Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – Wydział I Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2013 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa Stowarzyszenia (...) w W.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w T.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 14 marca 2013 r. sygn. akt VII GC 291/12

oddala apelację

Sygn. akt : I ACa 806/13

UZASADNIENIE

Strona powodowa Stowarzyszenia (...) w W. w pozwie skierowanym przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) w T. domagała się zasądzenia kwoty 2 191,65 złotych tytułem nie uiszczonej części wynagrodzenia za publiczne odtwarzanie utworów , prawami twórców do których stowarzyszenie zarządza. Podstawą do spełnienia tego świadczenia przez pozwaną była umowa licencyjna zawarta przez strony.

Pozwana spółka nie udzieliła odpowiedzi na pozew i nie zajęła stanowiska wobec żądania , w konsekwencji czego, wyrok wydany przez Sąd I instancji był orzeczeniem zaocznym.

Wyrokiem tym z dnia 14 marca 2013r Sąd Okręgowy w Kielcach zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2064 zł wraz z ustawowymi odsetkami od :

- sumy 769 zł od dnia 22 listopada 2009r ,

- sumy 740 złotych od dnia 16 kwietnia 2011r ,

- sumy 185 zł od dnia 8 grudnia 2011r ,

- sumy 185zł od dnia 10 grudnia 2011r do dnia zapłaty.[ pkt I sentencji]

W pozostałym zakresie powództwo oddalił , zasądzając od spółki z T. na rzecz przeciwnika procesowego kwotę 683, 38 zł tytułem kosztów sporu.[ pkt I i II sentencji]

Wyrokowi w części w jakiej powództwo zostało uwzględnione Sąd nadał rygor natychmiastowej wykonalności.[ pkt III sentencji]

Sąd I instancji ustalił następujące fakty istotne dla rozstrzygnięcia :

W dniu 30 marca 2009r strony zawarły umowę licencyjną na podstawie której pozwana była uprawniona do publicznego odtwarzania utworów w prowadzonym przez siebie lokalu V. w T..

Za to uprawnienie była obowiązana świadczyć Stowarzyszeniu (...) wynagrodzenie określone kwartalnie na sumę 185 złotych netto. Umowa nie przewidywała , że należność ta ma być powiększona o podatek od towarów i usług.

Każda zmiana jej postanowień wymagała zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Odrębnie strony zawarły w dniu 17 grudnia 2008r umowę licencyjną na publiczne odtwarzanie utworów w tym lokalu w związku z organizacją balu sylwestrowego. Strona pozwana była zobowiązana za tę możliwość zapłacić jednorazowo wynagrodzenie w kwocie 769 zł w terminie do 10 stycznia 2009r.

Pismem z dnia 18 kwietnia 2011r strona powodowa poinformowała pozwaną spółkę, że w związku z nowelizacją ustawy o podatku od towarów i usług , obowiązującą od 1 kwietnia 2011r będzie naliczała ten podatek w stawce 23 % zwiększając o nią należności z tytułu opłat licencyjnych za kolejne okresy kwartalne albowiem wynagrodzenia autorskie zostały objęte podatkiem w takiej stawce , a (...) został zobowiązany ustawowo do jego odprowadzania.

Z dalszych ustaleń Sądu I instancji wynika , że w okresie od 22 listopada 2011 do 25 listopada 2011r strona powodowa wystawiła licencjobiorcy faktury z tytułu wynagrodzenia za możliwość publicznego odtwarzania utworów w okresie od 1 kwietnia 2009 do 31 grudnia 2011r , ujmując w nich należność podatkową w wysokości po 42, 55 zł.

Pismem z dnia 15 listopada 2011r stowarzyszenie wezwało pozwaną do zapłaty kwoty łącznej 2 191, 65 zł i wypowiedział obydwie zawarte z (...) umowy ze skutkiem na dzień 30 listopada 2011r.

Należności tej pozwana nie zapłaciła w jakiejkolwiek części.

W rozważaniach prawnych Sąd I instancji stanął na stanowisku , że roszczenie strony powodowej jest usprawiedliwione w części obejmującej sumę 2064zł wraz z odsetkami.

Obowiązek jej zapłaty po stronie spółki (...) wynika z z postanowień zawartych pomiędzy stronami umów tak z dnia 30 marca 2009r jak i tej związanej z organizacja balu sylwestrowego w 2008r

Nie jest ono uzasadnione natomiast o ile obejmuje żądanie przyznania kwoty odpowiadającej należności podatkowej doliczonej przez powódkę do wynagrodzenia licencyjnego za okres od 1 kwietnia 2011r do końca 2011r.

Zdaniem Sądu Okręgowego podatek VAT ma charakter cenotwórczy , co jednak nie oznacza , że strona umowy może o należność z tego tytułu zwiększać rozmiar wynagrodzenia bez stosownej zmiany umowy dotąd obowiązującej strony.

Podkreślił przy tym , iż umowa z 30 marca 2009r wymagała dla swojej zmiany zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności . Ponieważ do takiej zmiany w relacjach umownych stron nie doszło powódka nie może skutecznie domagać się zapłaty wynagrodzenia powiększonego o stawkę podatku. Samo przy tym poinformowanie kontrahenta o zmianie ustawowej nie jest wystarczające dla stworzenia skutecznego prawnie tytułu do domagania się od pozwanej należności o tym źródle

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu był art. 100 kpc

W apelacji od tego orzeczenia strona powodowa kwestionując wyrok Sądu I instancji w części oddalającej powództwo , wniosła o jego zamianę poprzez uwzględnienie żądania pozwu w całości oraz obciążenia strony przeciwnej kosztami postępowania przed obydwiema instancjami.

