Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2014r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Jarosław Jaroń

Sędzia SO Monika Kuźniar

Sędzia SO Dorota Stawicka-Moryc (spr.)

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2014r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. C. i R. C.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W.

o ustalenie

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu

z dnia 21 listopada 2013r.

sygn. akt VI C 965/13

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów 300 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 21 listopada 2013r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków VI Wydział Cywilny ( sygn. akt VI C 965/13 ) ustalił, że powodowie M. C., R. C. solidarnie nie mają obowiązku zapłaty na rzecz strony pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. kwoty 2 352,49 zł (dwa tysiące trzysta pięćdziesiąt dwa złote czterdzieści dziewięć groszy) z tytułu opłat na fundusz remontowy ( pkt I ), oraz zasadził od strony pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W. na rzecz powodów kwotę 752,00 zł. tytułem zwrotu kosztów postępowania ( pkt II ).

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następującym stanie faktycznym.

Powodowie są właścicielami spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu położonego we W. przy ul. (...) pozostającego w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) we W.. Powodowie nie są członkami ww. spółdzielni.

Powodowie w dniu 27.05.2006r. złożyli do strony pozwanej wniosek o przekształcenie przysługującego im spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w odrębną własność.

Pismem z dnia 11.12.2006r. powodowie wyrazili gotowość do zawarcia aktu notarialnego przenoszącego własność lokalu mieszkalnego.

W piśmie z dnia 08.02.3007r. strona pozwana poinformowała, że w związku z wynikłą różnicą metrażową w lokalu nr (...), uwłaszczenie nastąpi po rozwiązaniu problemu z ww. lokalem. W piśmie z 21.06.2012r. pozwana spółdzielnia poinformowała powodów, że warunkiem dokonania przekształcenia lokalu jest niezaleganie z opłatami wobec spółdzielni.

Wobec powyższego, powodowie zwracali się do strony pozwanej o wydanie im zaświadczenia o uregulowaniu opłat obowiązkowych wobec spółdzielni. Strona pozwana odmówiła wydania ww. zaświadczenia wskazując, że oczekuje dokonania przez powodów wpłaty tytułem funduszu remontowego zgodnie z wezwaniem z dnia 09.11.2012r. Powodowie, nie zgadzając się ze stanowiskiem strony pozwanej, w piśmie z dnia 25.02.2013r. ponownie zwrócili się o wydanie ww. zaświadczenia.

Uchwałą nr(...) Rada Nadzorcza pozwanej spółdzielni, utworzyła fundusz celowy w celu pokrycia zobowiązania pieniężnego spółdzielni wynikającego z wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków Wydział I Cywilny z dnia 09.03.2010r. sygn. akt I C 694/07; w przedmiotowej uchwale od 01.05.2011r. zmieniono stawkę czynszu remontowego z 2,00 zł/m ^{( 2)} na 0,10 zł/m ^{( 2)} (zmiana ta obowiązywała do 31.03.2012r.) i jednocześnie utworzono fundusz celowy ze stawką 1,90 zł/m ^{( 2)}. Do dnia 30.04.2011r. w pozwanej spółdzielni fundusz remontowy wynosił 2,00 zł/m ^{( 2)}.

Pozwani o treści ww. uchwały zostali poinformowani pismem z dnia 20.04.2011r.

Powodowie regularnie od dnia 01.05.2011r. do dnia 31.03.2012r. opłacali należności z tytułu funduszu remontowego w wysokości 0,10 zł/m ².

W dniu 30.08.2012r. strony zawarły przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków VI Wydział Cywilny sygn. akt VI C 245/12 ugodę, w której pozwana spółdzielnia zrzekła się na rzecz powodów roszczeń związanych z niezapłaconymi należnościami wynikającymi z funduszu celowego utworzonego celem spłaty zobowiązań Spółdzielni wynikających z wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków Wydział I Cywilny z dnia 09.03.2010r. sygn. akt I C 694/07.

Pismem z dnia 09.11.2012r. strona pozwana poinformowała powodów, że zawartą ugodę należy interpretować jako zrzeczenie się roszczeń spółdzielni w związku z niezapłaconymi należnościami wynikającymi z funduszu celowego, ugoda nie zawiera natomiast żadnych uregulowań odnośnie funduszu remontowego, wobec czego powodowie winni uregulować swoje należności względem spółdzielni według pierwotnej stawki 2,00 zł/m ².

W odpowiedzi na ww. pismo, pełnomocnik powodów wskazał, że zrzeczenie się przez spółdzielnię żądania zapłaty funduszu celowego nie oznacza, że powodowie zobowiązali się do zapłaty na rzecz spółdzielni funduszu remontowego w wysokości 2,00 zł/m ², ponieważ gdyby powodowie wyrazili zgodę na zapłatę funduszu remontowego w wysokości 2,00 zł/m ², to w ugodzie znalazłby się zapis tej treści, zwłaszcza, że w okresie od 01.05.2011r. do dnia 31.03.2012r. w spółdzielni obowiązywała stawka za fundusz remontowy w wysokości 0,10 zł/m ².

