Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Magdalena Hupa-Dębska

Sędzia SO Krystyna Hadryś (spr.)

Sędzia SR del. Marcin Rak

Protokolant Iwona Reterska

po rozpoznaniu w dniu 31 lipca 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w R.

przeciwko H. S. i G. S.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 8 października 2013 r., sygn. akt I C 1125/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 1.200 zł (tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR del. Marcin Rak SSO Magdalena Hupa-Dębska SSO Krystyna Hadryś

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w R. wniosła o zasądzenie od pozwanych G. S. i H. S. na jej rzecz kwoty 11.925,16 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz o zasądzenie od pozwanych na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie żądania powódka wskazała, że była właścicielem budynku położonego w R. przy ul. (...), w którym znajdują się dwa lokale stanowiące obecnie przedmiot odrębnej własności. W dniu 28 września 2012 r. powódka zawarła z pozwanymi umowę, na mocy której ustanowiła i przeniosła na rzecz pozwanych prawo odrębnej własności w/w lokalu mieszkalnego wraz z odpowiednim udziałem w prawie użytkowania wieczystego gruntu. W chwili zawarcia umowy powódka była właścicielem już tylko jednego lokalu w tym budynku, w wyniku czego z mocy prawa – art. 26 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych – powstała wspólnota mieszkaniowa budynku przy ul. (...) w R.. Dalej powódka podała, że w okresie od 31 lipca 2007 r. do dnia zawarcia w/w umowy kwoty uzyskane z wpłat na fundusz remontowy nie pokryły całości kosztów poniesionych przez spółdzielnię na lokal pozwanych. Powódka podała, że koszty prac remontowych poniesionych przez spółdzielnię na całą nieruchomość przy ul. (...) wyniosły 37.149,20 zł. Kwota uzyskana tytułem wpłat na fundusz remontowy wynosi 11.318,45 zł, co w przypadku pozwanych daje zaległość w wysokości 11.925,16 zł. Powódka powołując się na treść art. 6 ust. 3 oraz art. 4 ust.4 ¹ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych podała, że z powodu konieczności przeprowadzenia remontów niezbędnych dla korzystania z lokali mieszkalnych poniosła nakłady, które były konieczne na utrzymanie budynku, w którym znajduje się lokal pozwanych w należytym stanie. Saldo wpływów z wpłat na fundusz remontowy w porównaniu z wydatkami na remonty na dzień wyodrębnienia lokalu pozwanych wykazało wynik ujemny. Wskazała, że spółdzielnia nie mogła żądać od pozwanych wpłaty na fundusz remontowy jako warunku dokonania w ogóle przekształcenia tytułu prawnego, lecz w wyniku zawarcia umowy niewątpliwie powódka poniosła szkodę Powódka podała, że pozwani są wzbogaceni o żądaną kwotę, ponieważ gdyby powódka nie prowadziła remontów przez przekształceniem tytułów prawnych wówczas to obecni właściciele musieliby je przeprowadzać na własny koszt.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na ich rzecz solidarnie kosztów postępowania. Pozwani przyznali, że w związku z żądaniem zgłoszonym przez pozwanych w trybie art. 48 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, strony zawarły w dniu 28 września 2012 roku umowę o nieodpłatnym ustanowieniu i przeniesieniu odrębnej własności lokalu wraz z udziałem w prawie użytkowania wieczystego gruntu. Pozwani zarzucili, że umowa ta obowiązuję gdy powódka w żaden sposób nie uchyliła się od skutków złożonego oświadczenia woli o nieodpłatnym przeniesieniu własności nieruchomości na pozwanych. Od lutego 2012 roku było wiadome, że przepisy zobowiązujące powódkę do przeniesienia własności są niezgodne z konstytucją, pomimo tego powódka dokonała w tym czasie nakładów na nieruchomość, a szczególnie widocznym przykładem jest remont dachu wiosną 2012 r. Ponadto pozwani zarzucili, że nigdy nie dokonywali wpłat na fundusz remontowy gdyż między wynajmującym i najemcą takie pojęcie nie występuje. Pozwani przez cały okres najmu płacili czynsz. Odpowiednikiem świadczeń najemcy są obowiązki remontowe wynajmującego, polegające na utrzymaniu przedmiotu najmu w należytym stanie odpowiadającym jego przeznaczeniu. Przy czym obowiązki te nie są skorelowane tj. czynsz nie musi odpowiadać wartości prac wynajmującego i odwrotnie. Pozwani zarzucili, że żądnie od pozwanych zwrotu jakichkolwiek nakładów na budynek jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej oddalił powództwo, zasądził od powódki na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 2.400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Orzeczenie to zapadło przy ustaleniu, że pozwani H. S. i G. S. byli najemcami lokalu mieszkalnego położonego w R. przy ul. (...). W dniu 28 września 2012 r. powódka (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w R. i pozwani H. S. i G. S. zawarli umowę ustanowienia i przeniesienia odrębnej własności lokalu położonego w R. przy ul. (...). Przeniesienia tego prawa dokonano nieodpłatnie na podstawie art. 48 ust. 1 w zw. z art. 42 i 43 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. W paragrafie pierwszym umowy wskazano, że w związku z rozliczeniem należności z tytułu umowy najmu przedmiotowego lokalu roszczenia powódki w stosunku do pozwanych zostały całkowicie zaspokojone. Pismem z dnia 21 listopada 2012 r. powódka wezwała pozwanego H. S. do zapłaty kwoty 11.676,20 zł stanowiącej z tytułu kosztów przeprowadzonych remontów budynku, w którym znajduje się lokal pozwanych, które nie znalazły pokrycia w środkach uzyskanych przez powódkę z wpłat na fundusz remontowy.