Jako wniosek ewentualny sformułowała żądanie uchylenia wyroku z dnia 14 marca 2013r w zakresie objętym środkiem odwoławczym i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Środek odwoławczy został oparty na następujących zarzutach :

- naruszenia prawa materialnego , a to norm art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 5 lipca 2001r o cenach oraz 8 ust. 2 a ustawy o podatku od towarów i usług , a także art. 56 i 65 kodeksu cywilnego wobec ich niezastosowania , a konsekwencji oddalenia żądania pozwu.

Zdaniem apelującego skoro podatek VAT jest elementem cenotwórczym , a z mocy znowelizowanej ustawy działalność stowarzyszenia jako organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi została objęta obowiązkiem odprowadzania tego podatku to tym samym miała ona prawo do podwyższania o jego stawkę wynagrodzeń licencyjnych za publiczne odtwarzania utworów prawami do których zarząd stanowi przedmiot jego działalności.

- naruszenia przepisów procesowych , w sposób mający wpływ na wynik sprawy , a to art. 233 §1 kpc wobec nie wzięcia pod rozwagę przez Sąd niższej instancji przy rozstrzyganiu , treści postanowienia wskazanego w § 5 ust. 2 umowy stron zgodnie z którym wynagrodzenie zostało ustalone w kwotach netto , nie obejmując należności podatkowej.

Zdaniem autorki apelacji to postanowienie w sytuacji, w której ustawodawca nałożył na (...) obowiązek odprowadzania tego podatku , stowarzyszenie mogło kwotę mu odpowiadająca doliczyć do świadczenia z tytułu wynagrodzenia autorskiego za publiczne odtwarzanie utworów.

W motywach apelacji strona powodowa w istocie przytoczyła te same argumenty na jakie powoływała się w motywach pisma wszczynającego postępowanie .

Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny rozważył :

Środek odwoławczy stowarzyszenia (...) nie jest uzasadniony i podlega oddaleniu.

Nietrafnie podnosi strona powodowa zarzut procesowy naruszenia art. 233 §1 kpc. Biorąc pod uwagę motywację jaką posługuje się ona by ów zarzut uzasadnić stwierdzić trzeba , iż w istocie służy on nie tyle do podważenia poprawności poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych , co negacji stanowiska prawnego na jakim Sąd oparł swoje rozstrzygniecie.

W szczególności nie można podzielić zapatrywania apelującego poszukującego w brzmieniu zapisu wskazanego w §5 ust. 2 umowy stron uprawnienia do tego aby jednostronnie na jego podstawie (...) mógł doliczyć do wynagrodzenia autorskiego stawkę podatku VAT.

Trzeba bowiem zaakceptować zapatrywanie Sądu I instancji zgodnie z którym strony mogą swobodnie określić we wzajemnych relacjach czy wynagrodzenie za korzystanie z praw autorskich , będzie czy też nie, obejmowało świadczenie z tego tytułu. Wskazany zapis umowny takiego elementu wynagrodzenia / ceny / nie przewidywał. Nie umówiły się one również co do tego , że w przypadku wprowadzenia przez ustawodawcę takiego podatku od tak identyfikowanego świadczenia uprawnienie do podwyższenia go o jego stawkę będzie (...) przysługiwać. Nie można przy tym tracić z pola widzenia również tego ,że strony uzgodniły jednocześnie waloryzację wynagrodzenia , w wypadku wzrostu przeciętnego wynagrodzenia.

Wobec niezasadności zarzutu naruszenia art. 233 §1 kpc ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy, jako niewadliwe i kompletne, Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne.

Wbrew zarzutowi naruszenia prawa materialnego sposób wykładni i zastosowania norm , które miały dla rozstrzygnięcia relewantne znaczenie należy uznać za prawidłowe.

Odwołując się do judykatu Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2006r w sprawie o sygnaturze III CZP 54/06 , publ. OSNC z 2007 nr 5 poz.66 norma art 1 ust. 2 poprzedniej ustawy o cenach z 1982r , który to pogląd zachował aktualność na tle obecnie obowiązującej ustawy z 5 lipca 2001r oraz przepisów ustawy o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004r wskazać należy , że o ile umowa stron nie przewidywała , że elementem ceny będzie ten podatek to kontrahent nie ma tytułu prawnego by o ten składnik powiększać służącą mu z tego tytułu należność od drugiej strony kontraktu.

Zatem by skutecznie dochodzić w ten sposób zwiększonego wynagrodzenia od strony pozwanej apelujące stowarzyszenie winno było wykazać w postępowaniu , że ma do tego uprawnienie na podstawie stosownie zmienionego postanowienia zawartego w umowie. Tylko bowiem taka zmiana dokonana w formie przewidzianej przez strony pod rygorem nieważności , mogłaby stanowić źródło takiego roszczenia.

Fakty ustalone w sprawie przeczą tego rodzaju zmianie , a co więcej (...) nawet formułował w sporze tego rodzaju twierdzeń.

Dlatego w uznaniu apelacji za niezasadną Sąd II instancji orzekł o jej oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.