Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 marca 2014r.

Sąd Okręgowy w Płocku Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Renata Szatkowska

Protokolant: Anna Bogacz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 lutego 2014r.

sprawy z powództwa W. R., A. R. (1), M. R. (1), A. R. (2) i M. R. (2)

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę

1.  zasądza od Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz W. R. tytułem zadośćuczynienia kwotę 57.500 zł ( pięćdziesiąt siedem tysięcy pięćset złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 2 lipca 2010r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.790 zł (jeden tysiąc siedemset dziewięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  oddala w pozostałej części powództwo W. R.;

3.  zasądza od Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz A. R. (1) tytułem zadośćuczynienia kwotę 62.500 zł (sześćdziesiąt dwa tysiące pięćset złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 2 lipca 2010r. do dnia zapłaty oraz kwotę 4.619 zł (cztery tysiące sześćset dziewiętnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  oddala w pozostałej części powództwo A. R. (1);

5.  zasądza od Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz M. R. (1) tytułem zadośćuczynienia kwotę 30.000 zł (trzydzieści tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 2 lipca 2010r. do dnia zapłaty oraz kwotę 80 zł ( osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

6.  oddala w pozostałej części powództwo M. R. (1);

7.  zasądza od Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz A. R. (2) tytułem zadośćuczynienia kwotę 20.500 zł (dwadzieścia tysięcy pięćset złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 2 lipca 2010r. do dnia zapłaty;

8.  oddala w pozostałej części powództwo A. R. (2);

9.  zasądza od A. R. (2) na rzecz Towarzystwa (...) S.A. w W. kwotę 1.656 zł ( jeden tysiąc sześćset pięćdziesiąt sześć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

10.  zasądza od Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz M. R. (2) tytułem zadośćuczynienia kwotę 20.500 zł (dwadzieścia tysięcy pięćset złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 2 lipca 2010r. do dnia zapłaty;

11.  oddala w pozostałej części powództwo M. R. (2);

12.  zasądza od M. R. (2) na rzecz Towarzystwa (...) S.A. w W. kwotę 1.656 zł ( jeden tysiąc sześćset pięćdziesiąt sześć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

I C 1287/10

UZASADNIENIE

Powodowie wnieśli o zasądzenie od (...) S.A. w W. na rzecz :

- W. R. kwoty 82.500 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za pogorszenie sytuacji życiowej i za śmierć osoby bliskiej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesieni pozwu do dnia zapłaty,

- A. R. (1) kwoty 87.500 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za pogorszenie sytuacji życiowej i za śmierć osoby bliskiej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesieni pozwu do dnia zapłaty,

- M. R. (1) kwoty 70.000 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za pogorszenie sytuacji życiowej i za śmierć osoby bliskiej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesieni pozwu do dnia zapłaty,

- M. R. (2) kwoty 75.500 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za pogorszenie sytuacji życiowej i za śmierć osoby bliskiej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesieni pozwu do dnia zapłaty,

- A. R. (2) kwoty 75.500 zł tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za pogorszenie sytuacji życiowej i za śmierć osoby bliskiej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesieni pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu wskazali, iż w wypadku drogowym w dniu 20 lipca 2009r. zginęła O. R., córka W. i A. R. (1), a siostra M. R. (1), A. R. (2) i M. R. (2). Sprawca wypadku został skazany w toku postępowania karnego. Pozwane towarzystwo ubezpieczeń wypłaciło powodom niewielkie kwoty tytułem zadośćuczynienia. O. R. w dacie wypadku miała 20 lat. Cała rodzina bardzo przeżyła śmierć O., była z nią bardzo związana emocjonalnie . Na skutek cierpień, związanych ze śmiercią córki i siostry, powodowie musieli podjąć leczenie psychologiczno- psychiatryczne. Zły stan psychiczny spowodował, że W. i A. R. (3) przebywali na zwolnieniach lekarskich. Cała rodzina utrzymywała bliskie, częste i ciepłe kontakty ze zmarłą, która mimo młodego wieku była osobą odpowiedzialną, stanowiącą wsparcie i pomoc dla rodziny.

Postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2010r. wyłączono do odrębnego rozpoznania i rozstrzygnięcia żądanie M. R. (1) ze względu na wartość przedmiotu sporu, a następnie sprawę w tej części przekazano do Sądu Rejonowego w Płońsku.

Postanowieniem z dnia 24 stycznia 2011r. sąd ten przekazał sprawę do tutejszego sądu z uwagi na rozszerzenie powództwa; wniosła bowiem o zasądzenie na swoją rzecz 5.500 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej i 70.000 zł tytułem zadośćuczynienia.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Wskazał, iż powodowie nie sprecyzowali, jaką część ich żądania stanowi odszkodowanie, a jaką zadośćuczynienie, tym samym trudno jest mu się odnieść do żądanych kwot, tym bardziej, że różne są podstawy tych roszczeń i różne ich przesłanki. Podał, iż wypłacone powodom W. R. i A. R. (1) kwoty z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania są odpowiednie, zważywszy, iż pomniejszono te kwoty z uwagi na przyczynienie się zmarłej do powstania szkody. Odnośnie pozostałych powodów podniósł, iż nie wykazali oni pogorszenia swojej sytuacji życiowej, zaś wypłacone im zadośćuczynienie jest odpowiednie. Zakwestionował datę, od której powodowie naliczyli odsetki; wskazał, iż winno one być zasądzone od dnia wyrokowania, gdyż wysokość zadośćuczynieni i odszkodowania zależy od uznania sądu.

