Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 sierpnia 2014 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Celina Czerwińska

Sędziowie: SSO Maciej Schulz (spr.)

SSO Grażyna Szczęsna-Malowany

Protokolant apl. adw. Anna Plebanek

przy udziale prokuratora Wojciecha Groszyk

po rozpoznaniu w dniu 8 sierpnia 2014 r.

sprawy R. K.

oskarżonego o przestępstwa z art. 286§1kk w zw. z art. 31§2kk, art. 282kk w zw. z art. 31§2kk, oraz 13§1 kk w zw. z 282 kk w zw. z 31 § 2 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wołominie

z dnia 4 lutego 2013 r., sygn. akt II K 1333/02

zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy uznając apelację obrońcy oskarżonego za oczywiście bezzasadną; zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. S. B. kwotę 516,60 zł obejmującą wynagrodzenie za pomoc prawną udzieloną z urzędu w instancji odwoławczej oskarżycielowi posiłkowemu oraz podatek VAT; zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych w postepowaniu odwoławczym przejmując wydatki na rachunek Skarbu Państwa.

VI Ka 1513/13

UZASADNIENIE

R. K. został oskarżony o to, że:

I.  w dniu 2 lipca 2000 r. w miejscowości D., województwa (...), działając wspólnie i w porozumieniu z M. S. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadzili małoletniego Ł. Ż. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że wzięli od Ł. Ż. 700 zł oznajmiając mu, iż powyższej kwoty pieniędzy zażądali funkcjonariusze Policji jako łapówki w zamian za odstąpienie od skierowania wniosku do kolegium przeciwko Ł. Z., widząc, iż w ten sposób wprowadzając pokrzywdzonego w błąd, przy czym stan psychiczny R. K. ograniczał w stopniu znacznym jego zdolności rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępo­waniem, tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k., a w stosunku do R. K. w zw. żart. 31 § 2 k.k.;

II.  w miesiącu lipcu 2000 r. w Z., województwa (...), działa­jąc wspólnie i w porozumieniu z M. S. groźbą zamachu na życie i zdrowie M. M. oraz jego brata w celu osiągnięcia korzyści majątkowej do­prowadzili M. M. do niekorzystnego rozporządzenia mie­niem w kwocie 3.000 zł, przy czym stan psychiczny R. K. ograni­czał w stopniu znacznym zdolność rozpoznania znaczenia czynu i pokierowa­nia swoim postępowaniem, tj. o czyn z art. 282 k.k., a w stosunku do R. K. w zw. z art. 31 § 2 k.k.;

III.  w miesiącu lipcu 2000 r. w Z., województwa (...), działa­jąc wspólnie i w porozumieniu z M. S. i z trzecim nieustalonym mężczyzną w celu osią­gnięcia korzyści majątkowej groźbą zamachu na mienie oraz życie i zdrowie Z. M. żądali od ww. kwoty 2.000 zł, lecz zamierzonego celu nie osiągnęli z uwagi na nieprzekazanie żądanej kwoty przez pokrzyw­dzonego, przy czym stan psychicznyR. K. ograniczał w stopniu znacznym jego zdolność rozpoznania czynu i pokierowania swoim postępo­waniem, tj. o czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k., a w stosunku do R. K.w zw. z art. 31 § 2 k.k.;

IV.  w dniu 5 lipca 2000 r. w D., województwa (...), działając w
celu osiągnięcia korzyści majątkowej groźbą zamachu na zdrowie małoletnie­
go Ł. Ż. żądał od niego kwoty 700 zł, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na interwencje ojca pokrzywdzonego A. Ż., przy

V.  czym jego stan psychiczny ograniczał w stopniu znacznym zdolność rozpo­znania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem, tj, o czyn zart. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.;

VI.  w dniu 19/20 maja 2000 r. w J., woj. (...), groźbą bezprawną zmusił M. M. do udostępnienia pojazdu marki P. C. o nr rej. (...), przy czym jego stan psychiczny ograniczał w stopniu znacznym zdolność rozpoznania i znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem, tj. o czyn z art. 191 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.;

