Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział XIII Cywilny Rodzinny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agata Kotuła

Sędziowie: SSO Teresa Znaińska

SSR Joanna Placety

Protokolant: Magdalena Maślanka

po rozpoznaniu w dniu 23 lipca 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa R. K.

przeciwko E. K.

o obniżenie alimentów

oraz

z powództwa wzajemnego E. K.

przeciwko R. K.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną powódkę wzajemną od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu z dnia 16 stycznia 2014 r. sygn. akt III RC 335/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach I, II i IV w ten sposób, że alimenty zasądzone punktem I ustala na kwotę 2000 zł (dwa tysiące) miesięcznie, nie zmieniając dalszych postanowień tego punktu, zaś koszty procesu ustalone punktem IV określa na kwotę 1620 zł;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  koszty procesu poniesione przez strony w postępowaniu odwoławczym wzajemnie znosi.

Sygn. akt XIII Ca 115/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 16 stycznia 2014 r., sygn. akt IIIRC 335/13 Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków we Wrocławiu w pkt. I) obniżył alimenty od powoda-pozwanego wzajemnie R. K. na rzecz pozwanej-powódki wzajemnej E. K. zasądzone wyrokiem tut. Sądu z dnia 5 marca 2010 r. w sprawie III RC 40/09 z kwoty 2500 zł do kwoty 1700 zł miesięcznie, poczynając od dnia 1 stycznia 2014 r., z zachowaniem pozostałych warunków płatności alimentów; w pkt. II) oddalił dalej idące powództwo; w pkt. III) oddalił powództwo wzajemne; w pkt. IV) zasądził od powoda-pozwanego wzajemnie na rzecz pozwanej-powódki wzajemnej kwotę 1128 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 15 kwietnia 2005 r. wydanym w sprawie o sygn. akt IC 147/04 rozwiązano małżeństwo powoda (pozwanego wzajemnie) R. K. i pozwanej (powódki wzajemnej) E. K. przez rozwód z winy powoda. Wyrokiem tym jednocześnie zasądzono alimenty od powoda na rzecz pozwanej w kwocie 4000 zł miesięcznie.

Wyrokiem z dnia 5 marca 2010 r. w sprawie o sygn. akt III RC 40/09 Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Krzyków obniżył alimenty od R. K. na rzecz E. K. z kwoty po 4000 zł do kwoty po 2500 zł miesięcznie, poczynając od dnia 1 marca 2010 r. z zachowaniem pozostałych warunków płatności. Wówczas R. K. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w R. i z tego tytułu pobierał wynagrodzenie w kwocie 6200 zł netto miesięcznie. Ponadto pełnił funkcję prezesa zarządu spółki z o.o. Kopalnie (...) w L., w której nie pobierał wynagrodzenia. R. K. spłacał pożyczkę w kwocie 30 000 zł po 1000 zł miesięcznie, zaciągniętą u pracodawcy na okres 30 miesięcy od września 2008 r., spłacał również kredyt hipoteczny zaciągnięty na okres do 2022 r. w kwocie 232 000 zł. Miesięczna rata kredytu wynosiła 1200 zł. Powód (pozwany wzajemnie) nie posiadał żadnych oszczędności. W dniu 25 grudnia 2012 r. R. K. zawarł związek małżeński z M. D.. Żona powoda (pozwanego wzajemnie) była zatrudniona jako specjalista ds. księgowych za wynagrodzeniem 1500 zł netto miesięcznie. Małżonkowie mieszkali w mieszkaniu M. K. (1) w R. – 35 km od Leśnej. Podczas wyjazdów do siedziby spółki powód (pozwany wzajemnie) zatrzymywał się w hotelu. Dom powoda (pozwanego wzajemnie) w T. został wystawiony na sprzedaż w 2007 r. Do 2010 r. powód (pozwany wzajemnie) nie znalazł kupca, obniżył cenę sprzedaży z 750 000 zł do 590 000 zł. Nie wynajmował tej nieruchomości, ponosił koszty jej utrzymania w kwocie około 1000 zł miesięcznie. Ponadto wspólnie z żoną ponosił koszty utrzymania mieszkania w R., na co składały się opłata za energię elektryczną (200 zł), gaz (100 zł) oraz zakup opału na zimę. M. K. (1) była właścicielką samochodu marki A. (...), stanowiącego jej majątek odrębny.

