Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Kraków, 18 września 2014r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydz. IX Gospodarczy w składzie:

sędzia SO Dariusz Pawłyszcze

protokólant st. sekr. sąd. Aleksander Powroźnik

po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym w Krakowie 18 września 2014r. sprawy z powództwa (...) S.A. w T. przeciwko (...) w D. o zapłatę 2.003.838,00 zł z ustawowymi odsetkami

I zasądza od pozwanej na rzecz powódki 54.964,08 (pięćdziesiąt cztery tysiące dziewięćset sześćdziesiąt cztery 08/100) zł z ustawowymi odsetkami od 29 marca 2014r. wraz z kosztami postępowania 10.000 zł;

II oddala powództwo w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

Powodowy wykonawca wniósł o zasądzenie pozwanego zamawiającego 1.977.126,60 zł tytułem wynagrodzenia za pomiary geodezyjne oraz 26.711,51 zł tytułem odsetek ustawowych od wynagrodzenia zapłaconego z opóźnieniem.

W odpowiedzi na pozew [k.285] pozwany zamawiający wniósł o oddalenie powództwa, ponieważ:

1. warunkiem wymagalności wynagrodzenia było dołączenie do faktury protokołu odbioru pomiarów podpisanego przez osoby uprawnione wymienione w umowie, a wykonawca przedłożył protokoły podpisane przez osoby nieuprawnione lub nie przedłożył żadnych protokołów,

2. wykonawca nie wykonał części pomiarów, za które żąda wynagrodzenia,

3. część pomiarów była wadliwa,

4. zgodnie z umową wykonawcy nie przysługiwało odrębne wynagrodzenie za sporządzenie dokumentacji powykonawczej, za co wykonawca żąda 550.000 zł.

Sąd ustalił, co następuje:

Umową nr (...) z 1 września 2010r. [k.27] powodowy wykonawca zobowiązał się do obsługi geodezyjnej budowy autostrady prowadzonej przez pozwanego i (...) S.A. za wynagrodzeniem 8 mln zł netto (§ (...)) podzielonym na miesięczne raty po 200 - 450 tys. zł netto oraz 550.000 zł za opracowanie dokumentacji powykonawczej 550.000 zł netto [zał. nr 2 k.33]. Zamawiający zobowiązali się do zapłaty wynagrodzenia po połowie przy solidarnej odpowiedzialności za całość wynagrodzenia (§ (...) i (...)). W umowie zamawiający jako osoby reprezentujące zamawiającego wskazali M. O. i jego zastępcę Z. S. (§ (...) i (...)).

Aneksem nr (...) z 27 czerwca 2011r. [k.34v] strony umowy rozszerzyły zakres obowiązków o dostawę i montaż reperów i rur za określonym w umowie wynagrodzeniem jednostkowym i określonej szacunkowo ilości. Aneksem nr (...) z 25 października 2011r. [k.36] strony podwyższyły wynagrodzenie za obsługę geodezyjną z 8 na 9 mln zł netto poprzez podwyższenie niektórych rat miesięcznych [zmieniony harmonogram k.37] oraz jako przedstawicieli zamawiających wskazali M. S. i K. S..

Protokoły potwierdzające wykonanie pomiarów wykonanych w danym miesiącu nie były podpisywane przez osoby wymienione w umowie [k.309-310], lecz mimo tego zamawiający płacili określone harmonogramem raty wynagrodzenia, aczkolwiek z opóźnieniem wskazanym w notach odsetkowych [k.67,68] na sumę 26.711,51 zł.

Zamawiający nie zapłacili rat wynagrodzenia za okres od maja do sierpnia 2012r. w wysokości 1.600.000 zł netto oraz wynagrodzenia 7.420 zł netto za dostawę i montaż reperów i rur - razem 1.607.420 zł netto, tj. 1.977.126,60 zł brutto. Wykonawca na każdą miesięczną ratę wynagrodzenia wystawił faktury po połowie na każdego zamawiającego dołączając protokoły odbioru podpisane przez funkcjonariuszy obydwu zamawiających, aczkolwiek innych niż wskazani w umowie [k.38-55].

