Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 11 września 2014 roku

Sąd Rejonowy w Bartoszycach, I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: SSR Małgorzata Jeżykowska

Protokolant: sekr. sąd. Urszula Janowicz

po rozpoznaniu w dniu 28 sierpnia 2014 roku w Bartoszycach

na rozprawie

sprawy z wniosku G. D.

z udziałem S. L., U. L.i J. D.

o zasiedzenie nieruchomości

postanawia:

I.  stwierdzić, że wnioskodawca G. D., syn B.i M.oraz uczestniczka J. D.z domu K., córka J.i A., nabyli przez zasiedzenie z dniem 26 maja 1987 roku do majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską prawo własności nieruchomości gruntowej składającej się z działki gruntu oznaczonej numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 0,0763 m ², położonej w S.przy ulicy (...), obręb (...), wydzielonej i oznaczonej na mapie opracowanej przez biegłego sądowego, znajdującej się na karcie 118a akt sprawy i stanowiącej integralną część niniejszego orzeczenia z działki nr (...)dla której Sąd Rejonowy w Bartoszycach, V Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą numer (...), zapisaną dotychczas na S. L.i U. L.;

II.  ustalić, że wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty związane ze swym udziałem w sprawie;

I Ns 8060/11

UZASADNIENIE

Wnioskodawca G. D. wniósł o stwierdzenie, iż nabył on z dniem 09 listopada 2011 roku przez zasiedzenie własność części nieruchomości gruntowej niezabudowanej położonej w S. o numerze działki (...), o powierzchni 0,0780 ha, dla której Sąd Rejonowy w Bartoszycach prowadzi księgę wieczystą (...).

W uzasadnieniu wniosku wskazał, że w 1967 roku jako współwłaściciel nieruchomości gruntowej znajdującej się na działce nr (...)zawarł umowę sprzedaży tej nieruchomości, na mocy której stała się ona własnością Kółka Rolniczego w S.. Kółko Rolnicze ogrodziło nabytą działkę, pozostawiając jednak część tej działki, o powierzchni 0,0780 ha, poza wybudowanym ogrodzeniem. Znajdująca się poza ogrodzeniem część działki przylegała i przylega do chwili obecnej do działki wnioskodawcy o numerze(...). Ogrodzenie z 1967 roku istnieje nadal i do chwili obecnej nie zostało naruszone. Wnioskodawca pozostawał w przeświadczeniu, że postawione w tym miejscu ogrodzenie odpowiada faktycznej granicy pomiędzy działkami Kółka Rolniczego i działką numer (...), której jest właścicielem. Teren do ogrodzenia był i jest nieprzerwanie do chwili obecnej użytkowany przez wnioskodawcę, w dobrej wierze, jako posiadacza samoistnego. Wskazał ponadto, iż w okresie jego nieprzerwanego 44-letniego użytkowania wskazanej części działki numer (...)zmieniali się właściciele całej działki numer (...), tj. od lipca 1967 roku do sierpnia 2000 roku właścicielem było Kółko Rolnicze w S., od sierpnia 2000 roku do 05 października 2011 roku – Mienie (...) Gminy S., od 06 października 2011 roku – S.i U. L.w ramach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. Wartość przedmiotu nieruchomości objętej wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia ustalono według wartości ceny sprzedaży działki numer (...), która została dokonana w dniu 06 października 2011 roku pomiędzy Gminą S.a małżonkami U.i S. L.. Wartość nieruchomości, która ma łącznie 0,5687 ha powierzchni wyniosła 35.000 złotych, zatem wartość 0,0780 ha została ustalona proporcjonalnie i wynosi 4.800 złotych ( wniosek k.2-3).

Z uwagi na to , że w trakcie postępowania ustalono , iż sporną nieruchomość razem z wnioskodawcą użytkowała jego żona – J. D., Sąd postanowieniem z dnia 06 września 2012r. wezwał ją do udziału w sprawie w charakterze uczestniczki postępowania ( k. 55v. ).