Obecnie powód (pozwany wzajemnie) nadal zatrudniony jest na stanowisku prezesa zarządu w spółce (...). Uzyskuje wynagrodzenie w wysokości 6 342,15 zł. Jest to jego jedyne źródło dochodów. R. K. nie ma samochodu, jego żona w dalszym ciągu jest właścicielką (...) A6 o wartości 20 000 zł. Żona powoda (pozwanego wzajemnie) M. K. (1) pracuje w firmie (...) na czas określony od 24 lutego 2009 r. do 25 lutego 2014 r. za wynagrodzeniem w wysokości 1719,49 zł netto miesięcznie.

W 2011 r. powód (pozwany wzajemnie) sprzedał nieruchomość w T. za 570.000 zł. Z uzyskanej sumy 150.000 zł przeznaczył na spłatę kredytu, natomiast 410.000 zł na zakup nowego domu z J.. Zaciągnął kredyt na wykończenie domu w wysokości 150.000 zł, rata spłaty wynosi około 1000 zł miesięcznie. Koszty utrzymania nieruchomości wynoszą około 800 zł miesięcznie, w tym: energia elektryczna – 250 zł, gaz – od 100 zł latem do 300 zł w okresie grzewczym, woda – 60-70 zł, podatek od nieruchomości – 530 zł rocznie.

W dniu 20 marca 2012 r. z obecnego związku małżeńskiego powoda (pozwanego wzajemnie) urodził się K. K.. Dziecko cierpi na alergie skórne, co wymaga stosowania specjalnej diety, zakupu odpowiednich środków pielęgnacyjnych i ubranek. Miesięczny koszt utrzymania dziecka wynosi około 1500 zł, na co składają się wydatki na: wyżywienie (400-500 zł), odzież, obuwie, środki higieny (300-400 zł), koszty opieki nad dzieckiem (400-500zł), przypadająca na małoletniego część kosztów utrzymania domu (około 250 zł).

Pozwana (powódka wzajemna) E. K. jest z wykształcenia nauczycielem wychowania fizycznego. Do dnia 31 maja 2009 r. pobierała rentę w kwocie 520 zł miesięcznie z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 8 czerwca 2009 r., a następnie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 20 lipca 2009 r. została uznana za zdolną do pracy. Złożyła odwołanie od decyzji ZUS do Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego we Wrocławiu. Opinia biegłych chirurga ortopedy i neurologa, wydana w toku postępowania przez Sądem Okręgowym, wskazywała, że pozwana (powódka wzajemna) może być nadal uznana za częściowo niezdolną do pracy na okres 18 miesięcy. Począwszy od września 2009 r. pozwana (powódka wzajemna) była zarejestrowana jako osoba bezrobotna, pobierała zasiłek dla bezrobotnych w kwocie 510 zł miesięcznie. PUP nie przedstawił pozwanej żadnej oferty zatrudnienia, pozwana nie szukała pracy w inny sposób. E. K. zamieszkiwała z synem M., z zawodu elektrykiem, który w tamtym czasie prowadził działalność gospodarczą – przewóz osób, z której osiągał dochody w kwocie 200-300 zł przy miesięcznych obrotach 1000 zł. Pozwana i syn zamieszkiwali w wynajmowanym lokalu Czynsz najmu wynosił wówczas 700 zł, opłata eksploatacyjna – 210 zł, media 300-400 zł miesięcznie. Opłaty te ponosiła pozwana (powódka wzajemna), M. K. (2) opłacał natomiast telefon i internet – ok. 160 zł miesięcznie. Pozwana (powódka wzajemna) dokonywała również zakupu żywności dla siebie i syna, na co przeznaczała około 1600 zł miesięcznie, opłacała składkę ubezpieczenia na życie – 200 zł miesięcznie. Wymagała stałej rehabilitacji i opieki lekarskiej. Przez 6 tygodni w roku zabiegi rehabilitacyjne refundował NFZ, zwykle w II połowie roku pozwana (powódka wzajemna) korzystała z rehabilitacji odpłatnej, której koszt wynosił około 200 zł miesięcznie. Ponadto regularnie korzystała z siłowni i basenu, na co również przeznaczała kwotę 200 zł miesięcznie. Przyjmowała stale leki, co wiązało się z kosztem 300 zł miesięcznie. Koszt swojego utrzymania wyceniała wówczas na kwotę 3500 zł miesięcznie.

