Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2014 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2014 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku A. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu

z dnia 12 września 2013 r. sygn. akt V U 1989/13

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz wnioskodawcy kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Wnioskodawca A. Ś. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 3 czerwca 2013 roku, którą organ rentowy odmówił mu przyznania prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Wyrokiem z dnia 12 września 2013 r. Sąd Okręgowy w Opolu zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy od dnia 9 czerwca 2013 r. prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, zaliczając wnioskodawcy do okresu pracy w szczególnych warunkach okres zatrudnienia od dnia 18 marca 1983 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. w Hucie (...) Spółka akcyjna w Z. z wyłączeniem okresów niewykonywania pracy, za którą wnioskodawca otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby oraz zasadził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz wnioskodawcy kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ten ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca A. Ś., urodzony w dniu (...), nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował ogólny staż ubezpieczeniowy w wysokości 29 lat, 5 miesięcy i 18 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

W dniu 10 maja 2013 roku wnioskodawca, złożył do ZUS Oddziału w O. wniosek o emeryturę.

Decyzją z dnia 3 czerwca 2013 roku organ rentowy odmówił mu wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych wskazując w uzasadnieniu, że wnioskodawca nie osiągnął wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat oraz do daty 1 stycznia 1999 roku nie udokumentował wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy

Organ rentowy nie uznał wnioskodawcy do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu jego zatrudniania w Hucie (...) SA w Z. w okresie od dnia 18 marca 1983 roku do dnia 27 grudnia 2000 roku, gdyż w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 27 grudnia 2000 roku zakład nie podał charakteru pracy według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku a także wykazane stanowiska pracy nie odpowiadają ścisłe stanowisku znajdującemu się w Zarządzeniu Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku wykaz A. dział III, poz. 11, pkt 25, na które powołał się pracodawca.

Wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Hucie (...) w Z. w okresie od dnia 18 marca 1983 roku do dnia 27 grudnia 2000 roku na stanowisku ekspedytora wyrobów gotowych rozdzielcy produkcji. Przez cały okres zatrudnienia wnioskodawca pracował na Wydziale Walcowni na którym produkowano rury. Na wydziale pracowało około 300 pracowników na jednej zmianie. Były to osoby obsługujące walcarki. Wszyscy otrzymywali posiłki regeneracyjne, mleko i dodatki do wynagrodzenia. Na jednej zmianie pracowało dwóch ekspedytorów wyrobów gotowych czy rozdzielczych produkcji. Zakres obowiązków przypisany do w/w stanowisk był analogiczny.

Zatrudnienie na w/w stanowiskach wnioskodawca kontynuował przez cały w/w okres w pełnym wymiarze czasu pracy. Do obowiązków wnioskodawcy należało przygotowanie na Wydziale Produkcyjnym (walcowni) gotowych już produktów w postaci gorących rur do wywozu. Wnioskodawca pakował rury w wiązki (po 4-5 sztuk) i wywoził je wózkiem szynowym w miejsce gdzie były studzone i magazynowane.

W dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy począwszy od dnia 18 marca 1983 roku stanowisko pracy wnioskodawcy opisywane było jako stanowisko „ekspedytora gotowych wyrobów” czy też „rozdzielczy produkcji” przy czym zawsze stanowiska te oznaczone były jedną pozycją obsadową na wydziale Walcowni Gorącej Rur o numerze „41” i „42”. W zakładowym wykazie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w warunkach szczególnych Huty (...) w Z. w poz. 41 i 42 wpisano stanowisko „Ekspedytora gotowych wyrobów” powołując się jednocześnie na nomenklaturę stanowisk pracy w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze zawartą w Zarządzeniu Nr 7 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 19 maja 1983 roku.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie za uzasadnione.

