Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 lutego 2013 roku w S.

sprawy z powództwa (...) w W.

przeciwko Gminie C.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną

od wyroku Sądu Rejonowego w Choszcznie

z dnia 3 lipca 2012 r., sygn. akt I C 83/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie II w ten sposób, że zasądza od pozwanej Gminy C. na rzecz powódki (...) w W. kwotę 16.068, 01 zł (szesnaście tysięcy sześćdziesiąt osiem złotych i jeden grosz) z odsetkami ustawowymi od dnia 20 listopada 2011 roku do dnia zapłaty i oddala powództwo w pozostałym zakresie;

b)  w punkcie IV w ten sposób, że zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2.740 zł (dwa tysiące siedemset czterdzieści złotych) tytułem kosztów procesu;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 566,40 zł (pięćset sześćdziesiąt sześć złotych i czterdzieści groszy) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 954/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 3 lipca 2012 r. Sąd Rejonowy w Choszcznie po rozpoznaniu sprawy z powództwa (...) w W. przeciwko Gminie C. o zapłatę w punkcie I umorzył postępowanie w zakresie ponad żądanie kwoty 19.181 zł 42 gr, w punkcie II zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 19.181 zł 42 gr z odsetkami ustawowymi od dnia 20 listopada 2011 r. do dnia zapłaty, w punkcie III oddalił powództwo w pozostałym zakresie, w punkcie IV zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 3.425 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a w punkcie V nakazał zwrócić od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Choszcznie na rzecz powódki kwotę 32 zł tytułem nadpłaconych kosztów sądowych.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł o następujący stan faktyczny.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Choszcznie z dnia 27 lutego 2002 r. w sprawie z powództwa (...) Oddział (...) w S. przeciwko pozwanym A. B. (1), B. B. (1), A. B. (2), A. B. (3) z udziałem Gminy C. nakazano wymienionym pozwanym, aby wraz z osobami, rzeczami prawa ich reprezentującymi opróżnili i wydali powódce lokal mieszkalny numer (...) położony w C. przy ulicy (...). Ustalono, że pozwanym przysługuje prawo do lokalu socjalnego i nakazano wstrzymać wykonanie opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez Gminę C. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Wyrok uprawomocnił się w dniu 22 marca 2002 r.

(...)w W. zwracała się do Gminy C. o dostarczenie lokalu socjalnego osobom wymienionym w wyroku Sądu Rejonowego w Choszcznie w sprawie I C 343/01. Gmina wskazywała, że nie dysponuje żadnymi wolnymi lokalami.

Powódka kierowała do Urzędu Miejskiego w C. noty obciążeniowe, wskazując należności niezapłacone przez lokatorów lokalu mieszkalnego, którego dotyczyło orzeczenie w przedmiocie uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego, za poszczególne okresy, w wymiarze miesięcznym od lutego 2008 r. do lutego 2011 r. Zaległość w opłatach za lokal mieszkalny zajmowany przez wymienione osoby wynosiła 19.181 zł 42 gr. Powódka naliczała opłaty osobom zajmującym lokal na podstawie ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP oraz na podstawie odpowiedniego rozporządzenia. Powódka prowadzi wszelkie operacje finansowe w systemie komputerowym. Lokatorzy otrzymywali informacje o wymiarze opłat za korzystanie z lokalu. Opłaty wyżej wymienione można podzielić na takie, które są ustalane w drodze decyzji dyrektora oddziału regionalnego (...) oraz opłaty pośrednie – za dostawę mediów na podstawie rachunków obciążających (...) jako właściciela lokalu zajmowanego przez osoby uprawnione do otrzymania lokalu socjalnego.

Stawki opłat niezależne od właściciela budynku (media, śmieci) zostały przez (...) poniesione. W budynku, w którym mieszkają wymienione w wyroku osoby, działa wspólnota mieszkaniowa. Wspólnota mieszkaniowa zawierała umowy z dostawcami mediów, a tym kosztem obciążała osoby zajmujące lokal, a w tym (...) jako właściciela lokalu numer (...). Żadnych opłat z tego tytułu nie dokonali lokatorzy lokalu przy ulicy (...) i dokonywał ich (...).

Powódka płaciła wymienione należności na podstawie wymiaru opłat, rachunków i not księgowych, dodatkowo były to opłaty za zimną wodę, ścieki, śmieci, światło dodatkowe. Wszystkie te opłaty zostały dokonane przez (...). Lokal przy ulicy (...)ma powierzchnię 47,5 m2. Czynsz za luty 2008 (4,50 zł za 1 m2 x 47,5 m2) wynosił 213 zł 75 gr. Opłaty pośrednie były przedstawione w rachunkach wspólnoty. Tymi kwotami (...) obciążał lokatorów (...) z założeniem, że lokal zamieszkują 3 osoby. Opłatami zależnymi od ilości osób były opłaty za wywóz śmieci. Pozostałe z nich zależą od wskazań liczników za media oraz powierzchni lokalu. Za miesiąc luty 2008 r. cena jednostkowa wynosiła za centralne ogrzewanie 2,90 zł za m2, za dostawę zimnej wody 2,08 za m2, za kanalizację 3,20 zł za m3, za wywóz śmieci 4,28 zł za jedną osobę. Od maja 2008 r. koszty te wynosiły: co 2,9 zł, wywóz śmieci 4,28 zł, zimna woda 2,08 zł, kanaliza 3,20 zł, od czerwca co 2,90 zł, śmieci 4,28 zł, zimna woda 2,08 zł, kanaliza 3,20 zł.