Pismem procesowym z dnia 16 grudnia 2010r. powodowie sprecyzowali, iż żądanych kwot dochodzą częściowo z tytułu odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej i częściowo z tytułu zadośćuczynienia:

- na rzecz W. 12.500 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej i 70.000 zł tytułem zadośćuczynienia,

- na rzecz A. R. (1) 17.500 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej i 70.000 zł tytułem zadośćuczynienia,

- na rzecz A. R. (2) 12.500 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej i 63.000 zł tytułem zadośćuczynienia,

- na rzecz M. R. (2) 12.500 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej i 63.000 zł tytułem zadośćuczynienia;

wszystkie kwoty z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu.

Postanowieniem z dnia 5 sierpnia 2011r. połączono do wspólnego prowadzenia i rozstrzygnięcia niniejszą sprawę i sprawę I C 610/11 z powództwa M. R. (1).

W odpowiedzi na pozew M. R. (1) pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu wg norm. Podał, iż powódka nie wykazała na czym polega pogorszenie jej sytuacji życiowej, zaś żądana kwota zadośćuczynienia jest rażąco wygórowana, jeśli przyjąć, iż wypłacono jej już kwotę 10.000 zł. Podniósł zarzut przyczynienia się O. R. do powstania szkody w 50 %, gdyż nie miała ona zapiętych pasów bezpieczeństwa. Wskazał, iż odsetki winny być ewentualnie zasądzone od dnia wyrokowania.

W piśmie z 3 kwietnia 2013r. pozwany wskazał, iż nastąpiło połączenie (...) Asekuracja z (...) W., obecnie połączone spółki noszą nazwę (...) S.A. w W..

Sąd ustalił, co następuje:

O. R. była córką W. i A. R. (1), siostrą M. R. (1) i siostrą przyrodnią A. i M. R. (2). O. w chwili wypadku miała 19 lat, studiowała na I roku Wyższej Szkoły (...) w W., były to studia dzienne, mieszkała w W., gdzie wynajmowała mieszkanie, na stałe mieszkała w P. z rodzicami, nie pracowała, była na utrzymaniu rodziców. Opłata za rok jej studiów wynosił 3.600 zł, opłata za mieszkanie 500 zł miesięcznie. Miała plany, że po studiach zostanie w W.. Dopóki nie rozpoczęła studiów mieszkała z rodzicami w P., była z nimi bardzo związana. ( v. k. 186- 187 zeznania powódki, W. R., k. 187 zeznania powoda, A. R. (1)).

O. R. zmarła w dniu 20 lipca 2009r. w wyniku wypadku drogowego, w czasie którego doznała wielonarządowych obrażeń głowy, klatki piersiowej, narządów jamy brzusznej, miednicy i lewych kończyn. Przed i w czasie wypadku nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa. Wyrokiem z dnia 25 stycznia 2010r. w sprawie II K 979/09 Sąd Rejonowy w Ciechanowie uznał C. T., kierującego samochodem, winnym spowodowania wypadku, w którym zginęła O. R. ( v. k. 360-363 opinia biegłego, J. K., k. 44- 46 wyrok Sądu Rejonowego w Ciechanowie).

Sprawca wypadku był ubezpieczony z tytułu odpowiedzialności cywilnej w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym ( okoliczność przyznana przez pozwanego).

W. R. o wypadku zawiadomiła koleżanka O.. Oboje rodzice pobiegli na miejsce wypadku, widzieli, że córkę reanimowano, że za chwilę ją odłączono i stwierdzono zgon. Powódka klęczała nad ciałem córki, oboje płakali. Powódka nie może pogodzić się ze śmiercią córki, tak to przeżyła, że schudła 43 kg, leczy się w (...), bierze leki. Po śmierci córki była na zwolnieniu lekarskim przez 3 miesiące. Do dzisiaj nie pogodziła się ze śmiercią córki, codziennie chodzi na cmentarz, ocenia, że ból po śmierci córki nie staje się mniejszy. Do września 2012r. pracowała jako instruktor terapii uzależnień, zarabiała ok. 2.000 zł netto, straciła tę pracę, gdyż ponad pół roku przebywała na zwolnieniach lekarskich z powodu nawrotu depresji. Obecnie pracuje jako konsultant i zarabia łącznie 800 zł miesięcznie. Z tej kwoty komornik potrąca jej 600 zł na spłatę kredytu, jaki poręczyła mężowi. Wcześniej prowadziła także działalność w zakresie sprzedaży ubrań, ale nie przynosiła ona dochodów ( v. k. 187, k. 737- 738 zeznania powódki, W. R., k. 189 zeznania powoda, A. R. (2)).