Decyzją z dnia 22 stycznia 2013 r. ZUS odmówił pozwanej (powódce wzajemnej) prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, zgodnie bowiem z orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS nie jest ona osobą niezdolną do pracy. Pozwana (powódka wzajemna) jest osobą niepełnosprawną w stopniu lekkim. Może podjąć pracę niewymagającą dobrej sprawności lokomocyjnej.

Jak wynika z informacji udzielonej Sądowi przez Powiatowy Urząd Pracy we W., w okresach od dnia 1.09.2009 r. do dnia 30.11.2010 r., od dnia 5.01.2011 r. do dnia 5.01.2011 r. oraz od dnia 7.12.2012 r. do dnia 8.12.2012 r. pozwana (powódka wzajemna) była zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy we W. jako osoba bezrobotna. W okresach dwóch pierwszych rejestracji nie otrzymała skierowań do pracodawców z uwagi na brak w dniach wizyt odpowiednich ofert pracy zgodnych z kwalifikacjami zawodowymi, orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności oraz informacją, że poszukuje pracy w wymiarze ½ etatu. E. K. dwukrotnie traciła status osoby bezrobotnej z powodu nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W przypadku ostatniej rejestracji nie zgłaszała się do pośrednika pracy, w związku z czym utraciła status osoby bezrobotnej z powodu braku gotowości do podjęcia pracy przez okres dłuższy niż 10 dni.

Odnośnie aktualnej sytuacji pozwanej (powódki wzajemnej) Sąd I instancji ustalił, że pozwana (powódka wzajemna) nie pracuje, nie jest również zarejestrowana jako bezrobotna z PUP we W.. W ciągu ostatnich sześciu miesięcy do (...) wpłynęły oferty pracy dla nauczyciela wychowania fizycznego oraz dla osoby niepełnosprawnej bez zawodu (recepcjonista, portier). Wysokość miesięcznego wynagrodzenia brutto na oferowanych stanowiskach wynosi od 1600 zł do 2400 zł.

Przeciwko E. K. prowadzone jest postępowanie egzekucyjne w związku z zaległościami w płatności podatku dochodowego od osób fizycznych za okres 2008-2010. Łączny stan zobowiązań, z uwzględnieniem wysokości odsetek i kosztów egzekucyjnych na dzień 16 sierpnia 2012 r. wynosił 17 811,45 zł. Miesięczna kwota spłaty zaległości wynosi około 600 zł.

Pozwana (powódka wzajemna) mieszka obecnie sama w wynajmowanym mieszkaniu. W utrzymaniu pomaga jej syn i dalsza rodzina. Bieżące koszty utrzymania pozwanej (powódki wzajemnej) wynoszą około 2500 zł miesięcznie, w tym: koszty najmu lokalu 1000 zł, opłaty za media łącznie około 300 zł, telefon 100 zł, leki 100 zł, wyżywienie 300 zł, środki higieny 100-200 zł, odzież, obuwie 100-200 zł, rehabilitacja i leczenie 300-400 zł.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że w oparciu o przepis art. 138 kro powództwo główne zasługiwało na uwzględnienie w części, natomiast powództwo wzajemne podlegało oddaleniu.

W pierwszej kolejności, odnosząc się do zmiany możliwości zarobkowych i majątkowych powoda (pozwanego wzajemnie) Sąd uznał, że chociaż wynagrodzenie za pracę przez niego otrzymywane, a stanowiące jedyne źródło dochodu, nieznacznie wzrosło, to jednak jego ogólna sytuacja materialna uległa pogorszeniu. Wzrost wynagrodzenia od 2010 r. do chwili obecnej o około 100 zł równy jest stopie wzrostu cen i usług, nie powinien mieć zatem znaczenia przy dokonywaniu ostatecznej oceny zmiany sytuacji materialnej powoda (pozwanego wzajemnie). Również zmiana składników majątku powoda nie wpłynęła na całokształt jego sytuacji majątkowej. Sprzedaż nieruchomości w T. i przeznaczenie otrzymanej z niej sumy na zakup nowego domu w J. oraz spłatę kredytu było w ocenie Sądu zachowaniem racjonalnym, zmierzającym do zaspokojenia potrzeb rodziny powoda i z tego względu niebudzącym wątpliwości.