Pierwszy wyrok w przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy w Wołominie wydał w dniu 24 lipca 2002 roku, II K 876/01. W wyroku tym uznał oskarżonego R. K. winnego dokonania zarzucanych mu czynów i za to wymierzył mu karę łączną w wysokości 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Postanowieniem z dnia 19 sierpnia 2002 roku zaliczył oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 15.09.2000 r. do dnia 29.05.2001 r., od dnia 9.08.2001 r. do dnia 27.12.2001 r. i od dnia 26.01.2002 r. do dnia 8.02.2002 r. W wyniku wniesionych od tego wyroku apelacji doszło do kontroli instancyjnej zaskarżonego orzeczenia. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 28 listopada 2002 roku, IX Ka 986/02 zaskarżony wyrok uchylono, a sprawę przekazano do ponownego rozpoznania z szeregiem wytycznych dotyczących czynności procesowych. W wyniku ponownie przeprowadzonego postępowania dowodowego doszło do wydania kolejnego wyroku w dniu 4 lutego 2013 roku w sprawie o sygn. akt II K 1333/02 przez Sąd Rejonowy w Wołominie, który:

I.  w ramach czynów zarzucanych oskarżonemu R.w pkt II, III i IV aktu oskarżenia uznał go za winnego tego, że:

1.  w miesiącu lipcu 2000 r. w Z., w województwie (...), działa­jąc wspólnie i w porozumieniu z M. S. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, grożąc M. M. zamachem na jego życie i zdrowie oraz na życie i zdrowie jego brata doprowadzili ww. pokrzywdzonego do rozporządzenia na ich rzecz mieniem ww. pokrzywdzonego w postaci pieniędzy w kwocie 3.000 zł, przy czym w czasie popełnienia tego czynu zdolność R. K. rozpoznania znaczenia tego czynu i pokierowania swoim postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, czym oskarżony R. K. wyczerpał znamiona występku z art. 282 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.,

2.  w miesiącu lipcu 2000 r. w Z., w. województwie (...) dzia­łając wspólnie i w porozumieniu z M. S. oraz z nieustalonym mężczyzną w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, grożąc Z. M. zamachem na życie i zdrowie ww. pokrzywdzonego usiłowali doprowadzić go do rozporządzenia na ich rzecz jego mieniem w postaci pieniędzy w kwocie 2.000 zł, lecz zamierzonego celu nie osiągnęli z uwagi na postawę pokrzyw­dzonego, przy czym w czasie popełnienia tego czynu zdolność R. K. rozpoznania znaczenia tego czynu i pokierowania swoim postę­powaniem była w znacznym stopniu ograniczona, czym oskarżony R. K. wyczerpał znamiona występku z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.;

3. dniu 5 lipca 2000 r. w D., w województwie (...), działając w
celu osiągnięcia korzyści majątkowej, grożąc Ł. Ż. zamachem na
zdrowie ww. pokrzywdzonego usiłował doprowadzić pokrzywdzonego do roz­porządzenia na jego rzecz mieniem tego pokrzywdzonego w postaci pieniędzy w kwocie 700 zł, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na postawę ojca pokrzywdzonego, przy czym w czasie popełnienia tego czynu zdolność oskar­żonego rozpoznania znaczenia tego czynu i pokierowania swoim postępowa­niem była w znacznym stopniu ograniczona, czym oskarżony wyczerpał zna­miona występku z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k.,

i przyjmując, że ww. występki oskarżony popełnił działając w warunkach ciągu przestępstw określonego w art. 91 § 1 k.k., na ww. podstawach skazał go, zaś na podstawie art. 282 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k. wymierzył karę 2 lat pozbawienia wolności;

