Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 sierpnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Słupsku VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Witold Żyluk

Sędziowie: SO Dariusz Dumanowski

SO Andrzej Dymalski

Protokolant st.sekr.sądowy Barbara Szymańska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Pawła Wnuka

po rozpoznaniu w dniu 19 sierpnia 2014 roku

sprawy M. K.

oskarżonego o przestępstwo z art.178a § 1 k.k. i art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

z powodu apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Słupsku

z dnia 25 marca 2014 roku w sprawie XIV K 766/13

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę M. K. przekazuje Sądowi Rejonowemu w Słupsku do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt VI Ka 253/14

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Słupsku, wyrokiem z dnia 25 marca 2014r.,
w sprawie XIV K 766/13, uznał oskarżonego M. K. za winnego tego, że:

w dniu 17 marca 2013r. w S., będąc uprzednio skazanym prawomocnym wyrokiem tego Sądu w sprawie XIII K 1857/06 z dnia 1 marca 2007r. za popełnienie przestępstwa podobnego z art. 244 k.k. na karę łączne roku pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 26 lutego 2008r. do 19 lutego 2009r. oraz będąc uprzednio skazanym prawomocnymi wyrokami Sądu Rejonowego w Słupsku w sprawie XIII K 451/07 z dnia 29 marca 2007r. i w sprawie II K 100/12 z dnia 22 marca 2012r. za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości i w okresie obowiązywania zakazów prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych
w tych sprawach orzeczonymi, znajdując się w stanie nietrzeźwości (I badanie 1,26 mg/l; II badanie 1,25 mg/l; III badanie 1,39 mg/l; IV badanie 1,26 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu; V badanie 3,18 promila etylowego we krwi) w ruchu lądowym prowadził pojazd mechanicznym – samochód osobowy marki R. (...) nr rej. (...),

kwalifikując ten czyn, jako występek z art. 178a § 1 k.k. w zw. z art. 178a § 4 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to, na mocy art. 178a§ 4 k.k., skazał go na karę roku pozbawienia wolności.

Ponadto wyrokiem tym, na podstawie art. 42 § 2 k.k., Sąd Rejonowy orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 lat.

O kosztach sądowych rozstrzygnięto na zasadzie art. 624 k.p.k., zwalniając oskarżonego z obowiązku ich ponoszenia.

Powyższy wyrok zaskarżył osobistą apelacją oskarżony M. K., zarzucając orzeczeniu błąd w ustaleniach faktycznych, mających wpływ na jego treść, polegający na przypisaniu mu zarzucanego czynu. Podniósł, że w dniu zdarzenia pojazdem kierował świadek M. O., którego oskarżony chronił przed wymiarem sprawiedliwości, ponieważ wiedział, że był on poszukiwany przez policję. Podważył także wiarygodność zeznań swojej konkubiny oraz dokonaną przez Sąd I instancji ocenę złożonych przez niego wyjaśnień. Dodatkowo, pismem z dnia 11 sierpnia 2014r., skarżący wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych psychiatrów, a następnie wniósł o przeprowadzenie konfrontacji ze świadkiem M. O..

W konsekwencji powyższego apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Przed dokonaniem rozważań wyjaśnienia wymaga, że Sąd Okręgowy w trakcie rozprawy apelacyjnej w dniu 19 sierpnia 2014r. uzupełnił przewód sądowy i ujawnił akta sprawy Sądu Rejonowego w Słupsku, zadekretowanej pod sygnaturą II K 141/13 (k.89-92).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Po zapoznaniu się z całokształtem zgromadzonego materiału,
w szczególności z informacją z krajowego rejestru karnego (k.16-17 i 116-116v), treścią zaskarżonego wyroku i jego uzasadnienia, treścią apelacji, jak
i dalszym stanowiskiem skarżącego, i wreszcie z treścią opinii sądowo-psychiatrycznej (k.89-92, sygn. akt II K 141/13), Sąd II instancji doszedł do przekonania, że zaskarżony wyrok należy uchylić, a sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu, celem jej ponownego rozpoznania.

Zauważyć trzeba, że wyrok podlega ochronie, jeżeli ocena materiału dowodowego nie wykazuje błędów logicznych i nie wykracza poza granice swobodnej oceny, określonej przepisem art. 7 k.p.k. Jednakże, odnoszenie się na tym etapie postępowania do zarzutów apelacyjnych, dotyczących dokonanej przez Sąd merytoryczny oceny zeznań świadków i wyjaśnień oskarżonego, jawi się jako przedwczesne. Zdaniem Sądu Okręgowego, zgromadzony materiał dowodowy nie jest kompletny i wymaga uzupełnienia.

Nie budzi bowiem wątpliwości Sądów obu instancji, że oskarżony M. K. był uprzednio kilkukrotnie karany, w tym dwukrotnie za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości (art. 178a § 1, § 4 k.k.), czterokrotnie za przestępstwo z art. 244 k.k. (k.16-17 i 116-116v), a także za posiadanie i wprowadzanie do swojego organizmu środków psychotropowych w postaci amfetaminy (art. 62ust.1 ustawy z dnia 29.07.2005r.
o przeciwdziałaniu narkomanii).

Ponadto, ze sporządzonej w sprawie II K 141/13 opinii sądowo-psychiatrycznej (k.89-92) wynika jednoznacznie, że oskarżony nadużywa alkoholu „od wielu lat”; „potwierdza występowanie ciągów alkoholowych (…)”; „ma coraz słabszą głowę, częściej urywa mu się film i nie pamięta, co robił (…)”; a „od września 2012r. ma sądowy obowiązek leczenia odwykowego ambulatoryjnego (…).” Co istotne, biegłe sądowe rozpoznały u badanego M. K. „zespół zależności alkoholowej”.