Zdaniem Sądu Rejonowego wpływ na obecną sytuację powoda (pozwanego wzajemnie) miał przede wszystkim fakt urodzenia się K. K. i w tym właśnie zdarzeniu należy upatrywać zmiany stosunków w rozumieniu art. 138 kro bowiem spowodowało ono wzrost kosztów utrzymania rodziny powoda (pozwanego wzajemnie) o około 1500 zł, to jest o koszty utrzymania dziecka. W ocenie Sądu Rejonowego koszty opieki nad dzieckiem nie powinny wynosić 900 zł miesięcznie, jak wskazywał powód (pozwany wzajemnie), lecz zamknąć się w kwocie około 400-500 zł równej miesięcznej opłacie za żłobek, wiek małoletniego bowiem umożliwia oddanie go pod opiekę instytucjonalną.

Z uwagi na dysproporcje w zarobkach rodziców dziecka Sąd Rejonowy uznał, że kosztami zaspokojenia jego potrzeb w większym, stopniu powinien być obciążony powód (pozwany wzajemnie) jako osoba uzyskująca wyższy dochód. Zatem chociaż możliwości zarobkowe i majątkowe powoda nie uległy zmianie, to jednak jego ogólna sytuacja materialna jest obecnie gorsza niż w 2010 r. W tym miejscu podkreślenia wymaga, że powód (pozwany wzajemnie) w sposób prawidłowy dba o zaspokojenie potrzeb osób pozostających na jego utrzymaniu i w tym celu w pełni wykorzystuje swoje możliwości zarobkowe, o czym świadczy między innymi fakt, że nie zmienia pracy na lżejszą, lecz od 2007 r. zajmuje to samo stanowisko, chociaż wiąże się to z dojazdami do innej miejscowości.

Po analizie sytuacji materialnej i osobistej pozwanej (powódki wzajemnej) Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, że również po jej stronie nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca zmianę orzeczenia w przedmiocie obowiązku alimentacyjnego. Od początku 2013 r. pozwanej (powódce wzajemnej) nie przysługuje prawo do renty otrzymywanej dotychczas w wysokości 530 zł miesięcznie, co wiąże się z utratą jedynego dotychczas – obok alimentów – źródła utrzymania, jednocześnie E. K. odzyskała zdolność do pracy, co umożliwia jej podjęcie zatrudnienia, dzięki któremu byłaby w stanie zaspokoić swoje potrzeby przynajmniej częściowo. Sąd nie dał wiary twierdzeniom pozwanej (powódki wzajemnej), że stara się ona wykorzystać swoje możliwości zarobkowe, bowiem jak wynika z informacji udzielonej przez PUP, od grudnia 2012 r. nie rejestrowała się ona jako osoba bezrobotna i nie podjęła starań o zatrudnienie. Sąd ma przy tym świadomość, że z uwagi na wiek i stan zdrowia pozwana (powódka wzajemna) może mieć problemy ze znalezieniem pracy w pełnym wymiarze, nie jest w stanie również wykorzystać swoich kwalifikacji jako nauczyciel wychowania fizycznego. Niemniej w ocenie Sądu obecne możliwości zarobkowe pozwanej (powódki wzajemnej) kształtują się na poziomie około 1000 zł miesięcznie, a ich pełne wykorzystanie umożliwiłoby jej częściowe pokrycie kosztów utrzymania.

Wbrew twierdzeniom pozwanej (powódki wzajemnej) Sąd doszedł także do przekonania, że jej usprawiedliwione potrzeby nie wzrosły od daty ostatniego orzekania o alimentach. Do takich potrzeb w szczególności zaliczyć nie można konieczności spłaty zaległości podatkowych pozwanej (powódki wzajemnej), zwłaszcza że powstały one z jej winy. Bieżące koszty utrzymania pozwanej (powódki wzajemnej) Sąd Rejonowy ocenił na kwotę około 2500 zł. Za nieusprawiedliwiony wydatek Sąd ocenił utrzymywanie przez E. K. dwóch telefonów – stacjonarnego i komórkowego.