Powyższe okoliczności doprowadziły Sąd Rejonowy do przekonania, że roszczenie powódki nie jest zasadne. Powódka jako podstawę prawną swojego żądania wskazała przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, zgodnie z art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Sąd Rejonowy wskazał, że w rozpoznawanej sprawie do przeniesienia prawa odrębnej własności lokalu położonego w R. przy ul. (...) przez powódkę na rzecz powodów doszło na podstawie umowy z dnia 28 września 2012 roku. W umowie tej też określono warunki, na podstawie których powódka przeniosła na powodów własność opisanego wyżej prawa. W związku z tym nie można uznać, że pozwani nabyli prawo odrębnej własności lokalu wraz z udziałem w gruncie bez podstawy prawnej. W rozpoznawanej sprawie powódka podała wartość nakładów, które poczyniła, na budynek, którego współwłasność przysługuje pozwanym, wartość ta została zakwestionowana przez pozwanych, natomiast powódka nie zaoferowała żadnego dowodu celem wykazania wysokości wzbogacenia pozwanych w dacie żądania zwrotu korzyści. niezależnie od tego, że nie zostały wykazane przesłanki z art. 405 k.c. warunkujące zwrot bezpodstawnie uzyskanej korzyści. Wobec czego Sąd uznał, że domaganie się od pozwanych zwrotu nakładów poczynionych przez powódkę na prawo, którego obecnie pozwani są współwłaścicielami, stanowi obejście art. 48 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych w zakresie warunków, na podstawie których powódka była zobowiązana do przeniesienia na rzecz powodów prawa tam wskazanego.

W związku z powyższym powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu. O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła powódka zaskarżając go w całości, wnosząc o jego zmianę przez uwzględnienie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania i kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z obowiązkiem orzeczenia o kosztach postępowania odwoławczego.

Zarzuciła naruszenie przepisów prawa procesowego art. 233§ 1 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia zebranego sprawie materiału dowodowego; a to art. 316 § 1 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy. Ponadto zarzuciła obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 2 Konstytucji; art. 405 k.c. poprzez uznanie, iż pozwani bez podstawy prawnej uzyskali korzyść majątkowa kosztem powódki; art. 409 k.c. poprzez uznanie, iż pozwani nie są wzbogaceni w wyniku poniesienia przez powódkę nakładów koniecznych; art. 5 k.c. poprzez pominięcie faktu, iż żądanie zwrotu nakładów, w sytuacji otrzymania przez pozwanych prawa własności lokalu bez obowiązku zapłaty ekwiwalentu w oparciu o przepis uznany za niezgodny z Konstytucją, jest zgodne z zasadami współżycia społecznego, w tym zasadą równości podmiotów wobec prawa; a to art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, iż pozwany w zakresie w jakim był obciążony ciężarem dowodowym udowodnił przedstawione w sprawie twierdzenia.

Wniosła o wystąpienie przez Sąd Okręgowy do Sądu Najwyższego o wyjaśnienie zagadnienia prawnego dotyczącego interpretacji art. 405 k.c. i następnych w odniesieniu do nakładów koniecznych na mieszkanie zakładowe przejęte przez powódkę nieodpłatnie, a następnie przeniesione na rzecz pozwanych, co skutkowało bezpodstawnym wzbogaceniem pozwanych w zakresie nakładów koniecznych powódki, dokonanych na przedmiotową nieruchomość.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja powódki nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela w całości i uznaje za swoje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, ponieważ ustalenia te znajdują oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, które to dowody Sąd ten ocenił w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c. Orzekając Sąd Rejonowy nie uchybił zasadom logicznego rozumowania, ani też doświadczenia życiowego. Wnioski Sądu pierwszej instancji, co do faktów w sposób logiczny wynikają z treści dowodów zgromadzonych w sprawie, a zaoferowanych przez obie strony.