Od grudnia 2008 roku co 2,90 zł, śmieci 4,28 zł, woda 2,08 zł, kanaliza 3,20 zł. Od marca 2009 roku co 2,90 zł, woda 2,90 zł, kanaliza 4,04 zł, śmieci 2,28 zł.

Od kwietnia 2009 roku co 2,80 zł, śmieci 4,60 zł, woda 2,9 zł, kanaliza 4,04 zł. Od maja 2009 roku co 2,8 zł, śmieci 4,6 zł, woda 2,9 zł, kanaliza 4,04 zł. Od lipca 2009 r. co 2,8 zł, śmieci 4,6 zł, woda 2,9 zł, fundusz remontowy 1,16 zł, kanaliza 4,04 zł. Od sierpnia 2009 roku co 2,8 zł, śmieci 4,6 zł, woda 2,9 zł, fundusz remontowy 1,16 zł, kanaliza 4,04 zł.

Od listopada 2009 roku co 2,8 zł, śmieci 4,6 zł, woda 2,9 zł, fundusz remontowu 1,16 zł, kanaliza 4,04 zł. Od stycznia 2010 roku co 2,8 zł, śmieci 4,6 zł, woda 2,9 zł, kanaliza 4,04 zł, fundusz remontowy 1,32 zł. Od kwietnia 2010 roku co 3 zł, śmieci 4,6 zł, woda 2,9 zł, kanaliza 4,04 zł, fundusz remontowy. Od maja 2010 roku zmianie uległa jedynie wysokość opłat za użytkowanie lokalu. Od lipca 2010 roku co 3 zł, śmieci 4,6 zł, fundusz remontowy 0,53 zł, woda 2,9 zł, kanaliza 4,04 zł. Od stycznia do lutego 2011 r. co 3 zł, śmieci 4,6 zł, woda 3 zł, kanaliza 4,36 zł, fundusz remontowy 0,58 zł.

(...) regulowała przesyłane mu opłaty. Wszystkie należności wobec wspólnoty zostały uregulowane. Wobec nadpłat z tytułu korzystania z lokalu (...) obniżyło kwoty żądane od rodziny (...). Uwzględniało w swoich rozliczeniach również niedopłaty.

Istnieje obszerna lista żołnierzy zawodowych oczekujących na przydzielenie im lokalu mieszkalnego. Powódka wzywała rodzinę (...) do zapłaty za korzystanie z lokalu.

Powódka prowadziła przeciwko osobom zajmującym lokal A. B. (1) i B. B. (1) postępowanie egzekucyjne:

- na podstawie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 11 grudnia 2006 r. Sądu Rejonowego w Choszcznie I Nc 109/06 na kwotę 35.480 zł 40 gr, postępowanie egzekucyjne umorzono wobec bezskuteczności egzekucji,

- na podstawie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 9 października 2009 r. Sądu Rejonowego w Choszcznie I Nc 128/09 kwotę 58.131 zł 94 gr, do wyegzekwowania pozostała całość dochodzonej kwoty.

W dniu 9 maja 2011 r. złożono pozew przeciwko małżonkom (...) o zapłatę kwoty 16.803 zł 66 zł.

Obecnie na liście oczekujących na przydział lokalu socjalnego w C. znajdują się 24 rodziny. Sprawy są załatwiane według kolejności na liście. Dodatkowo jest lista 22 rodzin oczekujących na przydział lokalu po eksmisji. Nadto w hotelu przebywa 6 rodzin – pogorzelców. Gmina otrzymywała noty obciążeniowe z (...), których nie zapłaciła.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za uzasadnione prawie w całości.

Jako podstawę umorzenia postępowania w zakresie roszczenia opisanego w punkcie I wyroku Sąd I instancji wskazał art. 355 § 1 k.p.c., co było następstwem częściowego cofnięcia powództwa.

Natomiast jako podstawę prawną dochodzonego przez stronę powodową roszczenia Sąd I instancji wskazał przepis art. 417 k.c. w zw. z art. 29b ustęp 4 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, stosownie do treści którego jeżeli gmina nie wykonała wyroku sądowego w zakresie dostarczenia lokalu socjalnego osobie uprawnionej, Agencji przysługuje roszczenie o odszkodowanie od gminy na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny.