Z powodu śmierci córki doszło u niej do pogorszenia stanu psychicznego, wystąpienia zaburzenia adaptacyjnego typu depresyjnego - reakcja żałoby. Na skutek objawów depresji, przygnębienia, spadku aktywności, osłabienia, poczucia bezradności zaburzone zostało jej życie osobiste i uczuciowe. Bezpośrednio po śmierci córki nie była w stanie pracować zawodowo, obecnie odzyskała zdolność do pracy, chociaż nie pracuje jak dawniej. Powódka wymagała i nadal wymaga leczenia psychiatrycznego i pomocy psychologicznej. Porady lekarskie i psychologiczne przy korzystaniu z publicznej służby zdrowia są bezpłatne. Orientacyjny koszt leków psychotropowych wynosi ok. 70 zł miesięcznie. Traumatyczne wydarzenie, jakim była śmierć córki, nie spowodowało u niej nawrotu choroby alkoholowej i przerwania abstynencji, na stan psychiczny opiniowanej wpływ mają różnorodne czynniki, w tym także kłopoty finansowe ( v. k. 593- 598, k. 644 opinie biegłych: psychiatry, A. K. i psychologa, W. S., k. 38-39, k. 194, k. 215-219, k. 336-349 dokumentacja leczenia ).

A. R. (1) po śmierci córki zaczął się leczyć w poradni zdrowia psychicznego, brał leki w początkowej fazie leczenia, ale z nich zrezygnował, gdyż źle się po nich czuł. Zrezygnował także z leczenia psychiatrycznego, bowiem nie ma pieniędzy na terapię rodzinną. W jego ocenie przeżycia spowodowane wypadkiem wywołały u niego cukrzycę, przyjmuje leki. Schudł 10-11 kg, cierpi na bezsenność. Obawia się o zdrowie i życie pozostałych dzieci, zrobił się skryty, wszystko go drażni, szczególnie cudze szczęście, nigdzie nie jeździ tylko na cmentarz, cały czas odczuwa cierpienie po śmierci córki, uważa, że nigdy nie pogodzi się z jej śmiercią, stara się codziennie być na cmentarzu ( v. k. 187 , k. 739 zeznania powoda, A. R. (1)).

Śmierć córki spowodowała u niego wystąpienie zaburzenia adaptacyjnego, reakcję żałoby o obrazie przedłużonej depresji. Objawy zaburzenia: obniżony nastrój, spadek aktywności, utrata zainteresowań, anhedonia, zaburzenia snu, uporczywe rozpamiętywanie śmierci córki, wszystko to skutkowało zaburzeniem funkcjonowania w codziennym życiu. Powód wymaga leczenia psychiatrycznego i psychoterapii, wskazana terapia behawioralno-poznawcza, leki ok. 30 zł miesięcznie. Występują u niego dyskretne zmiany organiczne oznacza co oznacza, że występuje u niego podłoże usposabiające do większej podatności na stres, nadmiernej nerwowości, pobudliwości. Wszystkie problemy życiowe, w tym zadłużenie finansowe, kłopoty z wierzycielami, pogarszają dodatkowo jego samopoczucie, bowiem człowiek w depresji nie dostrzega wyjścia z sytuacji, nie ma żadnej nadziei, że cokolwiek lub ktokolwiek jest w stanie mu pomóc, dlatego też opiniowany zrezygnował z leczenia, mimo, że jego stan psychiczny wskazywał i wskazuje, że wymaga bezwzględnie takiej pomocy. Cała uwaga opiniowanego ześrodkowana jest na śmierci córki, sprawy bytowe stały się mało ważne ( v. k. 585- 588, k. 645 opinie biegłych: psychiatry, A. K. i psychologa, W. S., k. 36-37, k. 196, k. 334-335, k. 350-355 dokumentacja leczenia).

Przed śmiercią córki A. R. (1) prowadził działalność gospodarczą w zakresie usług budowlanych, zatrudniał 13 osób. Po wypadku córki był na zwolnieniu lekarskim przez miesiąc. Potem zwalniał systematycznie ludzi, ostatniego pracownika zwolnił w styczniu 2010r., zawiesił działalność, ale ją wznowił, zarabiał ok. 6.000 zł miesięcznie. Ok. połowy 2012r. zrezygnował z prowadzenia firmy budowlanej, pracuje dorywczo- wykonuje prace ogólnobudowlane, zarabia od 100 do 600 zł miesięcznie. Jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna. Razem z żoną spłaca kredyt, który wraz odsetkami przekracza 1 mln zł, kredyt zaciągnięty był na remont domu dla O. oraz na spłatę kredytu jego firmy. W roku 2006 z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej powód osiągnął przychód w wysokości 729.650, w 2007r. w wysokości 2.224. 640 zł, zaś dochód w wysokości 234.744 zł, w 2008r. przychód 754.455 zł, dochód 167.591 zł, w 2009r. przychód 359.043 zł, dochód 28.036 zł, w 2010r. przychód 360.863 zł, dochód 122.164 zł ( v. k. 187, k. 738 zeznania powoda, A. R. (1), k. 302-316 zeznania A. R. (1) o wysokości osiągniętego przychodu).