W dniu 13 września 2012r. została ogłoszona (...) S.A., a w toku niniejszego procesu w Irlandii zostało przeprowadzone postępowanie upadłościowe pozwanego zamawiającego zakończone układem [k.404, tłum.k.421] zmniejszającym wierzytelności potwierdzone na liście wierzytelności do 5% (p. 9.6c) i w tym samym stopniu wierzytelności niepotwierdzone (p. 9.8 i 7.2m). W razie niepotwierdzenia wierzytelności na liście układ wykluczał drogę sądową i ostateczne określenie istnienia oraz wysokości wierzytelności powierzał powołanemu przez sąd upadłościowy biegłemu, którego decyzja była ostateczna i niezaskarżalna (p. 7.2k,p). Układ przewidywał całkowite pozbawienia wierzycieli prawa do odsetek, a koszty tylko przyznane przez sąd przed 23 października 2013r. (p. 9.6d).

Wykonawca zgłosił swoją wierzytelność (dochodzoną w niniejszej sprawie) i została ona potwierdzona na liście w wysokości 267.880 euro stanowiącą równowartość połowy wynagrodzenia za pomiary oraz dostawę i montaż w wysokości 1.977.126,60 zł. Pozwany w samym układzie - powołując się na dwa bliżej nieokreślone wyroki sądów polskich - uznał, iż nie odpowiada solidarnie za jakiekolwiek długi (...) S.A. (p. 9.6e). W wykonaniu układu pozwany w dniu 28 marca 2014r. zapłacił powodowemu wykonawcy 55.964,08zł stanowiące równowartość 13.687,68 euro [k.451], tj. 5% potwierdzonej wierzytelności.

W powyższym stanie faktycznym sporne było tylko przysługiwanie wynagrodzenia 550.000 zł netto za sporządzenie dokumentacji powykonawczej. Jednakże dowód z umowy stron z załącznikami potwierdził, iż w skład wynagrodzenia ryczałtowego 9 mln zł wchodziło wynagrodzenie 550.000 zł za sporządzenie dokumentacji powykonawczej. Ponadto fakt ten nie był istotny, gdyż w niniejszej sprawie powód nie dochodził tej sumy. Dochodził części ryczałtu w wysokości 1.600.000 zł odpowiadającego 4 ostatnim miesiącom określonym w harmonogramie - bez ostatniej raty 550.000 zł nieprzypisanej żadnemu miesiącowi.

W pozostałym zakresie stan faktyczny był niesporny i na podstawie art. 229 i 230 K.p.c. został ustalony w oparciu o oświadczenia stron przyznane lub niezaprzeczone przez stronę przeciwną i poparte przedłożonymi dokumentami. W szczególności w odpowiedzi na pozew pozwany nie kwestionował solidarnej odpowiedzialności z (...) S.A., co i tak potwierdza jednoznacznie tekst umowy.

Okoliczność, iż potwierdzona na liście wierzytelność powoda w wysokości267.880 euro stanowiła prawidłowo obliczoną równowartość połowy dochodzonego wynagrodzenia 1.977.126,60 zł sąd ustalił w oparciu o oświadczenie powoda na posiedzeniu 18 września 2014r. [k.467 5m]. Jednakże na tym samym posiedzeniu powód sprostował swoje oświadczenie w ten sposób, iż ujęta na liście suma 267.880 euro stanowi połowę sumy wynagrodzeń dochodzonych w niniejszej sprawie i w drugiej sprawie przed SO w Krakowie [14m], co sąd przeoczył (powód zapewne miał na myśli sprawę IX.GC.316/14 o 1.122.437 zł).

