Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 września 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 września 2014 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku W. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 9 lipca 2013 r. sygn. akt VII U 1507/12

uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 1 oraz poprzedzającą go decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 września 2012r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. Inspektorat w Z., po rozpoznaniu wniosku z dnia 19 lipca 2012r., na podstawie przepisów art. 57 ust. 1 w związku z art. 14 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) odmówił W. B. prawa do dalszej renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu organ rentowy stwierdził, że odwołująca orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 21 września 2012r. nie została uznana za osobę niezdolną do pracy i w tych warunkach nie spełnia ona łącznie warunków określonych w w/w ustawie.

Od powyższej decyzji W. B. odwołała się do Sądu Okręgowego w Poznaniu pismem z dnia 12 października 2012r., z zachowaniem wymaganego trybu i przepisanego terminu. W uzasadnieniu pisma odwołująca podała, że w związku z jej stanem zdrowia nie nadaje się do pracy i wnosi o powołanie biegłych sądowych celem weryfikacji jej stanu zdrowia.

Sąd Okręgowy – Wydział Ubezpieczeń Społecznych w P. wyrokiem z dnia 9 lipca 2013r. (sygn. akt VII U 1507/12)

1. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującej W. B. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 16 lutego 2013 roku do dnia 15 lutego 2014 roku;

2. w pozostałym zakresie oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

W. B. urodziła się (...), z zawodu jest stolarzem meblowym, ostatnio pracowała jako pomocnik produkcji drzewnej.

W okresie od 30 kwietnia 2007r. do 28 października 2007r. W. B. pobierała zasiłek chorobowy, a w okresie od 29 października 2007r. do 24 czerwca 2008r. świadczenie rehabilitacyjne. Od dnia 25 czerwca 2008r. do 31 sierpnia 2012r. odwołująca pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy z powodu wielopoziomowej dyskopatii szyjnej z przewlekłym zespołem bólowym korzeniowym lewostronnym.

Kolejny wniosek o rentę W. B. złożyła w dniu 19 lipca 2012r.

Lekarz Orzecznik ZUS po badaniu podmiotowo - przedmiotowym wnioskodawczyni oraz po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną przedłożoną przez odwołującą rozpoznał podmiotowy zespół bólowy kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego bez dysfunkcji ruchu oraz zaburzenia nerwicowe. Orzeczeniem z dnia 14 sierpnia 2012r. lekarz orzecznik orzekł brak dalszej długotrwałej niezdolności do pracy.

Na skutek sprzeciwu odwołującej Komisja Lekarska ZUS, orzeczeniem z dnia 21 września 2012r. potwierdziła rozpoznanie lekarza orzecznika, w całości podtrzymując stanowisko orzecznicze Lekarza Orzecznika ZUS nie stwierdzając niezdolności do pracy.

W dniu 26 września 2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. Inspektorat w Z. wydał zaskarżoną decyzję, od której odwołująca w dniu 12 października 2012r. złożyła odwołanie do Sądu Okręgowego w Poznaniu.

Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych: neurologa dr A. G., psychiatry dr med. R. G. oraz chirurga dr Z. F. którzy w pisemnej opinii z dnia 19 grudnia 2012r. i 3 stycznia 2013r., po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną i orzeczniczą zgromadzoną w aktach rentowych oraz po przeprowadzeniu badania podmiotowego i przedmiotowego rozpoznali u odwołującej zespół bólowy szyjny i lędźwiowy - w wywiadzie z rwą ramienną lewostronną - u osoby ze zmianami zwyrodnieniowo-dyskopatycznymi kręgosłupa szyjnego (zwłaszcza) oraz lędźwiowo-krzyżowego, z cechami stenozy kanału kręgowego szyjnego, stan po operacjach wycięcia pęcherzyka żółciowego i wyrostka robaczkowego prawidłowy, żylaki II stopnia lewej kończyny dolnej bez zmian troficznych oraz zaburzenia adaptacyjne z komponentem depresyjno-lękowym.

W ocenie neurologicznej odwołująca nie jest osobą niezdolną do pracy. Biegły wskazał, że pomimo obecności w badaniach neuroobrazowych wielopoziomowych zmian w odcinku szyjnym (zwłaszcza) i lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa wraz z cechami stenozy w wymiarze strzałkowym kanału kręgowego szyjnego, w badaniu przedmiotowym neurologicznym stwierdza się zadowalającą sprawność ruchową odwołującej, w szczególności nie obserwuje się klinicznych wykładników istotnej dysfunkcji kręgosłupa, w tym także w odcinku szyjnym, brak jest również objawów korzeniowych i ubytkowych neurologicznych. Zdaniem biegłego świadczy to o istotnej poprawie stanu zdrowia odwołującej w porównaniu z okresami poprzednimi i pod znakiem zapytania stawia celowość wykonywania u niej zabiegu operacyjnego neurochirurgicznego odcinka szyjnego kręgosłupa.