M. R. (2) w dacie śmierci siostry mieszkał z narzeczoną w mieszkaniu spółdzielczym; z rodzicami i O. nie mieszkał od 2008r. Był w dobrych relacjach z siostrą, woził ją na dyskoteki, do przyjaciół. Poszedł na miejsce wypadku, ale nie widział ciała siostry, gdyż policja kazała mu się usunąć, upadł na kolana i płakał. Po śmierci siostry zamknął się w sobie, nie mógł się z nikim porozumieć, leczył się psychiatrycznie przez 2 miesiące, zrezygnował z leczenia, uznał, że sam sobie poradzi. 1 kwietnia 2010r. chciał popełnić samobójstwo, wjechał samochodem w drzewo, po tym zdarzeniu leczył się psychiatrycznie przez miesiąc, 3 razy był na wizycie u psychologa. W 2011r. podjął leczenie odwykowe, od tego czasu nie pije alkoholu. Od czasu rozstania z narzeczoną, tj. od grudnia 2009r. mieszka z rodzicami. Pół roku przed śmiercią siostry zrezygnował z pracy u ojczyma w firmie, bo chciał znaleźć pracę w swoim zawodzie, tj. lakiernika samochodowego, był na zasiłku dla bezrobotnych, potem na utrzymaniu narzeczonej, a po rozstaniu z nią na utrzymaniu rodziców. Obecnie pracuje nieformalnie w firmie swojego wuja, zajmuje się czyszczeniem ulic, zarabia miesięcznie 280-400 zł, jest zarejestrowany jako bezrobotny ( v. k. 188, 251, k. 739 zeznania powoda, M. R. (2)).

Po śmierci siostry doznał zaburzeń adaptacyjnych- reakcja żałoby, z powodu której doszło do zaburzenia jego funkcjonowania w codziennym życiu, głównie osobistym, traumatyczne przeżycia nasiliły zaburzenia przystosowania społecznego, nastąpił nawrót problemu alkoholowego. Powód nie rozwijał się harmonijnie, był dzieckiem nadpobudliwym, sprawiał problemy wychowawcze, od młodego wieku nadużywał alkoholu. Po śmierci O. wymagał pomocy psychiatrycznej i otrzymał ją, leczenie przerwał sam. Wymaga pomocy i wsparcia terapeutycznego. Leki to koszt ok. 50 zł miesięcznie. Nastąpiły u niego dyskretne zmiany organiczne, co oznacza, że oznacza występuje u niego podłoże usposabiające do mniejszej odporności na stres, nasilonej pobudliwości, nerwowości i większej podatności do reakcji zaburzonych ( v. k. 599- 603, k. 647 opinie biegłych: psychiatry, A. K. i psychologa, W. S., k. 197, k. 212-214, k. 224-228 dokumentacja leczenia).

A. R. (2) w chwili śmierci siostry był żonaty, miał dziecko, wynajmował mieszkanie, pracował u ojca w firmie, zarabiał ok. 1.600- 1.800 zł, był związany z O., często się widywali, dzwonili do siebie. Był na miejscu wypadku, widział ciało siostry. Po wypadku nie mógł pracować, ale nie korzystał ze zwolnienia lekarskiego, leczył się psychiatrycznie, brał leki, zamknął się w sobie, przez 3 miesiące spał oddzielnie z żoną, stale płakał, nie mógł uwierzyć, że siostra nie żyje. W grudniu 2009 r. wrócił do pracy, ale od stycznia 2010r. stał się bezrobotny, gdyż ojczym zawiesił działalność, 6 miesięcy otrzymywał zasiłek w kwocie 620 zł, obecnie pracuje dorywczo, zarabia 600-700 zł miesięcznie. Mieszka wraz żoną i córką w mieszkaniu socjalnym, jego żona zarabia ok.600- 700 zł ( k. 189, k. 251, k. 740 zeznania powoda, A. R. (2)).

Po śmierci siostry przeżył zaburzenie adaptacyjne- reakcję żałoby, z tego powodu nie mógł pracować zawodowo przez ok. jeden rok. Przez rok wymagał leczenia psychiatrycznego i pomocy psychologicznej, obecnie nie wymaga pomocy. Koszty finansowe tej pomocy to koszt leków w wysokości ok. 50 zł miesięcznie przez rok. Nawrót choroby alkoholowej, jaki nastąpił u powoda, wiąże się z nie podjęciem odpowiedniego leczenia i nie skorzystania ze wsparcia terapeutycznego. Sytuacja stresowa, w jakiej się znalazł, wynikała nie tylko z traumy związanej z utratą siostry, ale także z faktu, że rozpadła się jego rodzina, nie pracował, nie wypełniał ról społecznych, co dodatkowo nasilało jego zaburzenia. Alkohol pełnił rolę „uspokajacza”, redukował napięcie, poprawiał doraźnie nastrój i doraźnie radzić sobie z problemami. Mimo wiedzy o potrzebie kontynuowania leczenia, nie podjął systematycznie lecenia, , zbyt szybko uznał, że jest w stanie sam uporać się z problemem. Występują u niego dyskretne zmiany organiczne, co oznacza, że oznacza występuje u niego podłoże usposabiające do większej podatności na stres, nadmiernej nerwowości, pobudliwości, działań impulsywnych. Leczenie podjął po śmierci siostry, z powodu reakcji depresyjnej po stracie siostry, był płaczliwy, roztrzęsiony, w silnym niepokoju, w obniżonym nastroju i napędzie, miał problemy ze snem ( v. k. 589 – 592, k. 646, k. 684 opinie biegłych: psychiatry, A. K. i psychologa, W. S., k. 23- 25, k. 210-211, k. 220-223 dokumentacja leczenia ).