II.  w ramach czynu zarzucanego oskarżonemu R. K. w pkt I
oskarżonego uznał za winnego tego, że w dniu 2 lipca 2000 r. w D., w wo­jewództwie (...), działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej dopro­wadził Ł. Ż. do niekorzystnego rozporządzenia na jego rzecz mieniem po­krzywdzonego w postaci pieniędzy w kwocie 700 zł za pomocą wprowadzenia go w błąd w ten sposób, że oznajmił mu, iż powyższej kwoty pieniędzy zażądali funkcjonariusze Policji w zamian za odstąpienie od skierowania przeciwko ww. pokrzyw­dzonemu wniosku o ukaranie do kolegium ds. wykroczeń, przy czym w czasie po­pełnienia tego czynu zdolność oskarżonego do rozpoznania znaczenia tego czynu i pokierowania swoim postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, czym oskarżony wyczerpał znamiona występku z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 31 § 2 k.k., i za to na ww. podstawie skazał go, zaś na podstawie art. 286 § 1 k.k. wy­mierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;

III.  na podstawie art. 85 k.k. w zw. z art. 91 § 2 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 2 k.k. biorąc za podstawę kary pozbawienia wolności wymierzone oskarżonemuR. K. w pkt I i II, wymierzył mu karę łączną 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności;

IV.  na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej wobec oskarżonego R. K. kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył mu okresy rzeczywistego po­zbawienia go wolności w sprawie: od dnia 15 września 2000 r. do dnia 29 maja 2001 r., od dnia 9 sierpnia 2001 r. do dnia 27 grudnia 2001 r., od dnia 26 stycz­nia 2002 r. do dnia 8 lutego 2002 r. oraz od dnia 29 lipca 2009 r. do dnia 25 sierpnia 2009 r., przyjmując, że jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równa się jednemu dniowi kary pozbawienia wolności;

VI.  na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 101 § 1 pkt 4 k.k. i z art. 102 k.k. umorzył postępowanie w zakresie czynu zarzucanego oskarżonemu R. K. w pkt V i na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. orzekł, że w tym zakresie koszty procesu ponosi Skarb Państwa;

VII.  na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zakresie przypisanych oskarżonemu R. K. czynów zwolnił oskarżonego w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych w części od niego przy­padającej;

VIII.  zasądził na rzecz adw. L. K. kwotę 2.232 zł podwyższoną o stawkę podatku od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną oskarżonemu R. K. z urzędu;

X.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. S. B. kwotę 2.268 zł, podwyższoną o stawkę podatku od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzie­loną oskarżycielowi posiłkowemu M. M. z urzędu.

Od powyższego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonego, zaskarżając go w całości w zakresie pkt I – IV na korzyść oskarżonego R. K.. Wyrokowi temu zarzucił:

I.  obrazę art. 282 kk, polegającą na przyjęciu, że oskarżony wypełnił znamiona tego przestępstwa, podczas gdy opis czynu, przyjęty przez Sąd, nie obejmuje rzeczywistych zachowań oskarżonego, opisanych w ustalonym stanie faktycznym;

II.  obrazy art. 434 kpk poprzez:

- przyjęcie, że czyny zarzucane R. K. w punkcie II, III i IV zostały popełnione w warunkach ciągu przestępstw, co stwarza możliwość wymiaru kary w górnej granicy zwiększonej o połowę, a tym samym stanowi orzeczenie na niekorzyść oskarżonego, w sytuacji, gdy w pierwszym wyroku Sądu Rejonowego w Wołominie z dn. 24 lipca 2002 r. instytucji tej nie zastosowano;

-zaliczenie na poczet orzeczonych kar pozbawienia wolności rzeczywistego pozbawienia wolności od dn. 15.09.2000 r. do dn. 29. 05.2001 r., od dn. 09.08.2001 r. do dn. 27.12.2001 r., od dn.26.01.2002 r. do dn. 28.02.2002 r., podczas gdy pierwszym wyroku Sądu Rejonowego w Wołominie z dnia 24 lipca 2002 r. zostały zaliczone okresy tymczasowego aresztowania od dn. 15.09.2000 r. do dn. 28.05.2001 r. i od dn. 19.07.2001 r. do 07.02.2002 r.;

III. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na:

- ustaleniu stopnia społecznej szkodliwości czynu zarzucanego R. K. w pkt I jako większego niż znikomy, podczas gdy właściwa analiza materiału dowodowego, w szczególności ustalenie przedmiotu ochrony opisanego w tym zarzucie, powinno skutkować przyjęciem, że społeczna szkodliwość tego czynu jest znikoma;

- przyjęciu, że czyny zarzucone R. K. stanowią typ podstawowy, podczas, gdy sposób i okoliczności popełnienia czynów, a także rozmiar wyrządzonej przez sprawców szkody wskazują, że przestępstwa te powinno się zakwalifikować jako wypadki mniejszej wagi.