Uczestniczka J. D. poparła wniosek o zasiedzenie nieruchomości ( protokół k. 65).

Uczestnicy S. L. i U. L. wnieśli o oddalenie wniosku o zasiedzenie w całości. Uczestnik wskazał, iż żądanie wnioskodawcy stwierdzenia zasiedzenia części nieruchomości gruntowej, o numerze działki (...), położonej w S., nie jest zasadne i nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach prawa, gdyż nie zostały spełnione wszystkie przesłanki ustawowe dotyczące nabycia własności przez zasiedzenie, wymienione w art.172 k.c. Zdaniem uczestnika wnioskodawca nie jest posiadaczem samoistnym części działki numer (...), albowiem sprzedając działkę w całości, w 1967 roku wiedział doskonale co sprzedaje i jaki działka zajmuje teren. Doskonale zdawał sobie sprawę, że po zbyciu tej nieruchomości Kółku Rolniczemu w S. przestał być jej właścicielem i tym samym nie można traktować go jako posiadacza samoistnego w rozumieniu art.336 k.c. Uczestnik podkreślił, iż wnioskodawca doskonale zdawał sobie sprawę z przebiegu granicy spornej nieruchomości, gdyż w rozmowie z nim jesienią 2011 roku wnioskodawca miał wskazać uczestnikowi przebieg właściwej granicy, wspominając o prawidłowo położonych słupkach granicznych. Uczestnik wskazał ponadto, że jeżeli działka numer (...) od 1967 roku stanowiła własność państwową, to do dnia 01 października 1990 roku nie było możliwe zasiedzenie takiej własności państwowej. Tym samym do dnia dzisiejszego nie upłynął jeszcze 30 – letni termin wskazany w art.172 § 2 k.c. ( odpowiedź na wniosek k.34-35 ).

Wnioskodawca G. D. w odpowiedzi na wniosek uczestnika podtrzymał twierdzenia zawarte we wniosku o stwierdzenie zasiedzenia własności części nieruchomości gruntowej niezabudowanej położonej w S., numer działki (...), o powierzchni 0,0780 ha. Ponadto wskazał, iż po sprzedaży w 1967 roku niezabudowanego gruntu, nowy właściciel postawił ogrodzenie i nigdy nie wykazywał żadnego zainteresowania tym, co znalazło się po drugiej stronie ogrodzenia. Był przekonany, że Kółko Rolnicze w S. dokonało prawidłowego ustalenia granic swojej nieruchomości. Wnioskodawca uznał, że to, co Kółko Rolnicze zostawiło nie należy już do niego. W związku z tym, w późniejszym okresie, wnioskodawca budując własne ogrodzenie od strony nasypu kolejowego ogrodził także ten teren i dbał o naprawy tego ogrodzenia do dnia dzisiejszego. W okresie od 1967 roku do 2011 roku niezakłócenie uprawiał z rodziną ogród warzywny, stawiał konstrukcje ogrodowe (skrzynie inspektowe, tunele foliowe) i ule pszczele. Czynności tych wnioskodawca dokonywał wedle własnej woli, po konsultacjach z żoną. Przez okres ponad 40 lat nikt nie próbował ograniczać jego posiadania.

Wnioskodawca zaprzeczył, aby wspominał komukolwiek o prawidłowo położonych słupkach granicznych, gdyż takich słupków nigdy nie było. Podważył także, jakoby nieruchomość będąca przedmiotem wniosku na skutek sprzedaży Kółku Rolniczemu w S. stała się własnością państwową i przez to nie było możliwe jej zasiedzenie w okresie do 01 października 1990 roku ( pismo k.46-47v).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 26 maja 1967 roku zawarto umowę sprzedaży działki numer (...)(poprzednio (...)) pomiędzy wnioskodawcą i spadkobiercami po matce wnioskodawcy – M. D.a (...) Kółkiem Rolniczym w S., wyniku której przedmiotowa działka została nabyta przez Kółko Rolnicze.