M. R. (1) była związana z siostrą, widywały się codziennie, dopóki, O. nie zaczęła studiować, potem codziennie do siebie dzwoniły. Nie pogodziła się ze śmiercią O., codziennie bywa na cmentarzu ( v. k. 740 zeznania powódki, M. R. (1)). Śmierć siostry była bardzo stresującym wydarzeniem dla 11 letniej wówczas M.. wystąpiły u niej głębokie i gwałtowne zaburzenia adaptacyjne, wymagała pomocy psychiatrycznej i psychologicznej oraz wsparcia rodziny. Leczona była farmakologicznie przez rok, po 2 latach przez kilka tygodni leczona psychiatrycznie. Objawy zaburzeń psychicznych trwały przez 3,5 roku, obecnie bez zaburzeń. Zaburzenia funkcjonowania społecznego ustąpiły p 2 latach. Koszt leków nie przekroczył 300 zł ( v. k. 704- 713 opinia biegłego psychiatry, A. J. (1), k. 26-35, k. 40-43 dokumentacja leczenia ).

Pismem z dnia 1 września 2009r. W. i A. R. (3) zwrócili się do pozwanego o wypłatę na ich rzecz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w łącznej kwocie 200.000 zł i odszkodowania z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej na skutek śmierci osoby najbliższej w łącznej kwocie 200.000 zł. Pismo powyższe pozwany otrzymał w dniu 10 września 2009r. ( v. k 32- 34 akt szkody – pismo powodów o wypłatę świadczeń). Natomiast M. R. (1), A. R. (2) i M. R. (2) wystąpili do pozwanego z żądaniem wypłaty zadośćuczynienia pismem z dnia 7 października 2009r. , każde z nich wskazało kwotę zadośćuczynienia w wysokości 100.000 zł. Nie ustalono, w jakim dniu pismo to wpłynęło do pozwanego ( v. k.129-132 pismo powodów z żądaniem wypłaty świadczeń).

Pozwany wypłacił powodom następujące świadczenia :

- na rzecz W. R. 5.000 zł tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej i 12.500 zł tytułem zadośćuczynienia ( k. 144, k. 148, k. 158, k. 163 dokumentacja dotycząca wypłaty świadczeń),

- na rzecz A. R. (1) 5.000 zł tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej i 7.500 zł tytułem zadośćuczynienia ( v. k. 143, k. 149, k. 159, k. 164 dokumentacja dotycząca wypłaty świadczeń),

- na rzecz M. R. (2) 4.500 zł tytułem zadośćuczynienia ( k. 146, k. 152, k. 161, k. 165 dokumentacja dotycząca wypłaty świadczeń),

- na rzecz A. R. (2) 4.500 zł tytułem zadośćuczynienia (k. 145, k. 151, k. 162, k. 166 dokumentacja dotycząca wypłaty świadczeń),

- na rzecz M. R. (1) 10.000 zł tytułem zadośćuczynienia ( k. 147, k.150, k. 160, k. 167 dokumentacja dotycząca wypłaty świadczeń).

Postanowieniem z dnia 21 maja 2010r. w sprawie I Ns 145/10 Sąd Rejonowy w P.stwierdził, iż spadek po O. R. na podstawie ustawy nabyli rodzice, A. R. (1) i W. R. po ½ części każde z nich ( v. k. 64 postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku).

W skład spadku po O. R. weszła nieruchomość położona w P. o pow. 605 m ² , obciążona hipoteką umowną w kwocie 940.000 zł z tytułu spłaty kredytu. Nieruchomość tę O. R. otrzymała darowizną od rodziców w 2007r. ( v. k. 65-67 odpis z kw (...), k. 276- 278 akt notarialny darowizny nieruchomości).

Powyższy stan faktyczny ustalony został na podstawie zeznań powodów : W. R. (v. k. 186- 187, k. 251, k. 737-738 ), A. R. (1) ( k. 187-188, k. 251, k. 738-739), M. R. (2) ( k. 188- 189, k. 251, k. 739 ), A. R. (2) ( k. 189, k. 251, k. 740 ), M. R. (1) ( k. 740), w oparciu o dokumenty w postaci : wyroku Sądu rejonowego w Ciechanowie z dnia 25 stycznia 2010r. w sprawie II K 979/09 ( k. 44-46), dokumentacji dotyczącej wypłaty świadczeń powodom przez pozwanego ( k. 143- 172), postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po O. R. ( k. 64), odpisu z kw (...) ( k. 65-67), aktu notarialnego z dnia 28 czerwca 2007r. ( k. 276-278), opinii biegłego, J. K. ( k. 360-363, k. 536- 538), opinii biegłych, A. K. i W. S. ( k. 585- 588, k. 589-592, k. 593- 598, k. 599- 603, k. 644, k. 645, k. 646, k. 647, k. 684), opinii biegłego, A. J. (2) ( k. 704-713), dokumentacja leczenia A. R. (2) ( k. 23- 25, k. 210-211, k. 220-223),

dokumentacja leczenia M. R. (1) ( k. 26-35, k. 40-43), dokumentacja leczenia A. R. (1) ( k. 36-37, k. 196, k. 334-335, k. 350-355), dokumentacja leczenia W. R. ( k. 38-39, k. 194, k. 215-219, k. 336-349), dokumentacja leczenia M. R. (2) ( k. 197, k. 212-214, k. 224-228), pisma powodów w przedmiocie wypłaty świadczeń ( k. 32-34, k. 129-132 akt szkody).