IV. rażącą niewspółmierność kary orzeczonej w stosunku do R.
K., polegającą na wymierzeniu jej za czyny z punktów II, III i IV w rozmiarze 2 lat pozbawienia wolności i za czyn z punktu I w rozmiarze sześciu miesięcy pozbawienia wolności, w sytuacji gdy okoliczności popełnienia tych czynów, postawa oskarżonego oraz jego stan psychiczny w chwili popełnienia tych przestępstw powinny skutkować wymierzeniem kar za poszczególne czyny w granicach dolnego zagrożenia, a następnie kary łącznej na zasadzie pełnej absorpcji.

Obrońca wniósł uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Wołominie;

alternatywnie o:

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

-

uniewinnienie oskarżonego R. K.od popełnienia czynu zarzucanego mu w pkt III aktu oskarżenia,

-

umorzenie postępowania ze względu na znikomą społeczną szkodliwość czynu odnośnie czynu z pkt I aktu oskarżenia,

-

przyjęcie, że czyn opisany w pkt. II aktu oskarżenia stanowi wypadek mniejszej wagi i przy zastosowaniu tej kwalifikacji wymierzenie R. K.kary w rozmiarze 6 miesięcy pozbawienia wolności,

-

przyjęcie, że czyn opisany w pkt. IV aktu oskarżenia stanowi wypadek mniejszej wagi i przy zastosowaniu tej kwalifikacji wymierzenie R. K. kary w rozmiarze 3 miesięcy pozbawienia wolności,

-

wymierzenie R. K. kary łącznej w rozmiarze 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego R. K. ma charakter oczywiście bezzasadnej. Zainicjowana środkiem odwoławczym kontrola instancyjna nie potwierdziła uchybień Sądu Rejonowego, stanowiących przedmiot zarzutów obrony.

W realiach niniejszej sprawy pierwszy wyrok Sądu Rejonowego w Wołominie wydany został w dniu 24 lipca 2002 roku, II K 876/01, orzeczono nim wówczas karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności wobec oskarżonego. Wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 28 listopada 2002 roku, IX Ka 986/02 orzeczenie to uchylono, a sprawę przekazano do ponownego rozpoznania z szeregiem wytycznych w zakresie czynności procesowych niezbędnych do przeprowadzenia. Sąd Rejonowy przeprowadzając ponowie postępowanie dowodowe wywiązał się z zaleceń Sądu Okręgowego. Wyszczególnienia zwłaszcza wymaga wezwanie i przesłuchanie szeregu świadków, podjęcie czynności celem weryfikacji stanu zdrowia psychicznego oskarżonego. Nie pominięto też wymogu obecności biegłych lekarzy przy składaniu wyjaśnień przez niego przed sądem. Ponadto, przeprowadzono dowód z dołączonej kasety magnetofonowej, o co wnosiły strony.

Prowadziło to do wydania kolejnego wyroku w sprawie, który zapadł w dniu 4 lutego 2013 roku w Sądzie Rejonowym w Wołominie, sygn. akt II K 1333/02. Wyrokiem tym orzeczono wobec oskarżonego R. K. karę łączną 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności.