Powołując się na wskazane podstawy prawne Sąd I instancji uznał za uzasadnione roszczenie powódki tytułem odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego – za okres od miesiąca lutego 2008 r. do miesiąca lutego 2011 r., stwierdzając przy tym, że odpowiedzialność strony pozwanej wymaga spełnienia kilku przesłanek, takich jak wystąpienie szkody, bezprawne działanie lub zaniechanie jednostki samorządu terytorialnego, związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem a szkodą.

W ocenie Sądu Rejonowego strona powodowa wykazała wszystkie przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej. Bezprawność zaniechania pozwanej Gminy C. wynikała z niezapewnienia lokalu socjalnego osobie uprawnionej do jego otrzymania, wbrew prawomocnemu orzeczeniu sądu. Ponadto strona powodowa wykazała fakt poniesienia szkody oraz jej wysokość, przy czym Sąd I instancji zaznaczył, że odpowiedzialność Gminy w stosunku do odpowiedzialności osoby zajmującej lokal bez tytułu prawnego nie ma charakteru subsydiarnego. Dalej Sąd Rejonowy wskazał, że powódka jako właściciel lokalu była zobowiązana do przedstawienia dowodów na poparcie tezy, że miałaby prawną i faktyczną możliwość wynajęcia lokalu oraz należności jakie z tytułu najmu uzyskałaby. Powódka wykazała, że miała możliwość lokal wynająć, albowiem przedstawiła listę żołnierzy oczekujących na lokal, zatem z chwilą opróżnienia lokalu miała ona możliwość lokal ten wynająć innemu lokatorowi.

Zdaniem Sądu Rejonowego powódka wykazała wysokość szkody, przedstawiając dowody na sposób wyliczenia szkody, z czego wynikało, że opłaty za korzystanie z lokalu powódka nalicza stosownie do treści art. 36 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP. Powódka przedstawiła nie tylko szczegółowe zestawienie wymienionych należności z rozbiciem na kategorie (opłaty czynszowe, opłaty za media, wywóz nieczystości i fundusz remontowy), ale również wykazała fakt wyliczenia przez odpowiednie podmioty tych kwot, jak i podstawę naliczenia właśnie takich kwot. Wyliczona kwota szkody nie jest kwotą hipotetyczną, ale w zakresie czynszu stałą wartością, zmieniającą się wraz z kolejnymi decyzjami w zakresie opłat za lokal (ustalanych przez Dyrektora (...) oddziału (...)) mnożoną przez liczbę metrów, to jest powierzchni przedmiotowego lokalu. W zakresie opłat za media były to kwoty nie tylko wynikające z „liczników”, ale kwoty również poniesione przez stronę powodową. Powódka jako właściciela lokalu zajmowanego przez rodzinę (...) mogła domagać się uiszczania tych kwot, skoro jednak lokatorzy tych kwot nie uiszczali, sama strona powodowa, na podstawie przedstawionych zestawień kosztów i not dokonywała tych wpłat na rzecz wspólnoty mieszkaniowej.

W ocenie Sądu Rejonowego strona powodowa wykazała bezskuteczność egzekucji należności wobec rodziny (...), a strona pozwana nie wykazała podnoszonej okoliczności, iż w lokalu zamieszkuje mniejsza liczba osób, co było związane z ustaleniem należności za wywóz śmieci.

Odnosząc się do zarzutu przedawnienia roszczenia, Sąd Rejonowy stwierdził, że pozwana błędnie wskazuje datę wymagalności roszczenia. Brak zapłaty przez lokatorów za dany miesiąc, wskazuje, że nastąpiło opóźnienie w płatności należności z tytułu czynszu i pobocznych należności. Z każdym miesiącem strona powodowa dowiadywała się o powstałym zadłużeniu. Wiadomość o powstałej szkodzie powstaje z chwilą powzięcia wiadomości o tym, że nie jest w stanie wyegzekwować należności od lokatorów ( (...)). Dla tej świadomości znaczenie mają czynności egzekucyjne – stwierdzenie nieskuteczności egzekucji na skutek jej umorzenia. W tej dacie właściciel dowiaduje się o szkodzie i wówczas dopiero strona powodowa wystąpiła do sądu o zapłatę od Gminy C.. Z dokumentów złożonych przez stronę powodową wynika, że o szkodzie dowiedziała się w 2011 r., zatem okres przedawnienia roszczenia nie upłynął.

O odsetkach ustawowych od należności głównej Sąd rejonowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., przyjmując datę początkową naliczania odsetek od dnia następnego po dniu doręczenia stronie pozwanej odpisu nakazu zapłaty wraz z odpisem pozwu. W Pozostałym zakresie powództwo oddalono w punkcie II wyroku.

