Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy we Włocławku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2014 r. we Włocławku

na rozprawie

sprawy z powództwa D. G. i I. G.

przeciwko (...) S.A. V. (...) w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) S.A. V. (...) w W. solidarnie na rzecz powodów D. G. i I. G. kwotę 26 069 zł 55 gr (dwadzieścia sześć tysięcy sześćdziesiąt dziewięć złotych pięćdziesiąt pięć groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 5 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kwotę 158 zł 36 gr (sto pięćdziesiąt osiem złotych trzydzieści sześć groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  nakazuje pobrać solidarnie od powodów D. G. i I. G., na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Włocławku, kwotę 746 zł 37 gr (siedemset czterdzieści sześć złotych trzydzieści siedem groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

5.  nakazuje pobrać od pozwanego (...) S.A. V. (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego we Włocławku, kwotę 387 zł 38 gr (trzysta osiemdziesiąt siedem złotych trzydzieści osiem groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

UZASADNIENIE

Powódka I. G. wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) SA V. (...) w W. kwoty 76 297 zł 23 gr wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 5 kwietnia 2012 roku do dnia zapłaty. W uzasadnieniu wskazała, że kwoty powyższej domaga się w zw. ze spaleniem kamienicy przy ulicy (...) we W.. Pozwany zawarł z powódką umowę ubezpieczenia, na podstawie której zobowiązany jest do zapłaty odszkodowania.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Wskazał, że wypłacił kwotę 23 702 zł 77 gr, w jego ocenie kwota ta w pełni wyrównała uszczerbek odniesiony w majątku powódki. Nadto brak podstaw do twierdzenia, że doszło do całkowitego zniszczenia ubezpieczonego mieszkania. Okoliczność ta powinna być, w myśl OWU stanowiących integralną część umowy ubezpieczenia, potwierdzona prawomocną decyzją administracyjną o zakazie użytkowania mieszkania. Takiej decyzji strona powodowa nie przedstawiła. Nadto ustalenie, że doszło do całkowitego zniszczenia mieszkania nie oznacza, że automatycznie wysokość odszkodowania będzie równa sumie ubezpieczenia przyjętej w polisie. Brak podstaw do przyjęcia prostego mechanizmu, na którym oparte jest żądanie pozwu, że szkoda całkowita zawsze równa się sumie ubezpieczenia. Ponadto pozwana podniosła zarzut braku po stronie powódki czynnej legitymacji procesowej, jako że mienie objęte ubezpieczeniem było przedmiotem współwłasności z jej mężem D. G..

D. G. udzielił pełnomocnictwa do działania w sprawie radcy prawnemu Ł. K., który reprezentował w niniejszej sprawie również I. G., i który na rozprawie w dniu 18 listopada 2013 roku wniósł o solidarne zasądzenie na rzecz I. G. i D. G. kwoty jak w pozwie.

Sąd ustalił, co następuje:

Powodowie są właścicielami w częściach łącznych lokalu mieszkalnego przy ul. (...) we W.. Lokal ten znajduje się na parterze kamienicy z 1890 roku.

(niesporne, protokół z wglądu do elektronicznej księgi wieczystej, karta 214 – 216, wypis z rejestru gruntów, karta 217 - 218)

Powodowie zawarli dn. 29 września 2011 roku, ze spółką (...) umową ubezpieczenia lokalu mieszkalnego, na sumę ubezpieczenia wynoszącą 100 tys. zł, na okres od 30 września 2011 roku do 29 sierpnia 2016 roku. Ubezpieczyciel wystawił polisę nr (...). Spółka (...) SA została przejęta przez (...) SA V. (...), która weszła w prawa i obowiązki ubezpieczyciela. W polisie ubezpieczenia w programie indywidualnym (...) wskazano, że ubezpieczenie obejmuje zakres od pożaru i innych zdarzeń losowych, przedmiotem ubezpieczenia jest mieszkanie ze stałymi elementami, a wartość ubezpieczenia jest odtworzeniowa. Suma ubezpieczenia wynosi 100 tys. zł. Dodatkowo wskazano, że została wykupiona franszyza oraz, że ubezpieczono szyby.