Nie uwzględniono zarzutów pozwanego do opinii biegłych, wskazanych w piśmie z dnia 3 grudnia 2012r. odnośnie A. R. (2) w pkt od 4 do 7, odnośnie A. R. (1) w pkt 3,5,6, odnośnie W. R. w pkt 4 i 5, odnośnie M. R. (2) w pkt 7-9, uznając, iż biegłe opisały reakcję żałoby powodów po śmierci O. jako typową, nie mającą cech wyjątkowości, poza tym, odnośnie A. R. (1) trzeba zauważyć, że biegłe nie stwierdziły obecnie u niego problemu alkoholowego, wskazały jedynie, że przed zawarciem małżeństwa nadużywał alkoholu, ale było to ponad 20 lat temu, odnośnie M. R. (2) biegłe podkreśliły, że przeżycia związane ze śmiercią siostry nasiliły, a nie wywołały u niego zaburzenia przystosowania społecznego, bowiem wcześniej miał już problemy z alkoholem, problemy z psychiką.

Nie uwzględniono również jego zarzutów do opinii biegłych, złożonych w dniu 8 kwietnia 2013r. i w dniu 11 lipca 2013r., uznając, iż w większości stanowią powtórzenie zarzutów j.w., a opinie biegłych bardzo szczegółowo opisały stan żałoby i cierpienia powodów po śmierci O..

Sąd oddalił wnioski pozwanego, wskazane w piśmie z dnia 10 marca 2011r. w pkt 1—5 i 9, , gdyż powodowie szczegółowo wyjaśnili przebieg swojego zatrudnienia, a okoliczność, czy korzystali oni z pomocy opieki społecznej nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd ograniczył dowód z przesłuchania stron do przesłuchania powodów, gdyż przedstawiciel pozwanego nie posiadał informacji na temat skutków śmierci O. R. dla powodów.

Powodowie nie wykazali, by choroby W. R. w postaci nadciśnienia i choroby autoimmunologicznej i cukrzyca A. R. (1) były wynikiem przeżyć związanych ze śmiercią ich córki; ustalenie tej okoliczności wymaga wiadomości specjalnych z zakresu medycyny, jednak powodowie nie wnieśli o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego lekarza w tym zakresie. Nie wykazali również, by kłopoty A. R. (1) w prowadzeniu działalności gospodarczej, skutkujące zawieszeniem, a następnie zamknięciem firmy, były związane skutkowo ze śmiercią jego córki. Należy podnieść, że jeszcze w 2010r., a więc rok po śmierci córki, dochody jego firmy wynosiły ponad 10.000 zł miesięcznie, w następnym roku ok. 6.000 zł miesięcznie. Ponadto, z opinii biegłych nie wynika, by stan psychiczny powoda po śmierci córki był tak zły, że nie był on w stanie dalej prowadzić działalności gospodarczej. Biegłe podkreśliły, że śmierć O. zaburzyła jego funkcjonowanie w codziennym życiu, że sprawy bytowe stały się dla niego mało ważne, że jego uwaga ześrodkowana była na śmierci córki, ale nie wnioskowały, że ten stan uniemożliwiał mu działalność zawodową.

W. R. nie udowodniła także, by stan jej zdrowia, który wymagał długotrwałych zwolnień lekarskich i doprowadził do utraty pracy, pozostawał w związku przyczynowym z przeżyciami po śmierci córki. Zwolnienie z pracy miało miejsce w 2012r., zatem ok. 3 lat po śmierci O., jest zatem wątpliwą rzeczą, by utrata pracy związana była z tym zdarzeniem; powódka winna była wykazać taki związek poprzez opinię biegłego lekarza, jednak dowodu w takiej postaci nie zgłosiła.

Za nieudowodnioną uznano okoliczność, że rozstanie M. R. (2) z narzeczoną i podjęcie przez niego próby samobójczej, było związane z przeżyciami po śmierci siostry.

Sąd zważył, co następuje:

Pozwany nie kwestionował, że w niniejszej sprawie ponosi - z mocy art. 436 § 1 kc w zw. z art. 435 kc i art. 822 kc - odpowiedzialność za skutki zdarzenia z dnia 20 lipca 2009r., w którym śmierć poniosła O. R.. Sprawca wypadku był bowiem u niego ubezpieczony z tytułu odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę dla najbliższych członków rodziny zmarłego, o którym mowa w art. 446§ 4 kc , stanowi finansową rekompensatę, która służyć ma nie tylko wyrównaniu bólu i krzywdy, wywołanych śmiercią osoby bliskiej, ale także kompensować przedwczesną utratę członka rodziny.