Zdaniem Sądu Rejonowego w świetle przedstawionej powyżej zmiany, tj. pogorszenia sytuacji materialnej i osobistej powoda przy jednoczesnym zwiększeniu możliwości zarobkowych pozwanej należało częściowo uwzględnić powództwo główne i oddalić powództwo wzajemne. Zdaniem Sądu I instancji obniżenie alimentów z kwoty 2500 zł do kwoty 1700 zł miesięcznie odzwierciedla zmianę stosunków, jaka nastąpiła między 2010 r. a chwilą obecną. Świadczenie w wysokości 1700 zł miesięcznie, przy uwzględnieniu dochodów, jakie pozwana (powódka wzajemna) powinna osiągać z pracy, powinno w sposób prawidłowy zaspokoić jej usprawiedliwione potrzeby. Jednocześnie kwota ta w obecnej sytuacji zarobkowej i majątkowej powoda (pozwanego wzajemnie) nie powinna stanowić uszczerbku uniemożliwiającego mu prawidłowe zaspokojenie potrzeb jego i jego rodziny.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia w powyższym zakresie wywiodła pozwana - powódka wzajemna E. K., zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w całości i zarzucając:

1) naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 kpc skutkujące poczynieniem błędnych ustaleń faktycznych co do okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w sprawie poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dowolne sprzeczne z regułami doświadczenia życiowego przyjęcie, że możliwości zarobkowe i majątkowe powoda uległy istotnemu zmniejszeniu, a możliwości zarobkowe i sytuacja majątkowa pozwanej powódki wzajemnej uległa poprawie, wyrażające się szczególności:

- w ustaleniu, że miesięczny koszt utrzymania małoletniego syna powoda – pozwanego wzajemnego wynosi około 1500 zł i obejmuje koszty opieki w kwocie 400-500 zł, podczas gdy prawidłowa ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci zeznań powoda – pozwanego wzajemnego prowadzi do przyjęcia, że koszty utrzymania małoletniego oscylują co najwyżej w granicach 1000 zł miesięcznie;

- w ustaleniu, że zakup przez powoda – pozwanego wzajemnego – po zbyciu domu w T. - nieruchomości w J. za kwotę 410 000 zł w 2011 r. oraz zaciągnięcie przez powoda – pozwanego wzajemnego kredytu w kwocie 150 000 zł na remont zakupionego domu skutkujące obecnym obciążeniem powoda ratą miesięczną w kwocie 1000 zł były działaniami racjonalnymi i uzasadnionymi, zmierzającymi do zaspokojenia potrzeb rodziny powoda, co w konsekwencji doprowadziło do uwzględnienia przez Sąd kosztów zaciągniętego kredytu przy ocenie obecnych możliwości majątkowych powoda – pozwanego wzajemnego i pominięcia dochodów, jakie pozwany mógłby uzyskiwać z posiadanego majątku, gdyby nie zakupił wymagającej remontu nieruchomości, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjętej przez Sąd oceny zachowania powoda – pozwanego wzajemnego jako działania racjonalnego,

- w ustaleniu, że miesięczny koszt utrzymania pozwanej wynosi 2 500 zł, podczas gdy z zebranego materiału dowodowego ocenionego zgodnie z regułami doświadczenia życiowego wynika, że miesięczny koszt utrzymania pozwanej jest znacznie wyższy i wynosi nie mniej niż 3 200 zł,

- ustaleniu, że możliwości zarobkowe pozwanej – powódki wzajemnej oscylują w granicach 1000 zł miesięcznie oraz, że pozwana nie stara się wykorzystać swoich możliwości zarobkowych, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dostarczył podstaw do takich ustaleń;

2) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 60 § 2 kro poprzez jego niezastosowanie i oddalenie powództwa wzajemnego pozwanej o podwyższenie alimentów na skutek uznania przez Sąd, że utrata przez pozwaną dotychczasowego źródła dochodu oraz konieczność spłat zaległości podatkowych E. K. nie stanowi okoliczności uzasadniającej zwiększenie roszczeń alimentacyjnych, podczas gdy w świetle art. 60 § 2 kro z uwagi na szczególny zakres obciążającego powoda obowiązku alimentacyjnego Sąd powinien był dokonać oceny zmiany sytuacji majątkowej i możliwości zarobkowych pozwanej z uwzględnieniem sytuacji w jakiej pozwana – powódka wzajemna znajdowałaby się gdyby do rozwodu nie doszło,

- art. 5 kc poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji uwzględnienie w części powództwa powoda – pozwanego wzajemnie pomimo sprzeczności zgłoszonego przez niego żądania z zasadami współżycia społecznego.