Przechodząc do sformułowanych w apelacji zarzutów, wskazać należy, iż w toku niniejszego postępowania karnego zgromadzono obszerny materiał dowodowy, dający podstawę do skierowania do sądu akt oskarżenia wobec oskarżonego R. K.. Postępowanie dowodowe przeprowadzone zostało przez Sąd Rejonowy w sposób rzetelny i drobiazgowy, co wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, którego treść umożliwiła prześledzenie w kontroli instancyjnej toku rozumowania tego sądu. W oparciu o ujawnione w postępowaniu sądowym istotne okoliczności sprawy, Sąd I Instancji dokonał prawidłowej oceny dowodów - nie dopuszczając się naruszenia reguł określonych w kodeksie postępowania karnego - co prowadziło do ustalenia sprawstwa oskarżonego. W tym stanie rzeczy, brak jest po stronie Sądu Okręgowego wątpliwości co do winy oskarżonego R. K., zwłaszcza, iż on sam od początku postępowania karnego przyznawał się do popełnienia zarzucanych mu czynów (protokoły przesłuchań z dnia 15 i 16 września 2000 roku; k. 62 – 79). Co więcej, zarówno na rozprawie w dniu 31 sierpnia 2001 roku jak i na rozprawie w dniu 13 września 2007 roku oskarżony ponownie przyznał się, odmawiając jednocześnie składania wyjaśnień. W tym miejscu nadmienić należy, iż oskarżony złożył wówczas wniosek o wymierzenie mu kary łącznej 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Wobec braku zgody organu prokuratorskiego ustalono karę łączną w wymiarze 3 lat, na co przystał oskarżony. Nie doszło jednak do wydania wyroku w trybie art. 343 § 1 k.p.k. Na skutek bowiem informacji o okresie zaliczenia tymczasowego aresztowania na poczet kary pozbawienia wolności obrona zgłosiła wniosek o odroczenie tej rozprawy.

Odnotowana wymaga, iż pokrzywdzeni znali osobiście obu oskarżonych, co prawda w swoich początkowych zeznaniach nie wskazali oskarżonego R. K. z imienia i nazwiska, podając wyłącznie jego pseudonim, to w trakcie okazania przeprowadzonego na etapie postępowanie przygotowawczego rozpoznali go jako sprawcę (k. 21 i k. 60). Co więcej, zeznając przed sądem w obecności oskarżonego potwierdzili swoje zeznania.