Z treści zarówno dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych wnioskodawcy jak i Zakładowego wykazu stanowisk pracy w szczególnych warunkach jednoznacznie wynika, że z dniem 18 marca 1983 roku wnioskodawca przyjęty został na stanowisko „ekspedytora wyrobów gotowych - 42” – (umowa o pracę k. 94), we wniosku o nr 56/IV z dnia 16 kwietnia 1984 roku stanowisko wnioskodawcy opisane zostało jako „rozdzielczy produkcji – 42” – wniosek z dnia 16 kwietnia 1984 roku k. 87 a we wniosku z dnia 12 lipca 1985 roku jako „rozdzielczy produkcji-41”. Podobne nazewnictwo utrzymywało się w kolejnych latach aż do końca jego zatrudnienia co wynika z angaży dotyczących zmiany stawki wynagrodzenia za pracę wnioskodawcy, skierowań, zaświadczeń o odbytych szkoleniach i kursach a także dokumentów medycznych. Bez względu jednak na nazewnictwo czy numerację (choć i tak odpowiadającą temu samemu stanowisku) wnioskodawca przez cały okres swojego zatrudnienia w tym zakładzie wykonywała ta sama prace polegającą na transporcie – rozdzielaniu – przewożeniu gotowych wyrobów wyprodukowanych na Wydziale walcowni . Prace te uznać zatem należało jako opisane w wykazie A w dziale III, pod poz. 11 cyt. Rozporządzenia z 1983 roku a związane z obsługą urządzeń pomocniczych w walcowni i ciągarni.

Ponadto nie bez znaczenia pozostawał w sprawie fakt, że pracodawca wnioskodawcy- Huta (...) w Z. -wystawił ubezpieczonemu za sporny okres świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wskazując, iż w w/w okresie wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace „wymienione w Wykazie A Dział III, poz. 11, pkt 25 w załączniku do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z 30 marca 1985 roku”.

W ocenie Sądu, wydane wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, spełnia wszelkie kryteria prawidłowości tak by wprost odczytać z niego, jakiego rodzaju stanowisko i w jakim okresie czasu wnioskodawca piastował. Pracodawca posiłkując się treścią zapisów zarządzenia resortowego prawidłowo wskazał na stanowisko, jakie zajmował wnioskodawca w okresie zatrudnienia w Hucie (...) w Z. przypisując je do odpowiedniego działu i pozycji cyt. zarządzenia.

Brak powodów do kwestionowania, iż stanowisko opisane w świadectwie pracy wnioskodawcy nie jest analogiczne ze stanowiskiem opisanym w cyt. zarządzeniu resortowym, skoro za takie uznaje je sam pracodawca posiadający przecież najszerszą wiedzę, co do zakresu czynności wykonywanych przez pracownika a co za tym idzie właściwego umiejscowienia jego stanowiska pracy wśród opisanych w zarządzeniu resortowym resortu, któremu sam podlega.

Z powyższych względów uznać należało, iż w okresie zatrudnienia wnioskodawcy w Hucie (...) w Z. od dnia 18 marca 1983 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku rozdzielczego produkcji. Wnioskodawca wykazał zatem wymagany 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych na dzień 1 stycznia 1999 roku, co przy bezsporności pozostałych przesłanek nabycia spornego prawa skutkowało przyznaniem mu przez Sąd w niniejszej sprawie prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych począwszy od daty ukończenia wymaganego wieku tj. od dnia 9 czerwca 2013 roku.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożył organ rentowy, zarzucając naruszenie art. 2333 § 1 i 227 kpc poprzez wadliwe ustalenie stanu faktycznego, polegając na nieuzasadnionym przyjęciu w oparciu o wyjaśnienia wnioskodawcy, że posiada on okres pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat. Organ rentowy podniósł, że Sąd zaliczył do okresu pracy w warunkach szczególnych okresy pracy wnioskodawcy w Hucie (...) na stanowisku ekspedytor wyrobów gotowych. Stanowisko to zajmował wnioskodawca okazjonalnie i dopiero przed zakończeniem okresu pracy w Hucie (...), podczas gdy wnioskodawca do końca 1998 r. zajmował stanowisko rozdzielcy produkcji, niewymienione w zarządzeniu resortowym jako stanowisko pracy w szczególnych warunkach, jak również naruszenie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez błędne jego zastosowanie i niesłuszne przyjęcie, że wnioskodawca jest uprawniony do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach począwszy od dnia 9 czerwca 2013 r. wskutek błędnego zaliczenia do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych okresu i od dnia 18 marca1983 r. do 31 grudnia 1998 r. pracy w Hucie (...).

Wskazując na powyższy zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest nieuzasadniona.

