Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 2 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Jerzy Dydo

Sędziowie: SO Aleksandra Żurawska

SO Piotr Rajczakowski

Protokolant: Bogusława Mierzwa

po rozpoznaniu w dniu 2 września 2014 r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy

z wniosku (...) S.A. w Ś.

przy udziale (...) w Ś.

o zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Świdnicy

z dnia 13 marca 2014 r., sygn. akt I Ns 441/13

p o s t a n a w i a:

I.  oddalić apelację;

II.  zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestnika 60 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygnatura akt II Ca 480/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 13.03.2014r. Sąd Rejonowy w Świdnicy I Wydział Cywilny oddalił wniosek (...) SA w Ś. o stwierdzenie zasiedzenia ruchomości w sprawie z udziałem uczestnika postepowania(...)w W. oraz zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestnika koszty postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W piśmie z dnia 21 czerwca 1994 r. wnioskodawca działający wówczas pod nazwą Fabryka (...) S.A w Ś. poprosił poprzedniczkę prawną pozwanej (...) Oddział (...) w W. o nieodpłatne przekazanie jej rozjazdu nr (...) i(...), torów nr(...), zdawczo odbiorczych (...) i (...)o łącznej długości 1181 mb oraz (...).

W odpowiedzi na powyższe pismo (...) Oddział (...) w W. poinformował poprzedniczkę prawną powódki o zwołaniu w (...) Ś. P. komisji na dzień 6 lipca 1994 r. o godzinie 8.00.

Powołano komisję, w skład której weszli oddelegowani przez kierownictwo Oddziału (...) pracownicy, sporządziła w dnu 6 lipca 1994 roku protokół
z którego wynika, iż komisja wnioskuje o przekazanie Fabryce (...) S.A w Ś. gruntu znajdujących się w zarządzie (użytkowaniu wieczystym) (...) W., na których leżąc w/w tory rozjazdy i urządzenia a Fabryka (...) S.A a Fabryka (...) S.A wystąpi z wnioskiem do (...) W. w sprawie przejęcia w/w obiektów.

Członkowie Komisji M., Ż., A., S., K.
i P. nie mieli kompetencji do zawierania jakichkolwiek umów w imieniu (...)

Wnioskodawca i uczestnik zawarły umowy bocznicowe kolejno w dniu 11 lipca 1994 r. 26 marca 2001 i w dniu 30 marca 2004 r. Właścicielem przedmiotowych torów był Skarb Państwa.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie wnioskodawcy nie jest zasadne. Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 174 kc konieczną przesłanką do zasiedzenia rzeczy ruchomej jest dobra wiara posiadania rzeczy, przy czym w dobrej wierze jest posiadacz, który pozostaje w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przeświadczeniu, że przysługuje mu prawo własności. Dobrą wiara wyłącza wiedza posiadania o przeciwnym stanie prawnym lub niedołożenie należytej staranności. W ocenie Sądu Rejonowego skoro przekazanie przedmiotowych torów nastąpiło między dwoma profesjonalnymi uczestnikami obrotu gospodarczego zawierającymi wielomilionowe kontrakty i mającymi obsługę prawną, to błędne przeświadczenie wnioskodawcy o skutecznym przeniesieniu prawa własności torów kolejowych nie może być usprawiedliwione. Zasadniczą i podstawową kwestią dla oceny należytej staranności wnioskodawcy dokonującego czynności prawnej przejęcia własności rzeczy ruchomych było zbadanie uprawnienia osób dokonujących z wnioskodawcą tej czynności oraz prawa drugiej strony do rozporządzania tymi ruchomościami. Żadna z osób uczestniczących po stronie uczestnika w posiedzeniu komisji w dniu 6.07.2014r. nie była uprawniona do dysponowania przedmiotowymi ruchomościami. Sąd Rejonowy wskazał na przepisy ustawy z dnia 27.04.1989r. o przedsiębiorstwie państwowym (...), które regulowały kwestie reprezentacji w tym przedsiębiorstwie.

Ponadto Sąd Rejonowy zauważył, że przedmiotowe tory nie mogły być przedmiotem rozporządzenia w dnia 6.07.2014r., albowiem w chwili podpisania protokołu były one własnością Skarbu Państwa, a nie poprzednika prawnego uczestnika postępowania. Uczestnik nabył własność tych ruchomości dopiero 27.10.2007r. na mocy art. 34 i 35 ustawy z dnia 8.09.2000r. o komercjalizacji
i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...).