Godzi się zauważyć, że materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wskazuje na popełnienie przez oskarżonego zarzucanego mu w punkcie I aktu oskarżenia czynu, tj. czynu z art. 286 § 1 k.k., która to kwestia nie była negowana przez obronę. Pozostałe z zarzucanych oskarżonemu czynów zakwalifikowane zostały – wskazując w uproszczeniu - z art. 282 k.k. oraz art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k., których słuszność została zakwestionowana przez obrońcę. Szczegółowe odniesienie się do tego zarzutu poprzedzone być musi uwagami w zakresie konkretnego przestępstwa. Czynność sprawca czynu kryminalizowanego art. 282 k.k. polega między innymi na doprowadzeniu innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym przy użyciu środka w postaci groźby zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie. Dodać należy, że forma wyrażenia tej groźby pozostaje bez znaczenia, winna ona być jednoznaczna dla pokrzywdzonego. Prześledzenie treści zeznań przesłuchanych w sprawie świadków czyni uzasadnionym przyjęcie w opisie czynów zarzucanych oskarżonemu kierowanie przez niego gróźb zamachu na życie lub zdrowie, a także na mienie wobec pokrzywdzonych, co skłonić miało ich do spełnienia zgłaszanych wobec nich bezprawnych żądań. Czyni to całkowicie nietrafnym kolejny już zarzut obrony, którym sugerowano, iż zachowanie oskarżonego nie wypełnia znamion czynu z art. 282 k.k. Poza wszelką dyskusją pozostaje dopuszczenie się przez oskarżonego czynu kryminalnego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, co wynika z przedmiotu jego żądań, jakim były pieniądze. Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy pozwalają stwierdzić, iż oskarżony działając wspólnie i w porozumieniu z oskarżonym M. S. doprowadził pokrzywdzonych do niekorzystnego rozporządzenia swoim mieniem właśnie pod wpływem groźby użycia wobec nich przemocy jak i zamiennie kierowanymi groźbami zniszczenia mienia. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu zawartym w wyroku z dnia 23 maja 2013 roku, II Aka 126/13 „groźba zamachu na życie pokrzywdzonego musi wzbudzić u niego obawę jej spełnienia; wymuszenie rozbójnicze, o którym mowa w art. 282 k.k. dokonane jest w chwili rozporządzenia mieniem przez osobę pokrzywdzoną…”. W realiach niniejszej sprawy pokrzywdzeni obawiając się spełnienia groźby spełnili żądania oskarżonego o charakterze majątkowym. Pozostając w sferze znamion czynu z art. 282 k.k. odnieść należy się do apelacji obrońcy, w której sugerował, iż analiza osób sprawców winna prowadzić do wniosku o znaczącej trudności realizacji wypowiadanych przez nich gróźb. W tym kontekście na przytoczenie zasługuje stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z dnia 25 maja 2006 roku, IV KK 403/05 w którym stwierdzono, iż „ znamion przestępstwa z art. 282 k.k. nie należy to, aby sprawca miał rzeczywisty zamiar spełnienia swojej groźby. W większości wypadków byłoby to zresztą wręcz niemożliwe do wykazania. Istota zagadnienia sprowadza się natomiast do innej okoliczności - do tego, czy groźba owa ma charakter realny , a więc czy pokrzywdzony będący jej adresatem jest przekonany, że możliwe jest jej spełnienie. Odwołać tu należy się do poglądów ukształtowanych na tle przestępstwa groźby karalnej, które są w pełni adekwatne do omawianego zagadnienia - "Dobrem chronionym przepisem art. 190 § 1 k.k. jest wolność w sensie subiektywnym, czyli poczucie wolności, wolność od obawy, strachu. Jest to przestępstwo materialne - skutkiem jest uzasadniona obawa adresata groźby, że będzie ona spełniona, zatem wystarczy, że pokrzywdzony uważa, iż niebezpieczeństwo spełnienia groźby jest realne i ma on podstawy do takiego poglądu . Niebezpieczeństwo realizacji groźby nie musi obiektywnie istnieć . Obiektywna musi być tylko groźba" (wyrok Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2002 r. w sprawie IV KKN 508/99, LEX nr 75496). Taka właśnie sytuacja zaistniała w niniejszej sprawie, pokrzywdzony niewątpliwie obawiał się, że groźba gwałtownego zamachu na mienie jego rodziny może zostać spełniona, rozważał zapłatę żądanej kwoty oskarżonemu, a w końcu zawiadomił o wszystkim policję.” Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, nie sposób zaaprobować poglądu obrony jakoby przy kwalifikacji prawnej czynów winna zostać uwzględniona trudność realizacji groźby.

Faktycznie oskarżonemu przedstawiono również zarzuty usiłowania popełnienia czynu z art. 282 k.k. Sytuacja w tym zakresie kształtowała się jednak odmiennie niż wskazano w uzasadnieniu apelacji. Oskarżony, zdaniem Sądu Odwoławczego przekonany o swojej bezkarności, ponownie podjął się wraz z oskarżonym M. S. i innym nieustalonym sprawcą działań zmierzających bezpośrednio do dokonania czynu zabronionego z art. 282 k.k., zaczął bowiem domagać się od pokrzywdzonych kolejnych sum pieniężnych. Tym razem jednak nie doszło do dokonania wymuszenia rozbójniczego w rozumieniu przepisów prawa karnego, a jedynie do usiłowania, w wyniku postawy i interwencji rodziców pokrzywdzonych. Kategoryczna odmowa o jakiej wspomina obrońca nie stanowi okoliczności usprawiedliwiającej oskarżonego, a tym bardziej podstawy stwierdzenia braku winy po jego stronie.