Niewątpliwie zarówno rodzice, jak i rodzeństwo O. R. byli dla niej osobami bliskimi. Należy podkreślić, że byli oni bardzo zżytą rodziną, utrzymywali z O. częste kontakty, mimo, iż w ostatnim roku przed śmiercią studiowała ona w W., pomagali sobie wzajemnie, wspierali. Śmierć O. dla wszystkich była ogromnym wstrząsem, spowodowała u nich pogorszenie stanu psychicznego, zaburzenia adaptacyjne: przygnębienie, spadek aktywności, osłabienie, poczucie bezradności, u M. i A. nastąpił nawrót choroby alkoholowej. Cała rodzina wymagała leczenia psychiatrycznego, stosowania leków, dorośli członkowie rodziny nie byli w stanie pracować zawodowo przez pewien czas po wypadku O.. Do dzisiaj powodowie nie pogodzili się ze śmiercią O., nadal mocno przeżywają jej śmierć, mimo, iż daty wypadku minęły 4 lata. Poczucie przygnębienia i bezradności u rodziców zmarłej O. potęguje ich trudna sytuacja majątkowa, związana z zadłużeniem kredytowym.

Okoliczności te przemawiają za przyjęciem zadośćuczynienia w kwocie po 70.000 zł dla rodziców O., po 25.000 zł dla jej braci i 40.000 zł dla siostry. Niewątpliwie rodzice byli z O. mocniej związani, niż rodzeństwo, ich ból i cierpienie po jej śmierci było dotkliwsze, dlatego zadośćuczynienie powinno być wyższe, niż w przypadku pozostałych powodów.

Odnośnie A. i M. R. (2) trzeba podkreślić, że w chwili śmierci siostry tworzyli oni już swoje rodziny, obaj pozostawali w związkach, zamieszkiwali oddzielnie, mieli zatem swoje życie, nie skoncentrowane na O., jak w przypadku rodziców.

Sąd uznał, że M. R. (1) należy przyznać wyższe zadośćuczynienie, niż jej braciom. Śmierć siostry wywołała bowiem u niej poważniejsze skutki; doznała głębokich i gwałtownych zaburzeń adaptacyjnych, które utrzymywały się przez 3,5 roku, przez rok leczona była farmakologicznie, zaburzenia funkcjonowania społecznego ustąpiły dopiero po dwóch latach.

Od powyższych kwot należało odjąć świadczenia wypłacone już przez pozwanego z tytułu zadośćuczynienia; w przypadku W. R. kwotę 12.500 zł, A. R. (1) 7.500 zł, M. i A. R. (2) 4.500 zł, M. R. (1) 10.000 zł. Stąd też należne powodom kwoty zadośćuczynienia wynoszą : 57.500 zł dla W. R., 62.500 zł dla A. R. (1), po 20.500 zł dla A. R. (2) i M. R. (2), 30.000 zł dla M. R. (1).

Sąd nie uwzględnił zarzutu przyczynienia się O. R. do powstania szkody. Z opinii biegłego, J. K. wynika, że obrażenia, jakich w wypadku doznała zmarła, świadczą o tym, że nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa przed i w czasie wypadku. Biegły wskazał, iż w czasie wypadku poszkodowana wypadła z samochodu podczas jego przemieszczania i obrotów po uderzeniu w drzewo i latarnię uliczną, to zaś może świadczyć o tym, że w momencie zaistnienia wypadku nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa. Jednocześnie biegły podał, iż pasy bezpieczeństwa nie zabezpieczają w 100% przed doznaniem przez ofiarę wypadku samochodowego obrażeń ciała, nie zabezpieczają również przed jej zgonem, a jedynie wpływają na charakter i rozległość obrażeń ciała. Skutki wypadku zależą jednak także od innych czynników, jak prędkość pojazdu w momencie zderzenia z przeszkodą, rodzaj przeszkody, itp. Basy bezpieczeństwa przede wszystkim zabezpieczają przed gwałtownym i nadmiernym przemieszczaniem się ciał jadących w samochodzie osób. Biegły podał, iż brak jest podstaw do kategorycznego stwierdzenia, że zapięcie pasów pozwoliłoby uniknąć O. nagłego zgonu, wskazał, iż z powyższych przyczyn nie jest możliwe określenie, jakich uszkodzeń ciała doznałaby poszkodowana, gdyby miała zapięte pasy. Podał, iż nie można wykluczyć wpływu innych okoliczności na zgon poszkodowanej, niż nie używanie pasów bezpieczeństwa.

Wnioski z opinii biegłego J. K. są zatem takie, iż wprawdzie O. R. nie miała zapiętych pasów bezpieczeństwa w czasie wypadku, jednakże nie można obecnie ustalić, że gdyby miała zapięte pasy, nie doszłoby do jej zgonu na skutek wypadku, nie można również ustalić, jakich obrażeń ciała doznałaby, gdyby zapięła pasy.

Dlatego też uznano, iż pozwany nie wykazał, że zapięcie pasów pozwoliłoby uniknąć zgonu O. R., a tym samym nie wykazał jej przyczynienia do powstania szkody.