(dowód: niesporne, polisa karta 18 – 20)

Integralną część umowy stanowiły Ogólne Warunki Ubezpieczenia (...). Zgodnie z definicją określoną w § 2 ppkt 22 OWU mieszkanie to: „wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku wielomieszkaniowego izba lub zespół izb przeznaczonych do stałego pobytu ludzi, które razem z pomieszczeniami przynależnymi (piwnice, garaże) służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych”. Wartość odtworzeniowa (definicja w podpunkcie 53) to „wartość odpowiadająca kosztom przywrócenia mienia do stanu nowego, lecz nieulepszonego”. W § 12 OWU określono zakres ubezpieczenia. Zgodnie z § 2 pkt 7 całkowite zniszczenie lub uszkodzenie domu mieszkalnego lub mieszkania uniemożliwiające dalsze w nich zamieszkanie musi zostać potwierdzone prawomocną decyzją administracyjną o zakazie użytkowania. Taka decyzja powinna być wydana przez odpowiednie organy administracji państwowej lub samorządowej w trybie określonym w kodeksie postępowania administracyjnego.

(dowód: OWU k. 21- 37)

W § 5 OWU wskazano, że suma ubezpieczenia lub gwarancyjna wskazana w polisie stanowi górną granicę odpowiedzialności za szkodę lub wszystkie szkody powstałe w okresie odpowiedzialności wynikającej z umowy ubezpieczenia.

(dowód: OWU, k. 24)

Z kolei w § 17 ust. 9 pkt 4 i 5 wskazano, że odszkodowanie ustala się w wysokości odpowiadającej rozmiarowi szkody, w granicach sumy ubezpieczenia, z zastrzeżeniem postanowień ustępu 2 oraz z uwzględnieniem limitów odpowiedzialności wskazanych w ust. 6. Zwrot kosztów remontu lub naprawy nie może przekroczyć, w zależności od sposobu ustalenia sumy ubezpieczenia, wartości odtworzeniowej lub rzeczywistej przedmiotu ubezpieczenia.

(dowód: OWU, k. 29)

18 lutego 2012 roku doszło do pożaru, w wyniku którego nastąpiło zniszczenie frontowej części kamienicy, w tym mieszkania powodów. Budynek nie nadaje się do użytkowania, nie został odbudowany, właściciele nie podjęli decyzji o jego odbudowie.

(dowód: zeznania powódki, protokół skrócony k. 97, protokół elektroniczny, k. 98, raport likwidacji szkody, k. 38, oględziny biegłych - opinia biegłych karta 141 - 163 oraz karta 207 do 212, dokumentacja fotograficzna karta 221)

Szkoda została zgłoszona ubezpieczycielowi na drugi dzień po wypadku, tj. 19 lutego 2012 r.

(niesporne, akta szkodowe, okładka)

Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego Miasta W. decyzją z 14 marca 2012 roku, na podstawie art. 68 ustawy z dn. 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane, nakazał współwłaścicielom nieruchomości opróżnienie części frontowej budynku, a także zarządził umieszczenie na wejściu do wskazanej części budynku zawiadomienia o grążącym niebezpieczeństwie i o zakazie jego użytkowania.

(dowód: decyzja, karta 16)

Decyzja ta dotyczyła części frontowej budynku przy ulicy (...) we W., dotyczyła również spornego lokalu nr (...), stanowiącego własność powodów. Decyzja jest ostateczna, jest równoznaczna z zakazem użytkowania budynku.

(dowód: pismo karta 132)

Ubezpieczyciel uznał swoją odpowiedzialność co do zasady. Pismem z 4 kwietnia 2012 roku przyznał powódce odszkodowanie w wysokości 23 702 zł 77 gr. Jednocześnie odmówił zakwalifikowania szkody jako szkody całkowitej.

(niesporne, dowód: pisma, k. 46, k. 47-48, k. 49-50, k. 51)

W obecnym stanie technicznym budynku przy ul. (...) we W., w mieszkaniu nr (...) nie mogą być prowadzone prace remontowe. Po przeprowadzeniu prac remontowych budynku, umożliwiających dostęp do mieszkania, istnieje możliwość przywrócenia mieszkania do stanu sprzed szkody, za cenę 49 772 zł 32 gr.