Na uzasadnienie podała, że Sąd Rejonowy nie zastosował art. 60 § 2 kro nadto dokonał oceny zebranego materiału dowodowego w sposób wybiórczy oraz sprzeczny z regułami doświadczenia życiowego. Zarzuciła, że koszty opieki dziecka powoda – pozwanego wzajemnie są błędne ponieważ opiekę nad jego synem sprawuje nieodpłatnie babcia macierzysta, co R. K. przyznał na rozprawie w dniu 30.09.2013 r. Zdaniem skarżącej koszty małoletniego nie powinny przekroczyć kwoty 1000 zł miesięcznie. Zakwestionowała skarżąca konieczność zakupu nieruchomości w J. przez byłego męża argumentując, że jego działanie nie może zostać uznane za racjonalne, a tym bardziej uzasadnione jako zmierzające do zaspokojenia potrzeb rodziny. W ocenie pozwanej – powódki wzajemnej działanie powoda w okresie od ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów nie było racjonalne, a sam powód swoim lekkomyślnym działaniem doprowadził do sytuacji, w której jest obciążony ratami kredytu w łącznych kwotach około 1500 zł miesięcznie i nie uzyskuje dodatkowego dochodu z najmu opuszczonego mieszkania w R.. Skarżąca zarzuciła, że wbrew ustaleniom Sądu Rejonowego koszt wyżywienia pozwanej – powódki wzajemnej wynosi około 700 zł. Zdaniem skarżącej Sąd Rejonowy w sposób dowolny przyjął możliwości zarobkowe pozwanej kształtujące się na 1000 zł miesięcznie, które zdaniem E. K. maja charakter czysto hipotetyczny i nie pozostają w związku z realnymi możliwościami pozwanej. Podniosła skarżąca, że z uwagi na naruszenie art. 5 kc żądanie obniżenia alimentów winno zostać w całości oddalone.

W oparciu o powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa powoda – pozwanego wzajemnego i uwzględnienie powództwa pozwanej – powódki wzajemnej,

ewentualnie

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

Nadto wniosła o zasądzenie od powoda – pozwanego wzajemnego na rzecz pozwanej – powódki wzajemnej poniesionych przez nią kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powód – pozwany wzajemny wniósł o oddalenie apelacji, zasądzenie na rzecz powoda – pozwanego wzajemnego od pozwanej – powódki wzajemnej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy uzupełnił postępowanie dowodowe w postępowaniu odwoławczym i dopuścił dowód z:

- zaświadczeń lekarskich pozwanej – powódki wzajemnej z dnia 07.02.2014 r. i 17.02.2014 r. (k. 166, 167) z których wynika, że E. K. pozostaje w stałym nadzorze Poradni Onkologicznej. Nadto z uwagi na pogłębiającą się osteoporozę pacjentka leczy się przewlekle i wymaga stałej rehabilitacji.

- z konsultacji neurologicznej z 14.02.2014 r. (k. 165), z której wynika, że E. K. nie może długo stać, chodzić, siedzieć. Występują u niej nasilone dolegliwości bólowe kr. L-S i stawu biodrowego (po złamaniu kości udowej w 2004 r.).

- z pisma PUP z 13.02.2014 r. (k. 183), z którego wynika, że E. K. była zarejestrowana w PUP we W. jako osoba bezrobotna w następujących okresach:

1) od dnia 01.09.2009 r. do dnia 30.11.2010 r., w tym z prawem do zasiłku od dnia 09.09.2009 r. do dnia 30.11.2010 r. Z dniem 01.12.2010 r. utraciła status osoby bezrobotnej z powodu nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy;

2) od dnia 05.01.2011 r. do dnia 05.01.2011 r.;

pobierała zasiłek w okresie od dnia 13.01.2011 r. do dnia 12.07.2011 r. Rejestracja została uchylona z dniem 05.01.2011 r. z powodu nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy;

3) od dnia 07.12.2012 r. do dnia 08.12.2012 r.

Z dniem 09.12.2012 r. utraciła status osoby bezrobotnej z powodu braku gotowości do podjęcia pracy przez okres dłuższy niż 10 dni z tytułu wyjazdu do sanatorium.

- z pisma Ż. Miejski w J. z dnia 17.02.2014 r. (k. 189) z którego wynika, że z powodu braku wolnych miejsc w Ż. Miejskim w J. pismo złożone w dniu 14.02.2014 r. w sprawie przyjęcia dziecka K. K. zostało rozpatrzone negatywnie. Od dnia 1 marca do 31 marca 2014 r. prowadzony jest nabór do w/w na wrzesień 2014 r.