( dowód: akta Kw (...) Sądu Rejonowego w Bartoszycach )

W 1999 roku działka numer (...)została wyodrębniona z podziału działki numer (...)położonej w obrębie nr (...)miasta S.na działki o numerach (...)i (...).

Od końca lat 90-tych XX wieku do października 2011 roku, właścicielem działki numer (...) o powierzchni 0,5054 m ² była Gmina S..

( dowód: wypis z rejestru gruntów k.4, mapa ewidencyjna k.5, dokumentacja geodezyjna k.93-97)

Od października 2011 roku właścicielami działki numer (...) są S. L. i U. L. na zasadzie wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej.

( dowód: odpis z Kw k.6-8 )

G. D.zawarł w dniu 12 kwietnia 1968 roku związek małżeński z J. D.(z d. K.). W ich małżeństwie obowiązuje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej.

( dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa k.58)

(...)- działka nr (...), będąca odrębną działką o obszarze około 0,5 ha, stanowiła współwłasność wnioskodawcy wraz z rodzeństwem. Był to majątek odziedziczony w 1967 roku po zmarłej w 1966 roku matce wnioskodawcy- M. D.. Bezpośrednio z siedliskiem sąsiadowała sporna nieruchomość, która także należała do matki wnioskodawcy ( ówczesny nr (...)) . W ewidencji nieruchomość ta figurowała jako dwie działki wyodrębnione geodezyjnie, ale użytkowana była jako jedna wspólna nieruchomość. Działki te nie były odgrodzone od siebie żadnym płotem. Przy domu była bezpośrednio działka siedliskowa, natomiast pozostała część gruntu użytkowana była jako pastwisko dla konia, jako ziemia pod uprawę. Po sprawie spadkowej po mamie wnioskodawcy ( postanowienie z dnia 10.02.1967 roku w sprawie Ns 24/67 ), działka nr (...)w dniu 26 maja 1967 roku została sprzedana przez spadkobierców M. D.Kółku Rolniczemu, ale po zawarciu umowy nie było formalnego wydania tej działki. Kółko kupiło tę działkę w celu wybudowania swojej siedziby. Kółko Rolnicze postawiło płot niezwłocznie po zakupie działki, w tym samym roku. Nikt nie pytał i wskazywał wnioskodawcy, gdzie ma przebiegać płot. Po ogrodzeniu nabytej działki przez S KR, wnioskodawcy pozostawiono część tej działki- w kształcie trójkąta- do dalszego korzystania. Na klinie tym wnioskodawca nadal wypasał konia. Od 1969 roku, po zawarciu związku małżeńskiego wnioskodawcy z uczestniczką J. D., na spornym klinie zmieniono sposób uprawy z pastwiska na ogród warzywny. W momencie, gdy uczestnik S. L.kupił działkę nr (...)i zasięgnął informacji u wnioskodawcy na temat przebiegu granicy działki, wtedy wnioskodawca zorientował się, że na mapie granica działki przebiega prosto, a nie po skosie. Dopiero wówczas dowiedział się, że użytkuje część działki nie należącej do niego. Nikt nigdy go nie wzywał do uiszczenia opłat z tytułu bezumownego użytkowania części działki, o którą toczy się spór.

( dowody: wyjaśnienia wnioskodawcy k.65-66, k.147v-148, wyjaśnienia uczestniczki J. D.k.66, 148, dokumentacja fotograficzna – koperta k.64, 111, zeznania świadków J. M.k.87v i R. B.k.88-88v. , akta Kw (...) )

Płot SKR- u, który stoi do dzisiaj, to ogrodzenie z betonowymi słupkami, pomiędzy którymi była siatka. Płot, który biegnie wzdłuż nasypu dla wnioskodawcy postawił wuj świadka- J. M.. Słupki w tym płocie są metalowe, a pomiędzy nimi jest siatka. Płot ten biegnie od ogrodzenia SKR, wzdłuż nasypu w kierunku ulicy (...)w S.. Płot ten został postawiony na początku lat 80-tych. Płot wnioskodawcy łączył się z płotem SKR- u.