W punkcie IV wyroku Sąd orzekł w przedmiocie kosztów postępowania należnych stronie powodowej od pozwanej na podstawie art. 98 k.p.c., a w punkcie V wyroku zwrócił powódce kwotę 32 zł tytułem nadpłaconej opłaty od pozwu na podstawie art. 80 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego w Choszcznie z dnia 3 lipca 2012 r. wniosła pozwana Gmina C., zaskarżając wyrok w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi apelująca zarzuciła:

1.  mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na:

- przyjęciu, iż strona powodowa wykazała bezskuteczność egzekucji należności dochodzonej od pozwanej wobec rodziny (...), czego nie potwierdza materiał zgromadzony w sprawie,

2.  naruszenie prawa materialnego, to jest:

- art. 29b ust. 4 ustawy o Zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poprzez jego naruszenie, albowiem do zapłaty za czynsz i opłaty dodatkowe zobowiązane są osoby zajmujące lokal, a nie pozwana, na którą ustawodawca nakłada obowiązek zapłaty odszkodowania bez określenia, iż ma ono odpowiadać wysokości czynszu i opłat za używanie lokalu,

- art. 417 § 1 k.c. poprzez jego zastosowanie, podczas gdy w przedmiotowej sprawie brak jest podstaw do przyjęcia wystąpienia normalnego związku przyczynowego między biernym zachowaniem pozwanej Gminy w postaci niezapewnienia eksmitowanej osobie lokalu socjalnego, a poniesioną przez powódkę szkodą,

- art. 442 ¹ k.c. poprzez jego nieuwzględnienie, podczas gdy część dochodzonych kwot uległa już przedawnieniu.

W powołaniu powyższych zarzutów pozwana wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, ewentualne o

2.  uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Choszcznie.

W uzasadnieniu apelacji pozwana podniosła, że Sąd Rejonowy błędnie ustalił stan faktyczny w przedmiotowej sprawie poprzez uznanie, że powódka udowodniła bezskuteczność egzekucji wobec rodziny (...), co stoi w sprzeczności z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Wyrok Sądu Rejonowego w Choszcznie z dnia 27 lutego 2002 r. nakazujący opróżnienie lokalu dotyczył A., B., A. i A. B. (3). W związku z tym dochodzone przez powódkę roszczenie o zapłatę należności na podstawie nakazu zapłaty z dnia 11 grudnia 2006 r. (sygn. akt I Nc 109/06) winno być kierowane również przeciwko synom i B. B. (1), a nie tylko przeciwko A. B. (1). Bowiem zgodnie przepisami wszystkie osoby pełnoletnie ponoszą solidarną odpowiedzialność za uiszczanie opłat. Tym samym powódka być może sama pozbawiła się możliwości skutecznego dochodzenia swoich roszczeń. Podobna sytuacja ma miejsce przy prowadzeniu egzekucji na podstawie nakazu zapłaty z dnia 9 października 2009 r. (sygn. akt I Nc 128/09). W/w nakaz zapłaty skierowany jest przeciwko A. i B. B. (1), podczas gdy dochodzona kwota obejmuje okres, w którym zamieszkiwali w przedmiotowym lokalu synowie wraz z rodzicami. Zdaniem strony pozwanej Sąd dopuścił się naruszenia treści przepisu art. 29b ust. 4 ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP, albowiem przepis ten nie wskazuje w jakiej wysokości winno być odszkodowanie. Obciążenie pozwanej kosztami czynszu i opłat za użytkowanie lokalu w sytuacji, gdy mamy do czynienia z odpowiedzialnością in solidum, lokatorów i gminy, jawi się jako możliwość uzyskania nienależnych kwot. Szkoda w wysokości braku zapłaty czynszu lub odszkodowania jest ryzykiem gospodarczym jaki ponosi każdy podmiot wynajmujący lokale. W ocenie pozwanej brak podstaw ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu niedostarczenia lokali socjalnych w oparciu o wysokość zadłużenia osób użytkujących lokale, gdyż taka sytuacja powoduje uzyskanie przez wierzyciela nadzwyczajnych korzyści. Wysokość odszkodowania na poziomie czynszu dotyczy lokatora, a nie pozwanej Gminy.

Ponadto strona pozwana podniosła, że brak jest po jej stronie podstawy do domagania się odszkodowania w oparciu o art. 417 k.c., albowiem brak jest związku przyczynowego pomiędzy działaniem bądź zaniechaniem pozwanej a szkodą. Pozwana nie zgodziła się również z argumentacją Sądu Rejonowego w zakresie nieuwzględnienia zarzutu przedawnienia. Powołując się na to, ze pozew został złożony w dniu 22 sierpnia 2011 r., to powódka mogłaby się domagać zapłaty kwot od sierpnia 2009 r.

W odpowiedzi na apelację powódka (...) w W. wniosła o oddalenie apelacji i o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu odpowiedzi na apelację powódka przedstawiła stanowisko tożsame z argumentacją Sądu I instancji, sprowadzające się potwierdzenia prawidłowości rozważań Sądu Rejonowego. Ponadto strona powodowa przytoczyła orzeczenia Sądu Najwyższego na poparcie swojego stanowiska.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej Gminy C. okazała się częściowo uzasadniona, co doprowadziło w konsekwencji do zmiany zaskarżonego wyroku.