Sąd Okręgowy nie dopatrzył się również błędu Sądu Rejonowego w modyfikacji kwalifikacji prawnej czynów zarzucanych oskarżonemu w pkt II, III i IV aktu oskarżenia. W pierwszej kolejności zaakcentować należy, iż Sąd Rejonowy dopełnił obowiązku poinformowania stron obecnych w dniu 28 stycznia 2013 roku na rozprawie o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej czynów z art. 282 k.k. jak i art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k. poprzez przyjęcie, iż popełnione one zostały w warunkach art. 91 § 1 k.k. Rację ma obrońca, iż w wyroku z dnia 24 lipca 2002 roku Sąd Rejonowy w Wołominie nie przyjął identycznej do obecnej kwalifikacji prawnej czynów. Chybiony okazał się jednak zarzut obrońcy jakoby doszło do pogorszenia sytuacji oskarżonego. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż w porównaniu w wymiarem kary orzeczonym w pierwszym wyroku oskarżony został nawet łagodniej potraktowany, niewątpliwie bowiem obecnie orzeczony wymiar kary jest niższy od poprzedniego. Niezbędnym zdaje się być wskazanie, iż w wyroku z dnia 24 lipca 2002 roku wymierzono wobec oskarżonego R. K. za czyn z punktu II aktu oskarżenia karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z punktu III aktu oskarżenia karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, a za czyn z punktu IV aktu oskarżenia karę 1 roku pozbawienia wolności. Z kolei, w obecnie skarżonym wyroku za wymienione czyny orzeczono łącznie karę 2 lat pozbawienia wolności. Zacytować w tym miejscu należy stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z dnia 22 października 2013 roku, II KK 128/13, zgodnie z którym „sięgnięcie przez sąd meriti po surowszą podstawę wymiaru kary nie przesądza o wydaniu "orzeczenia surowszego" w rozumieniu art. 443 k.p.k. Orzeczenie takie zapada, gdy w świetle okoliczności konkretnej sprawy następuje realne zwiększenie dolegliwości dla oskarżonego, przy czym chodzi o globalne pogorszenie jego sytuacji w porównaniu z poprzednim wyrokiem”. Przedstawione powyżej okoliczności jednoznacznie wskazują, iż w tej konkretnej sytuacji nie doszło do zwiększenia zakresu dolegliwości dla oskarżonego na tle uprzednio uchylonego orzeczenia.

Nadmienić należy, że za czyn z art. 282 k.k. ustawodawca przewidział karę od roku do 10 lat pozbawienia wolności, a za czyn z art. 286 § 1 k.k. karę do 8 lat pozbawienia wolności. Rozwijając problematykę kary wymierzonej oskarżonemu wskazać należy, iż orzeczono wobec niego dwie kary jednostkowe: w wymiarze 2 lat pozbawienia wolności i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Biorąc za podstawę w/w Sąd Rejonowy orzekł karę łączną w wymiarze 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności. Kierując się dyrektywą z art. 53 k.k. nie sposób podzielić poglądu o rażącej niewspółmierności poszczególnych kar jak i samej kary łącznej. Zdaniem Sądu Odwoławczego, wymierzone kary jednostkowe są współmiernie i sprawiedliwie, uwzględniają wszystkie dyrektywy wymiaru kary – zarówno ogólne jak i szczególne – poza uwagą nie pozostały także okoliczności o charakterze obciążającym i łagodzącym. W tym stanie rzeczy kary te uznać można za adekwatne do czynów jakie przypisane zostały oskarżonemu, nie doszło do przekroczenia stopnia winy, spełnione zostały również cele zapobiegawcze i wychowawcze, a przede wszystkim zaspokojone zostało poczucie społecznej sprawiedliwości. Sięgając do dyrektyw szczególnych wymienić należy, motywację i sposób zachowania sprawcy. Oskarżony dopuścił się czynów z niskich pobudek, do tego wykorzystał swoją pozycję w najbliższym otoczeniu pokrzywdzonych i łączące ich stosunki koleżeńskie do wymuszenia określonego zachowania na obu pokrzywdzonych. Rodzaj tego przestępstwa i związane z nim przeżycia pokrzywdzonych dodatkowo wpływają na negatywną ocenę zachowania oskarżonego. Fakt, poczucia bezkarności, który dostrzec można w ponownym działaniu oskarżonego przy jednoczesnym braku zahamowań mimo ingerencji rodziców pokrzywdzonych świadczy o wysokim stopniu jego demoralizacji. Okoliczności te wskazują jednocześnie na znaczny stopień społecznej szkodliwości czynu. Analiza wszystkich elementów z art. 115 § 2 k.k. na tle stanu faktycznego niniejszej sprawy oraz wysokość sankcji przewidzianych przez ustawodawcę za przedmiotowe czyny, nie pomijając okoliczności łagodzącej w postaci stanu psychicznego oskarżonego w chwili popełnienia czynu, nie pozwala zgodzić się z obroną o zbytniej surowości orzeczonych kar pozbawienia wolności. W pełni na aprobatę zasługuje zarówno wymiar orzeczonej kary jak i jej bezwzględny charakter.