Pismem z dnia 09.11.2012r. strona pozwana wezwała powodów do zapłaty kwoty 2.860,68 zł, w tym, z tytułu czynszu - 738,47 zł i funduszu remontowego - 2.122,21 zł. W piśmie z dnia 14.11.2012r. powodowie zostali wezwani do zapłaty kwoty 2.357,65 zł, w tym: z tytułu czynszu - 102,60 zł, funduszu remontowego – 2.122,21 zł i wodomierza – 132,84 zł.

Pismami z dnia 07.03.2013r. strona pozwana ponownie wezwała powodów do zapłaty zaległości w kwocie 2.860,60 zł ponownie wskazując, że należności dotyczące funduszu remontowego są wymagane od powodów w pierwotnej wysokości tj. w stawce sprzed wprowadzenia uchwały Rady Nadzorczej z dnia 08.04.2011r.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Jako podstawę prawną wytoczonego powództwa wskazał art. 189 k.p.c. zgodnie z którym, powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Powodowie uzasadniając istnienie interesu prawnego, wskazali, że przysługuje im prawo do domagania się od pozwanej przekształcenia przysługującego im spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w odrębną własność. Warunkiem zaś ww. przekształcenia jest nieposiadanie wobec spółdzielni zadłużenia. Powodowie wzywali stronę pozwaną do wydania zaświadczenia o niezaleganiu z opłatami, strona pozwana jednak zaświadczenia nie wydała uznając, że powodowie zalegają z opłatami z tytułu funduszu remontowego i wezwała ich do zapłaty kwoty 2.352,49 zł.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy, Sąd ustalił, że po stronie powodów istnieje interes prawny w żądaniu ustalenia, iż nie mają oni obowiązku zapłaty na rzecz strony pozwanej kwoty 2.352,49 zł tytułem opłat na fundusz remontowy. W ocenie Sądu bowiem, od powyższego ustalenia jest uzależnione usunięcie niepewności sytuacji prawnej powodów, a nie jest po ich stronie możliwe wytoczenie powództwa o świadczenie, nie są oni także stroną postępowania o zapłatę ww. kwoty. Nie toczy się zatem żadne inne postępowanie, w którym powodowie mogliby dochodzić swoich praw. Tylko natomiast ustalenie, że powodowie nie mają obowiązku zapłaty ww. kwoty pozwoli powodom na uzyskanie zaświadczenia o niezaleganiu z opłatami wobec pozwanej spółdzielni, co jest niezbędne do przekształcenia przysługującego im spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w odrębną własność.

Oceniając już natomiast samo żądanie pozwu, na podstawie zgromadzonych dokumentów oraz przesłuchania stron, Sąd doszedł do przekonania, że powodowie nie mają oni obowiązku zapłaty na rzecz strony pozwanej kwoty 2.352,49 zł tytułem opłat na fundusz remontowy. Jak wynika z treści ugody zawartej przez strony w dniu 30.08.2012r., pozwana spółdzielnia zrzekła się wobec powodów roszczeń związanych z niezapłaconymi należnościami wynikającymi z funduszu celowego utworzonego celem spłaty zobowiązań spółdzielni wynikających z wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków z dnia 09.09.2010r. sygn. akt I C 694/07. Sąd nie miał zatem wątpliwości, że strona pozwana zrezygnowała wobec powodów tylko i wyłącznie z opłat celowych, a ugoda nie dotyczyła w ogóle opłat na fundusz remontowy. Nieuprawnione jest zatem twierdzenie strony pozwanej, że wobec zrzeczenia się strony pozwanej poboru opłat na fundusz celowy, przywróceniu podlega obowiązek powodów uiszczania kwoty 2,00 zł/m ² z tytułu funduszu remontowego. Ugoda nie zawiera żadnych ustaleń w zakresie funduszu remontowego, a ponieważ, jak ustalono na podstawie treści uchwały Rady Nadzorczej pozwanej spółdzielni nr (...) z dnia 08.04.2011r., w spornym okresie, tj. od 01.05.2011r. do 31.03.2012r. opłata na fundusz remontowy wynosiła 0,10 zł/m ² i była przez powodów regularnie opłacana, co potwierdził także słuchany za stronę pozwaną Prezes Spółdzielni. Nie ma zatem, zdaniem Sądu, podstaw do obciążania powodów opłatą stanowiącą różnicę pomiędzy stawką na fundusz remontowy 2,00 zł/m ², a opłacaną przez powodów stawką 0,10 zł/m ², w sytuacji, kiedy kwestia ta nie była przedmiotem żadnego porozumienia stron (w tym ugody z dnia 30.08.2012r.) a jedyną obowiązującą stawką w tym okresie była stawka 0,10 zł/m ². Sąd uznał także, że gdyby intencją stron było uregulowanie ugodą z dnia 30.08.2012r. kwestii dotyczących opłat na fundusz remontowy ponad kwotę wynikającą z treści uchwały nr (...) z dnia 08.04.2011r., to ustalenia takie winny znaleźć się w treści ugody, a skoro ugoda nie zawiera żadnych regulacji z zakresu funduszu remontowego, to powodowie obowiązani są do uiszczania opłat z tytułu funduszu remontowego tylko w wysokości obowiązującej ówcześnie w pozwanej spółdzielni tj. w stawce 0,10 zł/m ², a z której zapłaty już się wywiązali.