Sąd Okręgowy po dokonaniu kontroli instancyjnej zaskarżonego orzeczenia stwierdza, że Sąd I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny niniejszej sprawy. Wobec prawidłowości ustaleń faktycznych Sądu I instancji Sąd Okręgowy przyjmuje do dalszych rozważań ustalenia Sądu Rejonowego, nie widząc potrzeby ich powtarzania.

Nieuzasadniony okazał się zarzut błędu Sądu I instancji w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, a polegający na przyjęciu, że strona powodowa wykazała bezskuteczność egzekucji należności dochodzonej od pozwanej wobec rodziny (...). Odnośnie tego zarzutu apelacyjnego stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy przy czynieniu ustaleń faktycznych w tym zakresie nie przekroczył treści art. 233 § 1 k.p.c., prawidłowo ocenił moc dowodową i wiarygodność dokumentów przedłożonych przez stronę powodową. Z ustaleń faktycznych Sądu I instancji (vide strona 6 uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego) wynika, że Sąd ustalił, iż przeciwko A. B. (1) zapadł nakaz zapłaty z dnia 11 grudnia 2006 r. (sygn. akt I Nc 109/06), przeciwko A. B. (1) i B. B. (1) z dnia 9 października 2009 r. (sygn. akt I Nc 128/09), w stosunku do pierwszego nakazu zapłaty postępowanie egzekucyjne zostało umorzone, w stosunku do drugiego nakazu zapłaty do wyegzekwowania pozostała cała należność zasądzona nakazem zapłaty, co znajduje potwierdzenie w dokumentach przedłożonych przez powódkę (vide karta (...)). Zatem brak jest podstaw do uznania, że Sąd Rejonowy w tym zakresie poczynił dowolne ustalenia faktyczne, nie znajdujące oparcia w dowodach przedstawionych przez powódkę. Z uzasadnienia tegoż zarzutu apelacyjnego w treści uzasadnienia apelacji wynika, że pozwana upatruje nieprawidłowości rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego w tym, że powódka nie skierowała roszczenia o zapłatę, którego dotyczyło niniejsze postępowanie, przeciwko wszystkim osobom zamieszkującym lokal mieszkalny, w stosunku do których zapadł uprzednio wyrok w przedmiocie nakazania opróżnienia i wydania lokalu mieszkalnego, czym miała pozbawić się możliwości skutecznego dochodzenia roszczenia. Zarzut ten jest o tyle chybiony, że w ogóle nie miał on znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Odpowiedzialność gminy – tutaj pozwanej Gminy C. – za szkodę wynikłą z zajmowania lokalu bez tytułu prawnego przez osobę uprawnioną z mocy wyroku do lokalu socjalnego (tutaj rodziny (...)) na podstawie art. 29b ust. 4 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w związku z art. 417 k.c. oraz tej osoby (tutaj rodzinę (...)) jest odpowiedzialnością in solidum (por. uchwała SN z dnia 7 grudnia 2007 r., III CZP 121/07). Istotą odpowiedzialności in solidum (tzw. solidarności przypadkowej, pozornej, nieprawidłowej, niezupełnej) jest to, że dłużnicy z różnych tytułów prawnych zobowiązani są spełnić na rzecz tego samego wierzyciela identyczne świadczenie z tym skutkiem, że spełnienie go przez jednego z dłużników zwalnia pozostałych. W niniejszej sprawie odpowiedzialność pozwanej wynika z niedostarczenia lokalu socjalnego osobom, w stosunku do których zapadł wyrok eksmisyjny z orzeczeniem uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego, a ewentualna odpowiedzialność tych osób zajmujących nadal lokal za to samo świadczenie wynika z bezumownego zajmowania lokalu wskazanego w treści wyroku eksmisyjnego. Brak jest jakiejkolwiek podstawy prawnej, aby w tym przypadku wymagać od strony powodowej, aby wykazała dla skuteczności dochodzenia swojego roszczenia, że uprzednio prowadziła egzekucję tych należności od osób zajmujących lokal i egzekucja ta okazała się bezskuteczna. Odpowiedzialność pozwanej Gminy C. nie aktualizuje się dopiero w przypadku wykazania bezskuteczności egzekucji należności w stosunku do osób zajmujących lokal mieszkalny, albowiem nie jest to odpowiedzialność subsydiarna, pomocnicza (vide wyrok SN z dnia 19 czerwca 2008 r., V CSK 31/08). W tym stanie rzeczy zarzut pozwanej jakoby bezskuteczność egzekucji w stosunku do osób zajmujących lokal mieszkalny miała warunkować możliwość dochodzenia przez stronę powodową odszkodowania na podstawie art. 29b ust. 4 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w związku z art. 417 k.c. jest całkowicie chybiony. Co najwyżej, gdyby pozwana wykazała za pośrednictwem stosownych środków dowodowych (art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.), że należność dochodzona pozwem (związana z należnościami wynikającymi z zajmowania lokalu przez osoby, których dotyczył wyrok eksmisyjny) została w jakiejkolwiek części zaspokojona przez osoby zajmujące lokal, to prowadziłoby to w okolicznościach niniejszej sprawy do oddalenia powództwa, skoro mamy do czynienia z odpowiedzialnością in solidum pozwanej i tych osób. Jednakże taki dowód przez pozwaną nie został zaoferowany.