Pozwany podniósł bliżej nieokreślone wady pomiarów i niewykonanie części - także nieokreślonej - pomiarów. Ponieważ tak sformułowane zarzuty nie miały wpływu na rozstrzygnięcie, sąd na podstawie art. 217 K.p.c. pominął ustalanie ilości i prawidłowości pomiarów.

Datę ogłoszenia upadłości (...) sąd na podstawie art. 228K.p.c. ustalił w oparciu o KRS.

Sąd zważył, co następuje:

wynagrodzenie

Czynności powoda składające się na "obsługa geodezyjną" zostały określone w § (...) umowy i obejmują czynności bez konkretnego rezultatu (np. koordynacja) jak i mające doprowadzić do konkretnego rezultatu (pomiary geodezyjne, wytyczenia). Zatem świadczenie powoda było świadczeniem mieszanym składającym się z dzieł i usług. Strony ustaliły ryczałtowe wynagrodzenie zakładając zapewne, iż wielkość inwestycji określa przynajmniej w przybliżeniu zakres jej obsługi geodezyjnej i w celowe jest określenie wynagrodzenia ryczałtowego niezależnego o ilości rzeczywiście wykonanych pomiarów i wytyczeń. Zamawiający mieli na bieżąco wskazywać pomiary i wytyczenia do wykonania przez powodowego wykonawcę, któremu przysługiwała określona w harmonogramie miesięczna rata wynagrodzenia niezależna od ilości pomiarów i wytyczeń, o ile tylko wykonawca wykonał wszystkie zamówione w danym miesiącu pomiary i wytyczenia.

Zróżnicowanie w harmonogramie [k.37] miesięcznych rat wynagrodzenia 9 mln zł (od 200 do 550 tys. zł netto) odpowiadało zapewne przewidywanemu zróżnicowaniu zapotrzebowania na pomiary i wytyczenia w poszczególnych miesiącach. Jednakże wykonawcy przysługiwała miesięczna rata wynagrodzenia, nawet jeśli w danym miesiącu zamawiający nie zgłaszaliby zapotrzebowania na pomiary i wytyczenia (np. na skutek czasowego spowolnienia robót). Natomiast wykonawca w kolejnych miesiącach byłby zobowiązany do wykonywania zwiększonego zapotrzebowania na pomiary bez dodatkowego wynagrodzenia.

Dlatego zarzut odpowiedzi na pozew, iż maju i czerwcu 2012r. wykonawca wykonywał niewiele prac, nie ma wpływu na wynagrodzenie wykonawcy. Pozwany nie zarzucał powodowi, aby nie wykonał jakichkolwiek zamówionych pomiarów lub wytyczeń. Pozwany nie wyjaśnił, czy zmniejszone zapotrzebowanie na obsługę geodezyjną w maju i czerwcu 2012r. było wynikiem zwiększonego zapotrzebowania w miesiącach wcześniejszych, czy też inwestycja z przyczyn niezależnych od powoda nie została ukończona, na co wskazuje twierdzenie pozwanego o przerwaniu inwestycji [k.287]. Jednakże nawet jeśli inwestycja została przerwana obowiązkiem zamawiających było wypowiedzenie umowy w zakresie usług (art. 746 § 1 K.c.), czego zamawiający nie uczynili. Ponadto umówione wynagrodzenie 9 mln zł netto przysługiwało przede wszystkim za planowane w trakcie całej inwestycji wytyczenia oraz pomiary i na podstawie art. 639 K.c. przysługiwało powodowi za samą gotowość do ich wykonywania. W oparciu o ten przepis pozwany miał prawo podnieść zarzut, iż na skutek niewykonania inwestycji w całości powód zaoszczędził jakąś sumę z powodu wykonania ilości wytyczeń i pomiarów mniejszej od zakładanej przy zawieraniu umowy. Jednakże skuteczne podniesienie takiego zarzutu wymagało wskazania przez pozwanego ilości pomiarów i wytyczeń zakładanych przy zawarciu umowy, ilości faktycznie wykonanej oraz oszacowania oszczędności powoda.