Od postanowienia Sądu I instancji apelację złożył wnioskodawca zaskarżając postanowienie w całości i zarzucając mu:

1)  sprzeczność ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz naruszenie art. 233 § 1 w związku z art. 13 § 2 kpc poprzez niedokonanie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału i wyciągnięcie wniosków niepoprawnych logicznie oraz niezgodnych z doświadczeniem życiowym, a także art. 316 § 1 w związku z art. 13 § 2 kpc poprzez niewzięcie za podstawę orzekania stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy;

2)  naruszenie art. 174 kc poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu,
że Wnioskodawca nie działał w dobrej wierze, podczas gdy warunkiem odmowy uznania nabycia własności ruchomości przez zasiedzenie jest istnienie złej wiary po stronie posiadacza a nie nieistnienie dobrej wiary oraz niewyjaśnienie istnienia złej wiary po stronie Wnioskodawcy;

3)  naruszenie poprzez niezastosowanie: art. 16 Ustawy z dnia 27 kwietnia 1989 roku o przedsiębiorstwie państwowym (...) (Dz.U. z 1989 r.
Nr 26 poz. 138 ze zm.), obowiązującej w dniu podpisania Protokołu z dnia 6 lipca 1994 roku („zwanego dalej (...)) oraz art. 2 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 29 września 1990 roku o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1990 r. Nr 79 poz. 464 ze zm.).

4)  naruszenie art. 34 i 35 w związku z art. 83 Ustawy z dnia 8 września 2000 roku
o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że Uczestnik postępowania nabył własność przedmiotowych ruchomości dopiero w dniu 27 października 2007 roku, podczas gdy z treści tej Ustawy wynika, że
w dniu 27 października 2000 roku Ustawa ta weszła w życie, a decyzja administracyjna wojewody ma wyłącznie charakter deklaratoryjny, co oznacza,
że w świetle tej Ustawy Uczestnik postępowania stałby się — przy założeniu bezpodstawności trzeciego zarzutu apelacyjnego — właścicielem przedmiotowych ruchomości w dniu 27 października 2000 roku a nie w dniu 27 października 2007 roku.

5)  naruszenie art. 7 kodeksu cywilnego oraz art. 234 kpc poprzez niezastosowanie.

Powołując się na wskazane zarzuty, strona powodowa wniosła o uwzględnienie apelacji i stwierdzenie zasiedzenia przez wnioskodawcę rzeczy ruchomych znajdujących się w Ś., w województwie (...): torów nr (...) i (...) (według planu bocznicowego(...)) na całej długości tj. od początku rozjazdu nr (...) do (...), toryów nr(...)i (...) według planu bocznicowego od początku rozjazdu nr(...)do granicy gruntów (...), rozjazdów zwyczajnych nr (...)
i (...) z podrozjazdnicami typu (...)oraz (...)w torze nr (...). Ponadto strona powodowa wniosła o zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy kosztów procesu za obie instancje wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył;

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń podstawy faktycznej rozstrzygnięcia i właściwie zastosował przepisy prawa materialnego.

Nietrafny jest zarzut apelacji naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 233 § 1 kpc w zw. z art. 13 § 6 kpc. Przede wszystkim skarżący nie wskazuje na czym miała polegać wadliwość w ocenie materiału dowodowego co do zasadniczego ustalenia, a mianowicie ustalenia braku uprawnień członków komisji do przekazania własności przedmiotowych torów kolejowych. Zarzuty dotyczące wadliwej oceny zeznań świadków (członków komisji) są o tyle nieistotne, że przecież to nie na ich podstawie Sąd Rejonowy ustalił brak uprawnienia członków komisji do rozporządzania mieniem. Kwestia reprezentacji Przedsiębiorstwa (...) wynikała z przepisów ustawy
z dnia 27.04.201989r. o przedsiębiorstwie państwowym (...).

W komisji, która „przekazała nieodpłatnie” tory poprzednikowi prawnemu wnioskodawcy uczestniczyli ze strony (...) pracownicy oddziału drogowego niższego szczebla. Jest więc oczywiste – co Sąd Rejonowy zauważył – że nie mogli oni reprezentować (...) a tym bardziej dokonywać skutecznego rozporządzania mieniem.

W tym miejscu należy zauważyć, że wnioskodawca nawet nie twierdził, że członkowie komisji byli uprawnieni do rozporządzania mieniem. Brak uprawnienia członków komisji do reprezentowania (...) i rozporządzania mieniem był w istocie bezsporny. Podobnie jak bezspornym jest, że działania powołanej komisji miały charakter techniczny. Mogła, co najwyżej poczynić ustalenia przydatne do podjęcia późniejszej decyzji podjętej przez uprawnione osoby w odpowiedniej formie.