Bezzasadny okazał się również zarzut naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego, to jest art. 29b ust. 4 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, a polegający na tym, że do zapłaty za czynsz i opłaty dodatkowe zobowiązane są osoby zajmujące lokal, a nie pozwana, na którą ustawodawca nakłada obowiązek zapłaty odszkodowania bez określenia, iż ma ono odpowiadać wysokości czynszu i opłat za używanie lokalu. Na wstępie zaznaczyć należy, że roszczenie objęte pozwem nie dotyczyło czynszu, a szkody powódki, na którą składały się należności z tytułu bezumownego zajmowania lokalu przez osoby, w stosunku do których orzeczono eksmisję.

Zgodnie z art. 29b ust. 4 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej jeżeli gmina nie wykonała wyroku sądowego w zakresie dostarczenia lokalu socjalnego osobie uprawnionej, Agencji przysługuje roszczenie o odszkodowanie od gminy na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny. Ustawodawca w tym przypadku kreując odpowiedzialność odszkodowawczą gminy za niedostarczenie lokalu socjalnego odwołał się do ogólnej konstrukcji odpowiedzialności odszkodowawczej jednostek samorządu terytorialnego za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej – vide art. 417 k.c. Szkoda w takim wypadku może obejmować stosownie do treści art. 361 § 2 k.c. straty i utracone korzyści. W zależności od okoliczności danego przypadku poszkodowany może wywodzić, że niedostarczenie lokalu socjalnego wbrew orzeczeniu sądu, spowodowało w jego majątku starty lub brak możliwości uzyskania pewnych korzyści.

Strona powodowa w niniejszym postępowaniu, mając na względzie treść roszczenia zgłoszonego w postępowaniu przed Sądem I instancji, dochodziła odszkodowania sprowadzającego się do poniesionej straty w postaci braku zapłaty należności przez osoby zajmujące lokal w postaci opłat za używanie zajmowanego lokalu za okres od lutego 2008 r. do lutego 2011 r., przy czym strata została wyliczona stosownie do treści art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, a obejmowała należność stałą oraz opłaty pośrednie w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Za taką postać szkody na podstawie art. 417 k.c. gmina ponosi odpowiedzialność, jeżeli jest ona następstwem niedostarczenia lokalu socjalnego (vide wyrok SN z dnia 13 stycznia 2010 r., II CSK 323/09). Zarzut więc pozwanej, że ustawodawca nie określił, że gmina ponosi odpowiedzialność za opłaty związane z zajmowaniem lokalu przez osoby, w stosunku do których orzeczono o prawie do lokalu socjalnego, a które to osoby nadal zajmują lokal, w stosunku do którego zapadło orzeczenie jego opróżnienia i wydania, jest nieuzasadniony. Brak ścisłego określenia co składa się na szkodę w tym wypadku jest uzasadnione ogólną formułą roszczenia odszkodowawczego z art. 417 k.c. w zw. z art. 361 k.c.

Brak podstaw również do podzielenia zarzutów pozwanej, aby powódka w następstwie uwzględnienia powództwa w okolicznościach niniejszej sprawy (odnośnie należności w postaci opłat obciążających osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego) mogła uzyskać nienależne kwoty. Jak wskazano wyżej, odpowiedzialność pozwanej Gminy C. jest odpowiedzialnością in solidum z odpowiedzialnością osób zajmujących lokal za należności w postaci opłat za używanie lokalu (w stosunku do gminy jest to szkoda powódki, a w stosunku do osób zajmujących lokal należność z tytułu bezumownego korzystania z lokalu), a ponadto odpowiedzialność jednostki samorządu terytorialnego nie jest w tym wypadku odpowiedzialnością subsydiarną.