(dowód: opinia biegłego M. B., karta 200)

Wartość lokalu bez garażu i stajenki wynosi 48 200 zł.

(dowód: opinia biegłej E. B., karta 212 v)

Wartość lokalu wraz z przynależnościami wynosi 49 600 zł, przynależne garaż i stajenka są warte 1 400 zł, a udział w gruncie 8 132 zł 80 gr.

(dowód: o pinia biegłej E. B., karta 278 v)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w sprawie ustalono w oparciu o dokumenty, które w zdecydowanej części nie były sporne, oraz w oparciu o zgodne z nimi zeznania powódki. Wartości istotne dla rozstrzygnięcia ustalono opierając się o opinię biegłego. Opinia, w części znaczącej dla rozstrzygnięcia, nie była przez strony kwestionowana.

Sporne pozostawało, czy decyzja z dn. 14 marca 2012 roku (k.16) spełnia warunki które uzasadniałyby, zgodnie z OWU przyjęcie, że miała miejsce szkoda całkowita. Zdaniem Sądu decyzja ta jest decyzją o zakazie użytkowania części frontowej budynku mieszkalnego wielorodzinnego przy ulicy (...) we W., w tym mieszkania nr (...) znajdującego się w tej części. Wynika to wprost z treści decyzji, w tym z podstawy prawnej tam wskazanej. Taką interpretację decyzji potwierdziło pismo Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego Miasta W.. Bez względu na powyższe, zdaniem Sądu, ustalenie czy szkoda była szkodą całkowitą czy też nie, dla rozstrzygnięcia o wysokości odszkodowania miało zdarzenie drugorzędne, o czym poniżej.

Zobowiązanie pozwanego było niesporne w sprawie, wynika z zawartej przez powodów umowy ubezpieczenia. Zgodnie z art. 805 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Zgodnie z art. 807 § 1 k.c., szczegółowe postanowienia dot. konkretnego ubezpieczenia mogą być ustalane w ogólnych warunkach ubezpieczenia.

Pomiędzy stronami nie było sporne, że spełnione zostały przesłanki uzasadniające wypłatę odszkodowania. Sporna była jego wysokość.

Sposób określenia wysokości odszkodowania zawarty jest w OWU. Odpowiadają one treścią artykułowi 824 § 1 k.c., który wskazuje, że: „jeżeli nie umówiono się inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela”.

Wysokość odszkodowania ubezpieczeniowego zależy, między innymi, od wartości ubezpieczeniowej i sumy ubezpieczenia tj. określonej w umowie ubezpieczenia kwoty, na którą ubezpieczono mienie. Suma ta stanowi podstawę do obliczenia składki ubezpieczeniowej i jest górną granicą wysokości odszkodowania. Jeżeli suma ubezpieczenia jest niższa od wartości ubezpieczeniowej, ubezpieczający w razie szkody całkowitej nie otrzyma pełnego odszkodowania, a przy szkodzie częściowej wysokość odszkodowania będzie zależała od przyjętego w umowie systemu odpowiedzialności ubezpieczyciela. Jednocześnie odszkodowanie nie może przewyższać rzeczywistej szkody wyrządzonej w ubezpieczonym mieniu, gdyż byłoby to bezpodstawne wzbogacenie, niezgodne z istotą i celem ubezpieczeń majątkowych. W ubezpieczeniach dobrowolnych sumę ubezpieczenia deklaruje ubezpieczający i w jego interesie jest, aby suma ta odpowiadała wartości ubezpieczeniowej (por. Komentarz do Kodeksu cywilnego pod redakcją m.in. Gerarda Bienka i Heleny Ciepłej, księga 3, Zobowiązania, tom 2, Warszawa 2011, wydanie dziesiąte, Wydawnictwo LexisNexis, strona 802).

Niewątpliwie w sprawie wysokość zadeklarowanej sumy ubezpieczenia zdecydowanie przewyższała wartość ubezpieczonego mieszkania, jednak nie uzasadnia to (jak wskazano wyżej) odszkodowania w wysokości odpowiadającej tej sumie. Wysokość tego odszkodowania nie może być wyższa niż wysokość szkody.