Wprawdzie opinia biegłych L. K. i A. S. nie dała podstaw do kwestionowania poczytalności oskarżonego w sprawie II K 141/13, lecz uzasadnia konieczność przeprowadzenia podobnej opinii sądowo-psychiatrycznej w kontrolowanej sprawie, czyli na okoliczność stanu zdrowia psychicznego oraz poczytalności M. K. w chwili popełnienia przez niego zarzucanego mu czynu.

Nie można także tracić z pola widzenia okoliczności, wynikającej
z wywiadu biegłych, że w latach 90-tych oskarżony doznał urazu głowy
w wypadku komunikacyjnym oraz, że zażywał środki psychotropowe
w postaci amfetaminy. Zasadnym więc, w ocenie Sądu Okręgowego, wydaje się przeprowadzenie opinii sądowo-psychiatrycznej z uwzględnieniem tych okoliczności w celu ustalenia, czy mogły one spowodować uraz neurologiczny mózgu, a jeśli tak, to czy mógł on ulec pogłębieniu wskutek wieloletniego nadużywania przez oskarżonego alkoholu, a jeśli tak, to czy oskarżony ma zachowane czynności poznawcze (takie jak: spostrzeganie, uwaga, wyobraźnia, pamięć, myślenie i orientacja społeczna, zdolność wydawania sądów i wyciągania wniosków) w stopniu pozwalający na przypisanie mu zarzucanego aktem oskarżenia czynu.

Godzi się dostrzec, że już tylko lektura sporządzonej w niniejszej sprawie opinii biegłego L. G. umożliwia postawienie tezy, iż M. K. nadużywa alkoholu, skoro w dniu inkryminowanego zdarzenia, o godzinie 16:13, stężenie alkoholu we krwi oskarżonego wynosiło aż 3/18‰, przy czym była to wartość spadkowa, istniejąca w fazie eliminacji alkoholu z organizmu (k.39-41), a co za tym idzie – najprawdopodobniej przed badaniem wartość ta była wyższa.

Pomimo powyższego, nie zasięgnięto kolejnej opinii, ani w toku postępowania przygotowawczego, ani w toku postępowania sądowego, celem wyjaśnienia, czy w dniu zdarzenia M. K. miał zachowaną zdolność rozpoznania znaczenia czynu oraz pokierowania swoim postępowaniem, nadto, czy może brać udział w czynnościach procesowych oraz jest zdolny do samodzielnej realizacji obrony w procesie. Co więcej, powyższe uchybienie doprowadziło do naruszenia fundamentalnej zasady rzetelnego i sprawiedliwego procesu karnego, pomieszczonej w art. 6 k.p.k., albowiem pozbawiono oskarżonego możliwości skorzystania z pomocy obrońcy, o czym należało go pouczyć. Za niewystarczające w tym zakresie należy uznać pouczenie oskarżonego na etapie postępowania przygotowawczego (k.21), które miało wszak miejsce przed wydaniem opinii przez biegłego L. G..

Jednocześnie godzi się przypomnieć, że nawet wobec braku jednoznacznych przesłanek z art. 79 § 1 k.p.k. do zastosowania obrony obligatoryjnej, rzeczą Sądu meriti, zwłaszcza w świetle wspomnianej opinii biegłego, było zbadanie, czy istniały w sprawie okoliczności „utrudniające obronę” oskarżonemu (art. 79 § 2 k.p.k.). Orzecznictwo Sądu Najwyższego, podobnie jak piśmiennictwo, wiąże przecież okoliczności utrudniające obronę z właściwościami osobistymi i fizycznymi oskarżonego (wiek, stan zdrowia, sprawność poszczególnych narządów zmysłów) lub psychicznymi (stopień sprawności umysłowej, zaradność lub nieporadność).

Ze względu więc na ujawnione w sprawie okoliczności, odnoszące się do stanu zdrowia i uzależnienia alkoholowego oskarżonego, uprawniona stała się konstatacja, że M. K. winien mieć zapewnioną możliwość realizacji przysługującego mu materialnego prawa do obrony
z udziałem obrońcy, przynajmniej do czasu uzupełnienia postepowania dowodowego o opinię biegłych lekarzy psychiatrów, odpowiadającą w sposób kategoryczny na wyżej postawione pytania.

Powyższe uchybienia, w ocenie Sądu Okręgowego spowodowały, że zaskarżony wyrok, jako przedwczesny, należało uchylić i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy zachodzić będzie potrzeba przeprowadzenia dowodów w sposób usuwający dostrzeżone przez Sąd Okręgowy, a przedstawione wyżej, uchybienia oraz takiego przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych, który pozwoli Sądowi Rejonowemu na obiektywne rozważania, czy zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala na poczynienie ustaleń faktycznych w zakresie sprawstwa M. K., co do zarzucanego mu aktem oskarżenia czynu.

W zakresie dowodów, które nie miały wpływu na uchylenie wyroku, Sąd I instancji może skorzystać z dyspozycji art. 442 § 2 k.p.k.

Dopiera tak przeprowadzone postępowanie dowodowe może dać podstawę do prawidłowego wyrokowania w sprawie oraz do jego pełnej kontroli w ewentualnym postępowaniu odwoławczym.