Przed sprzedażą działki nr (...) małżonkom L. Gmina S. wyznaczyła granice spornej działki na siatce, zaznaczając je sprayem. Tylko w rogu spornego klina nie było sprayu na siatce, a nieco dalej na siatce była zawieszona tasiemka. Widać było zarys granicy. Po podpisaniu umowy sprzedaży uczestnik S. L. zorientował się , że granica na gruncie przebiega ukośnie, natomiast z map geodezyjnych wynika , że powinna biec prosto.

( dowody: wyjaśnienia uczestników S. L. k.66v, 148 i U. L. k.66v, 148, zeznania świadków J. M. k.87v i R. B. k.88-88v)

Przedmiotem zasiedzenia przez wnioskodawcę i uczestniczkę J. D.jest wydzielona z działki numer (...), działka gruntu oznaczona numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 0,0763 m ², położona w S.przy ulicy (...), obręb (...).

( dowód: opinia biegłego k.118a)

Pismem z dnia 03 listopada 2011 roku S. L. wezwał wnioskodawcę do wydania w terminie 14 dni części działki nr (...) ,o powierzchni 5054 m ² .

( dowód: wezwanie k.72 )

Nikt nigdy wcześniej nie wzywał wnioskodawcy ani jego żony do wydania spornej nieruchomości.

( bezsporne )

Sąd zważył, co następuje:

Podstawę dokonanych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych stanowiły dowody przedstawione przez strony w postaci: wypisu z rejestru gruntów ( k.4), mapy ewidencyjnej ( k.5), odpisu z Kw ( k.6-8), odpisu skróconego aktu małżeństwa ( k.58), dokumentacji fotograficznej ( k.64, 111), dokumentacji geodezyjnej ( k.93-97) oraz akta Kw (...), zeznań świadków J. M.( k.87v), R. B.( k.88-88v), a także przesłuchania wnioskodawcy ( k. 65-66, k.147v-148) i uczestników S. L. (k.66v, 148), U. L.( k.66v, 148), J. D.( k.66, 148) w charakterze stron, których wiarygodność w toku postępowania nie była kwestionowana.

Powyższe dowody są ze sobą zgodne, tworząc spójny i niesprzeczny obraz rzeczywistości.

Na gruncie niniejszej sprawy należało ponadto zasięgnąć opinii biegłego z zakresu geodezji, który ustalił zakres posiadania przez wnioskodawcę części działki numer (...) i wydzielenie tego gruntu, jako odrębnej działki. Opinia została sporządzona przez geodetę A. C. w sposób kompleksowy, brak w niej oznak stronniczości lub nierzetelności. Wartość dowodowa i wiarygodność opinii biegłego nie została przez strony w toku postępowania podważona. Sąd w pełni podziela ustalenia i wnioski zawarte w pisemnej opinii biegłego.

Biegły geodeta w swojej opinii dokonał wydzielenia z działki numer (...), działki gruntu oznaczonej numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 0,0763 m ², położonej w S.przy ulicy (...), obręb (...), która jest przedmiotem zasiedzenia przez wnioskodawcę i uczestniczkę J. D.( opinia biegłego k.118a).

Z uwagi na to ,że zakres posiadania przez wnioskodawcę i jego żonę części działki nr (...) był bezsporny ( obszar w kształcie trójkąta , ogrodzony ) Sąd odstąpił od przeprowadzania oględzin spornej nieruchomości.

Zasiedzenie polega na nabyciu przez osobę nieuprawnioną prawa podmiotowego z mocy samego prawa i jest konsekwencją długotrwałego faktycznego wykonywania tego prawa.

Nabycie własności w drodze zasiedzenia uzależnione zostało od spełnienia dwóch podstawowych przesłanek: władania nieruchomością jako posiadacz samoistny oraz upływu ustawowego terminu zasiedzenia (art. 172 k.c.).