Niezrozumiały jest zarzut naruszenia przepisu art. 316 § 1 kpc w kontekście rzekomego naruszenia art. 233 § 1 kpc. Przepis art. 316 § 1 kpc dotyczy podstawy rozstrzygnięcia istniejącej w chwili zamknięcia rozprawy. Skarżący nie wskazuje jakie fakty i dowody istniejące w chwili zamknięcia rozprawy nie zostały wzięte pod uwagę przez Sąd I instancji.

Nietrafny jest zarzut naruszenia prawa materialnego w szczególności art. 174 kc. W odróżnieniu od zasiedzenia nieruchomości jedną z przesłanek zasiedzenia rzeczy ruchomych jest dobra wiara. Inaczej mówiąc sąd może stwierdzić zasiedzenie rzeczy ruchomej tylko wówczas, gdy ustali istnienie dobrej wiary posiadacza rzeczy.

Sąd Rejonowy prawidłowo – zgodnie z powszechnie wyrażonym w doktrynie i orzecznictwie poglądem przyjął, że dobra wiara polega na błędnym, ale usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu posiadacza, że przysługuje mu takie prawo do władania rzecz, jakie faktycznie wykonuje.

Trafna była również ocena Sądu Rejonowego, że posiadanie wnioskodawcy nie można uznać za posiadanie w dobrej wierze.

Argumenty wskazane przez Sąd Rejonowy, które wykluczają dobrą wiarę wnioskodawcy są przekonywujące. Duże przedsiębiorstwo mające zapewniona obsługę prawną nie może nie sprawdzić czy osoby dokonujące na jej rzecz rozporządzenia rzeczą są do tego uprawnione oraz czy mają w ogóle prawo do rzeczy. Takie czynności sprawdzające należy uznać za dochowanie należytej staranności przy nabywaniu mienia. Nie może ulegać wątpliwości, że „przekazanie komisyjne nieodpłatne na własność Fabryki (...) SA torów, rozjazdów i urządzeń torowych” było działaniem nieformalnym, które można porównać z nieformalną – bez aktu notarialnego – sprzedażą nieruchomości. W przypadku sprzedaży nieruchomości bez zachowania aktu notarialnego – bez względu na osoby sprzedające – zawsze przyjmuje się złą wiarę posiadania. Nie ma żadnych podstaw, aby w przedmiotowej sprawie w sposób uprzywilejowany traktować wnioskodawcę. Byłoby to niezgodne
z zasadą ochrony własności.

Sąd Rejonowy nie naruszył również przepisu art. 7 kc. Przewidziane w tym przepisie domniemanie istnienia dobrej wiary jest wzruszalne. Uczestnik postępowania skutecznie obalił to domniemanie wykazując brak umocowania członków komisji
do rozporządzania mieniem, jak również brak prawa do dysponowania rzeczami stanowiącymi własność Skarbu Państwa.

Nietrafny jest również zarzut apelacji naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29.09.1990r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami
i wywłaszczeniami nieruchomości. Zgodnie z powołanym przepisem, grunty stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność gminy (…) będące w dniu 5.12.1990r. w zarządzie państwowych osób prawnych innych niż Skarb Państwa stają się z mocy prawa przedmiotem użytkowania wieczystego. Z uzasadnienia decyzji Wojewody (...) nr (...)z dnia 12.05.2009r. wynika, że nieruchomość położona w obrębie (...) na (...) w granicach działki nr (...) pozostawała w dniu 5.12.1990r. we władaniu Dyrekcji (...), bez tytułu prawnego w formie przewidzianej. Z tego też powodu potrzebne było wydanie decyzji przez Wojewodę (...) stwierdzającej nabycie przez (...) prawa użytkowania wieczystego tego gruntu i nabycie prawa własności budynków
i urządzeń znajdujących się na tym gruncie. Oznacza to, że w dniu 6.07.1994r. komisja nie mogła rozporządzać torami, rozjazdami i innymi urządzeniami infrastruktury kolejowej, bo ich właścicielem był Skarb Państwa.

Bez znaczenia w tym kontekście jest zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 34 i 35 ustawy z dnia 8.09.2000r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...). Nabycie własności przedmiotowych torów kolejowych nastąpiło bowiem z dniem 27.10.2000r., a więc w dacie późniejszej niż nieformalna próba dysponowania tym majątkiem.

Z powyższych względów na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc apelacja podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520
§ 3 kpc uznając, że interesy uczestników postępowania w sprawie o zasiedzenie są sprzeczne. O wysokości kosztów wynagrodzenia radcy prawnego orzeczono na podstawie § 10 pkt 3 w zw. z § 12 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…).

Według Sądu Okręgowego w sprawie o zasiedzenie ruchomości nie ma zastosowania § 7 pkt. 1 powołanego rozporządzenia, ponieważ dotyczy wyłącznie zasiedzenia nieruchomości.