Sąd uznał, iż powodowie nie wykazali, by na skutek śmierci O. R. powodowie doznali znacznego pogorszenia ich sytuacji życiowej w rozumieniu art. 446 § 3 kc.

W. R. przebywała przez 3 miesiące na zwolnieniu lekarskim po śmierci córki, wymagała i wymaga nadal przyjmowania leków, których koszt wynosi ok. 70 zł miesięcznie, stała się mniej aktywna, mniej pracuje. A. R. (1) także korzystał ze zwolnienia lekarskiego przez krótki okres, leczył się po śmierci córki, przyjmował leki, nadal powinien przyjmować lekarstwa, których miesięczny koszt wynosi 30 zł miesięcznie, sprawy bytowe stały się dla niego mało ważne, koncentruje się na śmierci córki. W ocenie sądu wymienione okoliczności nie świadczą jednak o znacznym pogorszeniu ich sytuacji życiowej w kontekście uszczerbku majątkowego. Natomiast utrata pracy przez W. R. i choroby powodów oraz problemy A. R. (1) w prowadzeniu działalności gospodarczej nie pozostają w związku przyczynowym ze śmiercią O. R., co wskazano we wcześniejszej części uzasadnienia.

Pozostali powodowie nie wskazali żadnych okoliczności, które świadczyłyby o tym, że śmierć siostry pogorszyła ich sytuację życiową. Koszt ich leczenia po śmierci O. nie był wysoki, a problemy z pracą A. R. (2) i M. R. (2) nie pozostają w normalnym związku przyczynowym ze śmiercią siostry.

O odsetkach orzeczono zgodnie z treścią art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym (……), który stanowi, iż zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni, licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie; a w przypadku gdyby wyjaśnienie w terminie, o którym mowa w ust. 1, okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba, że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego.

Z akt postępowania szkodowego pozwanego wynika, iż nie było okoliczności, które nie pozwalały ustalić należnych powodom świadczeń w przewidzianym powyżej terminie. Żądanie zadośćuczynienia W. i A. R. (3) zgłosili pozwanemu w dniu 10 września 2009r. żądanie zadośćuczynienia w łącznej kwocie 200.000 zł. Wypłata świadczeń powinna nastąpić więc w dniu 10 października 2009r., stąd należne odsetki ustawowe od dnia 11października 2009r. Pozostali powodowie zwrócili się do pozwanego o wypłatę zadośćuczynienia pismem z dnia 7 października 2009r., jednakże nie ustalono, w jakim dniu pismo to wpłynęło do pozwanego. Przyjęto zatem średni okres doręczenia przesyłki przez pocztę, tj. 4 dni. Stąd uznano, iż pismo mogło trafić do pozwanego w dniu 11 października 2009r. 30 dniowy termin na wypłatę świadczeń minął zatem w dniu 10.11.2009r., odsetki należne są więc od dnia następnego. Powodowie zgłosili żądanie odsetek od dnia wniesienia pozwu, czyli za okres późniejszy, niż wynikający z powyższych uregulowań. Dlatego też zasądzono odsetki za okres od dnia wniesienia pozwu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 kpc, stosunkowo je rozdzielając.

W. R. wygrała proces w 70%. Poniosła koszty w łącznej wysokości 4.100 zł ( opłata od pozwu i wynagrodzenie pełnomocnika), należny jej zwrot kosztów od pozwanego to kwota 2.870 zł ( 4.100 zł x 70%). Pozwany wygrał w 30% , a poniesione przez niego koszty to kwota 3.600 zł. Należne od powódki koszty to kwota 1.080 zł ( 3.600 zł x 30%). Różnica na korzyść powódki wynosi 1.790 zł.

A. R. (1) wygrał proces w 71%. Poniósł koszty w łącznej wysokości 7.975 zł ( opłata od pozwu i wynagrodzenie pełnomocnika), należny mu zwrot kosztów od pozwanego to kwota 5.663 zł (7.975 zł x 71%). Pozwany wygrał w 29% , a poniesione przez niego koszty to kwota 3.600 zł. Należne od powoda koszty to kwota 1.044 zł ( 3.600 zł x 29 %). Różnica na korzyść powoda wynosi 4.619 zł.

M. R. (2) i A. R. (2) wygrali proces w 27 % każdy z nich. Każdy poniósł koszty w łącznej wysokości 3.600 zł (wynagrodzenie pełnomocnika), należny im zwrot kosztów od pozwanego to kwota 972 zł (3.600 zł 27%). Pozwany wygrał w 73 % , a poniesione przez niego koszty to kwota 3.600 zł. Należne od powoda koszty to kwota 2.628 zł ( 3.600 zł x 73 %). Różnica na korzyść pozwanego wynosi 1.656 zł.

M. R. (1) wygrała proces w 40%. Poniosła koszty w łącznej wysokości 5.600 zł ( opłata od pozwu i wynagrodzenie pełnomocnika), należny jej zwrot kosztów od pozwanego to kwota 2.240 zł (5.600 zł x 40%). Pozwany wygrał w 60% , a poniesione przez niego koszty to kwota 3.600 zł. Należne od powódki koszty to kwota 2.160 zł ( 3.600 zł x 60%). Różnica na korzyść powódki wynosi 80 zł.