Biegły chirurg na podstawie całości obrazu nie stwierdził schorzeń z zakresu swej specjalności, które kiedykolwiek powodowałyby częściową lub całkowitą niezdolność do pracy. Wskazał, że przebyte operacje przyniosły efekt leczniczy a żylaki kończyn dolnych nie powodują następstw orzeczniczych.

Biegły psychiatra wskazał, że odwołująca jest psychicznie sprawna tzn. , że nie jest dotknięta ani chorobą psychiczną ani też defektem czyli deficytem w zakresie funkcji psychicznych. Biegły wskazał, że zaburzenia adaptacyjne są psychologiczną odpowiedzią na uciążliwą emocjonalnie sytuację i mimo, że przebiegają z dużym dyskomfortem psychicznym, nie naruszają w takim stopniu sprawności ustroju aby powodować niezdolność do pracy, ponieważ zaburzenia adaptacyjne nie traktuje się wg kryteriów stosowanych do ostrych zaburzeń psychicznych i to dlatego, że nie są one z tymi zaburzeniami nawet porównywalne.

W łącznej opinii biegli sądowi orzekli, że nie zachodzi niezdolność do pracy ani z przyczyn psychopatologicznych ani też z przyczyn somatycznych.

W opinii uzupełniającej z dnia 15 maja 2013r., po zapoznaniu się z treścią karty informacyjnej odwołującej z oddziału neurochirurgii szpitala w T., gdzie wykonano u niej zabieg operacyjny stabilizacji przedniej C5-C6, biegli uznali odwołującą za częściowo niezdolną do pracy od daty hospitalizacji tj. od 16 lutego 2013r. na okres 1 roku tj. do dnia 15 lutego 2014r. Biegli nie uznali odwołującej za niezdolną do pracy przed tą datą, ze względu na brak wskazań do przeprowadzenia leczenia operacyjnego w dacie badania przeprowadzonego w sądzie przez biegłych. Wskazali ponadto, że odwołująca wymaga oszczędzającego trybu życia, unikania obciążania kręgosłupa oraz odpowiedniego leczenia pooperacyjnego fizykalnego.

Do powyższej opinii, w piśmie z dnia 17 czerwca 2013r. odwołująca wniosła zastrzeżenia, podnosząc że wielopoziomowe zmiany kręgosłupa ograniczają sprawność organizmu, powodując inne dolegliwości jak osłabienie lewej ręki, cierpnięcie kończyn, skręty głowy, i z tego powodu operacja była potrzebna.

Na rozprawie w dniu 9 lipca 2013r. odwołująca podtrzymała swoje stanowisko z odwołania podnosząc, iż zasadnym jest przywrócenie jej prawa do renty od jej wstrzymania tj. od 1 września 2012r. Odwołująca się nie przedłożyła jednak żadnych innych nowych dokumentów.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał powyższy wyrok.

Kwestią bezsporną między stronami był ustalony staż pracy.

Zasadniczą kwestią sporną między odwołującą się a pozwanym organem rentowym stanowiło ustalenie - czy z powodu naruszenia sprawności organizmu odwołująca jest nadal częściowo lub całkowicie niezdolna do pracy zarobkowej i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, a w związku z tym, czy pozwany organ rentowy dokonał prawidłowej oceny stanu sprawności organizmu odwołującej, biorąc pod uwagę możliwość wykonywania dotychczasowej pracy przy uwzględnieniu jej rodzaju i charakteru, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych odwołującej.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe uzasadnia zdaniem Sądu Okręgowego przekonanie, że odwołująca jest częściowo, okresowo niezdolna do pracy, jednakże nie od daty wstrzymania świadczeń rentowych, a od daty hospitalizacji w szpitalu tj. od 16 lutego 2013r. na okres 1 roku, do 15 lutego 2014r. Za takim ustaleniem przemawia treść opinii uzupełniającej biegłych. Sąd nie dopatrzył się sprzeczności treści opinii z zasadami logiki czy doświadczenia życiowego. Biegli, po przeprowadzeniu badania odwołującej i wnikliwej analizie dokumentacji medycznej zgromadzonej w aktach pozwanego organu rentowego i aktach sądowych, w szczególności po zapoznaniu się z kartą informacyjną leczenia szpitalnego (z pobytu w szpitalu w dniach 16-22.02.2013r.) doszli do wniosku, że W. B. jest osobą częściowo niezdolną do pracy z uwagi na tą samą jednostkę chorobową. Podkreślić należy, że do uzupełniającej opinii biegłych ani odwołująca się ani pozwany organ rentowy nie zgłosił żadnych merytorycznych zastrzeżeń, ani nie przedstawił nowych dokumentów.