- kserokopii umowy zlecenia z 03.02.2014 r. (k. 192-193), z której wynika, że w dniu 03.02.2014 r. została zawarta umowa zlecenie pomiędzy R. K. a E. B. na wykonywanie zadań z zakresu sprawowania opieki nad dzieckiem powoda – pozwanego wzajemnego. Wysokość wynagrodzenia za sprawowanie opieki w godzinach od 8.00 do 16.00 wynosi 900 zł brutto miesięcznie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej (powódki wzajemnej ) zasługuje w części na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy przeprowadził wprawdzie prawidłowo postępowanie dowodowe i dokonał w zasadzie prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Odwoławczy przyjmuje za własne, jednakże zdaniem Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy z zebranego materiału dowodowego wyciągnął odmienne wnioski, co miało w ocenie Sądu II instancji wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy podzielił część zarzutów apelacji wskazanych przez pozwaną powódkę wzajemną.

Wprawdzie Sąd Rejonowy prawidłowo powołał podstawę materialno-prawną rozstrzygnięcia, tj. art. 138 kro ale przepis ten nie może być stosowany w oderwaniu od przepisu art. 60 § 2 kro, który również wskazuje, w jaki sposób regulowane są obowiązki alimentacyjne małżonka, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Bezspornym jest, że R. K. został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia stron. W ocenie Sądu Okręgowego to rozwód przyczynił się do pogorszenia sytuacji materialnej pozwanej powódki wzajemnej. Gdyby bowiem strony nadal mieszkały razem, to E. K. miałaby zaspokojone potrzeby mieszkaniowe na wyższym poziomie niż obecnie, korzystając z nieruchomości męża w T. czy też innej, nabytej w zamian.. Ponadto strony prowadziłyby wspólne gospodarstwo domowe, do którego powód pozwany wzajemny wkładałby swoje wynagrodzenie, które aktualnie, jak ustalił Sąd Rejonowy, wynosi ponad 6000 zł netto miesięcznie. Z powyższego wynika, że pozwana powódka wzajemna mogłaby zaspakajać na wyższym poziomie swoje potrzeby niż to czyni obecnie.

Jeśli chodzi o możliwości zarobkowe obu stron to, jak argumentował pełnomocnik powoda (pozwanego wzajemnie) istotnie zmieniły się realia życia gospodarczego w Polsce i realia rynku pracy. W związku z tym należy uznać, że możliwości zarobkowe powoda (pozwanego wzajemnie) ograniczają się do wynagrodzenia, które aktualnie pobiera. Należy jednak zauważyć, że ta okoliczność w takim samym stopniu dotyczy pozwanej (powódki wzajemnej), która będąc w wieku 56 lat, po długiej przerwie w pracy zawodowej spowodowanej chorobą, ma ograniczone możliwości podjęcia zatrudnienia i pomimo tego, że została uznana za osobę zdolną do wykonywania pracy, to faktycznie jej możliwości zarobkowe są o wiele mniejsze niż powoda. W związku z aktualnym stanem zdrowia E. K. i kwalifikacjami zawodowymi należy przyjąć, że jest w stanie wykonywać zatrudnienie co najwyżej za kwotę 800 zł miesięcznie, a kwota 1000 zł miesięcznie zdaniem Sądu Okręgowego stanowi górną granicę tego, co pozwana powódka wzajemna może zarobić w sprzyjających okolicznościach.

Odnosząc się do zarzutu, że pozwana powódka wzajemna nie zarejestrowała się jako osoba bezrobotna i ostatecznie została skreślona z listy osób bezrobotnych, to Sąd Okręgowy na podstawie dopuszczonych dowodów w postępowaniu odwoławczym ustalił, że E. K. w sposób niezawiniony utraciła status osoby bezrobotnej aczkolwiek należy podkreślić, że skoro wcześniej rejestrowała się jako osoba bezrobotna to znaczy, że gotowa była do podjęcia zatrudnienia bowiem jako osoba bezrobotna deklarowała gotowość podjęcia pracy.

