Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Przemysław Wasilewski

Sędziowie: SO Ilona Simonowicz

SO Marek Wasiluk – spr.

Protokolant: Aneta Chardziejko

przy udziale Prokuratora Małgorzaty Zińczuk

po rozpoznaniu w dniu 15 września 2014 roku

sprawy D. C. oskarżonego z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i K. K. oskarżonego z art. 280 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 13 marca 2014 roku, sygn. akt XVI K 1614/13;

I.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając obie apelacje za oczywiście bezzasadne.

II.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata J. T. kwotę 516 (pięćset szesnaście) złotych i 60 (sześćdziesiąt) groszy za obronę z urzędu w postępowaniu odwoławczym, w tym kwotę 96 (dziewięćdziesiąt sześć) złotych i 60 (sześćdziesiąt) groszy tytułem 23 % stawki podatku od towarów i usług.

III.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata Ł. T. kwotę 516 (pięćset szesnaście) złotych i 60 (sześćdziesiąt) groszy za obronę z urzędu w postępowaniu odwoławczym, w tym kwotę 96 (dziewięćdziesiąt sześć) złotych i 60 (sześćdziesiąt) groszy tytułem 23 % stawki podatku od towarów i usług.

IV.  Zwalnia oskarżonych D. C. i K. K. od ponoszenia opłaty i ponoszenia pozostałych kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

D. C. i K. K. zostali oskarżeni o to że:

I.  w dniu 16 sierpnia 2013 roku w B. przy ul. (...) działając wspólnie i w porozumieniu dokonali rozboju na A. G. w ten sposób, że K. K. grożąc mu pobiciem zażądał wydania telefonu komórkowego marki S. (...), w wyniku czego A. G. wydał mu swój telefon o wartości 350 złotych, a następnie K. K. przekazał go D. C., przy czym D. C. czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne,

tj. o czyn z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. wobec D. C. i art. 280 § 1 k.k. wobec K. K..

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 13 marca 2004 roku oskarżonego D. C. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to na mocy art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. skazał go na kartę 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonemu D. C. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres jego zatrzymania w dniach 17-18.08.2013 roku.

Oskarżonego K. K. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to na mocy art. 280 § 1 k.k. skazał go na karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności.

Na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k., art. 71 § 1 pkt 1 k.k. i art. 73 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonemu K. K. na okres próby wynoszący 4 (cztery) lata oddając go w tym czasie pod dozór kuratora sądowego

Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. T.kwotę 1092,24 (tysiąca dziewięćdziesięciu dwóch zł 24/100) zł, w tym 204,24 (dwustu czterech zł 24/100) zł podatku VAT, tytułem zwrotu kosztów obrony z urzędu za postępowanie przygotowawcze i sądowe.

Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. Ł. T.kwotę 1092,24 (tysiąca dziewięćdziesięciu dwóch zł 24/100) zł, w tym 204,24 (dwustu czterech zł 24/100) zł podatku VAT, tytułem zwrotu kosztów obrony z urzędu za postępowanie przygotowawcze i sądowe.

Zwolnił oskarżonych od ponoszenia kosztów postępowania w całości przejmując je na rachunek Skarbu Państwa.

Apelacje od tego wyroku wnieśli obrońcy oskarżonych.

Obrońca oskarżonego D. C. zaskarżył wyrok w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi na podstawie art. 438 pkt 1, 2, 3, 4 zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść wyroku polegający na przyjęciu, iż oskarżony D. C. wspólnie i w porozumieniu z K. K. dokonał rozboju na A. G. oraz, iż kierował on popełnieniem rozboju w sytuacji, gdy oskarżony swoim zachowaniem nie wyczerpał żadnego ze znamion przestępstwa opisanego w art. 280 § 1 k.k., a jego bierna obecność na miejscu zdarzenia nie miała żadnego wpływu na przebieg inkryminowanego zdarzenia.