A. Ś. urodził się (...)

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst. jedn. Z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Wnioskodawca ubiegał się o przyznanie świadczenia po osiągnięciu wieku określonego w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS – tj. wynoszącego 60 lat. Warunkiem uzyskania prawa do emerytury w tym wieku jest nadto wykazanie przez ubezpieczonego, w myśl § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. 8, poz. 43), iż ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wymienionej w Wykazie A, stanowiącym załącznik do powołanego rozporządzenia. Praca w szczególnych warunkach musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył wykazania przez wnioskodawcę wymaganego powołanym przepisem stażu pracy w warunkach szczególnych. Sąd Okręgowy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego uznał, iż wnioskodawcy doliczyć należy do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu pracy od 18 marca 1983 r. do 31 grudnia 1998r. w Hucie (...) w Z..

Stanowisko Sądu Okręgowego w tym zakresie należy uznać za trafne. Praca wnioskodawcy w spornym okresie istotnie winna uznana za pracę wymienioną w wykazie A dziale II, stanowiącym załącznik rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., pod pozycją 11.

Pod pozycją tą wymieniona jest obsługa walcarek i ciągarek oraz urządzeń pomocniczych w walcowni i ciągarni.

Organ rentowy we wniesionej apelacji zarzucał w szczególności, ze w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie podano charakteru pracy zgodnego z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., a stanowisko pracy nie odpowiada stanowisku znajdującemu się w zarządzeniu Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z 30 marca 1983 r.

Zaznaczyć jednak należy, iż dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych). Oznacza to, iż okoliczność, iż stanowisko jakie zajmował wnioskodawcy, nie zostało wymienione w wykazach prac wykonywanych w warunkach szczególnych nie przesądza o braku możliwości zaliczenia pracy wykonywanej przez niego do prac uprawniających do uzyskania prawa do świadczenia w obniżonym wieku emerytalnym. Decydujący jest bowiem w tym zakresie rodzaj wykonywanych faktycznie czynności. Niezbędne jest również ustalenie, iż praca w warunkach szczególnych była wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Zarówno świadectwo pracy w warunkach szczególnych, znajdujące się w aktach osobowych wnioskodawcy dokumenty – w szczególności umowa o pracę z dnia 18 marca 1983 r. oraz kolejne angaże wskazują, że wnioskodawca w spornym okresie był zatrudniony na stanowisku ekspedytora gotowych wyrobów lub rozdzielczego produkcji. Jak wynika z zeznań wnioskodawcy, pomimo różnej nomenklatury praca wnioskodawcy w spornym okresie polegała na przygotowaniu do transportu i transporcie gotowych gorących rur. Pracę te wnioskodawca wykonywał w walcowni, w której rury te były produkowane. Niewątpliwie zatem pracę tę zaliczyć należy do pracy związanej z obsługą urządzeń pomocniczych w walcowni i ciągarni.

Należy mieć na względzie, że w judykaturze Sądu Najwyższego podkreśla się także jednolicie, iż przewidziane w art. 32 (także art. 184) ustawy o emeryturach i rentach prawo do emerytury w niższym niż określony w art. 27 tej ustawy wieku emerytalnym jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo.

Podzielając powyższy pogląd, należy stwierdzić, że istotnie praca wnioskodawcy w spornym okresie winna zostać uznana za pracę w warunkach szczególnych. Jak bowiem wykazał zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, wnioskodawca w ramach swoich obowiązków stale i w pełnym wymiarze czasu pracy był narażony na działanie tych samych czynników, na które narażeni byli pracownicy zatrudnieni w hutnictwie i przemyśle metalowym w wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., dziale III, a jego praca w istocie sprowadzała się do wykonywania czynności zamieszczonych pod poz. 11. Stąd też należy uznać, iż wykonywał pracę uprawniającą do uzyskania prawa do świadczenia w obniżonym wieku emerytalnym.

Nie ma znaczenia, że stanowisko określone było jako rozdzielnia produkcji, rozdzielczy produkcji czy ekspedytor. W istocie bowiem wnioskodawca stale pracował na walcowni, przy walcarce, spinał hakami gorące rury, które następnie suwnicą były transportowane na miejsce studzenia. Tę okoliczność potwierdzają dokumenty z akt osobowych wskazujące na pracę wyłącznie w walcowni. Nadto wiarygodności twierdzeniom wnioskodawcy przydaje okoliczność, że już w 2000 r. uzyskał świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Wskazywany okres pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych, przy wyłączeniu okresów niewykonywania pracy, za które wnioskodawca otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z tytułu choroby, przekracza zatem wymagany okres 15 lat. Wnioskodawca spełnia przesłanki do uzyskania prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną.

R.S.