegłych sądowych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy) celem ustalenia charakteru pracy W. P. w okresach od dnia 1 lipca 1968 roku do dnia 31 lipca 1969 roku, od dnia 20 lutego 1971 roku do dnia 12 marca 1971 roku, od dnia 1 maja 1986 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku oraz od dnia 1 grudnia 1976 roku do dnia 13 lutego 1991 roku. Ponowny wniosek o emeryturę zmierza zatem w istocie do weryfikacji prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21 lipca 2010 roku w sprawie o sygn. akt III AUa 440/10, zmieniającego zaskarżony wyrok Sądu I instancji i oddalającego odwołanie do decyzji organu rentowego z dnia 26 października 2009 roku, odmawiającej prawa do emerytury a także prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 24 maja 2012 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt III U 83/12, oddalającego odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 29 grudnia 2011 roku, również odmawiającej prawa do dochodzonego świadczenia. Reasumując, Sąd I instancji stwierdził, że prawomocne negatywne zakończenie sprawy o emeryturę nie stoi na przeszkodzie złożeniu ponownego wniosku o emeryturę na podstawie art. 114 ust. 1 w/w ustawy. Wniosek taki będzie skuteczny jedynie wówczas, gdy w sprawie wystąpi element nowości. „Przełamanie” prawomocności wydanych wcześniej decyzji nie może bowiem nastąpić wyłącznie w oparciu o ponowną ocenę tych samych dowodów i okoliczności. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W. P. zaskarżył powyższy wyrok w całości, wskazując dwoje świadków na okoliczność wykonywania przez niego pracy w warunkach szczególnych.

Wskazując na powyższe wnioskodawca domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i przyznania prawa do emerytury po uprzednim dopuszczeniu dowodu z zeznań zgłoszonych świadków, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zobowiązania tego Sądu do przesłuchania świadków.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz właściwie zastosował przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Sąd Apelacyjny w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne oraz wykładnię przepisów.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że w niniejszym postępowaniu zadaniem Sądu, zarówno I jak i II instancji, było dokonanie oceny prawidłowości decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 sierpnia 2013 roku, odmawiającej W. P. wznowienia postępowania w sprawie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach w trybie art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zaznaczyć przy tym trzeba, że ocena ta dokonywana jest na datę wydania zaskarżonej decyzji organu rentowego.

Stosownie do treści art. 114 ust. 1 w/w ustawy prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. Stosownie do powyższego przepisu przesłankami ponownej oceny uprawnień ubezpieczeniowych są zatem „nowe dowody” i „ujawnione okoliczności”, istniejące przed podjęciem decyzji rentowej i mające wpływ na ustalenie prawa do świadczeń lub na ich wysokość.

W. P. we wniosku o emeryturę, będącym w istocie wnioskiem o wznowienie postępowania przed organem rentowym w trybie art. 114 ust. 1 w/w ustawy, złożonym do organu rentowego w dniu 19 sierpnia 2013 roku, nie wskazał żadnych nowych dowodów ani okoliczności, które uzasadniałyby zastosowanie instytucji wznowienia postępowania w trybie powyższego przepisu. Zatem Sąd I instancji prawidłowo stwierdził, że zaskarżona decyzja organu rentowego wydana po rozpoznaniu przez ten organ powyższego wniosku odpowiada prawu.

Wnioskodawca również w toku postępowania przed Sądem Okręgowym w Białymstoku nie przedłożył nowych dowodów ani nie ujawnił okoliczności, o których mowa w art. 114 ust. 1 w/w ustawy. Dopiero w apelacji wywiedzionej od wyroku Sądu I instancji, wnioskodawca wskazał dwoje świadków, którzy w swoich zeznaniach mieliby potwierdzić fakt wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach.

Okoliczność wskazania tychże świadków nie wpływa na dokonaną powyżej ocenę zaskarżonej decyzji organu rentowego na datę jej wydania.

Końcowo wskazać należy jednak, że jeżeli wnioskodawca uważa, iż zeznania wskazanych w apelacji świadków stanowią nowy dowód w sprawie, mający wpływ na prawo do świadczenia w rozumieniu przepisu art. 114 ust. 1 w/w ustawy, to ma prawo złożyć do organu rentowego kolejny wniosek o wznowienie postępowania w sprawie o prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach z powołaniem się na zeznania tychże świadków.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., art. 99 k.p.c. oraz § 11 ust. 1 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) – pkt II sentencji wyroku.

A.K.