Posiadanie ma charakter posiadania samoistnego, jeżeli posiadacz włada rzeczą jak właściciel (art. 336 k.c.), a więc wykonuje wszelkie uprawnienia składające się na treść prawa własności we własnym imieniu i na własny rachunek. O tym, czy posiadanie ma charakter posiadania samoistnego, decydują okoliczności faktyczne o charakterze przede wszystkim zewnętrznym (zachowanie się posiadacza względem przedmiotu posiadania dostrzegalne dla innych osób, np. zagospodarowanie gruntu zgodnie z jego przeznaczeniem, ogrodzenie działki, wzniesienie na niej budynku, czy też płacenie podatków).

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż objęcie w posiadanie przedmiotowej nieruchomości o aktualnym numerze geodezyjnym (...)nastąpiło z dniem 26 maja 1967 r. przez wnioskodawcę G. D.. W dniu tym wnioskodawca wraz z rodzeństwem sprzedali dla SKR- u w S. działkę nr (...)( później oznaczoną nr (...)). Mimo dokonania sprzedaży wnioskodawca nadal pozostał w posiadaniu części sprzedanej działki. Stało się to na skutek błędnego postawienia przez SKR ogrodzenia o przebiegu niezgodnym z geodezyjnym przebiegiem granic między działką nr (...)należącą do wnioskodawcy a działką nr (...)sprzedaną SKR. W ten sposób część sprzedanej działki, wzdłuż granicy z działką nr (...)pozostała poza wybudowanym ogrodzeniem i pozostała we władaniu wnioskodawcy. Wnioskodawca zawarł z uczestniczką J. D.związek małżeński w dniu 12 kwietnia 1968 roku ( odpis skrócony aktu małżeństwa k.58). Przed zwarciem związku małżeńskiego, od 26 maja 1967 roku, wnioskodawca korzystał z nieruchomości jak właściciel, a wraz z zawarciem związku małżeńskiego żona wnioskodawcy – uczestniczka J. D.kontynuowała korzystanie z przedmiotowej działki. Wnioskodawca wraz z uczestniczką J. D.podejmowali czynności, które uzewnętrzniały ich wolę władania działką nr (...), korzystali z nieruchomości jak właściciele, m.in. wypasali na niej konia, urządzili na niej ogród warzywny, posiadali pasiekę, ogrodzili nieruchomość od strony ulicy (...). Oznacza to, iż posiadanie przedmiotowej nieruchomości weszło w skład ich majątku wspólnego, a zatem obojgu przysługiwał status posiadacza ( wyjaśnienia wnioskodawcy k. 65-66, k.147v-148, wyjaśnienia uczestniczki J. D.k. 66, 148, zeznania świadków J. M.87v i R. B.88-88v).

Po objęciu przez wnioskodawcę w posiadanie działki nr (...) (wyodrębnionej z działki nr (...)) podejmował on w stosunku do niej szereg czynności, które wskazywały, iż włada nią jak właściciel. Początkowo wypasał na niej konia, następnie po zawarciu związku małżeńskiego, żona wnioskodawcy – uczestniczka J. D. urządziła na niej ogródek warzywny ( wyjaśnienia wnioskodawcy i uczestniczki J. D. , zeznania świadków).

Powyższe okoliczności wskazują, iż posiadanie przedmiotowej nieruchomości przez wnioskodawcę i uczestniczkę J. D. miało charakter posiadania samoistnego. Podkreślenia wymaga ponadto, iż zgodnie z art. 339 k.c. domniemywa się, że ten kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym. W trakcie postępowania domniemanie to nie zostało skutecznie obalone.

Należy stwierdzić, iż przewidziana w art. 172 k.c. przesłanka samoistnego posiadania działki nr (...) została spełniona, przy czym niewątpliwie posiadanie to było nieprzerwane, co wynika z przesłuchania wnioskodawcy, uczestników, jak i zeznań złożonych przez świadków. Nikt nigdy nie wzywał wnioskodawcy do wydania tej nieruchomości. Uczynił to dopiero uczestnik postępowania S. L. pismem z dnia 03 listopada 2011 roku.