2.  obrazę przepisów postępowania tj. art. 410 k.p.k., poprzez pominięcie przy ocenie materiału dowodowego zeznań świadka D. M. w zakresie w jakim zeznał on, że nie słyszał o czym rozmawiali oskarżeni, gdyż rozmawiali oni szeptem, co miało wpływ na ustalenia faktyczne co do sprawstwa oskarżonego w popełnieniu przestępstwa z art. 280 § 1 k.k.

3.  obrazę przepisów postępowania tj. art. 424 § 1 k.p.k. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku jaki był udział D. C. w popełnieniu przestępstwa i na czym polegał podział ról pomiędzy oskarżonymi oraz jaki był zakres porozumienia, przy czym brak ten uniemożliwił dokonanie kontroli prawidłowości toku rozumowania Sądu Rejonowego.

ewentualnie:

4.  obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 283 k.k. poprzez jego niezastosowanie i nie przyjęcie, że czyn oskarżonego należy zakwalifikować jako przypadek mniejszej wagi.

5.  rażącą niewspółmierność kary poprzez wymierzenie oskarżonemu kary dwóch lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości, warunków i właściwości osobistych sprawcy.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu

ewentualnie o:

2.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę kwalifikacji prawnej i przyjęcie, że czyn oskarżonego wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 283 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i wymierzenie kary pozbawienia wolności w dolnych granicach zagrożenia z dobrodziejstwem warunkowego zawieszenia jej wykonania.

Obrońca oskarżonego K. K. zaskarżył wyrok w stosunku do tego oskarżonego w całości.

Na mocy art. 438 pkt 3 k.p.k. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, który mógł mieć istotny wpływ na jego treść, a który polegał na przyjęciu sprawstwa i winy oskarżonego K. K. w sytuacji, gdy oskarżony ten nie przyznał się do winy, złożył wyjaśnienia zgodne z wyjaśnieniami drugiego z oskarżonych D. C., a jego sprawstwo i wina nie mogły zostać ustalone w oparciu o wyłączne zeznania D. M.

Na mocy art. 438 pkt 4 k.p.k. zaskarżonemu zarzucił:

3.  rażącą niewspółmierność kary polegającą na orzeczeniu oskarżonemu kary pozbawienia wolności z warunkowym jej zawieszeniem na zbyt długi okres czasu

Wskazując na powyższe obrońca wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od przypisanego mu czynu

ewentualnie:

- zmianę zaskarżonego wyroku przez warunkowe zawieszenie wykonania oskarżonemu kary pozbawienia wolności na krótszy okres próby.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Biorąc pod uwagę, że Sąd Okręgowy uznał apelacje obrońców za oczywiście bezzasadne, a wniosek o uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego złożony został wyłącznie przez obrońcę oskarżonego D. C., Sąd zgodnie z art. 457 § 2 k.p.k. w zw. z art. 423 § 1a ograniczy zakres uzasadnienia do części wyroku dotyczącego oskarżonego D. C..

Apelacja obrońcy oskarżonego D. C. jako oczywiście bezzasadna nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przede wszystkim wbrew twierdzeniom apelującego, Sąd Okręgowy nie stwierdził uchybień, które rodziłyby wątpliwości co do merytorycznej zasadności zaskarżonego wyroku. Zarówno przebieg rozprawy przed Sądem Rejonowym, jak i treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku wskazują, że Sąd ten prawidłowo, nie naruszając zasady obiektywizmu, wyrażonej w art. 4 k.p.k., ocenił zebrany materiał dowodowy, przyjmując za podstawę orzeczenia, zgodnie z art. 410 k.p.k. – całokształt okoliczności ujawnionych na rozprawie głównej. Podczas oceny zgromadzonego materiału dowodowego zostały nadto uwzględnione wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego oraz zasady logicznego rozumowania, które to rozumowanie, w ocenie Sądu Okręgowego, jest poprawne, nie zawiera sprzeczności, niekonsekwencji i dwuznaczności, stąd pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k. wyrażającego zasadę swobodnej oceny dowodów.

Zdaniem Sądu Okręgowego uchybień, które mogłyby mieć wpływ na treść zapadłego rozstrzygnięcia nie zawiera również jego uzasadnienie. Spełnia ono wymogi art. 424 § 1 k.p.k., przede wszystkim zaś ukazuje logiczny proces, który doprowadził Sąd I instancji do uznania, że oskarżony D. C. swoim zachowaniem, w sposób zawiniony wypełnił wszystkie znamiona zarzucanego mu czynu z art. 280 § 1 k.k.