Sąd I instancji podkreślał, iż bez znaczenia dla sprawy pozostaje subiektywne przeświadczenie odwołującej o stanie jej zdrowia i przydatności do pracy. Decydujące znaczenie ma opinia biegłych sądowych. Ponadto odwołująca nie kwestionowała stwierdzonej niezdolności do pracy, a jedynie datę jej przyznania. Nie przedstawiła jednak żadnych innych dowodów potwierdzających powstanie niezdolności do pracy przed datą wskazaną przez biegłych.

Z tych powodów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 k.p.c. i powołanych przepisów prawa materialnego uwzględnił odwołanie częściowo i zmienił zaskarżoną decyzję przyznając odwołującej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 16 lutego 2013r. do 15 lutego 2014r., a w pozostałym zakresie oddalił odwołanie.

Wyrok ten w części tj. w zakresie w pkt. 1 zaskarżył pozwany organ rentowy zarzucając mu:

- naruszenie prawa materialnego w szczególności art.57 ust. 1 pkt.1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS przez przyznanie odwołującej prawa do świadczenia pomimo braku niezdolności do pracy na dzień wydania przez organ rentowy zaskarżonej decyzji, a tym samym nie spełnienia przez odwołującą wszystkich warunków niezbędnych do przyznania prawa do świadczenia,

- naruszenie przepisów postępowania procesowego w szczególności art.477 ¹⁴ §2 k.p.c. polegające na zmianie decyzji pomimo braku jej wadliwości wobec stwierdzenia niezdolności do pracy na etapie postępowania sądowego, co jednoznacznie świadczy o prawidłowym rozstrzygnięciu dokonanym przez organ rentowy i konieczności oddalenia odwołania jako niezasadnego.

Wskazując na powyższą podstawę apelacji pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i oddalenie odwołania.

Strona przeciwna nie złożyła odpowiedzi na apelację.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja okazała się celowa.

Zważyć w tym miejscu należy, iż przedmiotem postępowania sądowego w sprawach dotyczących ubezpieczenia rentowego jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy na wniosek ubezpieczonego lub z urzędu. Postępowanie to jest zatem postępowaniem kontrolnym. Badanie legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydawania decyzji. Mówiąc inaczej - o zasadności przyznania lub odmowy przyznania świadczenia decydują okoliczności istniejące w chwili ustalania do niego prawa. Postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy. Biegli sądowi nie zastępują lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej ZUS. Zgodnie z posiadaną wiedzą specjalistyczną poddają ocenie merytorycznej trafność wydanego orzeczenia o zdolności wnioskodawcy do pracy lub jej braku. Dlatego też późniejsza zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego nie może stanowić - co do zasady - podstawy do uznania decyzji za wadliwą i jej zmiany przez sąd. Uwzględnienie zmiany okoliczności faktycznych dotyczących stanu zdrowia ubezpieczonego i jego zdolności do pracy, co mogłoby prowadzić do spełnienia przez ubezpieczonego warunków nabycia prawa do renty w czasie postępowania odwoławczego, oznaczałoby zmianę charakteru postępowania rentowego z administracyjno-sądowego na wyłącznie sądowy. Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter odwoławczy, a treść decyzji wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz rozstrzygnięcia sądu (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005 nr 3, poz. 43 i postanowienie Sądu Najwyższego z 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNP 2000 nr 15, poz. 601).

Sąd pierwszej instancji może wprawdzie zmienić decyzję ZUS i orzec co do istoty sprawy (art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.), ale tylko w razie uwzględnienia odwołania, czyli stwierdzenia, że organ rentowy wydając decyzję uchybił prawu formalnemu lub materialnemu. Nie może natomiast tego organu zastępować, powodowałoby to bowiem wyeliminowanie poprzedzającej postępowanie sądowe drogi administracyjnej.

Warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy określa art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Muszą być one spełnione łącznie w chwili orzekania przez organ rentowy o prawie ubezpieczonego do tego świadczenia. W sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego sąd pierwszej instancji kontroluje zgodność z prawem zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W tym przypadku sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie.

Taka sytuacja ma miejsce w przedmiotowej sprawie.

Nową okolicznością była hospitalizacja odwołującej już po dacie wydania zaskarżonej decyzji. W tej sytuacji Sąd Apelacyjny na podstawie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok w pkt. 1 oraz poprzedzającą go decyzję, przekazał sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umorzył postępowanie.