Pozwany zarzucił niezaakceptowanie przez zamawiających części pomiarów wskazanych w tabeli w odpowiedzi na pozew [k.288]. Jednakże pozwany nie wyjaśnił, jakie wady pomiarów spowodowały brak akceptacji. Postępowanie dowodowe służy ustaleniu faktów spornych, tj. faktów, co do których strony twierdzą odmiennie (ew. faktów niezaprzeczonych, lecz budzących wątpliwości). Pozwany nie może wnioskiem o przesłuchanie świadka zastąpić podniesienia konkretnych wad pomiarów (z uzasadnienia wyroku SA w Krakowie z 29 stycznia 2007r., I.ACa.1643/06: "opinia biegłego nie może zastępować twierdzeń stron czy też służyć za podstawę ich formułowania"). Ponadto pozwany nie sprecyzował, skąd zawnioskowany świadek [k.285] ma wiedzę o wadach pomiarów (w wyroku z 26 lutego 2014r., I.ACa.1569/13, SA w Krakowie uznał, iż "Sąd nie ma obowiązku dopuszczać wszelkich wniosków dowodowych na wskazaną ogólnikowo istotną okoliczność. Wnioski dowodowe muszą bowiem mieć racjonalne poparcie w twierdzeniach wnioskującej strony." Ponadto pozwany nie wykonał żadnego uprawnienia z rękojmi.

Wbrew wykładni przedstawionej przez pozwanego z § (...) umowy nie wynika, aby tylko osoby wymienione w § (...) miały prawo potwierdzenia odbioru pomiarów. Te zapisy umowy wskazują osoby uprawnione do składania oświadczeń woli w imieniu zamawiających, a odbiór pomiarów nie jest oświadczeniem woli. Odbiór jest pokwitowaniem i stwarza jedynie domniemanie spełnienia świadczenia.

Ponadto nawet w razie uznania, że tylko osoby wymienione w §(...)umowy lub przez nie upoważnione miały prawo do akceptacji pomiarów, to w świetle umowy przedłożenie pomiarów zatwierdzonych przez niewłaściwe osoby nie powodowało utraty prawa do wynagrodzenia, a jedynie prawo pozwanego do wstrzymania się z zapłatą do czasu akceptacji pomiarów przez uprawnione osoby. Zatem w razie przedłożenia któremukolwiek z zamawiających pomiarów podpisanych przez nieodpowiednią osobę obowiązkiem zamawiającego było zwrócenie powodowi tych dokumentów i wskazanie osoby uprawnionej do potwierdzania w imieniu zamawiających. Skoro zamawiający przyjmowali pomiary i płacili miesięczne raty wynagrodzenia, to powód słusznie uznał, że pozostaje mu oczekiwać na zapłatę wynagrodzenia. Pozwany nie przeczył, że pomiary zostały podpisane przez funkcjonariuszy zamawiających, i podnosił tylko, że osoby te nie zostały upoważnione do tej czynności.

układ

Na podstawie art. 25.1 Rozp. Rady (WE) nr 1346/2000 w sprawie postępowania upadłościowego układ pozwanego zawarty skutecznie pod prawem irlandzkim wiąże w niniejszej sprawie bez potrzeby odrębnego uznania w Polsce. Zgodnie z układem powodowi przysługuje 5% jego wierzytelności. Na liście wierzytelności zostały ujęte tylko wierzytelności z faktur wystawionych przezpowoda pozwanemu z pominięciem drugiej połowy wynagrodzenia z faktur wystawionych (...) S.A. Jednakże na podstawie § (...) i (...) umowy pozwany odpowiada wobec powoda także za część wynagrodzenie niezapłaconą przez drugiego zamawiającego (w razie zapłaty zasądzonej sumy pozwany co do niej wstąpi w prawa powoda w postępowaniu upadłościowym (...) S.A.). Powołane w treści układu bliżej nieokreślone wyroki sądów polskich uznające brak solidarnej odpowiedzialności zamawiających zapadły zapewne na tle umów niezawierających zapisów o solidarnej odpowiedzialności (w innych sprawach przed SO w Krakowie przeciwko pozwanemu inni wykonawcy podnosili solidarną odpowiedzialność pozwanego i (...) S.A. mimo braku w umowie zapisów o solidarności). W oparciu o błędne ustalenie, iż suma 55.964,08 zł zapłacona powodowi przez pozwanego w dniu 28 marca 2014r. stanowi prawidłowe wykonanie układu w zakresie połowy wierzytelności powoda w wysokości 1.977.126,60 zł dochodzonej w niniejszej sprawie, sąd zasądził drugą połowę tej wierzytelności z odsetkami od dnia, w którym układ powinien zostać wykonany (jak wskazano w uzasadnieniu ustaleń faktycznych sąd przeoczył, iż ujęta na liście suma 267.880 euro nie jest równowartością połowy sumy 1.977.126,60 zł).