Zatem podnoszony w punkcie I apelacji zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, a polegający na błędnym uznaniu, że oskarżony D. C., działając wspólnie i w porozumieniu z K. K. dokonał rozboju na A. G. w ten sposób, że K. K. grożąc pokrzywdzonemu pobiciem zażądał wydania telefonu komórkowego, po czym po wydaniu telefonu przekazał go D. C., podczas gdy zdaniem skarżącego oskarżony D. C. nie wyczerpał żadnego ze znamion przestępstwa z art. 280 § 1 k.k., gdyż tylko bierna obecność oskarżonego na miejscu zdarzenia nie miała żadnego wpływu na jego przebieg, nie zasługiwał na uwzględnienie.

W szczególności wskazać należy, że wbrew stanowisku apelującego Sąd I instancji wnikliwie przeanalizował i prawidłowo ocenił zeznania świadków D. M. i pokrzywdzonego A. G., którzy byli jedynymi bezpośrednimi świadkami zdarzenia. Sąd ten miał przy tym na uwadze, że u A. G. stwierdzono upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym. Pokrzywdzony był słuchany w obecności psychologa, a ze sporządzonej pisemnej opinii wynika, że z uwagi na poziom funkcjonowania poznawczego w stopniu poniżej przeciętnej, ustalenie dokładnego przebiegu zdarzenia wyłącznie na podstawie zeznań pokrzywdzonego nie jest możliwe. Całkowicie jednak zasadnie Sąd Rejonowy przyjął, że nie można zeznań tych odrzucić w całości. O ile bowiem w zeznaniach pokrzywdzonego można mówić o szeregu rozbieżnościach czy nawet sprzecznościach co do wydarzeń, które nastąpiły już po dokonaniu na nim przestępstwa to z całą pewnością sam przebieg przestępstwa został przez niego przedstawiony w miarę precyzyjnie. Zresztą w tym zakresie generalnie nikt nie kwestionował, że pokrzywdzony wydał telefon komórkowy wraz z ładowarką K. K. oraz, że D. C. telefon A. G. zastawił w lombardzie.

W kwestii szczegółowego przebiegu istotnych z punktu widzenia ewentualnej odpowiedzialności karnej Sąd I instancji czynił ustalenia faktyczne na podstawie zeznań świadka D. M.. Zeznania te składane zarówno w postępowaniu przygotowawczym jak i na rozprawie generalnie nie różnią się co do kolejności zdarzeń. Rzeczywiście, jak wskazuje obrońca w punkcie II apelacji, w toku rozprawy głównej świadek ten zeznał, że nie słyszał o czym rozmawiał oskarżony z K. K., jednakże potwierdził odczytane zeznania złożone w postępowaniu przygotowawczym z k. 146v., oświadczając, że składał takie zeznania i je podtrzymuje. Z tych zeznań wynika wprost, że oskarżony D. C. od początku zmierzał do zaboru telefonu A. G., umawiając się co do tego z K. K.. Świadczą o tym wszystkie okoliczności zdarzenia, jego przebieg oraz podjęte działania przez D. C. po zdarzeniu. Z zeznań D. M. wynika, że bezpośrednio przed dokonaniem rozboju oskarżony umówił się z K. K. co do sposobu realizacji powziętego zamiaru i roli każdego z nich. A tego rodzaju ustalenia znajdują także potwierdzenie w zachowaniu D. C. bezpośrednio po zdarzeniu. A. G., zresztą i D. M., nie tylko zeznali, że K. K. przekazał zabrany telefon D. C., ale również, że ten ostatni bez słowa zabrał telefon i schował go do kieszeni. Zatem D. C. w żadnym momencie nie był zaskoczony całą sytuacją, nie wyraził zdziwienia czy też nie pytał dlaczego K. K. daje jemu telefon, bądź co bądź należący do jego kolegi. To wprawdzie pośrednio, ale jednak potwierdza, że od początku był realizowany uzgodniony wcześniej plan działania, tylko po to, żeby zdobyć pieniądze na osobie, która według D. C. z uwagi na stan upośledzenie była łatwą ofiarą. Wskazać też trzeba, że z zeznaniami pokrzywdzonego A. G. korespondują zeznania jego ojca K. G., w których świadek opisał okoliczności i przebieg zdarzenia zrelacjonowany mu przez syna, w tym fakt, że dokonał tego m.in. D. C. oraz, że „nastraszyli go” i kazali oddać telefon komórkowy.