Kolejną przesłanką, której spełnienie prowadzi do zasiedzenia nieruchomości jest upływ czasu, który w zależności od dobrej lub złej wiary posiadacza wynosi odpowiednio 20 i 30 lat. Decydującym momentem dla oceny, czy posiadaczowi należy przypisać dobrą, czy złą wiarę, jest chwila uzyskania posiadania. Zgodnie z ugruntowanym poglądem judykatury, dobra wiara posiadacza polega na usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu, że przysługuje mu takie prawo do władania rzeczą, jakie faktycznie wykonuje właściciel (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 07 maja 1971 r., I CR 302/71). Natomiast w złej wierze będzie ten, kto ma świadomość, że prawo własności danej nieruchomości mu nie przysługuje.

W ocenie Sądu – mając na względzie zebrany w sprawie materiał dowodowy – nie może budzić wątpliwości, iż wnioskodawca i uczestniczka J. D. uzyskali posiadanie działki nr (...) w złej wierze. Obejmując bowiem posiadanie w/w nieruchomości mieli świadomość, iż nie posiadają do niej żadnego tytułu prawnego. Okoliczność ta w toku postępowania nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Właściciel nieruchomości powinien znać przebieg granic swoich nieruchomości, nie może on się zasłaniać nieświadomością co do ich przebiegu. Działka nr (...)została sprzedana dla Kółka Rolniczego w S.dnia 26 maja 1967 roku. Następnie pod koniec lat 90-tych XX wieku do 2011 roku właścicielem działki była Gmina S.. Od października 2011 roku właścicielami działki numer (...)są uczestnicy S.i U. L.. Wszystkie te fakty i czynności prawne zostały ujawnione w księgach wieczystych ( akta Kw (...)– umowa sprzedaży, odpis z Kw k.6-8) i zawarte w dokumentacji geodezyjnej ( k.4, 93-97). Zgodnie z zasadami wyrażonymi w art.2 i 3 ust.1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece z dnia 06 lipca 1982 roku (Dz.U. z 2013 r., poz.707 t.j. z późn. zm.) księgi wieczyste są jawne. Nie można zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę. Domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. W związku z tym nie można zasłaniać się nieznajomością stanu prawnego nieruchomości i jej granic. Wnioskodawca z łatwością mógł zasięgnąć informacji z ksiąg wieczystych, prowadzonych przez sądy rejonowe , dotyczącej uregulowania statusu prawnego przedmiotowej nieruchomości. Natomiast z jawnych, dostępnych źródeł wnioskodawca mógł uzyskać dane geodezyjne, dotyczące powierzchni, wytyczonych granic przedmiotowej działki.

Powyższe okoliczności świadczą iż wnioskodawca i jego żona byli posiadaczami nieruchomości w złej wierze.

Oznacza to, iż zgodnie z art. 172 § 2 k.c. w brzmieniu sprzed nowelizacji, która weszła w życie 01 października 1990 roku, wymagany okres do zasiedzenia działki nr (...)w złej wierze wynosi 20 lat. Za początek biegu terminu należało przyjąć datę sprzedaży nieruchomości dla SKR- u tj. dzień 26 maja 1967 roku. Z uwagi na to ,że posiadanie tej nieruchomości weszło w skład wspólności ustawowej małżeńskiej małżonków G.i J. D.do czasu posiadania uczestniczki J. D.należało doliczyć czas posiadania jej poprzednika – męża G. D.w okresie od zawarcia umowy sprzedaży ( 26.05.1967 rok ) do zawarcia związku małżeńskiego ( 12.04.1968 rok ). Skutkowało to ustaleniem , że G.i J. D.nabyli przez zasiedzenie z dniem 26 maja 1987 roku do majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską prawo własności nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 0,0763 m ² , o czym Sąd orzekł w punkcie I postanowienia.

Wobec braku podstaw do odstąpienia od zasady określonej w art. 520 § 1 k.p.c., o kosztach postępowania Sąd orzekł w myśl powołanego przepisu (punkt II postanowienia).