Sąd Odwoławczy wskazał, że zarzuty apelacyjne odnoszące się do wykazania wysokości dochodzonego roszczenia nie były przedmiotem oceny tegoż Sądu, albowiem Sąd drugiej instancji podzielił stanowisko Sądu Rejonowego co do niewykazania przesłanek z art.405 k.c. co do zasady. Zatem odniesienie się do wysokości zgłoszonego żądania stało się bezprzedmiotowe.

Na uwzględnienie nie zasługują zarzuty oparte na nie prawidłowym zastosowaniu i błędnej ocenie art..405 k.c., art. 409 k.c., art. 6 k.c., albowiem, z art. 405 k.c. jednoznacznie wynika, iż kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Na wstępie wskazać należy, iż w sytuacji faktycznej, na której strona powodowa oparła roszczenie, nie zaistniały wątpliwości w rozumieniu tego przepisu, dlatego też wniosek o wystąpienie do Sądu Najwyższego z pytaniem prawnym w tym zakresie, w ocenie Sądu Odwoławczego nie znajduje podstaw w przepisach prawa materialnego, jak i procesowego dotyczących pytań prawnych.

Sąd Odwoławczy uznał natomiast, iż dochodzenie w oparciu o art. 405 k.c. roszczenia, które, jak sama strona powodowa wykazała swoimi twierdzeniami i dokumentami, wiąże się ze stosunkiem najmu, w okoliczności przyjętej w ustaleniach faktycznych za bezsporną, iż pozwani uzyskali własność przedmiotowej nieruchomości w 2012 r., kiedy to nie obowiązywał art. 48 ust.3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, nie może być związane z żądaniem strony powodowej w oparciu o te przepisy zwrotu nakładów koniecznych. Podkreślania wymaga, iż tym bardziej żądanie powódki nie może opierać się na art. 405 k.c., a więc na okoliczności iż pozwani uzyskali świadczenie bezpodstawnie, albowiem jak wynika z aktu notarialnego oraz obowiązującego systemu prawa, strona powodowa przekazała własność nieruchomości w postaci lokalu u położonego w R. przy ul. (...) wraz z odpowiednim udziałem w prawie użytkowania wieczystego gruntu, bez jakichkolwiek warunków i zastrzeżeń, stwierdzając jednoznacznie, iż pozwani jako najemcy nie pozostają w zaległości w zakresie jakichkolwiek świadczeń wobec powódki, będącej stroną umowy najmu. Poza sporem było, iż pozwani poza umową najmu – do dnia przejęcia własności - nie dysponowali żadnymi uprawnieniami do przedmiotowego lokalu mieszkalnego, które wiązały się z obciążeniem innym, niż ustalony przez powódkę czynsz najmu, zaś kwestia dysponowania przez powódkę środkami remontowymi pozostawała poza ich wolą. W dacie nabycia własności przedmiotowego mieszkania, otrzymali nieruchomość o wartości i stanie technicznym z tej daty. Treść umowy nie zawiera jakichkolwiek ograniczeń w przeniesieniu własności nieruchomości.

Nie mniej jednak, zważyć należy, iż nawet w razie istnienia jakichkolwiek zaległości, kształtowanie żądania na art. 405 k.c., a więc na bezpodstawnym wzbogaceniu, nie mogłoby zostać uznane za zasadne. Skoro nakłady konieczne miały miejsce przed przeniesieniem własności, domaganie się przez stronę powodową oparciu o art. 405 k.c. zapłaty podwyższonej wartości nieruchomości bądź zwrotu kwot wydatkowanych przez powódkę na nieruchomość przekazanej pozwanym w drodze umowy cywilnoprawnej – na skonkretyzowanych w umowie i nie budzących wątpliwości co do treści warunkach - nie znajduje podstawy faktycznej, ani prawnej w obowiązującym porządku prawnym.

Dlatego też w ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił żądanie strony powodowej jako nie znajdujące oparcia w ustaleniach sprawy, a co za tym idzie skutkujące nie uwzględnieniem roszczenia pozwu.

Na aprobatę nie zasługiwał również zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego z art. 5 k.c., gdyż nawet sytuacji istnienia podniesionej przez powódkę „ nierówności stron postępowania”, okoliczność ta jako niezależna od stron, nie może zostać uwzględniona, albowiem wynika z obowiązującego porządku prawnego, a pozwani w żadnym zakresie nie przyczynili się do powstania takiego stanu prawnego.

W ocenie Sądu Okręgowego, pozostałe podniesione w apelacji zarzuty mają charakter czysto polemiczny i sprowadzają się do negowania właściwej oceny i ustaleń Sądu meriti, przeciwstawiając im własne oceny i wnioski, które w żadnym razie nie mogą podważyć trafności rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego.

Z uwagi na powyższe - na podstawie art. 385 k.p.c. oddalono apelację powódki jako bezzasadną.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na mocy art. 98 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c. i przy zastosowaniu § 6 pkt. 5 i 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

SSR ( del. ) Marcin Rak SSO Magdalena Hupa – Dębska SSO Krystyna Hadryś