Wbrew argumentacji skarżącego nie budzi więc wątpliwości ocena zeznań nieletniego D. M.. Oceniając zeznania świadka D. M. słusznie Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, iż jego depozycje z etapu postępowania przygotowawczego odpowiadają rzeczywistemu przebiegowi zdarzenia, szczególnie w zakresie porozumienia się D. C. z K. K..

Czyniąc ustalenia w tym zakresie Sąd Rejonowy, wbrew podniesionej w pkt III apelacji obrazy prawa procesowego w postaci art. 424 § 1 k.p.k. wskazał w motywach zaskarżonego wyroku, że D. C. i K. K. działali wspólnie i w porozumieniu i na czym owo porozumienie polegało. Sąd orzekający podniósł, iż obu oskarżonych łączył element porozumienia, obejmujący realizację całości ustawowych znamion przestępstwa rozboju. Współsprawstwo oznacza bowiem, że nie wszyscy ze sprawców swoim zachowaniem realizują wszystkie znamiona czynu zabronionego. Mogą one być zrealizowane częściowo przez każdego z nich, jednak istotnym jest, żeby wcześniej uzgodnione działanie obejmowało całość znamion przestępstwa, co w konsekwencji pozwala na przypisanie im odpowiedzialności za czynności wykonawcze zrealizowane przez współsprawców. Sąd Rejonowy wskazał, że przyjął konstrukcję współsprawstwa w oparciu o zeznania D. M. oraz pokrzywdzonego. Jak wskazano już wyżej są one konsekwentne i spójne co do zasadniczych elementów zdarzenia. Ich zeznania pozwoliły na ustalenie ról oskarżonych biorących udział w zdarzeniu i wykazały, iż to właśnie oskarżony był osobą inicjującą całe zajście.

Zatem w ocenie Sądu Okręgowego nie można zgodzić się z podnoszoną w apelacji wersją, że zachowaniu oskarżonego D. C. nie towarzyszył zamiar zaboru telefonu, po wcześniejszej groźbie użycia przemocy wobec A. G. i żądaniu wydania telefonu.

W świetle całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie słusznie Sąd Rejonowy uznał, że oskarżony D. C. swoim zachowaniem wypełnił znamiona strony przedmiotowej i podmiotowej przestępstwa z art. 280 § 1 k.k. czyli przestępstwa rozboju. Oskarżony wspólnie z K. K. podjął wszystkie niezbędne czynności, które zmierzały do dokonania kradzieży należącego do pokrzywdzonego telefonu komórkowego, używając przy tym groźby użycia przemocy.

Dlatego też stwierdzić należy, że zarówno sądowa ocena dowodów, jak i poczynione na jej podstawie ustalenia faktyczne są prawidłowe, nie wykraczają poza granice swobodnej oceny dowodów i tym samym pozostają pod ochroną art. 7 k.p.k. Nie ma też wątpliwości, że należało przyjąć, iż D. C. działał w ramach recydywy zwykłej w ujęciu art. 64 § 1 k.k. Ustalenia Sądu I instancji w tym przedmiocie są prawidłowe.