Również nieuzasadniony okazał się zarzut naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego w postaci art. 417 k.c. poprzez jego zastosowanie w sytuacji, gdy w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do przyjęcia, że wystąpił normalny związek przyczynowy między biernym zachowaniem pozwanej Gminy w postaci niezapewnienia eksmitowanym osobom lokalu socjalnego, a poniesioną przez powódkę szkodą. Z okoliczności niniejszej sprawy ustalonych przez Sąd I instancji wprost wynika adekwatny związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. pomiędzy biernym zachowaniem pozwanej w postaci niedostarczenia lokalu socjalnego wbrew obowiązkowi wynikającemu z prawomocnego orzeczenia sądowego a szkodą powódki sprowadzającą się do straty w postaci nieuzyskania należności z tytułu opłat za używanie lokalu (art. 417 k.c. w zw. z art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej). Jak wynika z ugruntowanego orzecznictwa, nie budzi wątpliwości przekonanie, iż pozostaje w normalnym związku przyczynowym z zaniechaniem przez gminę wypełnienia obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego osobie do tego uprawnionej, strata właściciela lokalu mieszkalnego spowodowana nieuiszczeniem przez byłego lokatora opłat za używanie zajmowanego lokalu i że za i tę postać szkody gmina ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 417 § 1 k.c. (vide wyrok SN z dnia 13 stycznia 2010 r., II CSK 323/09). Wskazać należy ponadto, że związek przyczynowy pomiędzy biernym zachowaniem pozwanej a szkodą powódki świadczy stan faktyczny niniejszej sprawy, z którego wynika, że istnieje długa lista oczekujących żołnierzy u powódki na przydział lokalu, zatem gdyby pozwana dostarczyła lokal socjalny, lokal, który zajmuje rodzina (...) zostałby zwolniony, a powódka mogłaby przydzielić go oczekującemu żołnierzowi zawodowemu, który uiszczałby opłaty związane z zajmowaniem lokalu, a powódka nie musiałaby ich ponosić jak obecnie w zastępstwie rodziny (...).

Uzasadnionym, ale tylko częściowo, okazał się podniesiony przez stronę pozwaną w apelacji zarzut naruszenia prawa materialnego, to jest art. 442 ¹ k.c., a sprowadzający się do nieuwzględnienia przez Sąd I instancji zarzutu przedawnienia roszczenia.

Błędnym było przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że w niniejszym postępowaniu termin przedawnienia należności dochodzonej pozwem należy liczyć od daty powzięcia przez stronę powodową wiedzy o nieskuteczności egzekucji należności przeciwko osobom zajmującym lokal bez tytułu prawnego. Brak jest podstaw do przyjęcia poglądu Sądu I instancji, że dopiero powzięcie wiadomości o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w stosunku do osób zajmujących lokal wyznacza datę początkową, od której należy liczyć termin przedawnienia roszczenia powódki względem pozwanej na podstawie art. 417 k.c. w zw. z art. 442 ¹ k.c., albowiem dopiero w tej dacie powódka dowiedziała się o szkodzie.

Jak wskazano wyżej, zgodnie z art. 29b ust. 4 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej jeżeli gmina nie wykonała wyroku sądowego w zakresie dostarczenia lokalu socjalnego osobie uprawnionej, Agencji przysługuje roszczenie o odszkodowanie od gminy na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny. Odpowiedzialność z art. 417 k.c. to odpowiedzialność deliktowa, a zgodnie z art. 442 ¹ § 1 k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Łączenie daty wymagalności roszczenia o naprawienie szkody w kontekście jego przedawnienia z datą kiedy powódka dowiedziała się o bezskuteczności egzekucji w stosunku do osób zajmujących lokal jest sprzeczne ze wskazaną powyżej zasadą, że odpowiedzialność Gminy za niedostarczenie lokalu socjalnego w takim przypadku nie jest odpowiedzialnością subsydiarną w stosunku do odpowiedzialności osób zajmujących lokal. Powódka może domagać się zapłaty odszkodowania od Gminy i nie musi wykazywać uprzedniej, bezskutecznej egzekucji w stosunku do byłych lokatorów.

W niniejszej sprawie powódka dochodziła odszkodowania na podstawie art. 417 k.c. w postaci straty (art. 361 § 2 k.c.) wyrażającej się w braku uzyskania od osób zajmujących lokal opłat w postaci należności za zajmowanie lokalu, a wynikających z treści art. 36 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie obowiązkiem uiszczania opłat obciążono „osobę, która zajmuje lokal mieszkalny” (bez rozróżnienia czy następuje to na podstawie tytułu prawnego, czy też nie) i wyznaczono termin płatności do piętnastego dnia każdego miesiąca. Powódka dochodziła odszkodowania, na które złożyły się należności w powyższy sposób wyliczone za okres od lutego 2008 r. do lutego 2011 r. Skoro osoby zajmujące lokal, w stosunku do których orzeczono eksmisję i jednocześnie prawo do lokalu socjalnego, były zobowiązane uiszczać opłaty za zajmowanie lokalu mieszkalnego do piętnastego dnia każdego miesiąca, to z dniem szesnastego dnia danego miesiąca, w przypadku, gdy stosowana opłata nie wpłynęła na rzecz powódki, powódka uzyskiwała możliwość dochodzenia tych opłat na drodze sądowej od tych osób, a ponadto od pozwanej jako odszkodowanie na podstawie art. 417 k.c. (odpowiedzialność in solidum w tym przypadku). Szesnastego dnia każdego miesiąca powódka wobec braku płatności przez rodzinę (...) za dany miesiąc, dowiadywała się o swojej szkodzie w stosunku do pozwanej Gminy C. i od tej daty, szesnastego dnia każdego miesiąca odnośnie należności za dany miesiąc, należy liczyć termin przedawnienia na podstawie art. 442 ¹ § 1 k.c., albowiem tego dnia powódka dowiadywała się o szkodzie (brak opłaty za dany miesiąc) i osobie obowiązanej do naprawienia szkody (tu pozwanej, bo nie dostarczyła lokalu socjalnego).