Sposób określania wysokości szkody określono w umowie. Wskazano w niej po pierwsze, że ubezpieczone jest mieszkanie. Treść umowy nie uzasadnia zaliczenia do wysokości szkody jakichkolwiek kwot związanych z przywróceniem do stanu pierwotnego kamienicy, w której mieszkanie się znajdowało. Jak wynika z zeznań powódki oraz z opinii biegłego, właściciele nieruchomości do chwili obecnej nie podjęli żadnych działań zmierzających do odbudowy kamienicy. Jednak bez względu na powyższe możliwe jest określenie wysokości szkody, którą ponieśli powodowie, za którą odpowiedzialność ponosi pozwany.

Zgodnie z zawartą umową oraz z OWU, wartość ubezpieczenia ustalić należy odtworzeniowo. Jest to „wartość odpowiadająca kosztom przywrócenia mienia do stanu nowego, lecz nieulepszonego”. Wartość taką określił w swojej opinii, niekwestionowanej w tym zakresie przez strony, biegły M. B. i wynosi ona 49 772 zł 32 gr. Odjąć od tej kwoty należy wartość wypłaconą powodom, tj. 23 702 zł 77 gr. Pozostała wobec tego do zapłaty przez pozwanego kwota 26 069 zł 55 gr, o której orzeczono w punkcie 1 wyroku.

O odsetkach, należnych na podstawie art. 359 § 1 i 2 k.c. i art. 481 § 1 k.c., orzeczono w terminie określonym w art. 817 § 1 k.c. Ubezpieczyciel zobowiązany jest spełnić świadczenie w terminie 30 dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. W sprawie mniejszej ubezpieczyciel nie podnosił, aby wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia było w powyższym terminie niemożliwe (art. 817 § 2 k.c.). Jak wynika z akt szkodowych, szkoda została zgłoszona ubezpieczycielowi na drugi dzień po wypadku, tj. 19 lutego 2012 r. Termin określony powyżej upłynął więc 19 marca 2012 r. Powodowie domagali się odsetek od daty następnej od dnia decyzji o przyznaniu części odszkodowania, tj. 4 kwietnia 2012 r., co jest uzasadnione.

Powództwo w pozostałym zakresie zostało oddalone, jako bezzasadne, o czym orzeczono w punkcie w 2 w wyroku.

O kosztach rozstrzygnięto na podstawie art. 100 k.c.

Powodowie ponieśli następujące koszty: 3 815 zł opłaty od pozwu, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, 3 600 zł kosztów pełnomocnika, określonych na podstawie § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności Radców Prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dziennik Ustaw z 2013 roku, pozycja 490) oraz koszty biegłego w kwotach po 959 zł 40 gr i 40 zł 60 gr. Łączne koszty poniesione przez powodów na to kwota 8 432 zł. Pozwany poniósł koszty pełnomocnika w kwocie 3 600 zł, 17 zł kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa i 1 000 zł kosztów biegłego. Łącznie daje to kwotę 4 617 zł. Koszty poniesione przez strony w sprawie wyniosły łącznie 13 049 zł. Powód domagał się zapłaty 76 297 zł 23 gr. Wygrał kwotę 26 069 zł 55 gr, która stanowi 34,17 % kwoty dochodzonej. Powinien ponieść wobec tego koszty w kwocie 8 590 zł 36 gr. Zapłacił 8 432 zł, winien jest pozwanemu 158 zł 36 gr, o czym orzeczono w punkcie 3 wyroku.

Pozostały nierozliczone koszty, poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa. Są to koszty opinii biegłych w łącznej kwocie 1 133 zł 75 gr. Zgodnie z wynikiem sprawy powodowie powinni ponieść 65,83 % tych kosztów, co daje kwotę 746 zł 37 gr, a pozwany 34,17 %, co daje kwotę 387 zł 38 gr. O powyższym rozstrzygnięto w punkcie 4 i 5 wyroku, na podstawie art. 113 u.o.k.s.