Apelację od wyroku złożyła strona pozwana zaskarżając wyrok w całości. Skarżący zarzucił :

1.  naruszenie przepisu postępowania tj. art. 189 kpc poprzez jego błędną interpretację i uznanie, że powodowie mieli interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie nieistnienia obowiązku zapłaty świadczenia pieniężnego na rzecz strony pozwanej, podczas gdy strona powodowa powinna była dochodzić swych roszczeń w powództwie o przekształcenie własnościowego prawa w odrębną własność lokalu,

2.  naruszenie przepisu prawa materialnego tj. art. 65 kc poprzez błędne jego zastosowanie przy wykładni ugody zawartej w postępowaniu Sądu Rejonowego w sprawie VI C 245/12 i uznaniu, że powodowie nie są zobowiązani do zapłaty na rzecz pozwanej z tytułu funduszu remontowego.

Pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów postępowania za obie instancje.

Powodowie w odpowiedzi na apelację wnieśli o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego w wysokości 300 zł.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja strony pozwanej jest niezasadna.

Na wstępie wskazać należy, że Sąd Odwoławczy w całości podzielił ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy, czyniąc je jednocześnie podstawą swego rozstrzygnięcia. Sąd ten, w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego, ustalił istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, które znajdowały odzwierciedlenie w całokształcie zaoferowanego przez strony materiału dowodowego.

Podstawę prawną niniejszego żądania, jak już wyżej wspomniano, stanowi art. 189 k.p.c. Interes prawny, stanowiący przesłankę merytoryczną powództwa opartego o 189 k.p.c., rozumiany jest jako potrzeba ochrony sfery prawnej powoda, którą może uzyskać przez samo ustalenie stosunku prawnego lub prawa. Powództwo o ustalenie ma charakter celowy, stąd interes prawny powinien być rozumiany elastycznie, z uwzględnieniem szeroko pojętego dostępu do sądu w celu zapewnienia należytej ochrony prawnej (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1997 r., II CKU 7/97, niepubl., z dnia 4 lutego 1999 r., II CKN 804/98, OSNC 1999, Nr 10, poz. 171, z dnia 27 stycznia 2004 r., II CK 387/02, niepubl., z dnia 30 października 2008 r., II CSK 233/08, niepubl., z dnia 18 czerwca 2009 r., II CSK 33/09, niepubl., z dnia 18 marca 2011 r., III CSK127/10, niepubl.). Prowadzi to do wniosku, że zarzut wyłączenia interesu prawnego w dochodzeniu ustalenia z uwagi na konkurencyjny środek ochrony prawnej w postaci powództwa o zasądzenie należy oceniać ostrożnie z odniesieniem do okoliczności indywidualnej sprawy.

Powszechnie przyjmuje się, że interes prawny oznacza potrzebę prawną, wynikającą z sytuacji prawnej, w jakiej powód się znajduje, w szczególności występuje, gdy istnieje niepewność stosunku prawnego lub prawa, wynikającą z obecnego lub przewidywanego ich kwestionowania, zatem wówczas, gdy zachodzi swoista potrzeba ich potwierdzenia. Powództwo o ustalenie prawa lub stosunku prawnego jest elementem systemu ochrony prawnej i mają do niego zastosowanie zasady ogólne. Oznacza to, że zgodnie z zasadą aktualności (art. 316 § 1 k.p.c.), interes prawny powoda musi istnieć w chwili rozstrzygnięcia.

