Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 maja 2014r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia: SO Aleksandra Janas

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 maja 2014r. sprawy

z powództwa R. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w S.

o zapłatę

na skutek zażalenia powoda

na postanowienie Sądu Rejonowego w Jastrzębiu - Zdroju

z dnia 6 marca 2014r., sygn. akt I C 966/13

postanawia:

zmienić zaskarżone postanowienie przez jego uchylenie.

SSO Aleksandra Janas

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Jastrzębiu – Zdroju cofnął powodowi zwolnienie od kosztów sądowych oraz skazał go na grzywnę w wysokości 200zł. Jak ustalono, postanowieniem referendarza sądowego z 27 września 2013r. wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych został uwzględniony, jednak następnie w dniu 22 listopada 2013r. zarządzono dochodzenie na podstawie art.109 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010r., Nr 90, poz.594 ze zm.), w ramach którego zobowiązano powoda do podania dalszych informacji o jego stanie majątkowym. W oparciu o te informacje Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że okoliczności, jakie przedstawił powód ubiegając się o zwolnienie od kosztów sądowych były niekompletne i nie odzwierciedlały jego faktycznej sytuacji majątkowej. W szczególności nie podał on, że uzyskuje dochody z wynajmu nieruchomości będących jego własnością i że dysponuje oszczędnościami, z których zakupił samochód marki A. (...) o wartości 120.000zł. Na tej podstawie, mając także na uwadze charakter sprawy, Sąd Rejonowy uznał, że powód nie spełnia przesłanek do uzyskania zwolnienia od kosztów sądowych (art. 102 ust.1 powołanej ustawy). Podkreślił przy tym, że powód nie wyjaśnił skąd czerpie środki na utrzymanie rodziny. Rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o art.110 i art.111 ustawy z 28 lipca 2005r.

W zażaleniu na powyższe postanowienie powód zakwestionował stanowisko Sądu Rejonowego i zaprzeczył by ubiegając się o zwolnienie od kosztów sądowych podał nieprawdziwe dane. Podniósł, że jego ostatnim dochodem były należności z tytułu umowy o dzieło uzyskane w 2009r., za które nabył wspomniany samochód. Od tego czasu wyłącznym źródłem utrzymania jest wycinka drzew z lasu znajdującego się na jego nieruchomości, o czym nadmienił w oświadczeniu o stanie majątkowym. Powód przyznał także, że nie wskazał w tym oświadczeniu powierzchni nieruchomości leśnej (1,5ha), jednak wynikało z braku umiejętności wypełnienia formularza. Wyjaśniając kwestię oszczędności powód podał z kolei, że są to kwoty kilkuset złotych, wobec czego nie ujął ich w oświadczeniu, wskazywał, że obecnie ma zadłużenie z tytułu opłat za media oraz podatku od nieruchomości, a utrzymanie dzieci kontynuujących naukę na wyższych uczelniach będzie finansowane z kredytów studenckich. Dodatkowo podał, że w związku z brakiem dochodów uzyskał wakacje kredytowe, a nadto zaciągnął pożyczkę w firmie (...). Argumentował też, że choć rodzina posiada nieruchomości i samochód, nie jest w stanie tego majątku spieniężyć aby uzyskać środki na pokrycie kosztów sądowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zażalenie musi odnieść skutek.

Faktem jest, że w swoim oświadczeniu powód podał nie dość dokładne informacje o stanie majątkowym, w szczególności nie podał powierzchni zalesionej nieruchomości, pominął także okoliczność, że jego żona jest właścicielem samochodu A. (...). Z treści oświadczenia nie wynikała także wysokość kwot uzyskiwanych z wyrębu drzew, ani wysokość miesięcznych kosztów utrzymania rodziny. Mimo to, nie żądając dodatkowych wyjaśnień w oparciu o art.109 ust.1 powołanej wyżej ustawy, referendarz sądowy wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych uwzględnił.

Chociaż w sprawie nie doszło do żadnej zmiany okoliczności, w tym do ujawnienia dalszych informacji, które poddawałyby w wątpliwość treść oświadczenia powoda, w oparciu o te same dane, którymi dysponował referendarz, Sąd Rejonowy zarządził dochodzenie i zobowiązał powoda do uzupełnienia i sprecyzowania oświadczenia, między innymi poprzez wskazanie stanu majątkowego osób pozostających we wspólnym z powodem gospodarstwie domowym, określenia kosztów utrzymania rodziny i źródeł ich ponoszenia oraz wyjaśnienia charakteru „drugiego budynku” znajdującego się na jego nieruchomości. W odpowiedzi na powyższe zapytanie powód podał, że jego małżonka jest właścicielką samochodu A. (...) z roku 2008, zakupionego w 2009r., wyjaśnił, że drugi budynek jest przedmiotem najmu lecz nie osiąga z tego tytułu dochodów ponieważ poniesione straty zrównoważyły zyski, wskazał powierzchnię nieruchomości leśnej oraz dodatkowo podał, że rodzina utrzymuje się ze skromnych oszczędności, przedłożył też wyciąg z rachunku bankowego oraz żądane deklaracje podatkowe swoje i żony. W oparciu o powyższe okoliczności Sąd Rejonowy – jak wskazano wyżej – cofnął udzielone powodowi zwolnienie od kosztów sądowych i skazał go na grzywnę.

W ocenie Sądu Okręgowego zaskarżone postanowienie nie może się ostać.

O ile bowiem istotnie oświadczenie powoda wymagało uzupełnienia o dane odnoszące się do majątku jego małżonki, kosztów utrzymania rodziny i źródeł ich finansowania czy powierzchni nieruchomości leśnej, to stosowne dochodzenie należało zarządzić przed rozstrzygnięciem wniosku. Skoro tego nie uczyniono, a w sprawie nie doszło do żadnej zmiany okoliczności, postanowienie w przedmiocie zwolnienia od kosztów sądowych miało wiążący charakter, także dla Sądu rozpoznającego powództwo. Nie do pogodzenia z konstytucyjną zasadą demokratycznego państwa prawnego i potrzebą zaufania do organów wymiaru sprawiedliwości jest taka interpretacja art.109 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r., w myśl której sąd byłby uprawniony do zarządzenia dochodzenia w oparciu o tę samą podstawę faktyczną, którą dysponował referendarz i którą ocenił jako wystarczającą dla przyznania stronie zwolnienia od kosztów sądowych.

Z podanych przyczyn na mocy art.386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie przez jego uchylenie.

SSO Aleksandra Janas