Niezrozumiałą dla Sądu II Instancji jest argumentacja obrony, przedstawiona na uzasadnienie przyjęcia kwalifikacji prawnej czynu jako wypadku mniejszej wagi. Zgodnie z poglądem panującym w orzecznictwie o wypadku mniejszej wagi mówić można w sytuacji niewysokiej społecznej szkodliwości znamion przestępstwa. Nieodłącznie na uwadze pozostawiać winny także inne elementy chociażby liczba pokrzywdzonych, ich wiek i łączące z czynem karalnym negatywne dla nich przeżycia będące następstwem zdarzenia (wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 6.11.2008 r. II Aka 163/08, wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 12.06.2006 roku, II Aka 95/06). Wymieniony zespół czynników jednoznacznie wskazuje na nie spełnienie przesłanek umożliwiających zmianę kwalifikacji prawnej czynów w kierunku wskazanym przez obronę. Zwłaszcza, iż jako podstawę zmiany typu czynu obrońca przyjął upływ czasu od dnia zdarzenia oraz wysokość szkód spowodowanych przez oskarżonych, które – jak akcentował w apelacji - w roku 2000 uznane zostać winny za nieduże.

Odnosząc się już do ostatniego z zarzutów apelacji, zwrócić uwagę należy, iż w punkcie IV zaskarżonego wyroku zaliczono na poczet orzeczonej wobec oskarżonego R. K. kary łącznej pozbawienia wolności okresy rzeczywistego pozbawienia go wolności w sprawie:

- od dnia 15 września 2000 roku do dnia 29 maja 2001 roku;

- od dnia 9 sierpnia 2001 roku do dnia 27 grudnia 2001 roku;

- od dnia 26 stycznia 2002 roku do dnia 8 lutego 2002 roku;

- od dnia 29 lipca 2009 roku do dnia 25 sierpnia 2009 roku.

Obrońca nie pomylił się wskazując, iż odmienny okres czasu rzeczywistego pozbawienia wolności zaliczony został na poczet kary pozbawienia wolności rozstrzygnięciem zawartym w punkcie III wyroku z dnia 24 lipca 2002 roku. Jednakże pominął dość istotny fakt jakim jest wydanie postanowienia w dniu 19 sierpnia 2002 roku (k. 655), którym Sąd Rejonowy w Wołominie dokonał korekty rozstrzygnięcia w przedmiocie okresu rzeczywistego pozbawienia wolności oskarżonego podlegającego zaliczeniu na poczet orzeczonej mu kary pozbawienia wolności, co wynikało z uprzedniej omyłki w tym zakresie – postanowienie to doręczone zostało oskarżonemu i jego ówczesnemu obrońcy.

Reasumując, analiza merytoryczna niniejszej sprawy, dokonana w granicach wyznaczonych wniesionym środkiem odwoławczym, przy rozważeniu wszystkich zarzutów w nim wskazanych prowadziła do odmiennego niż obrona zdania, co drobiazgowo przedstawione zostało w pisemnych motywach tegoż wyroku. Dlatego też, w kontroli instancyjnej utrzymano zaskarżone orzeczenie w mocy.

Z uwagi na wniosek adw. S. B. zgłoszony na rozprawie apelacyjnej w dniu 8 sierpnia 2014 roku zasądzono od Skarbu Państwa na jego rzecz kwotę 516, 60 zł obejmującą wynagrodzenie za pomoc prawną udzieloną z urzędu w instancji odwoławczej oskarżycielowi posiłkowemu.

Sąd Okręgowy mając na względzie pobyt oskarżonego w warunkach izolacji doszedł do przekonania, iż racjonalnym i słusznym jest zwolnienie go od ponoszenia kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym przejmując wydatki na rachunek Skarbu Państwa.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w wyroku.