Przypomnieć w tej mierze należy po pierwsze, że przedmiotem niniejszego powództwa o ustalenie nie jest roszczenie. Różnica między powództwem o zasądzenie a powództwem o ustalenie wyraża się m.in. w tym, że legitymacja stron procesu opartego na art. 189 k.p.c. nie musi wynikać z istniejącego między nimi stosunku prawnego lub prawa, mającego być przedmiotem ustalenia. Przepis powyższy nie tylko nie wprowadza wymogu, aby stosunek prawny lub prawo, którego proces dotyczy, istniał między powodem a pozwanym, ale także, aby jeden z nich w ogóle był stroną danego stosunku prawnego. Wystarczający jest stosunek oparty na interesie prawnym powoda w uzyskaniu wyroku ustalającego skutecznego względem pozwanego. Innymi słowy, skoro strony procesu o ustalenie nie muszą być jednocześnie stronami spornego stosunku prawnego, to o ich legitymacji może zadecydować interes prawny oceniany z punktu widzenia powoda. Po drugie, odróżnić należy skuteczność i zasadność, jako przesłanki merytoryczne powództwa o ustalenie. Przesłankami skuteczności powództwa są okoliczności decydujące o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda, że istnieje dane prawo lub stosunek prawny.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, iż powodowie mieli interes prawny wytoczeniu powództwa. W ocenie Sądu Rejonowego, którego pogląd podziela Sąd Okręgowy, od powyższego ustalenia jest uzależnione usunięcie niepewności sytuacji prawnej powodów, a nie jest po ich stronie możliwe wytoczenie powództwa o świadczenie, nie są oni także stroną postępowania o zapłatę ww. kwoty. Nie toczy się zatem żadne inne postępowanie, w którym powodowie mogliby dochodzić swoich praw. Tylko natomiast ustalenie, że powodowie nie mają obowiązku zapłaty ww. kwoty pozwoli powodom na uzyskanie zaświadczenia o niezaleganiu z opłatami wobec pozwanej spółdzielni, co jest niezbędne do przekształcenia przysługującego im spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w odrębną własność.

Przyznać należy rację apelującemu, iż zapadłe orzeczenie nie zapewni powodom ostatecznej ochrony prawnej, nie mniej jeżeli pozwana spółdzielnia nie uwzględniłaby wniosku powodów o przekształcenie przysługującego im spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w odrębną własność to wówczas powodowie mogliby wystąpić z żądaniem w trybie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Odnosząc się do drugiego zarzutu pozwanego należy wskazać, iż Sad Okręgowy nie podziela stanowiska pozwanego, jakoby doszło do naruszenia art. 65 kc poprzez błędną wykładnię ugody zawartej przed Sądem Rejonowym dla Wrocławia-Krzyków VI Wydział Cywilny sygn. akt VI C 245/12. Treść ugody nie budzi wątpliwości Sądu, jest ona czytelna i jednoznaczna. Jak wynika z treści ugody zawartej przez strony w dniu 30.08.2012r., pozwana spółdzielnia zrzekła się wobec powodów roszczeń związanych z niezapłaconymi należnościami wynikającymi z funduszu celowego utworzonego celem spłaty zobowiązań spółdzielni wynikających z wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyków z dnia 09.09.2010r. sygn. akt I C 694/07. Nie ma zatem wątpliwości, że strona pozwana zrezygnowała wobec powodów tylko i wyłącznie z opłat celowych, a ugoda nie dotyczyła w ogóle opłat na fundusz remontowy. Na podstawie treści uchwały Rady Nadzorczej pozwanej spółdzielni nr (...) z dnia 08.04.2011r., w spornym okresie, tj. od 01.05.2011r. do 31.03.2012r. opłata na fundusz remontowy wynosiła 0,10 zł/m ² i była przez powodów regularnie opłacana, co potwierdził także słuchany za stronę pozwaną Prezes Spółdzielni ( na co wskazał uwagę Sąd Rejonowy). Nie ma zatem, zdaniem Sądu Okręgowego, podstaw do obciążania powodów opłatą stanowiącą różnicę pomiędzy stawką na fundusz remontowy 2,00 zł/m ², a opłacaną przez powodów stawką 0,10 zł/m ², w sytuacji, kiedy kwestia ta nie była przedmiotem żadnego porozumienia stron (w tym ugody z dnia 30.08.2012r.) a jedyną obowiązującą stawką w tym okresie była stawka 0,10 zł/m ². Gdyby było inaczej, zapis taki zapewne znalazłby się w treści ugody, a skoro ugoda nie zawiera żadnych regulacji z zakresu funduszu remontowego, to powodowie obowiązani są do uiszczania opłat z tytułu funduszu remontowego tylko w wysokości obowiązującej ówcześnie w pozwanej spółdzielni tj. w stawce 0,10 zł/m ².

Reasumując, apelację strony pozwanej jako bezzasadną należało oddalić działając na zasadzie przepisu art. 385 k.p.c. ( pkt I) orzeczenia.

O kosztach postępowania za drugą instancję orzeczono na podstawie art. 108 § 1 k.p.c., art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 6 pkt 3 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t.). Na koszty te składa się wynagrodzenie pełnomocnika powodów w kwocie 300 zł.