Odnosząc się do zarzutów IV i V zawartych w apelacji obrońcy, jako zarzuty alternatywne stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy nie podzielił poglądu skarżącego o możliwości zakwalifikowania zachowania oskarżonego jako wypadku mniejszej wagi. Warto tu zasygnalizować, że jeśli Sąd Rejonowy nie zastosuje tego przepisu, którego stosowanie nie jest obligatoryjne to nie ma podstaw do zarzutu obrazy przepisów prawa materialnego. W przypadku kiedy Sąd Rejonowy nie skorzysta ze stworzonej mu jedynie możliwości przyjęcia działania sprawcy czynu m.in. z art. 280 § 1 k.k. jako wypadku mniejszej wagi to można zarzucić wyrokowi w tej kwestii błąd w ustaleniach faktycznych (art. 438 pkt 3 k.p.k.) lub rażącą niewspółmierność wymierzonej kary (art. 438 pkt 4 k.p.k.). Ze względu na podniesiony zarzut rażącej niewspółmierności wymierzonej oskarżonemu D. C. kary Sąd Okręgowy odniesie się zatem jedynie do tego zarzutu obrońcy oskarżonego.

O zakwalifikowaniu zachowania sprawcy jako wypadku mniejszej wagi decydują przedmiotowe i podmiotowe znamiona czynu. Wśród znamion strony przedmiotowej istotne znaczenie mają w szczególności: rodzaj dobra, użyte środki, charakter i rozmiar szkody wyrządzonej lub grożącej dobru chronionemu prawem, czas, miejsce i inne okoliczności popełnienia przestępstwa oraz odczucie szkody przez pokrzywdzonego, stopień zawinienia oraz motywacja i cel działania sprawcy. Jak wielokrotnie podkreślał Sąd Najwyższy, uwzględnić także należy odniesienie korzyści, premedytację, dokładność w przygotowaniu przestępstw czy też upór w dążeniu do osiągnięcia przestępczego celu.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, że Sąd II instancji uznał, że zachowanie oskarżonego D. C. nie stanowiło wypadku mniejszej wagi określonego w art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 283 k.k. Kierując się w tym zakresie podstawowym kryterium umożliwiającym taką ocenę zachowania, to jest stopniem społecznej szkodliwości czynu, należało brać pod uwagę z jednej strony nieznaczny rozmiar wyrządzonej szkody, ale rodzaj i charakter naruszonego dobra, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru i motywację.

Czyn popełniony przez oskarżonego charakteryzuje się znacznym stopniem społecznej szkodliwości. Przestępstwo rozboju jest działaniem dwutorowym nakierowanym na cudzą rzecz ruchomą oraz na życie i zdrowie człowieka. Zatem pod ochroną przepisu art. 280 § 1 k.k. pozostaje też życie i zdrowie człowieka. Należy przy tym wziąć pod uwagę osobę pokrzywdzonego, który pomimo, że sprawcy poprzestali na groźbie użycia przemocy, strach przed realizacją tego rodzaju groźby odbiera z większą obawą niż osoba bez upośledzeń. W tej sytuacji czyn D. C., którego oskarżony był inicjatorem i który wcześniej został przez niego zaplanowany w zamiarze zdobycia pieniędzy na alkohol, nie stanowi przestępstwa zasługującego na łagodniejsze potraktowanie i w konsekwencji na łagodniejszą karę. W tej sytuacji nie można podzielić zarzutu obrońcy, że wymierzona oskarżonemu kara pozbawienia wolności w wymiarze 2 lat i 6 miesięcy tj. w granicach dolnego ustawowego zagrożenia, jest karą niewspółmiernie rażąco surową. Sąd Rejonowy przy wymiarze kary wziął pod uwagę żeby kara nie przekraczała stopnia winy oskarżonego, ale też i osobowość sprawcy i jego poprzednią karalność. Kara tak wymierzona jest karą adekwatną do zawinienia i stopnia społecznej szkodliwości czynu.

Sąd Rejonowy prawidłowo zaliczył oskarżonemu na poczet wymierzonej kary okres jego zatrzymania zgodnie z art. 63 § 1 k.k.

Nie stwierdzając innych uchybień, które mogłyby mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

O wysokości kosztów obrony z urzędu oskarżonego za postępowanie odwoławcze Sąd orzekł na mocy § 14 ust. 2 pkt 4 w zw. z § 2 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348, z późn. zm.).

Na mocy art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.k. Sąd zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, albowiem oskarżony nie posiada majątku ani dochodów.