Układ wyłączał drogę sądową o wierzytelności nieujęte na liście i ostateczną decyzję pozostawiał biegłemu powołanemu przez sąd irlandzki, co wg pozwanego jest podstawą do umorzenia niniejszego postępowania. Jednakże wyłączenie drogi sądowej narusza art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz art. 45.1 Konstytucji RP.

Przede wszystkim niniejszy proces został wszczęty przed wszczęciem postępowania upadłościowego pozwanego i na podstawie art. 15 Rozp. Rady (WE) nr 1346/2000 wpływ postępowania upadłościowego pozwanego na niniejszy proces reguluje wyłącznie prawo polskie, wg którego zawarcie układu nie jest przeszkodą do wydania wyroku. Oczywiście wyrok powinien uwzględniać układ, gdyż materialnoprawne skutki układu podlegają ocenie wg prawa irlandzkiego. Także wg prawa polskiego układ kształtuje wierzytelność niezależnie od tego, czy była ujęta na liście (art. 290.1 Pr.up.napr.). Układ nie przewidywał wygaśnięcia wierzytelności nieujętych na liście, a jedynie wyłączał drogę sądową dla sporu w tym zakresie.

Pismem z 3 grudnia 2013r. [k.340] pełnomocnik pozwanego zawiadomił o ograniczeniu jego umocowania do czynności mających na celu zawieszenie postępowania, lecz nie wniósł o dokonywanie dalszych doręczeń bezpośrednio stronie. Ponadto strona może pozbawić pełnomocnika prawa do niektórych czynności określonych w art. 91 K.p.c., lecz nie może żądać dokonywania części doręczeń sobie, a części pełnomocnikowi. Na podstawie art. 133 K.p.c. w danej chwili musi istnieć jedna osoba, której należy doręczać wszystkie przesyłki do czasu zmiany przez stronę tej osoby. Po doręczeniu zawiadomienia o posiedzeniu w dniu 18 września 2014r. pełnomocnik pozwanego złożył wniosek o umorzenie postępowania i nie podnosił ani braku umocowania do odbioru zawiadomienia o posiedzeniu, ani nie wnosił o bezpośrednie zawiadomienie strony.|

koszty

Na mocy p. 9.6d układu powodowi nie przysługuje zwrot kosztów postępowania. Jednakże nie może to dotyczyć kosztów związanych z zasądzonym roszczeniem. Skoro już po zawarciu układu pozwany pismem z 1 września 2014r. [k.369] podtrzymał tezę, iż suma zapłacona suma 55.964,08 zł stanowi pełne zaspokojenie powoda mimo nieuwzględnienia przy jej obliczeniu solidarnej odpowiedzialności pozwanego za drugą połowę wynagrodzenia powoda, to pozwany na podstawie art. 98 K.p.c. odpowiada za wynikłe z tego koszty, na które składa się opłata 5% od zasądzonej sumy i koszty zastępstwa w wysokości podwójnej stawki minimalnej dla roszczenia w wysokości powyżej 50.000 zł.