Jeśli chodzi natomiast o koszty utrzymania dziecka powoda (pozwanego wzajemnego) – małoletniego K. K., to Sąd Okręgowy nie podziela zarzutów pozwanej (powódki wzajemnej), że babcia powinna opiekować się dzieckiem i w związku z tym rodzice małoletniego nie ponoszą żadnych kosztów. Zważyć należy, że babcia małoletniego nie ma takiego obowiązku a jeśli nawet opiekowała się jakiś czas dzieckiem to powód (pozwany wzajemny) i jego żona ponosili koszty jej utrzymania – żywili ją wówczas i ponosili za nią koszty utrzymania domu. Kwota 400 zł, z tytułu opieki nad małoletnim synem powoda pozwanego wzajemnie, jest zdaniem Sądu Okręgowego, wyważona, niekwestionowana przez powoda i w świetle dopuszczonych dowodów w postępowaniu odwoławczym nawet niewystarczająca na opiekę nad dzieckiem.

Odnosząc się w dalszej kolejności do kosztów utrzymania pozwanej (powódki wzajemnej) Sądu Okręgowy uznał, że Sąd Rejonowy omyłkowo przyjął wysokość kosztów za wyżywienie pozwanej powódki wzajemnej, określając ją na kwotę 300 zł, podczas gdy E. K. przed Sądem Rejonowy oceniła te koszty na 600 zł miesięcznie. Za wygórowane natomiast Sąd Rejonowy przyjął koszty rehabilitacji pozwanej (powódki wzajemnej) na 300-400 zł miesięcznie podczas gdy pozwana (powódka wzajemna) zeznała, że obecnie nie ponosi kosztów rehabilitacji a jedynie koszty basenu na kwotę 120 zł miesięcznie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uznał za Sądem I instancji, że koszty podstawowego utrzymania pozwanej (powódki wzajemnej) wynoszą ok. 2500 zł miesięcznie. Należy jednak podkreślić, że w związku z dyspozycją art. 60 § 2 krio E. K. nie musi ograniczać swoich potrzeb do minimalnych i podstawowych, stąd też powinna dysponować środkami także na wypoczynek czy udział w życiu kulturalnym.

W dalszej kolejności odnosząc się do zarzutu pozwanej (powódki wzajemnej) wskazanego w apelacji, że poprzez wystąpienie przez powoda (pozwanego wzajemnie) z pozwem o obniżenie alimentów doszło do naruszenia zasad współżycia społecznego, to Sąd Okręgowy nie podziela tego stanowiska. Bezspornie to R. K. został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, nie mniej ma on prawo założyć ponownie rodzinę i żyć dalej w sposób, jaki uzna za stosowny. Sąd Okręgowy nie dopatrzył się naruszenia jakichkolwiek zasad współżycia społecznego, a apelująca nie określiła, jakie tak naprawdę zasady współżycia społecznego powód (pozwany wzajemny) naruszył. R. K. ma prawo do założenia rodziny, powołania na świat kolejnego dziecka, zapewnienia tej rodzinie potrzeb mieszkaniowych na dobrym poziomie. Oznacza to, że powód (pozwany wzajemny) miał prawo sprzedać jeden dom i nabyć kolejny, a nawet zaciągać kolejne zobowiązania wobec banków. O ile zaś jego zdaniem stosunki pomiędzy stronami procesu istotnie się zmieniły, to miał on prawo wystąpić z roszczeniem o obniżenie alimentów i poddać je ocenie Sądu. Powód (pozwany wzajemnie) musi natomiast liczyć się z tym, że ma na utrzymaniu byłą żonę, która jest osobą wymagającą jego dalszej pomocy pomimo tego, że związek małżeński stron został już kilka lat temu rozwiązany. W tym czasie alimenty na rzecz pozwanej (powódki wzajemnej) zostały obniżone łącznie o połowę, co jest znaczącą obniżką, natomiast możliwości zarobkowe powoda (pozwanego wzajemnie) w ocenie Sądu pozwalają na to, żeby udźwignął tę kwotę przy aktualnych kosztach utrzymania i E. K., i rodziny powoda.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy w oparciu o przepis art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w punktach I, II i IV w ten sposób, że alimenty zasądzone punktem I ustalił na kwotę 2000 zł miesięcznie, nie zmieniając dalszych postanowień tego punktu, zaś koszty procesu ustalone punktem IV określił na kwotę 1620 zł.

W pozostałej części apelację Sąd Okręgowy oddalił na podstawie art. 385 kpc, o czym orzeczono w pkt. II sentencji wyroku.

W pkt. III na podstawie art. 100 kpc z uwagi na częściowe uwzględnienie apelacji, koszty procesu poniesione przez strony w postępowaniu odwoławczym wzajemnie zniesiono