Pozew w niniejszej sprawie dotyczył należności składających się na szkodę powódki za okres od lutego 2008 r. do lutego 2011 r. Został on skutecznie wniesiony do Sądu w dniu 19 sierpnia 2011 r. (stempel na kopercie). Uwzględniając trzyletni termin przedawnienia z art. 442 ¹ § 1 k.c. i sposób jego liczenia wskazany wyżej, stwierdzić należy, że przedawnieniu uległy należności składające się na szkodę za okres od lutego 2008 r. do sierpnia 2008 r. Uwzględniając wymiar tych należności za wskazany okres w stosunku miesięcznym, przy uwzględnieniu niedopłaty z tytułu wywozu śmieci, odprowadzenia ścieków, rozliczenia dostawy wody w miesiącu marcu 2008 r. i nadpłaty co rozliczonej w miesiącu lipcu 2008 r. (vide zestawienie jak na karcie 258), przedawnieniu uległo roszczenie w kwocie 3.113 zł 41 gr.

Uwzględniając częściowo zarzut przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 417 k.c. w zw. z art. 442 ¹ § 1 k.c. dokonano zmiany zaskarżonego wyroku w punkcie II. Na skutek uwzględnienia, iż roszczenie o zapłatę kwoty 3.113 zł 41 gr uległo przedawnieniu (wraz z należnościami ubocznymi w postaci odsetek ustawowych od tej kwoty należności głównej), zasądzono na rzecz powódki od pozwanej kwotę 16.068 zł 01 gr (19.181 zł 42 gr – 3.113 zł 41 gr) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 listopada 2011 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie. Roszczenie w przedmiocie odsetek ustawowych od kwoty należności głównej miało swoją podstawę w treści art. 481 § 1 i 2 k.c., co prawidłowo wskazał Sąd I instancji.

Na skutek częściowej zmiany wyroku Sądu I instancji w zakresie zasądzenia należności głównej na rzecz powódki zmianie uległa proporcja w jakiej powódka wygrała proces, co miało wpływ na prawidłowość rozliczenia kosztów postępowania przed Sądem I instancji na podstawie art. 100 k.p.c. Powódka wygrała proces przed Sądem Rejonowym w 80 %, zatem należał się jej zwrot 80% poniesionych kosztów procesu przed Sądem I instancji, to jest kwota 2.740 zł (80% z 3.425 zł – kwota 955 zł tytułem opłaty od pozwu, kwota 85 zł tytułem uzupełniającej opłaty od pozwu, kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa i kwota 2.400 zł tytułem wynagrodzenia radcy prawnego). Wobec powyższego na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. zmieniono punkt IV wyroku Sądu Rejonowego i zasądzono od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2740 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wskazać również należy, że orzeczenie z punktu I wyroku Sądu Rejonowego odpowiada prawu i treści art. 203 k.p.c. w zw. z art. 355 § 1 k.p.c., a z punktu V wyroku treści przepisu art. 80 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Formalnie pozwana zaskarżyła cały wyrok Sądu Rejonowego, jednakże odnośnie punktów I i V wyroku nie przedstawiła zarzutów.

W pozostałej części apelacja jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 385 k.p.c.

W punkcie 3 wyroku orzeczono w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego przed Sądem II instancji na podstawie art. 100 k.p.c. Strona pozwana wygrała sprawę w postępowaniu apelacyjnym w 16 % (3.113 zł 41 gr/19.182 zł x 100 %), a strona powodowa w 84 %. Koszty powódki w postępowaniu apelacyjnym to kwota 1200 zł jako wynagrodzenie radcy prawnego, a koszty pozwanej to kwota 2760 zł (960 zł opłata od apelacji i kwota 1.800 zł jako wynagrodzenie adwokata, który nie reprezentował strony przed Sądem I instancji). Powódce należy się zwrot 84% poniesionych przez nią kosztów procesu przed Sądem II instancji, a więc kwota 1008 zł, a pozwanej 16% poniesionych przez nią kosztów procesu, a więc kwota 441 zł 60 gr. Po skompensowaniu tych kwot powódce należał się zwrot kwoty 566 zł 40 gr tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, o czym orzeczono w punkcie 3 wyroku na podstawie art. 100 k.p.c.

W powołaniu powyższej argumentacji orzeczono jak w sentencji wyroku.